Morgunblaðið - 17.12.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLABIÐ, FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 1987
Heijólfur, þjóðvegur
milli lands og Eyja
í tilefni nöldurskrifa Dagblaðsins um Herjólf
eftir Árna Johnsen
Það hlýtur að vera veimiltítuleg
hugsun sem liggur að baki þeirri
ákvörðun Jónasar Kristjánssonar,
ritstjóra Dagbiaðsins, að láta Krist-
jan Má Unnarsson blaðamann
skrifa trekk í trekk nöldurgreinar
í garð Vestmanneyinga með því að
gera rekstur Heijólfs og hlutverk
tortryggilegt og óalandi bagga á
ríkissjóði. Að því leyti kemur hún
ekki á óvart að grátkerlinga sið
verður ekki breytt og það er magn-
að að mestu grátkerlingar landsins
eru í hópi karla.
Það er auðvelt ef menn hugsa
ekki til enda að segja að það borgi
sig ekki að hafa flugvöll á Egils-
stöðum, að það borgi sig ekki að
byggja ýmsa vegi og brýr, jafnvel
að það borgi sig ekki að hafa veg-
inn til Keflavíkur vegna þess að það
kostar að halda honum við. Þeir
Dagblaðsmenn eru miklir peninga-
menn og það er ágætt, en þeir
ættu að láta af þeim ósið að taka
á beinið þá sem skila fyllilega sínum
hlut til þjóðarbúsins og meira en
það, en ætlast hins vegar til þess
að búa við sömu alhliða þjónustu
og aðrir landsmenn. Vegakerfí,
flugvellir og hafnir eru þrír megin-
þættir samgangna á íslandi og
Heijólur hefur með sanni verið kall-
aður þjóðvegurinn milli lands og
Eyja. Fargjaldi með skipinu hefur
verið stillt í hóf, en þó mætti það
vera lægra með tiliiti til jöfnunar í
opinberri þjónustu landsmanna.
Aðhald hefur verið í rekstri og telja
margir að það sé of mikið til dæm-
is með því að aðeins sé ein ferð
daglega milli iands og Eyja mestan
hluta ársins, að vörugjald með skip-
inu sé of hátt, og ýmislegt fleira
mætti telja sem sýnir að rejmt er
að hafa eins hagkvæma ijárhags-
lega stjórnun á Heijólfí og unnt er
rekstrarlega séð.
Á milli Þorlákshaftiar og Vest-
mannaeyja eru 72 kflómetrar.
Vegur af þeirri lengd kostar að
mati Vegagerðarinnar um 540
milljónir króna með bundnu slit-
lagi. Það má hins vegar benda
DV-mönnum á það að á leið Heij-
ólfs er enginn snjómoksturskostn-
aður og hefur þjóðvegurinn út í
Eyjar að því leyti sérstöðu á fjöl-
famari leiðum. Vestmanneyingar
greiða í vegagjöld af bensíni um
40—50 milljónir á ári og ekki er
ófeðlilegt að hluti af því fjármagni
skili sér úr ríkissjóði í rekstur skipa-
leiðarinnar milli lands og Eyja.
Vestmannaeyjar eru eitt höfuðat-
vinnutæki Islands með óhemju
afköst miðað við flesta staði á
landinu. í Eyjum eru um 1,7% íbúa
landsins en Eyjar skila á annan tug
prósenta af þjóðartekjum af físki,
en eins og DV-mönnum ætti að
vera kunnugt þá hefur íslenska
þjóðin um 80% tekna sinna af sjáv-
arútvegi. Þó ekki væri nema vegna
umsvifa Vestmannaeyja í þjóðfélag-
inu er full ástæða til þess að halda
uppi rekstri farþega- og vöruflutn-
inga milli lands og Eyja. Farþegar
með Heijólfí á þessu ári verða milli
50 og 60 þúsund, fjöldi bíla um
11.000 og vöruflutningar um
15.000 tonn. Láta mun nærri að
um helmingur farþega með Heijólfí
séu Vestmanneyingar, en síðan
fylla aðrir landsmenn töluna að
mestu. Einn liðurinn í mikilvægi
Heijólfs er að skapa örugga ferðatí-
ðni, þvi oft fellur flug niður vegna
veðurfars. Á þessu ári til dæmis
hefur ekki verið hægt að fljúga
samkvæmt áætlun í alls 90 daga.
Það er hátt hlutfall þar sem milli
40 og 50 þúsund flugfarþegar fara
árlega milli lands og Eyja, enda er
Vestmannaeyjaflugvöllur næst fjöl-
famasti landsbyggðarflugvöllur
landsins á eftir Akureyri.
Dagblaðið hefur haldið því fram
að nýtt skip væri of dýr framkvæmd
á niðurskurðartímum. Þeir sem
dvelja helst við það að hossast á
milli matsölustaða þéttbýlisins
reikna varla með því að helmingur
landsmanna á sitt að sækja eftir
misjöftium samgönguleiðum.
Reykjavíkurflugvöllur er til dæmis
lykill landsbyggðarmanna að höfuð-
borginni með um 300 þúsund
farþega á ári. Skip ganga úr sér
eins og önnur smíði sem á reynir
og nú er Heijólfur að verða 12 ára
gamall. Það er því hvort tveggja,
skynsamlegt og nauðsynlegt að
nýtt skip komi á Vestmannaeyja-
leiðina. Dagblaðsmenn hafa jafn-
framt snúið ódrengilega út úr
ummælum manna um undirbúning
að smíði nýs skips. Guðmundur
Karlsson stjómarformaður Heijólfs
lét hafa eftir sér að ekkert mætti
til spara í undirbúningi að nýju
skipi,' en DV útfærir það þannig
að ekkert mætti til spara í smíði
nýs skips. Þama er mikill munur á
og ef DV-menn hefðu rænu á geta
þeir fljótt komist að raun um að
það er grundvallarregla Vestmann-
eyinga að byggja og nýta af
hagkvæmni en ekki bruðli, enda
hefur allur undirbúningur að bygg-
ingu nýs Heijólfs miðast við
hagkvæmni og öiyggi.
Þá hefur verið látið að því liggja
að það muni kosta marga tugi millj-
óna að endurbæta hafnaraðstöðuna
fyrir nýjan Heijólf. SHkt er út í
hött þó það muni að sjálfsögðu
kosta éitthvað að gera klárt fyrir
nýtt skip, sem er frábmgðið því
fyrra, en það má ekki mgla saman
í þessu máli ýmsum hugmyndum á
breytingum hafnarmannvirkj a í
Vestmannaeyjum og Þorlákshöfn,
hugmyndum sem em af allt öðmm
toga en þjónusta Heijólfs.
Einn af þeim öryggisþáttum sem
vegur þungt í nýjum Heijólfí er
tveggja véla búskapur í skipinu. í
Heijólfí er nú aðeins ein vél og það
er hreinlega ekki hægt að bjóða upp
á það af öryggisástæðum. Minna
má á að í marzmánuði 1986 bilaði
vél Heijólfs í snarvitlausu veðri.
Það var lán í óláni að vélin bilaði
áður en skipið var komið út úr
Vestmannaeyjahöfn. Um borð vom
-200 böm úr Vestmannaeyjum, sem
vom að fara á íþróttamót. Það hefði
getað komið upp slæm staða ef
vélin hefði stöðvast mínútum eða
klukkustund síðar í þeim 10 vind-
stigum sem þá vom og engin
varavél. Síðan þá hefur vélin stöðv-
ast 6 sinnum og því mál að bæta
úr þessu mikla öryggisleysi.
1 Málið er það að þau farþega-
og vömflutningaskip sem em í þjón-
ustu á landinu em fyrst og fremst
hluti af samgöngukerfi landsins,
þau em miklabraut landsbyggðar-
innar og kosta að sjálfsögðu
peninga. Fyrsta ár Heijólfs vom
farþegar um 7 þúsund eða 1,5 ferð-
ir á hvem Eyjamann, en nú 50—60
þúsund eða nær 10 sinnum fleiri,
sem kemur einnig til vegna sífellt
vaxandi ferða fastalandsmanna til
Vestmannaeyja sem einnar af nátt-
úmparadísum landsins. Það ætti
næmur maður eins og Jónas Krist-
jánsson að skilja. Fargjald á mann
með Heijólfi í dag er 700 kr. aðra
„Herjólfur er þjóðveg-
ur milli lands og Eyja,
Vestmannaeyjar eru
eitt arðsamasta pláss
landsins fyrir þjóðar-
búið og það eru hrein-
lega öll rök fyrir því
að í þessu máli eigi allt
að vera klárt og kvitt,
það er einfaldlega kom-
ið að því að nýr Heijólf-
ur komi til sögu.“
leið og 400 kr. fyrir böm 6—12
ára, en frítt fyrir böm undir 6 ára.
Fyrir bíl em greiddar 800 kr. og
kojan er leigð á 275 kr. Þó verði
sé stillt í hóf ætti það í rauninni
að vera lægra vegna þess að hér
er um þjóðleið að ræða.
Að gera þátttöku ríkissjóðs í
rekstri Heijólfs tortiyggilega er út
í hött. Sjálfstæðismenn hafa haft
frumkvæði að því að Eyjamenn
nytu réttar síns í þessum efnum
eins ög aðrir landsmenn. í þessu
máli sem miklu varðar verður að
hugsa til enda. Maður skiptir ekki
svo glatt um skip í miðjum brim-
garðinum. Ríkissjóður hefur að
hluta greitt ríkisábyrgðarsjóðslán
Heijólfs og árlega styrki eins og
til annarra flóa- og feijuskipa á
landinu. Þó er rekstrarstyrkur til
Heijóifs aðeins um 18% af heildar-
tekjum miðað við það að vera yfír
50% á flóabátnum Baldri, yfír 70%
á Fagranesinu og um 26% á
Hríseyjarfeijunni. Styrkurinn til
Heijólfs er því ótrúlega lágur miðað
við rekstur annarra skipa þar sem
haf skilur byggð frá byggð. Rekstr-
arstyrkur ríkissjóðs á þessu ári
nemur 19 milljónum króna og með
því að reikna styrkinn í 10 ár eða
100 ár er hægt að fá háa tölu, en
aðeins til.þess að skapa tortryggni.
19 milljónir kr. styrkur á ári nemur
um það bil helmingnum af árlegum
opinberum gjöldum Eyjamanna af
bensíni, en þau eru ætluð til sam-
gangna.
í áliti nefndar sem nýlega skilaði
niðurstöðum um rekstur feija og
fíóabáta er mörkuð sú stefna að
slík þjónusta sé rekin á ábyrgð
heimamanna, en rekstrarstyrkur
nemi allt að 50% ef reksturinn
stendur ekki undir sér, en þá er
miðað við að hið opinbera greiði
stofnkostnað. Heijólfur stendur þvi
mjög vel við aðra sambærilega þjón-
ustu á landinu.
Undirbúningur að smíði nýs
Heijólfs er nú á lokastigi og ætti
nýja skipið að koma til landsins á
árinu 1989. Ætla má að það muni
kosta milli 400 og 500 millj. kr. í
útboði, en Heijólfur hefur greitt um
10 millj. kr. í undirbúning. Nýja
skipið á að ganga um 17 mflur og
sigla milli lands og Eyja á tveimur
og hálfum klukkutíma í stað þriggja
klukkutíma og tuttugu mínútna.
Skipið á að taka 86 bfla á móti 40
nú, rúma 550 farþega í stað 360
nú yfír sumarmánuðina. Gert er ráð
fyrir 68 uppbúnum rúmum í stað
34 rúma nú, en að auki er gert ráð
fyrir 56 svefnpokaplássum. Koju-
notkun í Heijólfi er mjög mikil,
enda sjóleiðin oft erfið á úthafi
Atlantshafsins. Einhver kynni að
halda að ekki væri ástæða fyrir svo
mörgum kojum á ekki lengri sigl-
ingaleið, en það skiptir sköpum að
hafa kojumar. Nú eru leigðar
15.000 kojur árlega í Heijólfí. Með
nýjum Heijólfí verða einnig tíma-
mót í lestun og losun því allt bendir
til þess að gegnumakstur verði í
skipinu, þar með tekur það aðeins
5—10 mínútur að lesta og losa skip-
ið og það mun stytta verulega
ferðatímann. Þá er vert að geta
þess að útgerð Heijólfs og skips-
höfn hefur. kappkostað að halda
skipinu vel við og það er góður agi
um borð varðandi alla umgengni.
Þar af leiðandi mun fást meira fyr-
ir skipið upp í nýjan Heijólf en ella
hefði verið.
DV gerir því skóna í skrifum
sínum að forusta Þorsteins Pálsson-
ar forsætisráðherra fyrir afgreiðslu
láns^ár í ríkisstjóminni vegna nýs
Heijólfs sé ekki í samræmi við þá
skoðun Þorsteins að ekki megi áusa
af skattfé almennings í fram-
kvæmdir án fjárhagslegrar fyrir-
hyggju og kröfu um arðsemi.
Heijólfur er þjóðvegur milli lands
og Eyja, Vestmannaeyjar em eitt
arðsamasta pláss landsins fyrir
þjóðarbúið og það eru hreinlega öll
rök fyrir því að f þessu máli eigi
allt að vera klárt og kvitt, það er
einfaldlega komið að því að nýr
Heijólfur komi til sögu. Menn hafa
tekið sér góðan tíma í undirbúning
og hafa lagt mikið kapp á að hafa
allt sem hagkvæmast, skiþ, öryggi,
þægindi og kostnað.
Fjölhæf:
Kraftmikil:
Hrærir, hnoðar, blandar,
þeytir, brytjar, rífur,
raspar, tætir og sker.
400 W stöðugt afl.
Fyrirferðarlrtil: Þarf aðeins rými sem er
28x20 sm.
Hún erfrá SIEMENS og heitir compqct
Smith & Norland
Nóatúni 4, simi 28300
Hönnun nýja Heijólfs er nú á lokastigi og er meðfylgjandi mynd af skipinu eins og það lítur út í dag, en það á væntanlega eftir að taka
einhveijum breytingum áður en útboð fer fram í ársbyrjun 1988. Um þessar mundir standa yfir tilraunir með líkan af skipinu í sjó og
lýkur þeim væntanlega .fyrir jól. Nýi Heijólfur er talsvert stærri en sá gamli og er þá miðað við þróun í flutningum milli lands og Eyja, en
þeir hafa aukist jafnt og þétt á sl. 12 árum úr 7.000 farþegum fyrsta árið sem núverandi Heijólfur þjónaði upp í nær 60 þúsund á þessu
ári. Sama er að segja með bíla- og vöruflutninga, en miðað við lágmarksþróun er skipið fjarri þvi of stórt.