Morgunblaðið - 01.03.1988, Síða 57

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. MARZ 1988
57
Ég er eins konar
„allsherjarreddari“
- segir Magnús Björgvinsson, sem meðal
annars selur kost um borð í íslenzku skipin
ÞAÐ er fleira í Bremerhaven en
fiskur, þó fiskurinn og þjónusta
við sjávarútveginn sé grunnurinn
undir afkomu svæðisins. Af-
greiðsla skipanna er mikilvæg
og kostinn þurfa allir að fá. Að
sjálfsögðu er það íslendingur
sem sér um þá hlið málanna á
staðnum. Fyrir 8 árum ætlaði
Magnús Björgvinsson að fara
með fjölskylduna til Dubai til að
vinna við hótelbyggingu. Þau
frestuðu ferðinni vegna átak-
anna milli írana og íraka og sett-
ust að í Bremerhaven þar til
ástandið lagaðist. Stríðið stendur
enn, hótelið er byggt og Magnús
og fjölskylda býr enn í Bremer-
haven. Þar eiga þau og reka eig-
ið fyrirtæki og sjá um ýmis kon-
ar þjóiiustu fyrir nánast hvert
einasta íslenzkt skip, sem þangað
kemur. Fyrirtækið, sem hann
byrjaði að vinna hjá, „Ágúst
Grái“ féll í valinn, þegar grund-
vellinum var kippt undan svoköll-
uðum smjörskipum, en Magnús
hélt velli.
„Ég kom hingað til Þýzkalands
árið 1980 með fjölskylduna og það
var eiginlega hrein og klár tilviljun,
sem olli því. Við vorum í fríi heima
og ég hafði fengið vinnu við hótel-
byggingu í Dubai. Þá var stríðið
milli írana og íraka að brjótast út
og ástandið varhugavert. Því frest-
uðum við förinni þangað. Spurning-
in var hvað gera skyldi þar til
ástandið lagaðist. Þá vildi þannig
til að auglýst var heima á Isiandi
eftir starfsmanni við skipaþjónustu
hér í Bremerhaven. Þá vantaði Is-
lending til aðstoðar við afgreiðslu
á íslenzkum skipum og fleira því
tengt. Ég sótti um, fékk vinnuna
og ákvað að drífa mig hingað með-
an ástandið niðurfrá jafnaði sig.
Stríðið þar er enn í fullum gangi
og hér gekk vel svo hér erum við
enn.
Fyrsta árið var reyndar mikil
lægð í siglingum íslenzkra skipa
hingað svo ég var þá meira við
annað til að kynnast þessum
bransa. Fyrirtækið, sem ég var hjá
hét August Graue og var eitt hið
stærsta sinnar tegundar á megin-
landinu. Þá fór maður um borð í
velflest skip, sem hingað komu til
að bjóða þjónustu og sölu, aðallega
kostinn, en annars allt mögulegt
og ómögulegt. Siglingar íslenzku
skipanna hingað hafa svo aukizt
talsvert og ég hef nánast haft allan
íslenzka flotann á mínum snærum
auk skipa fleiri þjóða.
August Graue hætti starfsemi
sinni á síðasta ári og þá stofnaði
ég fyrirtækið Óðinn og hélt áfram
þeirri starfsemi, sem ég hafði áður
með höndum hjá „Ágústi Gráa“.
Hann var orðinn of umsvifamikill.
Viðskiptin byggðust áður að mestu
á svokölluðum smjörskipum, sem
ekki eru í gangi lengur. Samdráttur
hafði því orðið í viðskiptunum, en
yfirbygging og húsnæði of stórt svo
rekstrinum var hætt. Á sínum tíma
var gert út mikið af litlum skemmti-
ferðaskipum, sem sigldu um Norð-
ursjóinn og nálæg höf, rétt út fyrir
efnahagslögsöguna og þar gat fólk
keypt alls konar skatt- og tollfrjáls-
an vaming. Þessar ferðir vom allt
niður í tveggja tíma langar og með-
al annars hægt að kaupa 5 kíló af
sméri og ýmsu öðm. Þaðan kom
nafnið smjörskip. Þetta gekk svo
út í öfgar og smátt og smátt hefur
verið tekið fyrir þessa verzlun og
„Ágúst Grái“ lagði upp laupana.
Þetta bar anzi snöggt að. Maður
var kannski ekki alveg gmnlaus,
en þetta gerðist eiginlega bara yfir
helgi. Á mánudegi kom maður frá
bankanum og lokaði fyrirtækinu og
heimtaði uppgjör. Ég var þá með
viðskipti við nokkur skip í gangi
svo það var ekki um annað að ræða
en bregðast hart við og stofna nýtt
fyrirtæki. Við fengum inni hjá
kunningjum með aðstöðu og lager.
Morgunblaðið/HG
Á lagernum kennir margra grasa enda óskir manna fjölbreyttar.
Magnús stednur hér við vörubretti, sem fór um borð í Ógra.
Samúel Hreinsson, Cuxhaven:
Upplýsingamiðlun getur leyst vandann
„TIL að koma í veg fyrir slysin
verður að koma á fót einhverri
upplýsingamiðlum á báðum end-
um, sem hægt er að treysta. Þeg-
ar upplýsingum er ekki treyst og
sögusagnir bera sannleikann ofur-
liði, fer auðvitað illa. Þess vegna
er ábyggileg tilkynningaskylda
heima nauðsynleg til þess að rétt-
ar og áreiðanlegar upplýsingar
nái til kaupenda og verðið á f iskin-
um verði í samræmi við raun-
verulegt framboð," sagði Samúel
Hreinsson starfsmaður Peter
Hein, umboðsfyrirtækis $ Cux-
haven.
„Fyrir nokkrum árum ákveðin
nefnd við lýði, sem skipuð var íjórum
mönnum, einum frá hvorum físk-
markaðnum og einum frá umboðs-
mönnunum, Ludwig Janssen í
Bremrhaven og Peter Hein í Cux-
haven. Þeir miðluðu upplýsingum til
LÍÚ og skipin voru svo send út í
samræmi við það. Oftast nær fóru
tvö skip á viku til Bremerhaven og
eitt til Cuxhaven, í samræmi við
umsvif á hvorum stað. Það er okkur
að kenna að þessi nefnd lagðist af.
Vegna aukinna umsvifa og mark-
aðsátaks í Bremerhaven juku þeir
hlut sinn í fisksölunni þar og þurftu
ekki lengur á samvinnu við Cux-
haven að halda. Eftir þetta fóru
ýmis þjónustufyrirtæki á þessum
stöðum að taka að sér umboð fyrir
fískseljendur og með gámunum varð
til nokkur hópur umboðsmanna, sem
verður að lifa á þeim. Siglingar ski-
panna hafa ekki aukizt og meðan
Þjóðveijarnir passa ekki upp á þetta,
verða einhveijir aðrir að gera það.
Nú er orðið mjög óheppilegt mis-
ræmi á fisksölu í Cuxhaven og fisk-
vinnslu þar. Um 15% af fiskinum er
landað þar, en þar eru um 30% af
fiskvinnslunni. Vinnslan þarf því að
ná í fískinn í einhveijum mæli til
Bremerhaven með talsverðum kostn-
aði, sem leggst ofan á markaðsverð-
ið. Það hefur áhrif á getu þeirra til
að bjóða í fiskinn, en rýrir jafnframt
afkomuna. Það er því spuming hve
lengi þeir geta haldið þetta ástand
út. Menn verða einnig að velta því
fyrir sér hvort einhveijir fiskverkend-
ur komi í stað þessara, fari þeir á
hausinn, hvað gerist ef Cuxhaven
falli út sem fiskmarkaður og Bremer-
haven starfi þá án allrar samkeppni.
Þetta gæti haft þær afleiðingar að
löndunarkostnaður og annað verði
óhagstæðara en ella og möguleikar
á fisksölu minnki. Þess vegna er það
nauðsynlegt að hafa markaðina að
minnsta kosti tvo í samkeppni hvom
við annan. Falli Cuxhaven út, verða
menn líklega að fara að senda físk-
inn til Hamborgar til að fá mótvægi
við Bremerhaven.
Vegna ógæfunnar um daginn féll
verðið. Það var ekki bara að meira
væri sent út en heppilegt var, heldur
gekk líka sú saga að 60 gámar væru
á leiðinni, en þeir voru bara 34. Þessi
saga hafði strax í upphafi vikunnar
áhrif á verðið á mörkuðunum, þrátt
fyrir að fiskkaupendum vari sagt hið
sanna í málinu. Það hefur smástígið
síðan, en töluverðan tíma tekur að
ná því upp að ráði á ný. Staðan er
svo enn verri, þegar komið hefur til
þess að selja á undirverði. Þegar
kaupandinn er orðinn vanur því að
fá fiskinn á lágu verði, er hann ekk-
ert að borga hátt verð ótilneyddur.
Til að koma í veg fyrir slysin verður
að koma á fót einhverri upplýsinga-
miðlum á báðum endum, sem hægt
er að treysta. Þegar upplýsingum er
ekki treyst og sögusagnir bera sann-
leikann ofurliði, fer auðvitað illa.
Þess vegna er ábyggileg tilkynninga-
skylda heima nauðsynleg til þess að
réttar og áreiðanlegar upplýsingar
nái til kaupenda og verðið á fiskinum
verði í samræmi við raunverulegt
framboð.
Fyrsta vikan í marz lítur illa út
og við höfum verið að hringja í menn
heima og ráðleggja þeim að senda
ekki gáma til sölu þá. Mikið framboð
er þá bæði af íslenzkum skipum og
öðrum. Nokkrir gámar umfram
heppilegt framboð geta rústað mark-
aðinn og valdið öllum seljendum
stórtapi. Miðað við 700 tonn í má
búast við góðu verði, fari framboð
hins vegar í 800, fæst væntanlega
lélegt verð fyrir allt saman.
Til þessa hafa skipin átt mánu-
daga, þriðjudag og miðvikudaga og
gámamir seinni hluta vikunnar. Svo
kom um daginn skip á föstudegi út
með slatta af gámum og þá varð að
setja á markaðinn í upphafi vikunn-
ar, ofan á skipin, þar sem ekki var
hægt að geyma fiskinn lengnr. Þetta
hafði sjálfsagt einhver áhrif á verðið
„ÞAÐ hefur gengið vel að sljóma
siglingum skipanna á markaðinn
hér. Samkomulag og tilhliðranir
em þar algengar, en það vantar
heldur betur stjórn á gámaút-
flutninginn. Þegar gámunum er
hrúgað ofan á skipin, verður
framboðið auðvitað of mikið og
verðið fellur. Miðað við þessar
aðstæður verður maður að sætta
sig við verð rétt yfir 50 krónur
á kíló. Við seljum líka fyrir rúm-
ar 16 milljónir, en það byggist
allt upp á því að við emm með
mikið af fiski, um 320 tonn. Ann-
ars hefði þetta orðið gjörónýtur
túr,“ sagði Snæbjörn Óssurarson,
skipstjóri á Ögra.
„Allt í þessu sambandi hefur
áhrif og það er hart að þurfa að
sjá menn eyðileggja fyrir sér og
öðrum án þess að nokkuð sé hægt
að gera. Ég er á móti því að beita
boðum og bönnum en samt verður
til skipanna, jafnt sem verð á þessum
fiski úr gámunum. þeir komu á röng-
um tíma.
Miðað við hæfilegt framboð fæst
verð, sem allir geta sætt sig við. Við
þurfum að uppfylla ákveðna þörf
fyrir físk á þessum slóðum. Þurfum
að gæta þess að bjóða alltaf heldur
minna en þeir þurfa. Með því móti
þarfnast markaðurinn okkar, en við
ekki hans í sama mæli og ella. Um-
fram allt er ábyggileg upplýsinga-
miðlun lykillinn að eðlilegu framboð
og góðri afkomu fyrir alla,“ sagði
Samúel Hreinsson.
að gera eitthvað í þessu máli. LÍÚ
stjórnar skipunum og gerir það
vel, en það eru sömu mennimir,
félagar í LÍÚ, sem setja fiskinn í
gáma. Menn eru famir að nota
markaðinn hér sem rusiakistu.
Menn verða að gera sér grein fyrir
því, að talsvert verður að fást fyrir
að flytja atvinnu úr landi. Þjóðveij-
amir sjálfir ættu líka að gera sér
grein fyrir því hve miklu meira
þeir hafa út út silgingum skipanna
en gámumun, hvað varðar alla þjón-
ustru og viðskipti. Þeir ættu því
einnig að reyna að hafa áhrif á
þessi mál, en þeir virðast telja sig
hagnast á ótryggu verði. Það er
bara engin áhöfn á gámunum til
að eyða peningum í landi. Það þarf
engan kost í gámana og svo fram-
vegis.
Það virðist vera of mikil vanþekk-
ing á markaðnum, sem ræður ferð-
inni. Þetta er eins konar „gullgraf-
Snæbjöm Össurarson, skipstjóri á Ögra RE;
Vanþekking virðist
ráða allt of miklu
Magnús Björgvináé«ffiunblaðaið/HG
Mér fannst þetta kjörið tækifæri til
að stofna eigið fyrirtæki, þar sem
ég hafði orðið stóran hóp viðskipta-
vina og ástæðulaust að færa ein-
hveiju örðu fyrirtæki þá á silfur-
fati. Veltan er orðin talsverð, ná-
lægt 60 milljónum króna á ari, enda
eru viðskiptin mjög fjölbreytt og
við komin í gott leiguhúsnæði. Kost-
urinn er auðvitað stór liður, en að
auki er ég með verkfæri af ýmsu
tagi, varahluti og alls konar vaming
fyrir áhafnir skipanna. Þess vegna
er ég með nokkuð góðan lager til
að geta brugðizt strax við ef eitt-
hvað vantar. Maður er einskonar
„allsheijarreddari“. Menn leita til
okkar með smá og stór erindi, allt
frá skrúfu upp í mastur. Skipsvélar
og sælgæti og allt þar á milli. Ég
fæ auðvitað margvíslegar óskir,
margar skrýtnar. Ég hef til dæmis
þurft að skipta fyrir karlana á
magabeltum og slíkum fatnaði, sem
ekki hefur passað á konumar. Það
er alltaf mikið keypt. Hver maður
úr áhöfn fær 1.500 mörk og þeim
peningum er yfirleitt öllum eytt í
varning og þjónustu af öllu mögu-
legu tagi. Skipin koma oft og það
eru því miklir peningar, sem skipta
um eigendur hér, svo miklir að þjón-
ustan við íslendingana skiptir menn
talsverðu máli og það yrði áfall,
hættu skipin að koma hingað.
Það, sem mér hefur einnig dottið
í hug að gera, er að koma á fót
hér eins konar íslenzkri útflutning-
smiðstöð. Dreifingu á upplýsingum,
heildsölu og nánast hvers lags þjón-
ustu sem er, sem tengist útflutningi
á íslenzkum vörum. Eg er með sam-
bönd víða um Evrópu og langar að
sjá til hvað hægt er að gera. Ég
býst einnig við þvi að miðstöð af
þessu tagi komi útflytjendum heima
að gagni," sagði Magnús Björgvins-
son.
Snæbjörn Össurarson, skipstjóri
á Ögra.
arastemming" yfir útflutningum.
Umboðsmennimir héma úti virðast
hafa takmörkuð áhrif á gang mála,
nema þegar þeir hlaupa í símann
og betla fisk að heiman. Það þýðir
ekkert annað en offramboð og verð-
fall. Þeir virðast vita lítið eða ekk-
ert um það, sem máli skiptir, en
hafa góða lager af afsökunum, er
öðmvísi fer en þeir sögðu," sagði
Snæbjöm Össurarson.