Morgunblaðið - 17.12.1987, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FEMMTUDAGUR 17. DESEMBER 1987
Ekkert mál?
___Bækur
Steinar J. Lúðvíksson
Jón Páll. Sterkasti maður heims.
Jón Óskar Sólnes skráði.
Útgefandi: Reykholt 1987.140 bls.
Það var „ekkert mál fyrir Jón
Pál" að setja svo sem eins og eitt
Evrópumet í kraftlyftingum. Mörg
met hefur sá frægi garpur eignast
í gegnum tíðina. En það kemur hins
vegar fljótlega fram við lestur nýút-
kominnar bókar um Jón Pál, að það
hefur heldur ekkert mál verið fyrir
hann og skrásetjarann að koma
bókinni saman. Eftir að hafa lesið
ijálglegar lýsingar á æfíngaástund-
un íbróttakappans og metnaði hans
til að vera bestur á sínu sviði er
bókin eins og hrópandi mótsögn.
Þar kemur ekki fram neinn metnað-
ur, þar kemur ekki fram neitt sem
bendir til yfírlegu eða ástundunar.
Nei, þvert á móti er bókin eins og
lélegt uppkast að blaðaviðtali.
Það þarf ekki að koma á óvart
að bók um Jón Pál skuli líta dags-
ins ljós. Um langt skeið hefur hann
verið mjög í sviðsljósinu, bæði sem
íþróttamaður og þó einkum sem
skemmtikraftur. Enginn efast um
það að hann er rammur að afli. Það
hefur hann m.a. sýnt með afrekum
sínum í keppni við erlenda jötna og
titillinn „Sterkasti maður í heimi"
hefur oftar en einu sinni fallið hon-
um í skaut. Vitanlega erum við
íslendingar stoltir af því að halda
slíkum titli hjá okkur, enda hafa
aflrauna- og hreystimenni lör.gum
verið í hávegum höfð hérlendis.
Nægir þar að nefna hetjur íslend-
ingasagna eins og Egil Skallagríms-
son og Gretti Asmundarson og á
sínum tíma áttum við líka „Úrsus
íslands", þ.e. Gunnar Salómonsson,
sem ferðaðist víða um og sýndi
krafta sína og listir. í sjálfu sér eru
afrek Jóns Páls í aflraunum bókar-
efni, þótt ekki hefði legið á að
skrifa slíka bók, þar sem Jón Páll
á vafalaust eftir að láta að sér kveða
í aflraununum enn um hríð og safna
að sér titium. Alla vega hefði ekki
legið svo á bókinni að þurft hefði
að rubba henni upp í hvelli, svo sem
bók Jóns Gunnars Sólnesar virðist
bera með sér. Það hefði til að mynda
ekki sakað þótt sæmilega fær
íslenskumaður hefði lesið yfír hand-
ritið og reynt að snúa sumu sem
þar stendur yfír á skiljanlegt
mannamál og það hefði heldur ekki
sakað þótt dregið hefði verið úr
notkun hástemmdra lýsingarorða
svona um þriðjung — nóg hefði
verið af þeim samt.
Þegar talað er um málfar á bók-
inni er fyrst og fremst átt við að
íslenskt talmál er annað en ritmál.
Það á að vera verk höfundar þegar
hann hefur ummæli eftir mönnum
að snúa þeim til skiljanlegs ritmáls.
Annað er ankannalegt. Mörg dæmi
væri hægt að nefna um slíkt í bók-
inni um Jón Pál, en hér skal aðeins
eitt tilfært og er tekið úr kafla, þar
sem Jón Páll fjallar um vaxtarrækt
sína. Þar segir m.a.: „En í vaxtar-
ræktarmótum verður maður að
kunna „pósur“, sérstakar stellingar,
og ég kunni ekkert fyrir mótið. Ég
kunni ekkert í sambandi við vaxtar-
rækt. Ég tók vel á lóðunum og vissi
hvað ég mátti borða og hvað ekki.
En maður þurfti að vera klár á öll-
um „skyldupósum" og setja saman
rútínu til að sýna á mótinu og það
gekk nú ekkert alltof vel, því að
strákamir sem ætluðu að hjálpa
mér voru allir að æfa annars stað-
ar, fóru að æfa í Borgartúni og ég
var nánast einn eftir hjá Stefáni.
Úrsusinn var hins vegar að æfa
svona í og með hjá Stebba og hann
peppaði mig upp, veitti mér andleg-
an stuðning í þessu öllu saman.
Síðan naut ég aðstoðar Guðmundar
Sigurðssonar við að setja upp „pós-
umar“. Á þessu tímabili borðaði ég
ekkert fyrir utan það sem ég hafði
einsett mér að borða, og framfarim-
ar í vaxtarrækt vom hreint út sagt
ótrúlegar. Ég „köttaðist" allur upp,
varð allur skafínn og vöðvaskil urðu
mjög greinileg og utanáliggjandi
æðar sáust vel.“
Kannski er þetta ekki versta
dæmið um málfar bókarinnar í bók-
inni, en sjálfsagt eiga margir erfítt
með að skilja hvað þama er átt
við. Hvað em „pósur“? Hvemig
„köttast" menn og verða skafnir?
Spyr sá sem ekki veit og tel ég þó
sjáífan mig sæmilega að mér í
máli sem oft er notað í íþróttum.
í umræddri tilvitnun er minnst á
ótrúlegar framfarir og „undraverð-
ur árangur" em líka orð sem oft
sjást í bókinni. Stundum er slíku
lofi svo hlaðið á Jón Pál, oft með
hans eigin orðum, að lesandinn fær
það á tilfínninguna að skrásetjari
sé að draga að honum dár. Það
hefur löngum þótt kostur að vera
ömggur og ánægður með sjálfan
sig, en var það ekki sjálfur Sókrat-
es sem sagði að eigið oflof minnkaði
manninn? Kaflar { bókinni verða
bókstaflega spaugilegir vegna lýs-
inganna á ágæti kraftamannsins,
jafnframt því sem þeim sem hann
telur að hafí verið eitthvað að flækj-
ast fyrir sér em sendar glósur.
„Maður hugsaði bara um að taka
vel á þeim einhvers staðar," segir
Jón Páll um „ÍSÍ-menn“, eftir að
hið svokallaða lyfjamál kom upp
og svona til að hnykkja á fylgir
síðan Qálgleg lýsing á því hvað
„ÍSÍ-karl“ varð lítill þegar sjálfur
Jón Páll var í nálægð hans. „Faldi
sig með andlitið ofanf bollanum"
og „drakk kaffí með nefínu!" Ekki
fínnst þeim er þessar línur ritar til-
vitnuð ummæli vera í takt við þá
ljúfmennislýsingu sem Jón Páll gef-
ur sjálfum sér annars staðar í
bókinni.
Skástu kaflamir í bókinni em
frásagnir af þátttöku Jóns Páls í
keppni um titiiinn „sterkasti maður
í heimi". Lýsingamar ná þó engan
veginn því fram sem þama gerðist.
Sjónvarpsmyndir segja þar meiri
sögu, enda hafa þær notið vinsælda
víða um lönd. En það er gaman að
sjá heljarmenni takast á við ýmsar
þrautir og ennþá skemmtilegra þeg-
ar sigurvegarinn er íslendingur, því
allstaðar viljum við íslendingar vera
fremstir og bestir.
Fjölmargar ljósmyndir prýða
bókina og er mun skemmtilegra að
skoða þær en lesa lesmálið. Hefur
greinilega fátt verið til sparað að
gera bókina sem allra best úr garði
hvað ytra útliti viðkemur. Þannig
em t.d. flölmargar litmyndir í bók-
inni. Gallinn er bara sá að bókar-
textinn er þunnur og sá galli er
ekki svo lítill á einni bók.
flÖPIOINIEER
m

Rit þetta er saga þjóðhátíðarinnar sem haldin var í tilefni af
ellefu hundruð ára afmæli íslandsbyggðar.
Þjóðhátíðin 1974 er í tveimur bindum og myndskreytt.
4?! c ' v/fc "*'* ' -*• áfev"