Morgunblaðið - 06.01.1988, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 1988
Lárus Jónsson
Félag rækju- og hörpu-
diskframleiðenda:
Lárus Jónsson
ráðinn fram-
kvæmdastjóri
LÁRUS Jónsson, viðskiptafræð-
ingxir og- fyrrum alþingismaður
og bankastjóri, hefur verið ráð-
inn framkvæmdastjóri Félags
rækju- og hörpudiskframleið-
enda. Hann tók við starfinu um
áramótin, en Guðmundur Stefán
Mariasson hefur undanfarin ár
verið framkvæmdastjóri félags-
ins í hálfu starfi. Með ráðningu
Lárusar er ætlunin að auka starf-
semi félagsins á ýmsan hátt.
Stofnun félagsins má rekja aftur
til ársins 1973 er félag Rækjufram-
leiðenda var stofnað. Það var
endurvakið árið 1983 með inngöngu
framleiðenda á hörpudiski og 1985
var ákveðið að ráða framkvæmda-
stjóra í hálfu 'starfi. Nú eru í
fyrirtækinu 40 fyrirtæki.
Lárus Jónsson sagði í samtali við
Morgunblaðið, að venjubundin
starfsemi félagsins fælist í verð-
lagsmálum og þátttöku í Verðlags-
ráði sjávarútvegsins og hagsmuna-
gæzla af ýmsu tagi svo sem afskipti
af Verðjöfnunarsjóði fískiðnaðarins.
Á döfínni væru fleiri verkefni og
verið væri að ræða á hvaða þætti
ætti helzt að leggja áherzlu.
Félagið hefur fyrst í stað aðsetur
að Suðurlandsbraut 22 í húsakynn-
um Þróunarfélags íslands hf.
Fé finnst
á afréttum
Syðra-Langfiolti.
NOKKRUM dögum fyrir jól
fundust kindur á afrétti Hruna-
manna og þann annan janúar
fundust tvö lömb á Flóamannaaf-
rétt en allnokkuð af fé hefur
verið að heimtast af afréttum
uppsveita Arnesinga eftir lög-
boðnar leitir í haust.
Ástæðan fyrir því að fé hefur
verið að finnast allt fram að þessu
má að miklu leyti rekja til þess að
í fyrstu leit í haust gerði nokkra
snjókomu og skyggni varð afleitt.
í seinni leitum fannst því óvenju-
margt fé. Hafa menn því nokkrum
sinnum brugðið sér inn á afrétti og
oft orðið kinda varir. Nokkrum dög-
um fyrir jól fannst ær og tvö lömb
framarlega á Hrunamannaafrétti
en vart hafði orðið við för eftir
þessar kindur áður. Þá fannst einn-
ig lamb nokkru áður.
Á annan dag í nýári brugðu sér
feðgar tveir úr Flóanum inn í afrétt
í kindaleit og fundu tvö lömb í
Fagraskógi sem er í Vesturhlíðum
Þjórsárdals. Er grunur manna að
enn sé fé eftir á afréttum enda
hefur haglendi verið ágætt þar sem
jörð hefur verið auð. Menn héðan
úr Hrunamannahreppi óku innfyrir
Kerlingafjöll nú eftir áramótin, en
færð var mjög góð, enda allt á
hjami og hvergi snjór nema á Blá-
fellshálsi, en þeir komu fram
Tungnamannaafrétt.
— Sig. Sigm.
AF ERLENDUM VETTVANGI
Eftir PETER MCGILL
Uppgangnr list-
munasölu í Japan
Þegar alþjóða listaverkasalar heyra nefnda .japanska safnara"
fer um þá svipaður taugaskjálfti og erlenda verðbréfasala þegar
minnst er á „Nomura Securities". En það eru í það minnsta tvær
hliðar á þeirri staðreynd að Japanir eru nú orðnir stærstu list-
munakaupendur heims, og fluttu inn málverk fyrir 73,4 milljarða
yena, eða um 20,4 milljarða króna, á fyrstu átta mánuðum yfir-
standandi árs.
Listasöfn og einkasafnarar eru
ekki aðeins að stórbæta úrval
þjóðarinnar af frægum vestræn-
um málverkum, sem keypt hafa
verið fyrir metverð á uppboðum.
Sumir japanskir kaupendur hafa
einnig fengið á sig orð fyrir að
vera auðblekktir að hætti nýríkra
og haldnir svipaðri menningarg-
ræðgi og lengi var sagt að
einkenndi olíukóngana í Texas.
Það var fyrst og fremst þessi
menningargræðgi sem laðaði til
sín franska listaverkaþjófa þegar
þeir tóku upp samvinnu við jap-
anska glæpamenn við að selja
stolin frönsk listaverk í Japan.
Við Namiki-dori, sem er ein af
„fínni" götunum í Ginzahverfí
Tókýóborgar með fjölda listmuna-
sala, næturklúbba og verzlana á
borð við Gucci og Louis Vuitton,
getur að líta báðar þessar hliðar.
Oft mátti sjá Shinichi Fujikuma,
japanskan „yakuza" eða smá-
glæpamann, sem nýlega var
dæmdur til 30 mánaða fangelsis-
vistar fyrir þjófnað í pelsabúð, á
ferli á Namiki-dori þar sem hann
var að reyna að selja myndir eftir
Corot sem franskir listmunaþjófar
höfðu stolið árið 1984.
Honum tókst að lokum að selja
í það minnsta eitt af málverkum
Corots, og var kaupandinn lítil
listmunasala uppi á fjórðu hæð,
Kawakami gailerí. Hiromichi
Yamasaki sölumaður viðurkenndi
að galleríið hefði keypt málverkið,
sem nú er verið að gera ráðstafan-
ir til að kortiist í hendur lögmæts
eiganda, Louvre safnsins í París.
En hann var skjálfhentur þegar
hann kveikti sér í sígarettu og
staðhæfði að hann vissi ekkert
frekar um kaupin.
„Þeir hefðu aldrei þorað að láta
sjá sig hér,“ sagði Mitsuhiko
Ámakata " framkvæmdastjóri
hinnar virtu listmunasölu Fuj-
ikawa gallerís í Tókýó, sem
stendur neðar við Námiki-dori.
„Við erum hreykin af 50 ára sögu
okkar,“ sagði hann hátíðlega, og
viðstaddir kinkuðu kolli allir sem
einn. „Það er ekki markmið okkar
að græða peninga, heldur að sýna
snilldarverk svo Japanir fái að
njóta þeirra.
Forstjóri og eigandi Fujikawa
Jistmunasölunnar er Tokuzo Miz-
ushima. Hann er 78 ára og olli
miklu fjaðrafoki nýlega þegar
hann keypti málverk Modiglianis
„Kona með svarta slaufu" fyrir
andvirði 6,09 milljóna dollara (um
225 milij. kr.) og bátsmymd eftir
Seurat fyrir 769 þúsund dollara
(nærri 29 millj. kr.) á uppboði í
Champs Elysee leikhúsinu í París.
Amakata framkvæmdastjóri
sagði að mynd Modiglianis yrði
meginverkið á fyrirhugaðri mál-
verkasýningu á næsta ári, og að
listmunasalan ætlaði að eiga lista-
verkið „eins lengi og okkUr er
unnt.“ Meðal annarra verka á
sýningunni verða nýkeyptar
myndir eftir Cezanne og Chagall.
120árahefð
Þegar valdatíma hershöfðingj-
anna (shogun) lauk árið 1867 eftir
að þeir höfðu ráðið ríkjum í Japan
í tæpar sjö aldir, kusu nýskipuð
yfírvöld að senda japanska lista-
menn til Frakklands til að kynna
sér vestræna málaralist. Þetta
varð upphaf ríkjandi aðdáunar
Japana á „Parísarskólanum" og
impressjónisma.
I byijun þessarar aldar byggði
viðskiptajöfurinn Kojiro Matsuk-
ata upp stórglæsilegt safn lista-
verka. Erfðagripir hans mynda
enn uppistöðuna í ríkissafninu
fyrir vestræna list í Tókýó, en
hann hafði áður selt öðrum söfn-
urum í Japan fjölda verka. Eftir
lok síðari heimsstyijaldarinnar,
þegar Japanir höfðu verið knésett-
ir og margir þessara safnara voru
fjárþurfi, seldi Mizushima „hugs-
anlega um eitt þúsund" málverk
eftir imressjónistana og Gaugain
til Evrópu og Bandaríkjanna að
sögn Amakata.
Nú þegar Japanir eru orðnir
ótvíræðir sigurvegarar á alþjóða-
mörkuðum eru þeir að vinna að
endumýjun þess safns dýrmætra
franskra listaverka sem svo mjög
var skert eftir síðari heimsstyrj-
öldina. „Við viljum að japönsk
söfn kaupi þessi málverk,“ segir
Amakata. Nýlega seldi Mizushima
Bridgestone safninu í Tókýó
Sjálfsmynd" eftir Manet og Ohara
safninu í Kurashiki „La Meule de
Foin“ eftir Monet. Amakata segir
að þessi tvö einkasöfn séu þau
einu í Japan sem eigi „þokkalegt
úrval mynda impressjónistanna",
og hafí fjármagn handbært. Hann
bendir á að árlegar íjárveitingar
til ríkissafnsins fyrir vestræna list
til kaupa á listaverkum nemi að-
eins 150 milljónum yena (tæplega
42 millj. kr.), eða aðeins tæpum
sjötta hluta þeirrar upphæðar sem
Mizushima greiddi í París fyrir
eitt málverk eftir Modigliani.
Árssalan nemur mill-
jörðum
Chieko Hasegawa og Tokus-
hima eiginmaður hennar hafa
rakað saman fé á því að full-
nægja þörfum Japana fyrir að
eignast „ekta“ frönsk málverk.
Hún segir að Nichido galleríið
þeirra, ásamt tveimur útibúum í
Japan og útibúi á mjög góðum
stað í París, sé „sennilega það
stærsta í heiminum" og árssala
þeirra nemi „um tíu milljörðum
yena“ (nærri 2,8 milljörðum
króna).
Chieko er glæsileg kona, sem
jafnan er mjög vel klædd, skreytt
dýrum skartgripum og ekur um
í Mercedes-bifreið, en eiginmaður
hennar í Bentley.
Flestir viðskiptavina hennar
eru forstjórar sem kaupa málverk
til að hengja upp í fundaherbergj-
um fyrirtækja sinna, læknar eða
lögfræðingar (en þessar stéttir
eru vel launaðar í Japan). Yfír-
leitt eru viðskiptavinirnir „ihaldss-
amir“, og þeir kaupa ekki aðeins
ánægjunnar vegna, heldur til að
fjárfesta, „svo þeir vilja vera ör-
ugg>r og kaupa aðeins þekktustu
nöfnin." Frönsku impressjónist-
amir eru vinsælastir, segir hún,
af því þeir eru „auðskildari - litim-
ir ekki of sterkir, og þeir em
frekar myndrænir." Þýzku ex-
pressjónistamir - „of sterkir" -
em í litlu uppáhaldi, og sömuleið-
is verk frá því fyrir upphaf 19.
aldar, sem em „of gömul til að
hengja upp í nýjum húsum“. Þeg-
ar ég heimsótti Nichido var verið
að sýna þar verk japanskra lista-
kvenna sem allar vom á sjötugs-
aldri. Myndirnar vom mjög dýrar,
aðallega landslagsmyndir i hálf
impressjónískum stíl, sem japan-
skir efnamenn virtust hafa furðu
mikinn áhuga á.
Neðar við götuna var útibú
Christie’s í London að sýna verk
eftir Renoir, Gaugain, Degas,
Chagall, Pissaro, Leger, Cezanne,
Sisley, Vlaminck, Roualt og
Braque, en málverkin áttu síðan
að fara á uppboð í London.
Verðlagning eftir
f ersentimetrum
James Roundell, deildarstjóri
fyrir verk impressjónista og nú-
tímamálara hjá Christie’s, hafði
verið að „útskýra“ fyrir japönsk-
um viðskiptavinum hvers vegna
rétt væri að meta verk Vlamincks
(„Femme au Chien") á um 700
þúsund til eina milljón dollara. í
hugum Japana er Vlaminck mál-
ari götumynda frá París eða
blómamynda, en þessi mynd hans
frá árinu 1906 er hinsvegar frá
„fauvismaskeiðinu á ferli hans,
þegar hann var framúrskarandi
listamaður, en þeir sjá þetta ekki
nema þeim sé bent á það,“ segir
Roundell. Hann á jafn erfítt með
að fá Japani til að meta vatnslita-
myndir frá fauvismaskeiði
Braques, sem þeir þekkja lítið til.
Á Vesturlöndum „kunnum við að
meta eitthvað sem er nýstárlegt,
en Japanir leggja meira upp úr
gömlum hefðum og verðleggja
listaverk eftir fersentímetra-
§ölda,“ segir hann. Hann komst
að þessari harkalegu niðurstöðu
í fyrra þegar stöðugt var verið
að spyija hann hvers vegna mjög
góð mynd eftir Renoir væri verð-
lögð hærra en lélegri mynd
Renoirs sem hékk við hlið hennar
„þótt báðar myndimar séu jafn
stórar."
Þessar „freistandi" sýningar
Christie’s í Tókýó eru ljós vottur
þess hve yenið er orðið mikils
metið á listmunauppboðum, þótt
þær segi lítið um smekk Japana
fyrir vestrænni list. Roundell telur
að innan 10 til 15 ára hafi Japön-
um tekizt að koma sér upp söfnum
vestrænna listaverka sem standist
fyllilega samanburð við beztu söfn
í Evrópu og Bandaríkjunum. En
hann bendir á að í Japan verði
listaverkin ekki saman komin í
„húsum prýddum grískum súlum
á forhlið til að sýna að þar séu
listasöfn," heldur öllu fremur í
verzlunar- og skrifstofuhúsum.
Höfundur er blaðamaður hjá
brezka blaðinu The Obser-
ver.
VINŒNl van GOCÍH
(1853-189(1)
SUNFLOWERS
L-OJES TOURNESOLS)
Mynd van Goghs „Sólblóm", sem til skamms tima var dýrasta
málverk heims, hangir nú i listasafni á efstu hæð skýjakljúfs
Yasuda- tryggingafélagsins í Tókýó.