Morgunblaðið - 01.03.1988, Page 22

22
MORCUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1988
Lítrar Mynd 3
1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990
Heildarneysla áfengis i Finnlandi 1935—1982 í litrum hreins vínanda
á íbúa á ári skipt eftir tegundum (Koskikallio=. Greinilegt er hvern-
ig áfenga ölið (bjórinn) hefur bæst við aðra áfengisneyslu og ekki
dregið úr neyslu sterkra drykkja. Til samanburðar er heildarneysla
áfengis á íbúa á íslandi dregin inn i myndina.
Fræðileg rök gegn
aukinni áfengisneyslu
og bjórfrumvarpi
yrði samþykkt (mynd 4). Áætlun
Þjóðhagsstofnunar var eins og
sést á myndinni, að búast mætti
við að áfengisneysla reiknuð i
hreinum vínanda ykist um þriðj-
ung frá því sem var á árinu 1984.
Ekkert hefur komið fram sem
bendir til þess að þróunin verði
önnur en Þjóðhagsstofnun áætl-
aði.
Samkvæmt reynslu annarra og
tiltækum heimildum má búast við
því að heildarneysla áfengis auk-
ist verulega og að öll vandamál,
sem tengd eru áfengisnotkun og
ofnotkun, muni aukast a.m.k. í
hlutfalli við neysluna, ef það
frumvarp sem nú liggur fyrir
um breytingar á áfengislögum
verður samþykkt.
Tilvitnanir.
Bruun, K. og samverkamenn (1975): Alcohol Cont-
rol Policies in Public Health perspective. The Finn-
ish Foundation for Alcohol Studies, 25.
Bruun-Guldbrandsen, S. (1972): Hjemmebrentbruk
og hjemmebrentbrukere.
Norek Tidskrift om Alkoholspörem&l, 24, no. 2,79.
Cloninger, C.R. og samverkamenn (1981): Inherit-
ance of alcohol abuse. Arch. Gen Psychiatry, 38;
861-868.
Grétar Sigurbergsson (1988): Nokkrar ábendingar
geðlæknis varðandi bjórfrumvarpið. Morgunbladið
10. febrúar.
Halldin, J. (1984): Prevalence of Mental Disorder
in an Urban Population in Central Sweden with a
Follow Up pf Mortality. Karolinska Institutionen,
Stockholm.
Hildigunnur Ólafsdóttir og Tómas Helgason
(1988): Innlagnir á meðferðaretofnanir vegna mis-
notkunar áfengis og annarra vímuefna 1975—
1985. Blður birtingar I Læknablaðinu.
Koskikallio, I. (1987): Islands ölforbud dámpar
alkoholkonsumtionen. Alkoholpolitik 4;234—236.
Mákelá, K. og österberg, E. (1975): Alkoholkons-
umtion och alkoholpolitik i Finland och Sverige
áren 1951-1973. Alkoholpolitik, 38; 52-69.
Mákelá, K. (1979: Unrecorded consumption of al-
cohol in Finland 1950—1975.
Reporta from the Social Research Institute of Al-
cohol Studies. No. 126. Helsinki.
Mákelá, K. og samverkamenn (1981): Alcohol,
Society, and the State I. A Comparative Study of
Alcohol Control. Addiction Research Foundation,
Toronto. World Health Organization, 1980.
Myers, J.K. og samverkamenn (1984): Six-month
prevalence of psychiatric disorders in three com-
munities. Arch. Gen Psychiatry 41;959—967.
Produktachap voor gedistilleerde dranken: Hoeveel
alcoholhoadende dranken worden er in de wereld
gedronken? Schiedam 1983.
Rapport 87 (1987) Centralförbundet för alkohol-
och narkotikaupplysning. Stockholm.
Robins, L.N. og samverkamenn (1984): Lifetime
prevalence of specific psychiatric disordere in three
sites. Arch. Gen Psychiatry 41;949—958.
Romanus, G. (1983): Rapport frán Sverige: De
nordi^ka alkoholbolagens konferens. Protokoll.
Reykjavík.
Royal College of Psychiatrists (1986): Alcohol: Our
Favorite Drug. Tavistock Publication.
Skog, O.-J. (1985): The Collectivity of drinking
Cultures: A theory of the distribution of alcohol
consumption. British Joumal of Addiction,
80;83—99.
Snjólfur Ólafsson (1988): Bjórinn og aðgerða-
rannsóknir: Morgunblaðið 17. febr.
Stenius, K. (1987): Finsk mellanölsdebatt. Nordisk
námnd för alkohol- och drogforekning, Nyhetsbrev
3.
Tómas Helgason (1982): Rannsóknir á áfengis-
neyslu. Geðvemd, 17;57—62.
Tómas Helgason og samverkamenn (1983): Ný-
gengi drykkjusýki og áfengisnotkunar. Læknablað-
ið, fylgirit 17;82—89.
Tómas Helgason (1984): Alkoholmisbrugets epi-
demiologi. Nord. Med. 99; 290—293.
World Health Organization (1980): Problems rel-
ated to alcohol consumption. WHO Technical Rep-
ort Series 650.
World Health Organization: Walsh, B. og Grant,
M. (1985): Public Health Implications of Alcohol
Production and Trade. WHO Offset Publication
No. 88.
World Health Organization: Moser, J. (ritstjóri)
(1985): Alcohol Policies in National Health and
Development Planning. WHO Offset Publication
no. 89;1985.
World Health Organization: Farrell, S. (1985):
Review of National Policy Measures to Prevent
Alcohol-Related Problems. WHO/MNH-
/PAD/85.14..
Nordic Statisk Árebok 1986 (1987): NU: 1986:5.
Höfundur er dr. med. prófessor i
geðlæknisfræði við Háskóla ís-
lands og forstöðulæknir geðdeiid-
nr Landspítaians.
Kvenfélagið Hlíf í Breiðdal:
Ályktað gegn bjór
Á STJÓRNARFUNDI kvenfé- ar á þingmenn að fella bjórfrum-
lagsins Hlífar í Breiðdal, mánu- varp það sem nú liggur fyrir Al-
daginn 22. febrúar 1988, var þingi. Ennfremur telur stjórn kven-
gerð svohljóðandi ályktun: félagsins að atvinnuástand í Aust-
urlandskjördæmi sé nú með þeim
Kvenfélagið Hlíf í Breiðdal árétt- ' hætti að þingmenn þess ættu frem-
ar fyrri samþykktir félagsins gegn ur að beita kröftum sínum og áhrif-
sölu áfengs bjórs á íslandi og skor- um á þeim vettvangi.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ÁSGEIR SVERRISSON
Leiðtogafundur Atlantshafsbandalagsins:
Samstaða NATO-ríkja og af-
vopminarviðræður efst á baugi
LEIÐTOGAR allra 16 aðildarríkja Atlantshafsbandalagsins koma
saman til tveggja daga fundar í Brtissel á morgun, miðvikudag, og
er almennt búist við þar verði lögð megináhersla á að treysta sam-
stöðu bandalagsrikjanna auk þess sem linur verða að líkindum lagð-
ar í frekari afvopnunarviðræðum við Sovétmenn. Þetta er í annað
skiptið á undanförnum sex árum sem boðað er til leiðtogafundar
NATO. Hefur á undanförnum vikum verið unnið að því að semja
lokaályktun fundarins og þar með einnig að þvi að samræma við-
horf ríkisstjórna landanna 16 til Sovétrikjanna. Margaret Thatcher,
forsætisráðherra Bretlands, sem á sínum tíma fór lofsamlegum orð-
um um Mikhaíl S. Gorbatsjov Sovétleiðtoga og stefnu hans fer nú
fyrir fylkingu þeirra sem þykir nóg komið af svo góðu og hyggst
hún, eftir þvi sem heimildir herma, hvetja til þess á fundinum að
brugðist verði af aukinni hörku við áróðri Sovétmanna.
ó svo ríki Atlantshafsbanda-
lagsins greini á um hvað
leggja beri höfuðáherslu á í af-
vopnunarviðræðum og hvemig
halda megi uppi sannfærandi
kjamorkufælingu leggja embættis-
menn áherslu á að hér sé ekki um
nýjung að ræða. Sambærileg
vandamál hafi áður komið upp í
40 ára sögu bandalagsins. „Það
virðist svo sem glundroði sé ávallt
ríkjandi innan bandalagsins. En
okkur gengur best að vinna saman
þegar erfiðleikar koma upp,“ sagði
ónefndur vestur-þýskur embættis-
maður í viðtali við fréttamann Re-
utere-fréttastofunnar nú nýlega.
Segja má að þetta lýsi í raun
„eðli“ Atlantshafsbandalagsins.
Þegar sú staða kemur upp að taka
þarf stefnumótandi ákvarðanir
verða aðildarríkin 16 að freista
þess að ná samstöðu og það kostar
oftar en ekki ágreining vegna
ólfkra hagsmuna ríkjanna. Hins
vegar þarf að taka ákvarðanir
vegna hinna sameiginlegu hags-
muna sem em í húfi. Þannig þarf
nú að taka til umfjöllunar hvemig
treysta megi kjamorkuvamir Vest-
ur-Evrópu eftir að risaveldin hafa
orðið ásátt urh að útrýma meðal-
og skammdrægum kjamorkueld-
flaugum í álfunni, sem er án nokk-
urs vafa mikill sigur fyrir Atlants-
hafsbandalagið. Á þennan hátt
kallar árangur á einu sviði á ágrein-
ing á því næsta.
Áhyggjur V-Þjóðverja
Sovétmenn hafa hleypt af stað
mikilli áróðursherferð frá því að
sáttmálinn um Evrópuflaugamar
var undirritaður í Washington í
desember. Þeir telja að næsta skref
í afvopnunarviðræðum eigi að
verða útrýming þeirra kjamorku-
flugskeyta í Evrópu sem sáttmálinn
nær ekki til. Á þessu sviði sem
flestum öðmm njóta Sovétmenn
yfirburða. Vestur-Þjóðveijar hafa
áhyggjur af eldflaugum þessum,
sem draga innan við 500 kíló-
metra, og leggja áherslu á að hafn-
ar verði viðræður um fækkun
þeirra. Ástæðan er einfaldlega sú
að verði þessum vopnum einhvem
tíma beitt munu þeir bardagar fara
fram á þýsku landsvæði. Á hinn
bóginn ákvað Atlantshafsbanda-
lagið árið 1983 að endumýja þessi
vopn og þykir mörgum það brýnna
en áður í ljósi yfirburða Varsjár-
bandalagsins á sviði hins hefð-
bundna vígbúnaðar. Ríkisstjómir
flestra stærri ríkja Atlantshafs-
bandalagsins telja að niðurskurður
hins hefðbundna herafla sé for-
senda fyrir frekari samningum um
fækkun kjamorkuvopna í Evrópu.
„Að mínu áliti kemur ekki til greina
að semja um frekari fækkun kjam-
orkuvopna í Evrópu fyrr en náðst
hefur samkomulag um vemlegan
niðurskurð hefðbundins herafla og
efnavopna," sagði Margaret Thatc-
her er hún sótti höfuðstöðvar Atl-
antshafsbandalagsins heim fyrir
skömmum og fór ekki á milli mála
að þessum orðum var beint til Vest-
ur-Þjóðveija. Á hinn bóginn mun
ríkja samstaða um það innan
bandalagsins að vísa tiliögum Sov-
étmanna um kjamorkuvopnalausa
Evrópu á bug sem áróðri enda er
hugmyndin í einfölduðu máli
óraunhæf og alvitlaus.
Hvatt til frekari viðræðna
Ekki verður betur séð en að
Vestur-Þjóðveijar hafi unnið að
minnsta kosti áfangasigur í deilum
um endumýjun skammdrægustu
kjamorkuvopnanna því eftir því
sem næst verður komist verður
ekki vikið að þeim beinum orðum
í lokaályktun leiðtogafundarins í
Briissel. Fullvíst má telja að leið-
togamir hvetji til viðræðna um nið-
urskurð hins hefðbundna herafla.
Washington-samningnum verður
sérstaklega fagnað og lagt verður
að risaveldunum að semja um bann
við framleiðslu efnavopna og fækk-
un langdrægra kjamorkuvopna,
sem verður að líkindum helsta
umræðuefni þeirra Gorbatsjovs og
Ronalds Reagans Bandaríkjafor-
seta á fundi þeirra í Moskvu. Þá
verða samskipti austurs og vesturs
eftir Washington-samninginn tekin
til umfjöllunar.
Reagan forseti mun sitja fundinn
í Briissel og verður þetta að líkind-
um síðasta heimsókn hans til Evr-
ópu áður en hann lætur af störfum.
NATO-ríkin hafa tekið forsetann í
sátt.en eins og menn rekur vafalít-
ið minni til vakti frammistaða Re-
agans á fundinum í Reykjavík árið
1986 takmarkaða hrifningu meðal
ráðamanna í Vestur-Evrópu. Eftir
þann fund tóku að nýju að heyrast
þær raddir að Bandaríkjamenn
hygðust ganga á bak vamarskuld-
bindingum sínum í Evrópu. Nú
hafa menn gert sér ljóst að þessi
ótti er með öllu ástæðulaus.
Bandarísk kjamorkuvopn verða
áfram staðsett 1 Vestur-Evrópu auk
þess sem um 330.000 bandarískir
hermenn em þar til reiðu. (Því má
bæta við til fróðleiks að að í Aust-
ur-Þýskalandi einu eru um 380.000
sovéskir hermenn). í ávarpi sem
Reagan forseti flutti á dögunum
og sjónvarpað var til Vestur-Evr-
ópu lagði hann ríka áherslu á að
takmarkið væri ekki að útrýma
vígtólum í Evrópu heldur að
tryggja þar áframhaldandi frið.
„Hermenn okkar verða áfram í
Evrópu til að tryggja að örlög
Bandaríkjanna og ykkar fari sam-
an,“ sagði Reagan og bætti við að
ekki stæði til að draga úr fælingar^
mætti kjamorkuheraflans.
Einangrunarstefnan á
undanhaldi
Þott Reagan forseti verði vafalít-
ið í aðalhlutverki á fundinum í
Brussel mun athyglin einnig bein-
ast að öðmm manni, Frangois Mit-
terrand Frakklandsforseta. Frakk-
ar taka ekki þátt í hinum sameigin-
lega vamarviðbúnaði Atlantshafs-
bandalagsins og hafa þeir ekki se-
tið leiðtogafundi bandalagsins i 22
ár. Sú ákvörðun Mitterrands að
sækja fundinn sýnir svo ekki verð-
ur um villst að Frakkar hafa breytt
um „áherslur", svo notað sé kunn-
uglegt orð, í steftiu sinni gagnvart
NATO. Einangmnarstefnan hefur
verið látin víkja í nafni samstöðu
bandalagsríkjanna en Frakkar hafa
að undanfömu verið helstu tals-
menn þess að Evrópuríkin treysti
og samhæfi eigin vamir. Hug-
myndir þessar hafa fengið byr und-
ir báða vængi eftir að samið var
um upprætingu meðaldrægu flaug-
anna og greinilegt er að Frakkar
ætla sér ákveðið hlutverk á þessum
vettvangi ekki síst sökum þess að
þeir og Bretar ráða einir Evró-
puríkja yfir eigin kjamorkuherafla.
Þetta kallar á nánara samstarf við
NATO-ríkin í Evrópu, einkum
Breta og Vestur-Þjóðveija. Á þenn-
an hátt hafa Frakkar „nálgast"
NATO á ný en ekkert bendir til
þess að þeir hyggist hverfa frá
fyrri ákvörðunum og taka þátt í
vamarsamstarfi bandalagsins.
Þátttaka Mitterrands í fundarhöld-
unum er því táknræn fyrir nauðsyn
þess að NATO-ríkin standi saman
gagnvart ógninni í austri og að
ekki verði hvikað frá gmndvallar-
atriðum í kjamorkuvömum Vest-
ur-Evrópu.
Reuter
Blaðamenn munu að sjálfsögðu fylgjast grannt með gangi leiðtogafundar-
ins í Brilssel og sýnir myndin hvar verið er að vinna að því að reisa palla
fyrir þá við höfuðstöðvar Atlantshafsbandalagsins í borginni.