Morgunblaðið - 29.12.1987, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1987
pJnrip Útgefandi tuftffifrft Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri HaraldurSveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakiö.
Heilsuvernd og
slysavarnir
Tvennt varð úti á Þorláksmessu:
Héldu fyrst í átt frá byggí
sneru við 150 metra frá c
Á þessarri mynd sést skaflinn þar sem billinn festíst, en Kollafjörðui
Staðurinn þar sem likin fundust. Kvígindisfjörður sést vinstra megin á
Undanfarna daga hafa jól-
in, hátíð ljóss og kærleika,
sett svip sinn á heimilislíf
flestra fjölskyldna í landinu.
Þó eru margir, þessa daga sem
aðra, sem eiga um sárt að
binda af ýmsum ástæðum. Ár
hvert deyja á sautjánda hundr-
að íslendingar, eða rúmlega
þrjátíu á viku. Jólavikan er
engin undantekning í því efni.
Astvinamissir er ævinlega sár,
en aldrei sárari en á fjölskyldu-
hátíð sem jólum.
í nýjasta hefti af tímaritinu
Heilbrigðismál, sem Krabba-
meinsfélag íslands gefur út,
segir meðal annars, að slys séu
algengasta dánarorsök ungs
fólks hér á landi, allt frá því
að fyrsta aldursári sleppir og
alveg fram undir þrítugt. Þar
kemur einnig fram að á síðustu
fímm árum (1981-85) hafí að
meðaltali 85 íslendingar látist
á ári í slysum, þar af 24 í
umferðarslysum, 20 við slysa-
fall eða byltur, 18 í sjóslysum
og drukknunum, en færri af
öðrum ástæðum. Meðalaldur
karla, sem fórust í sjó- og
umferðarslysum, var aðeins 32
ár. Meðalaldur kvenna, sem
íétust í umferðarslysum, var
43 ár.
Það þarf ekki að eyða orðum
að þvi hver missir fámennri
þjóð er að 85 einstaklingum,
oft á bezta aldri, sem ár hvert
láta lífíð af slysförum hér að
landi, að ekki sé talað um missi
aðstandenda, sem þungbær-
astur er. En hvem veg skal
við bregðast? Það er hægt að
gera með ýmsum hætti, ekki
sízt fræðslu og forvömum.
Reynslan sýnir okkur að slysa-
vamir hafa borið ríkulegan
árangur. Um það efni segir
meðal annars í tímaritinu Heil-
brigðismál:
„Ef slysatíðni áranna
1971-75 hefði haldist óbreytt
næstu tíu ár þar á eftir hefðu
banaslys orðið 400 fleiri en
raun varð á. Á einum áratug
hefur þannig tekist, með slysa-
vömum, að bjarga álíka
mörgum mannslífum og búa í
þremur stórum sambýlishúsum
eða í litlu sjávarþorpi." Þessi
árangur á að vera forráða-
mönnum ríkisins, sveitarfélaga
og félagasamtaka hvati til þess
að efla enn hvers konar slysa-
vamir.
Þó að dauðsföllum af völdum
slysa hafí fækkað hefur slysa-
tilfellum fjölgað verulega. „Það
getur bent til þess,“ segir tíma-
ritið, „að starfsfólki heilbrigð-
isþjónustunnar takist að bjarga
sífellt fleimm frá að deyja úr
slysum" — og vitnar í því efni
til erindis Olafs Ólafssonar,
landlæknis, á „þriðja lands-
fundi um slysavamir". En talið
er að milli 60 og 80 þúsund
manns leiti á ári hveiju til heil-
brigðisþjónustunnar vegna
slysa.
Orsakir þessara slysa em
af ýmsum toga. Umferðarslys
vega máske þyngst. Þau kosta
að meðaltali tvö mannslíf í
mánuði og valda fjölda fólks
andlegum og líkamiegum þján-
ingum, sem ekki er hægt að
bæta. Eignatjón er og vem-
legt. Slys á vinnustöðum em
0g tíðari hér en í öðmm lönd-
um. Tíundi hver starfandi
karlmaður og fertugasta hver
kona á höfuðborgarsvæðinu
leita til Slysadeildar Borg-
arspítalans á einu ári vegna
vinnuslysa. Slys í skólum em
og tíð. „Að meðaltali slasast
áttundi hver nemandi á einum
vetri en í sumum aldursflokk-
um slasaðist allt að fímmti
hver nemandi,“ segir.í Heil-
brigðismálum. Slys á heimilum
em og tíð, samanber ritið
„Heimaslys, rannsókn á 7.562
slysum, byggð á gögnum
Slysadeildar Borgarspítalans
árið 1979“, eftir Eiríku A. Frið-
riksdóttur, hagfræðing, og
Ólaf Ólafsson, landlækni.
Kanna þarf rækilega orsakir
slysa, ekki sízt umferðarslysa,
til að fækka þeim og draga
úr afleiðingum þeirra. Á síðast-
liðnu vori var saraþykkt
þingsályktun um þjóðarátak til
að auka öryggi í umferðinni.
Jón Sigurðsson, dómsmálaráð-
herra, sagði af því tilefni á
landsfundinum um slysavamir:
„Hin nýju umferðarlög og
þetta átak ættu saman að vera
tæki til að breyta umferðinni
til hins betra svo að um mun-
ar. Gleggri upplýsingar um
tíðni og orsakir slysa yfírleitt
em nauðsynlegar til að efla
megi virkar slysavamir, en þær
em í reynd mikilvæg heilsu-
vemd. Ef til vill er helzt
framfaravon í heilbrigðismál-
um á þessu sviði, sem þó liggur
að vemlegu leyti utan verk-
sviðs og ábyrgðar heilbrigðis-
kerfísins í venjulegum
skilningi."
UNGUR maður og stúlka urðu
úti á Klettshálsi í Austur-Barða-
strandarsýslu á Þorláksmessu.
Ekki varð vart við bifreiðina sem
þau voru á fyrr en á annan í
jólum, eða þremur sólarhringum
síðar, og lík þeirra fundust síðan
eftír skipulagða leit daginn eftir.
Þau sem létust voru Sigurjón S.
Thorarensen, 31 árs Keflvíking-
ur, og Þómnn Hjðrdis Gests-
dóttir, 16 ára Hafnfirðingur.
Þau Siguijón og Þórunn héldu
fótgangandi eftir veginum eftir
að bUlinn sem þau voru á festíst
í skafli, en í öfuga átt við bæinn
Klett, sem var aðeins í um
tveggja km fjarlægð. Eftir 6 km
göngu snem þau við á vegamót-
um, aðeins um 150 metra frá
eyðibýlinu Illugastöðum, og
gengu aftur áleiðis að bilnum,
en létust þegar þau áttu tæplega
helming leiðarinnar eftir. Veður
var tekið að versna síðdegis á
Þorláksmessu, og kominn blind-
bylur og grimmdarfrost um
kvöldið, en þau Sigurjón og Þór-
unn vora bæði vanbúin til
vetrarferða.
Ráðlagði þeim
að snúa við
Fólk frá Gufudal varð vart við
bifreiðina sem þau Siguijón og
Þórunn óku á Odrjúgshálsi fyrir
vestan Djúpafjörð um hádegi á
Þorláksmessu. Hálka var þar í
brekkunni og bifreiðin, sem er af
gerðinni Mazda 323, náði ekki að
komast þar upp. Fólkið frá Gufudal
lét Samúel Sakaríasson, bónda í
Djúpadal, vita um ferðir fólksins í
Mözdunni, og fór hann til þeirra
og bauð þeim heim að Djúpadal.
Þar bauð hann þeim að borða og
ráðlagði þeim eindregið að snúa
við, því von væri á versnandi veðri.
Siguijón kvaðst vera á leið til Bíldu-
dals, og bað Samúel að draga sig
upp Ódijúgshálsinn, sagðist hafa
reynt að komast upp hann síðan
um kl. 5 þá um morguninn.
Samúel sagði í samtali við Morg-
unblaðið að sér hefði sýnst fólkið
vera illa búið, og bíllinn auk þess
vanbúinn, keðjulaus með sumar-
hjólbarða á öðru framhjólinu, og
hefði hann því neitað að draga þau
upp Ódijúgshálsinn.
Fékk nýjar keðjur
og skóflu
Siguijón gat fengið keyptar nýjar
keðjur hjá öðrum gesti í Djúpadal,
Magnúsi Kristjánssyni, ýtumanni,
og fóru Siguijón og Þórunn þaðan
kl. 13:30-14:00 á Þorláksmessudag.
Að skilnaði lét Samúel Siguijón fá
skóflu, og ráðlagði þeim að ná
Klettshálsinum áður en færi að
dimma, og taldi reyndar víst að það
ætti að nást. Klettshálsinn er um
í Skálmarfjörð.
400 metra hár fjallvegur sem getur
verið viðsjáll að vetrarlagi. Siguijón
virðist hafa tekið bensín í Skála-
nesi, og er það það síðasta sem
spurðist til ferða hans og Þórunnar.
Veður var þokkalegt þegar fólkið
lagði af stað frá Djúpadal, en fór
að versna um kl. .16-17 og um
kvöldið var komið foráttuveður;
austanrok, snjókoma og um 8 gráðu
frost. Þá hefðu þau Siguijón og
Þórunn að öllu áfallalausu átt að
vera komin til Bíldudals, en ekki
var hægt að grennslast fyrir um
ferðir þein-a frá Djúpadal, því
síminn var bilaður og ekki hægt
að hringja frá bænum.
Mannlaus bíll í skaf li
Bfllinn fannst síðan rétt fyrir
ofan hólinn Gunnstein í Klettshálsi
Þessi mynd er tekin af bílnum <
niður að bænum Kletti, en í baks;
þar sem bíllinn festíst á leiðinni i
Staðurinn þar sem bíllin festíst, skorðaður i ræsinu við vegar kantinn.