Morgunblaðið - 06.01.1988, Síða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVKUDAGUR 6. JANÚAR 1988
Olafur Haukur Matt-
híasson - Minning
Fæddur 19. mars 1898
Dáinn 28. desember 1987
í bókinni Hin hvítu segl, æviminn-
ingum Andrésar Matthíassonar sem
Jóhannes Helgi, bróðursonur Andr-
ésar, skrifaði fyrir rúmum aldarfjórð-
ungi, er lýst lífi Qölskyldunnar í
Haukadal I Dýrafirði á fyrstu árum
þessarar aldar. Þar skiptust á gleði
og sorg og lífybaráttan var oft hörð.
Bömin urðu fimmtán talsins en Qög-
ur þeirra dóu ung. í bókinni segir
m.a. svo:
„Hún Áslaug litla varð ekki nema
nokkurra daga gömul og er skírð
skemmri skím. Ég hef ekki séð hana
nema einu sinni, en ég fer heim og
læðist á sokkaleistunum inn í svefn-
herbergi mömmu. Áslaug er í litla
rúminu,- það er eins og hún sofí.
Kveddu hana systur þína, segir
móðir mfn.
Ég kyssi bamið á ennið, stend svo
vandræðalega í sömu sporum og
horfi á móður mína, þessa konu sem
kann ekki að gráta.
Svona förum við öll, segir móðir
mfn. Farðu aftur út og leiktu þér
Dresi.
Föður minn sé ég ekki þennan
dag, en heyri hann ganga um gólf
inni á skrifstofunni."
Og nú er Óli Matt líka farinn eins
og hin. Hann lést eftir nokkurra
vikna veikindi á Sjúkrahúsinu á
Sauðárkróki þann 28. desember sl.
Húsbændur f Haukadal vom þau
Matthfas Ólafsson (fæddur 1958,
dáinn 1942), og Marsibil Ólafsdóttir
(fædd 1869, dáin 1964). Matthías
var verslunarstjóri í Haukadal, al-
þingismaður Vestur-ísfirðinga
1911—1919, erindreki Fiskifélagsins
og starfaði við Landsverslun. Þau
fluttu til Reykjavíkur 1914 ogbjuggu
þar mestalla tfð meðan Matthías
starfaði. Sfðar fluttu þau í Borgames
til Hlífar dóttur sinnar en eftir að
Matthías lést 1942 bjó Marsibil
lengst af á heimili Auðar dóttur
sinnar hér í Reykjavík.
Böm þeirra voru: Lilja, fædd 1889,
dáin 1979, gift Sölva Jónssyni;
Hulda, fædd 1891, dáin 1968, gift
Helga Guðmundssyni, lækni í
Keflavík. Þau eignuðust 10 böm;
Sigríður, fædd 1893, dáin 1947, gift
Magnúsi Richardssyni, sfmstjóra á
Borðeyri. Þau eignuðust 4 böm;
Andrés, fæddur 1895, dáinn 1986,
kvæntur Kristjönu Erlendsdóttur.
Þau voru bamlaus; Haukur, fæddur
1896, dó mánaðar gamall; Ólafúr
Haukur, fæddur 1898, dáinn 1987;
Hlíf, fædd 1899, var gift Ólafi Magn-
ússyni, skipstjóra. Eignuðust þau 5
böm; Áslaug, fædd 1900, dó viku
gömul; Jón Friðrik, loftskeytamaður,
fæddur 1901. Er kvæntur Jónínu
Jóhannesdóttur. Eiga þau 10 böm;
Ingólfur, loftskeytamaður, fæddur
1903, dáinn 1950, var kvæntur Unni
Einarsdóttur. Áttu þau 3 böm; Þórdís
Áslaug, fædd 1904, dáin 1968, var
gift Kára Siguijónssyni. Þau vom
bamlaus; Knútur, fæddur 1905, dá-
inn 1909; Öm Hauksteinn, skrif-
stofumaður, fæddur 1907, var
kvæntur Guðrúnu Ólafsdóttur. Þau
áttu 3 böm; Auður, fædd 1911, var
gift Axeli Sveins, verslunarstjóra.
Þau áttu 1 bam; Helga, fædd 1915,
dáin 1916.
Af þessu má ráða að afkomendur
þeirra hjóna em orðnir margir og
munu á fjórða hundrað þeirra vera
á lifi í dag.
Nærri má geta að oft hefur mikið
verið um að vera á svo stóm heim-
ili, þar sem jafnframt var rekin
verslun við sveitina og ekki síður
Fransmenn sem vom hér fjölmennir,
enda kom frönskukunnátta Matt-
híasar sér þá vel.
Svo aftur sé vitnað í þá frændur
Jóhannes Helga og Dresa: „Kútterar
með stórsegl, messan og gaffaltopp,
skonnortur með klífer, st&gsegl og
fokku, galíasar með forsegl, barkskip
með þríhymur. Það er krökkt af
skipum á Haukadalsbót. Skógur
mastra í morgunsól, og sú hin sama
sól logar í hlíðum Kolturshoms og
Kaldbaks." Og enn segin „Flokkur
Fransmanna stefiiir á verslunina,
Fransmenn í pilsvíðum buxum, purp-
urarauðum og bláum, sumir með
pijónahúfu á höfði, aðrir með flöt
kaskeiti. Dunkirkar á leðurstigvél-
um, Pempólar á tréklossum og eru
glaðværir, fíngumir á iði, þurfa að
hitta að máli föður minn, sem hefur
á boðstólum munnhörpur, harmon-
ikkur, Carlsberg og sítrónuvatn, allt
það sem einn Fransari gimist og
getur ekki stolið."
Þannig er æskuheimili Ólafs Matt-
hiassonar lýst. Ekki voru tök á langri
skólagöngu fyrir þennan stóra
bamahóp. Ekki hefur það þó komið
í veg fyrir, að á langri ævi hafi syst-
kinin afiað sér menntunar og þekk-
ingar, sem mörgum langskólagengn-
um manni væri sómi að.
Ólafúr stundaði nám f Núpsskóla
og þar með var skólagöngu hans
lokið. Hann hóf störf á Norðurfírði
á Ströndum og kynntist þar fyrri
Vídeódagur
íBolholti
á laugardag
Hittumst niðriískola.
Jólasýning nemenda, frumsýning
íslenska jazzballettflokksins og fl.
Karl Barbie kemur 15. jan!
Kennsla hefst 11. jan. Endurnýjun
skírteina laugardaginn 9. janúar sem
hér segir;
Hraunberg kl. 2-4
Suðurver kl. 2-4
Bolholt kl. 4-6
Innritun nýrra nemenda í síma
83730 og 79988 alla daga.
1 f>áu+
BoÍtn>ft Suðurver Hraunberg
#36045 #83730 # 79988
konu sinni, Sigrúnu Guðmundsdótt-
ur. Þau áttu tvo syni, Matthías, sem
lengi var sjúklingur vegna berkla-
veiki og lést fyrir allmörgum ámm.
Hann var kvæntur Guðrúnu Jóns-
dóttur og áttu þau tvö böm. Hinn
sonurinn er Torfi, prentari, kvæntur
Guðrúnu Kristinsdóttur og eiga þau
þrjá syni.
Þau Sigrún skildu nokkm síðar.
Ólafur fluttist til Reykjavíkur og
starfaði við verslun og endurskoðun
uns hann hóf störf hjá vátrygginga-
félaginu Trolle og Rothe og síðar
varð hann skrifstofustjóri hjá Sam-
ábyrgð íslands á fískiskipum.
Hann kvæntist öðm sinni 1934,
Ástu Jósefsdóttur og áttu þau tvö
böm, Knút, sem kvæntur er Guðrúnu
Oddsdóttur frá Flatatungu í Skaga-
firði, þau eiga 4 böm og em búsett
þar nyrðra. Gunnhildur, dóttir þeirra
er gift Magnúsi Ó. Schram, aðstoðar-
framkvæmdastjóra Asiaco hf. Þau
eiga 4 böm og em búsett í Kópavogi.
Andrés og Jóhannes Helgi lýsa
Ólafi á eftirminnilegan hátt:
„Ólafur bróðir er alveg dæmalaus
unglingur, hann hefur eftirhermu-
og leikhæfileika, köttur liðugur og
horfir á fyrirbæri lifsins glæfralegum
glettnisaugum eins og hann sé að
horfa á kómedíu í leikhúsi; í munn-
vikum hans iúrir alltaf veikt bros,
nokkurs konar sigurbros. Áhættan
er líf okkar og yndi. Leikir okkar
þurfa að vera lífshættulegir svo að
bragð sé að.“
Eftir að Ásta lést og Ólafur hætti
störfum bjó hann hjá Knúti syni
sínum og Guðrúnu konu hans í
Varmahlíð í Skagafirðí. Hann varð
fyrir því óláni að verða blindur vegna
gláku fyrir allmörgum ámm en hélt
andlegri reisn alveg fram undir það
sfðasta.
Ég minnist frænda míns sem ein-
hvers mesta séntilmanns, sem ég hef
kynnst á lifsleiðinni. Hann var alltaf
einstaklega snyrtilegur til fara, kurt-
eis og glæsilegur á velli. Hann hafði
góða kímnigáfu og frásagnargieði
og oft var gaman að hlusta á þá
bræður rifja upp liðna tíð, svo minn-
ugir og fróðir um menn og málefni
sem þeir vom.
Mér fínnst ég alltaf hafa átt Ólafí
frænda mfnum skuid að gjalda. Á
erfíðleikatímum veitti hann fjöl-
skyldu minni aðstoð, sem seint
gleymist, og það var gert á þann
elskulega og einlæga hátt sem hon-
um var lagið. Fyrir þetta vil ég nú
þakka um leið og ég sendi fjölskyldu
hans innilegar samúðarkveðjur.
Ólafur Örn Amarson, læknir.
Tengdafaðir minn, Ólafur Haukur
Mafthfasson, lést í Sjúkrahúsinu á
Sauðárkróki 28. desember sl. og var
útför hans gerð frá Dómkirkjunni í
Reykjavík þriðjudaginn 5. þ.m. Ólaf-
ur fæddist f Haukadal í Dýrafirði 19.
mars 1898, og vantaði því aðeins
tæpa þijá mánuði f nírætt. Hann var
sonur hjónanna Marsibilar Ólafs-
dóttur frá Þingeyri og Matthíasar
Ólafssonar kaupmanns og alþingis-
manns í Haukadal.
Ólafúr var sjötti í röð fimmtán
systkina, en af þeim náðu ellefu full-
orðinsaldri og enn lifa fjögur þeirra.
Hjónaband Matthíasar og Marsibilar
var farsælt og fagnaðarríkt, og nutu
þau sambúðarinnar í 54 ár. Bjuggu
þau lengst af í skólanum, stóm húsi,
sem stóð niðri við sjó í miðjum daln-
um, en var svo kallað, því upphaflega
hafði það verið reist sem bama- og
unglingaskóli, einn af þeim fyrstu
sem reistir vom á þessu landi. Kom
sér vel að húsið var stórt því þarna
bjó lang Qölmennasta fjölskyldan í
dalnum. Má geta nærri að oft var
glatt á hjalla og mikið um að vera
á þessu fjölmenna menningarheimili,
mikill gestagangur, sveitungar og
utanhéraðsmenn, innlendir og er-
lendir. Þar var bóklestur í heiðri
hafður, söngur, leiklist, dans, tungu-
málanám, manntafl og margir fundir
haldnir. Augun glömpuðu og svipur-
inn léttist, þegar Ólafur síðar
minntist þess tímabils, og ekki síst
ef hann var þá staddur í hópi sinna
elskulegu systkina.
Ólafur aðstoðaði föður sinn við
afgreiðslu- og lagerstörf í verslunni
strax og hartn hafði getu til. Hann
gekk f bama- og unglingaskóla í
Haukadal, og síðar stundaði hann
nám f Héraðsskólanum á Núpi. Árið
1911 varð Matthfas, faðir Ólafs,
þingmaður Vestur-ísfírðinga og I
framhaldi af því fluttu þau hjón árið
1911 til Revkjavíkur með alla flöl-
skylduna. Olafur vann við ýmis
verslunarstörf f höfuðstaðnum, þar
til hann fór 19 ára til starfa við
Kaupfélag Norðurfjarðar, þar sem
hann lærði og starfaði við bókhald í
nokkur ár. Átti nám þetta og þjálfún
eftir að hafa mikil áhrif á störf hans
í framtíðinni, því að ávallt síðar vom
störf hans tengd bókhaldi og endur-
skoðun.
Á Norðurfírði kynntist Ólafur
glæsilegri ungri stúlku, Sigrúnu
Guðmundsdóttur. Giftust þau 3. des-
ember 1921 og var heimili þeirra í
Reykjavík. Með Sigrúnu eignaðist
Ólafur tvo syni; Matthías, f. 1922,
skrifstofumann, en hann dó um aldur
fram árið 1958. Kona hans var Guð-
rún Jónsdóttir. Seinni sonur þeirra
var Torfi Þorkell, f. 1924, prentari
hér í borginni, en kona hans er Guð-
rún Kristinsdóttir. Sigrún og Ólafur
slitu samvistir.
Seinni kona Ólafs var Ásta Stein-
unn Jósefsdóttir frá Hrísum í
Helgafellssveit. Þau giftust 29. des-
ember 1934 og bjuggu ávallt í
Reykjavík. Ásta lést 13. september
1961. Þau áttu saman tvö böm,
Knút Haukstein, f. 1936, sem kvænt-
ur er Guðrúnu Oddsdóttur og búa
þau í Varmahlíð í Skagafirði, þar sem
Knútur er forstöðumaður Búnaðar-
bankans á staðnum, og Gunnhildi,
f. 1938, en hún er gift undirrituðum
og býr í Kójiavogi. Einnig tóku þau
Olafur og Asta í fóstur Olaf Hauk,
son Matthíasar, sonar Ólafs frá fyrra
hjónabandi hans. Ásta og Ólafur
vom mjög samhent og varð sambúð
þeirra hamingjurík.
Mér er ekki kunnugt um hveijir
vinnuveitendur Ólafs vom fyrst eftir
að hann fór frá Norðurfírði til
Reykjavíkur og stofnaði þar heimili.
Meðal annars mun hann hafa stund-
að sjálfstæðan verslunarrekstur, en
tímamir vom erfiðir, og stóð sú starf-
semi ekki lengi. Vinir hans hafa sagt
mér að hann hafi átt erfitt með að
neita fólki um vömr að láni, þótt séð
væri fyrir að innheimta mundi e.t.v.
ekki bera mikinn árangur. Seinna
starfaði Ólafur svo við bókhalds-
störf, m.a. hjá tryggingarfélaginu
Trolle og Rothe, og síðustu starfsár-
in hjá Samábyrgð Islands á fiskiskip-
um, en hann var skrifstofustjóri
þeirrar stofnunar í mörg ár. Ólafur
var vinsæll meðal samstarfsmanna
sinna og eignaðist meðal þeirra
marga einlæga vini.
Ástu konu sína missti Ólafur árið
1961, eins og áður segir, og var það
honum mikið áfall. Um svipað leyti
hætti Ólafur störfum við Samábyrgð
íslands, en þá hafði ágerst hjá honum
augnsjúkdómur, sem dapraði mjög
sjón hans og gerði hann nánast
óvinnufæran. Var þetta mikill
reynslutími í lifi hans. í nokkur ár
eftir þetta bjó Ólafur hjá dóttur sinni
og undirrituðum í Reykjavík, en fór
síðan til Varmahlíðar þar sem hann
dvaldist í lengri og skemmri tíma
hjá syni sínum og tengdadóttur, þar
til yfir lauk.
Á kveðjustund, eftir áratuga sam-
skipti kemur margt upp í hugann.
Fyrst minnist ég heimsóknar, þegar
ég uppburðarlítill ungur maður kom
á heimili þeirra hjóna í boði einka-
dótturinnar, þar sem ekki fór á milli
mála að gesturinn hafði í huga að
eignast dótturina fyrir konu. Olafur
tók mér með slíkri ljúfmennsku og
góðvild ásamt með glettni og
skemmtilegheitum, að samveran
varð gleðifundur og ánægjan ein.
Góðvild var innra hugarfar Ólafs.
Hún kom fram í glaðlegu andlitinu,
í orðum hans og gjörðum. Hann var
gæddur miklu andlegu þreki, var
stálminnugur, las mikið og hafði
mikla frásagnarhæfileika. Það var
mikil skemmtun að hlýða á hann
iesa upp eða fara með langa bálka
utanbókar, án þess að honum fatað-
ist. Oft flutti hann þannig Vesturfar-
ana, eftir séra Matthías Jochumsson,
með innlifún, Iýtalaust, og án þess
að fara út af laginu.
Ólafur var maður vel ritfær og vel
máli farinn. Hann eignaðist á löngum
starfsferli margar bækur; honum
þótti vænt um bækur og mat mikils
þann fróðleik og skemmtun, sem þær
höfðu að geyma. Margar þessara
bóka ætlaði Ólafur að endurlesa í
ellinni, en öðrum, sem honum hafði
ekki gefist tími til að sinna í erli
hins daglega lífs hlakkaði hann til
að kynnast í ró ævikvöldsins. Þetta
fór þó á annan veg; blindan hamlaði
bóklestri.