Morgunblaðið - 01.03.1988, Side 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1988
Fiskmarkaðarnir í Þýzkalandi:
Mikil samkeppni og
framboðið misjafnt
FISKMARKAÐARNIR í Þýzka-
landi, Bremerhaven og Cux-
haven, eru oft miklð ( fréttum.
Það er fyrst og fremst vegna
meiri sveiflna í verði, en þekkj-
ast á fiskmörkuðunum í Bret-
landi, Hull og Grimsby. Einnig
eru sveiflur í framboði á þýzku
markaðina meiri en á þá brezku.
Skýringar á þessu eru vafalaust
margar, en blaðamaður Morgun-
blaðsins brá sér fyrir skömmu
til Bremerhaven til að kynna sér
gang mála. Einkennandi fyrir
þýzku markaðina virðist mikil
samkeppni milli Bremerhaven og
Cuxhaven og umboðsmanna á
þessum stöðum. Telja margir
þessa samkeppni of mikla og
þess valdandi að framboð á
markaðina verði of oft of mikið
og verð þar af leiðandi of lágt.
Aðrir benda á að mikil sam-
keppni tveggja eða fleiri staða
leiði til þess að fastur kostnaður
og þjónusta verði ódýrari. Meira
verði gert til að fá fiskinn til
sölu, en ef markaðurinn væri
aðeins einn.
Aður en fískflutningar í gámum
komu til, var útflutningur á fersk-
um físki til Þýzkalands í nokkuð
föstum skorðum. Samvinna var á
milli Bremerhaven og Cuxhaven og
siglingar skipanna miðuðust við
upplýsingar þaðan. Jafnframt var
samvinna milli umboðsmanna á
þessum stöðum, sem reyndar voru
aðeins einn á hvorum. Þá var van-
inn að tvö skip kæmu vikulega til
Bremerhaven og eitt til Cuxhaven
í samræmi við getu fyrirtækjanna
á hvorum stað fyrir sig til að vinna
fiskinn á neytendamarkaðina inni í
landi. A síðustu árum hefur sam-
keppni milli staðanna farið vaxandi
og umboðsmönnum ijölgað. Bre-
merhaven hefur náð til sín vaxandi
hlutdeild í físksölunni og samvinnan
milli staðanna og umboðsmannanna
riðlazt. Þá hefur umboðsmönnum
fjölgað og keppnin um fískinn
þeirra á milli vaxið. Siglingum ski-
panna hefur ekki fjölgað, en með
gámunum hefur möguleikinn á tekj-
um fyrir fleiri umboðsmenn vaxið.
Þar af leiðandi, segja sumir, er
vaxandi hætta á því að of mikið
af físki fari utan í gámum og verð-
ið falli, öllum til skaða.
Fleiri fískvinnslufyrirtæki eru í
Bremerhaven en Cuxhaven, en svo
virðist sem munurinn á fískmagni
milli markaðanna sé ekki fyllilega
í samræmi við þessa skiptingu.
Þess vegna er alltaf talsvert af fiski
flutt milli staða eftir uppboðin.
Þessi flutningur er kostnaðarsamur
og lendir meira á fyrirtækjum í
Cuxhaven. Kostnaðurinn rýrir um
leið getu kaupenda þar til að greiða
hátt verð fyrir fískinn á markaðn-
um, hvort sem það er i Bremer-
haven eða Cuxhaven. Því er útkom-
an sú að verð í Cuxhaven er ívið
lægra. Stjórnendur fískmarkaðsins
í Bremerhaven telja að lægra verð
í Cuxhaven hafí áhrif til lækkunar
á verð í Bremerhaven. Við uppboð
á físki í Bremerhaven þriðjudaginn
23. febrúar var verð á karfa fyrst
í stað um 1,20 mörk á pundið. Er
leið á uppboðið, féll verðið skyndi-
lega niður undir eitt mark. Skýring
virtist vera frétt um að í Cuxhaven
væri verðið fyrir karfann tæpir 90
pfenningar á pundið. Blað með
þessum upplýsingum var límt á
vagn uppboðahaldarans og verðið
féll um leið. Hins vegar gæti það
hafa skipt máli, að uppboði á físki
úr Ögra var þá að ljúka og við tók
fískur, eitthvað lakari að gæðum.
Það er margt, sem hefur áhrif á
gang mála. Ostaðfestar sögusagnir
um fjölda gáma á leiðinni eða
tonnafjölda um borð í skipi, geta
haft þau áhrif að verðmyndun verði
ekki í samræmi við raunverulegt
framboð eða eftirspum.
Augljóst virðist, að koma verði á
fót áreiðanlegri upplýsingamiðlun á
báðum endum, hér heima og úti.
Upplýsingum, sem allir geta treyst
og menn fari almennt eftir. Skipin
verða að ákveða löndunardag ytra
með allt að fímm vikna fyrirvara.
Við gámasendingar er fyrirvarinn
aðeins sá, að gámamir komist á
markaðinn í tíma. Því berast upp-
lýsingar um gámana oft full seint.
Hugsanlega mætti setja upp ein-
hver tfmamörk fyrir tilkynningar á
gámasendingum. Þeir aðilar sem
Morgunblaðið ræddi við um þessi
Morgunblaðið/HG
Uppboðshaldarinn mundar lúðurinn og býður upp eina kassastæðu
í einu. Verðið 1,20 mörk á pundið
mál, voru ekki fyllilega sammála.
Sumir vildu beina stjómun á út-
flutning á gámafiski, aðrir vildu
halda sig við trausta upplýsinga-
miðlum. Á vegum stjómvalda er
nú verið að kanna með hvaða hætti
þessum málum verði bezt komið.
Verðsveiflur á fískmörkuðunum
hafa verið talsverðar, en nær und-
antekningarlaust var verð fyrstu 6
vikur þessa árs mjög hátt. Verð á
kíló af karfa fór jrfír 100 krónur,
en algengt verð á fískmörkuðunum
hér heima er í kringum 20 krónur.
Um 20 krónur kostar að fljdja hvert
kíló utan í gámum. Þegar karfínn
hefur verið flakaður og er kominn
í verzlanir inni í landi, er algengt
verð um 20 mörk á pundið, um 880
krónur á kíló, sem er miklu dýrara
en svínakjöt og kjúklingar. Verðið
inni í landi fer þó talsvert eftir því
á hvaða verði karfínn er kejrptur á
markaðnum. Hátt verð á markaðn-
um þýðir hátt smásöluverð, sem
aftur dregur úr neyzlu. Stjórnendur
fískmarkaðanna leggja því áherzlu
á, að heppilegast fyrir alla aðila sé,
að framboð verði jafnt og stöðugt,
gæði í toppi og verð nálægt 60
krónum á kíló. Með því móti komist
allir af með góðu móti og mögulegt
sé að auka fískát, verði fískurinn
ekki of dýr kominn í fískbúðimar.
Það heyrir til undantekninga að
umtalsvert fískmagn sé keypt á
mörkuðunum til annarrar vinnslu
en flökunar eða frágangs fyrir sölu
fisksins fersks.
Hér fer á eftir spjall við nokkra
þeirra, sem standa í eldlínunni við
físksölu í Bremerhaven og Cux-
haven.
HG
Þurfum stjórn
á gámafiskinn
- segir Ludwig Janssen, ræðismað-
ur og umboðsmaður
Morgunblaðið/HG
Strax og uppboði er lokið, taka kaupendur fisk sinn saman, keyra
honum út og kyrrð kemst á að nýju
„ÞAÐ er oft erfitt að skilja
hvernig hlutirnir gerast, of oft
er oft mikið af fiski frá íslandi
sent á markaðinn hér. Við viljiun
fá sömu stjórn á gámaútflutning-
inn og LÍÚ hefur á skipunum.
Þetta virðist hins vegar ómögu-
legt á frjálsum markaði eins og
við búuin við, þar sem engin
stofnun á íslandi virðist vera fær
um að leysa þennan vanda,“
sagði Ludwig Janssen, íslenzkur
ræðismaður í Bremerhaven og
umboðsmaður við fisksölu.
„Of mikið framboð þýðir of lágt
verð. Of lítið framboð þýðir of hátt
verð. Mjög hátt verð eru
skammtímahagsmunir einstakra
seljenda, ekki hagsmunir þeirra,
sem reglulega senda fískinn hingað,
því háa verðið hefur alitaf í för með
sér samdrátt í neyzla og lækkun á
verði niður fyir það, sem eðlilegt
getur talizt. Okkur skiptir mestu,
og íslendinga líka, að ffamboð verði
jafnt og stöðugt. Með því fæst verð,
sem allir geta sætt sig við. Við
gefum útflytjendum alltaf, eins ná-
kvæmlega og unnt er, upplýsingar
um framboð og mögulegt verð, en
Morgunblaðið/HG
Ludwig Janssen
það er í raun ómögulegt að spá
fyrir um þessa hluti með nokkurri
vissi, meðal annars vegna þess, að
upplýsingar berast oft of seint.
Upplýsingar eru samt sem áður
grunnurinn að því að ffamboð verði
í samræmi við eftirspum," sagði
Ludwig Janssen.
Reinhard Meiners og Jochen Jantzen, Bremerhaven:
Hvorki boð né bönn
á frjálsum markaði
„TIL þess að ná sem beztum ár-
angri þarf framboð að vera stöð-
ugt, i samræmi við eftirspum og
gæði i lagi. Við öflun eins ná-
kvæmra upplýsinga og unnt er
um markaðinn, hugsanlegt verð
og framboð fram í tímann og
niðurstöðu fisksölunnar eftir á.
Þessum upplýsingum miðlum við
síðan til bæði kaupenda og selj-
enda og þeir taka síðan ákvörðun
um kaup eða sölu í samræmi við
það. Annað getum við ekki gert.
Boð og bönn eiga ekki heima á
frjálsum markaði,“ sögðu stjórn-
endur fiskmarkaðsins í Bremer-
baven, Reinhard Meiners og
Jochen Jantzen.
„Við höfum mikið rætt við íslend-
inga um framboð á fískinum. Stað-
an er einfaldlega sú, að þeir verða
að leysa vandamál því tengdu sjálf-
ir. Við getum ekki hafnað fískinum,
vilji einhver senda hann. Við reyn-
um því að gera allt, sem í okkar
valdi stendur til að seljandi fái sem
hæst verð fyrir hann miðað við
aðstæður hveiju sinni. Með því
móti verða menn ánægðir og halda
áfram að selja okkur físk. Við viljum
opna íslendingum dymar að þýzka
fískmarkaðnum og þær dyr eru hér
í Bremerhaven. Þetta eru því sam-
eiginlegir hagsmunir.
Við ráðum orðið betur við mikið
af físki í einu á skikkanlegu verði.
Um daginn náði Ögri rúmlega 50
krónum að meðaltali á kíló, þrátt
fyrir mikið magn og framboð frá
öðrum. Verðið má ekki heldur fara
miklu hærra. Það ræður markaður-
inn ekki við til lengdar. Neytandinn
inni í landi er tilbúinn til að borga
ákveðið verð fyrir fískinn. Ef kaup-
andinn hér á markaðnum þarf að
borga of hátt verð fyrir fískinn,
gengur hann of nærri sér eða físk-
urinn verður of dýr fyrir fólkið.
Verð á kjöti er í flestum tilfellum
svo miklu lægra en á físki, að leið-
in til aukningar er í gegn um áróð-
ur fyrir því hve heilsusamlegt físká-
tið er.
Við getum ekki aukið umsvif
markaðsins, möguleika hans til að
taka við auknu magni, ef við tölum
stöðugt um að takmarka framboð
og komum í veg fyrir að einhvem
tíma komi of mikið inn á markað-
inn. Með því móti verður verðið of
hátt og getan fyrirtækjanna til að
kaupa fiskinn minnkar. Hins vegar
eru það gæðin, sem ráða verði og
möguleikunum til að dreifa físksöl-
unni á vikuna. Um _90% af fiskinum,
sem við fáum frá íslandi er í góðu
lagi, en það er ekki nóg. Það er
ekki hægt að bíða með gám af slök-
um físki fram eftir viku til að létta
Reinhard Meiners, forstjóri
fiskmaraðsins í Bremerhaven.
á sölunni fyrri hluta vikunnar. Fisk-
kaupandinn getur heldur ekki keypt
slakan físk í vikulokin til að geta
látið byija vinnslu strax á mánu-
dagsmorgunn í stað þess að láta
fólkið bíða eftir fískinum af mark-
aðnum.
Miðstökin við tollskrárgerðina í
Brussel hafa valdið okkur miklum
áhyggjum og geta haft mjög nei-
kvæð áhrif á gang mála hér. Við
reynum því að gera allt, sem í okk-
ar valdi stendur, til að leysa málið.
Foiystumenn bæjarfélaganna, at-
vinnurekenda og fleiri vinna stöð-
ugt að leiðréttingu á tollinum og
við vonumst til að árangur náist
fljótlega. Við ábyrgjumst enn mis-
muninn á 2% og 15% tolli á djúp-
sjávarkarfanum, en það getum við
ekki gert til lengdar
Fiskverðið er lægra í Cuxhaven
en í Bremerhaven. Þar er minni
samkeppni um fískinn og lágt verð
þar heftir áhrif til lækkunar hér.
Við viljum því heldur beina viðskipt-
unum hingað í meiri mæli, þannig
að eðlilegt hlutfall verði á milli
markaðanna. Mikill tími fer í að
flytja fískinn á milli markaðanna,
þó leiðin sé kannski ekki löng og
því fylgir talsverður kostnaður.
Meiri fískvinnsla er hér og það
væri bezt fyrir báða staðina, að físk-
magnið á markaðnum samsvaraði
að miklu leyti afkastagetu vinnsl-
unnar á sama stað.
Það er líka tilfinning okkar að
fyrirtækin hér vilji heldur kaupa
fískinn á markaðnum en kaupa
hann á föstu verði. Þau eru þá í
nánari snertingu við það, sem er
að gerast. Kaupendumir sjá fískinn,
en kaupa hann ekki óséðan og geta
þá betur greitt fyrir hann í sam-
ræmi við gæði,“ sögðu þeir Jochen
Jantzen og Reinhard Meiners.