Morgunblaðið - 04.11.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 1987
Nörrelands-kirkja er nýtiskuleg, í turni hennar eru 44 klukkur.
Klukknatónleikar á Stóra torgi í Holstebro.
14*7-
Af klukknahljóm
og öðrum tónum
í turni Holstebro-kirkju eru 49 klukkur, sem vega um 10 tonn.
ur til almennrar notkunar við
guðsþjónustur eða önnur tækifæri.
Þá er þeim stundum hringt einni í
senn, eða fleirum saman með
ákveðnum samhljómum.
Ove Pedersen fræddi mig um
útbreiðslu þessarar gerðar tónflutn-
ings. Væri hún helst notuð á
Norðurlöndum, hluta Nv-Þýska-
lands og um vestur Jótland. T.d.
væri aðeins ein kirkja í Kaup-
mannahöfn búin slíku klukknaspili,
það er Vor Frelsers Kirke.
Hin kirkjan hér í bænum sem
hefur klukknaspil er Nörrelands-
kirlg'a, sem er mjög nýtískuleg. Ég
bý í námunda við ’nana og heyri oft
fagurlega leikið á klukkur hennar.
í sérstæðum tumi Nörrelands-
kirkju eru 44 klukkur.
Tónleikamir á Stóra torgi, sem
ég gat um í upphafi greinarinnar,
vom haldnir í sambandi við ráð-
stefnu klukknaleikara frá ýmsum
löfidum, sem haldin var hér í ágúst-
mánuði.
Hér í bænum er merkur tónlistar-
skóli, sem hefur á að skipa fjöl-
mörgum góðum kennurum. í vetur
stunda 1.965 nemendur þann skóla
í ýmsum greinum tónmennta. Þeir
skiptast á um sæmdarheitið stærsti
tónlistarskóli Danmerkur, Tónlist-
arskóli Holstebro og Jónlistarskóli
Kaupmannahafnar. Ég veit ekki
hve margir sækja Kaupmannahafn-
arskólann nú í vetur. Hitt veit ég
að skólinn hér þykir að ýmsu leyti
vera vel rekinn og til fyrirmyndar.
í fyrstu viku októbermánaðar var
haldin hér ráðstefna skólastjóra
tónlistarskóla frá öllum löndum
Norðvestur-Evrópu.
Ég óttaðist að ísland hefði
gleymst er boðið var til ráðstefnu
þessarar, en sá ótti reyndist
ástæðulaus, því ísland átti þar góð-
an fulltrúa.
Gestum ráðstefnunnar var
kynntur skólinn og starfsemi hans.
Sunnudagskvöldið 8. október hélt
symfóníuhljómsveit skólans fyrstu
tónleika sína á þessum vetri. Hús-
fyllir var á tónleikunum, sem þóttu
takast afar vel. Flutt voru verk eft-
ir Beethoven, Honegger, Straw-
insky og Respighi.
Greinilegt var að þama voru
margir ágætir hljóðfæraleikarar og
undraðist ég hve góð sveitin var í
heild og samhæfíng góð. Yngsti
hijóðfæraleikarinn var 10 ára
stúlka, ættuð frá Rúmeníu, og lék
á fiðlu.
Marimbaorkestret er hljómsveit
sem oft er nefnd í yfírliti yfír síðasta
starfsár skólans. Þykir mér líklegt
að ýmsir jassunnendur heima kann-
ist við nafn þeirrar hljómsveitar,
sem hefur vakið athygli víða um
lönd fyrir góðan leik. Hljómsveit
þessi er æfð á vegum tónlistarskól-
ans hér, kennarar þar eru Niels
Burckardt Andersen og Holger
Schreiber.
Fleiri hljómsveitir starfa á vegum
skólans, m.a. lúðrasveit, harmon-
ikkusveit og óperukór, svo eitthvað
sé nefnt.
Höfundur er smíðakennari.
eftirBjarna
Olafsson
Spumir hefí ég haft af því að
þeir sem dvelja í Amsterdam njóti
oft sérstæðrar tónlistar, þegar þeir
eiga erindi á ijölfömustu götur og
torg.
Forvitni mín um þá gerð tónlistar
vaknaði er auglýstir voru Klukkna-
tónleikar við aðalverslunartorgið
hér í Holstebro á nýliðnu sumri.
Ég vissi raunar að tvær af kirkjum
bæjarins eru búnar klukknaspili.
Ég hafði hlítt á slíka hljómleika í
nánd við þær. Við umrætt torg
stendur ekki kirkja!
Efnisskrá umræddra tónleika var
svona:
Ferðaklukknaspilið á Stóra torgi!
Miðvikudaginn 19. ágúst 1987
kl. 17.00-18.00.
Einleikari: Karel Keldermans, frá
Springfíeld, Illinois.
1. La Dandrieux, (Rondo, Sicil-
iana) Joost Boutmy.
2. Prelude opus 3 nr. 2. Serge
Rachmanioff.
3 Sonata nr. 58. Domenico Scarl-
atti.
4. Toccata í g-moll. Joao de Sousa
Carvalho.
5. Tema með tilbrigðum. Staf
Nees.
6. Romance (úr frönskum kvik-
myndum). Höfundur ókunnur.
7. Les Barricades l’listerieuses.
Höfundur ókunnur.
8. Prelude úr suite 1. J.S. Bach.
9. On the San Antonio River.
Robert Bymes.
10. ’t Zonnetje schijnt zo heerlijk.
Flemish Folksong.
11. Concerto í f-dúr, allegro, largo,
presto. A. Vivaldi.
Þegar hinn auglýsti dagur rann
upp gekk ég niður á torgið til að
forvitnast um hvort undirbúningur
væri hafínn, með því að koma
klukkum fyrir á torginu. Nei, ekki
bólaði á neinskonar undirbúningi,
svo ég hélt að ég færi dagavillt.
En, ... nokkru fyrir hinn aug-
lýsta tíma gaf að líta stóra vörubif-
reið. Á palli þessarar bifreiðar hafði
verið komið fyrir klukknaspili með
fímmtíu og tveimur klukkum ásamt
nótnaborði og öðrum búnaði til-
heyrandi þessu spilverki.
Bifreiðin var merkt Olsen Nauen
Klokkestöperi, Tönsberg, Norway.
Fékk ég að vita að þessar 52 klukk-
ur hefðu tónsvið frá c-1 til d-5, eða
rúmlega fjórar áttundir. Stærsta
klukkan vegur 1.050 kg og er 1,18
m að þvermáli en sú minnsta vegur
12 kg og er 0,18 m að þvermáli.
Alls vega þessar klukkur 7.500 kg
og með bifreiðinni er þunginn
16.000 kg samtals.
Ef ég hætti mér út á þá hálu
braut að segja eitthvað um þessa
tónleika, þá var skemmtilegt að
heyra verk þessi leikin á klukkur
og Karel Kalderman lék af mikilli
fími, mér þótti hann samt leika af
of miklu afli, svo að flestir sem á
hlýddu, stóðu langt frá bifreiðinni
á torginu. Áheyrendur voru fjöl-
margir og veður var fagurt og blítt.
En einleikarinn gætti þess ekki að
hafa nægjanlega mismunandi
styrkleika. Eg hefi heyrt leikið á
klukknaspilin bæði í Nörrelands-
kirkju og Holstebro-kirkju, þar sem
mýkt og tilfinning fengu betur not-
ið sín.
Hér á undan nefndi ég þær tvær
kirkjur hér í bæ, sem búnar eru
klukknaspili. Það eru organistar við
kirkjumar sem hafa aflað sér
menntunar til að geta einnig leikið
á klukkumar og annast þeir það
jafnframt því að æfa kór og leika
á orgelið.
Við Holstebro-kirkju er kantor
Ove Pedersen, sem einnig er kenn-
ari við tónlistarskólann í Holstebro.
Fór ég þess á leit við þann ágæta
mann að fá að fræðast af honum
um klukknaspil og að skoða búnað-
inn í tumi Holstebro-kirkju. Tók
hann þeirri málaleitan með ljúfu
geði og sýndi mér nótnaborðið og
klukkumar, já, lék meira að segja
fyrir mig falleg lög, sem aðrir bæj-
arbúar í nágrenni kirkjunnar fengu
einnig að njóta. Hann fór æfðum
höndum um nótnaborðið, sýndi mér
hve undur veikt hann gat látið
klukkurnar hljóma. Þá sýndi hann
mér hvemig hægt er að undirbúa
vélrænan flutning klukknanna, með
því að gata þar til gerðan renning,
sem síðan er settur í rafeindavél
sem leikur á klukkumar lag renn-
ingsins. Þessi vélræni flutningur
hefur þá annmarka að styrkurinn
verður ekki mismunandi. Einnig
Bjarni Ólafsson
Hín kirkjan hér í bæn-
um sem hefur klukkna
spil er Nörrelands
kirkja, sem er mjög
nýtískuleg. Ég bý í
námunda við hana og
heyri oft fagurlega
leikið á klukkur henn-
ar. I sérstæðum turni
Nörrelands kirkju eru
44 klukkur.“
sýndi hann mér lítið herbergi í tum-
inum þar sem komið hefur verið
fyrir sérstöku nótnaborði til æfínga.
Það svarar með hljómum frá litlum
cylofóni. Svo sýndi hann mér klukk-
umar og gaf mér upplýsingar um
þær.
I tumi Holstebro-kirkju eru alls
49 klukkur. Ein þeirra er gömul
stór klukka sem ekki er hægt að
nota með hinum, hljómur hennar
fellur ekki að hljómi hinna klukkn-
anna. í sjálfu klukknaspilinu eru
því 48 klukkur, sem spanna fjórar
áttundir. D-1 er dýpsti tónn og d-5
sá hæsti. Fimm þessara klukkna
nr. 1, 2, 5, 7 og 9, hafa tóna d-1,
e-1, g-1, a-1 og h-1 og eru þær
hengdar upp sem hringingarklukk-