Morgunblaðið - 02.07.1988, Side 30

30 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. JÚLÍ 1988
Ályktun stjómar Félags íslenskra iðnrekenda:
Islenskur fjármagnsmark-
aður verður að tengjast alþjóð
legum fjármagnsmarkaði
HÉR Á eftir fer ályktun Félags
íslenskra iðnrekenda og greinar-
gerð með henni.
„Með vísan til meðfylgjandi
greinargerðar leggur stjóm Félags
íslenskra iðnrekenda til eftirfarandi
breytingar á íslenskum fjármagns-
markaði.
1. íslenskum sparifjáreigendum
og lántakendum verði gefið fullt
frelsi til að binda spamað sinn og
lántökur hér á landi við gengi er-
lendra gjaldmiðla.
2. í beinu framhaldi verði gerðar
nauðsynlegar ráðstafanir til að af-
nema öll höft sem nú eru á mögu-
leikum íslendinga til spamaðar eða
lántöku erlendis.
3. Erlendum bönkum verði leyft
að stunda bankastarfsemi á íslandi.
4. Athugað verði með tengingu
íslensku krónunnar við myntkerfi
eins og ECU.
Ef framangreindar ráðstafanir
verða framicvæmdar gefst tækifæri
til að tryggja fslenskum sparifjár-
eigendum og lántakendum jafn-
stöðu við það sem tíðkast erlendis.
Þannig skapast færi á að losa sig
undan þeim séríslensku fyrirbæmm
á peningamarkaðnum sem birtast
annars vegar f lánskjaravfsitölu og
hins vegar í háum íslenskum nafn-
vöxtum."
Greinargerð:
„íslenskur
fjármagnsmarkaður
er lokaður
Á undanfömum ámm hafa orðið
vemlegar breytingar á íslenskum
fjármagnsmarkaði. Möguleikar til
ávöxtunar á sparifé em nú fjöl-
breyttari en áður var og sama gild-
ir einnig um möguleika fyrirtækja
til lánsfjáröflunar. Möguleikar fyr-
irtækja til að auka eigið fé með
auknu hlutafé hafa hins vegar ekki
batnað vegna þess að nauðsynlegar
breytingar á skattalögum í þessu
skyni hafa ekki verið gerðar. Þama
er að flnna eina ástæðu þess að
raunvextir á lánamarkaði hafa
hækkað svo mjög sem raun ber
vitni á undangengnum missemm.
Þótt íslenskur fjármagnsmarkað-
ur hafí stækkað og orðið fjölbreytt-
ari á síðustu ámm, þá er hann enn
í aðalatriðum lokaður gagnvart
umheiminum. Erlendar lántökur
hafa að vísu lengi verið miklar eins
og alkunna er, en þær hafa aðallega
verið á vegum opinberra aðila eða
með opinbem forræði á- einhvem
hátt en ekki sem eðlilegur þáttur í
starfsemi fyrirtækja. Á síðustu
ámm hafa verið gerðar nokkrar
breytingar í þá átt að draga úr
þessu forræði. Möguleikar Islend-
inga til að ávaxta sparifé sitt á
annan hátt en í fslenskum krónum
em nánast engir. Þetta hefur leitt
til þess að öll ávöxtun er mæld á
innlendan mælikvarða en saman-
burður við erlenda mælikvarða er
ekki raunhæfur vegna þess að ekki
er hægt að flytja spamað úr krón-
um í aðrar myntir eða öfugt. Á
sama hátt er lántökukostnaður ein-
staklinga og einnig að vemlegu
leyti fyrirtækja miðaður við inn-
lendan mælikvarða eingöngu. Af-
leiðingin er stöðug umræða um
þennan mælikvarða, þ.e. lánskjara-
vísitöluna, en þessi umræða veldur
óróa og óvissu. Þetta dregur ótví-
rætt úr áhuga fólks að varðveita
spamað sinn á fjármagnsmarkaði.
Breytingar á alþjóðlegum
fjármagnsmarkaði
Á sama tíma og þessi umræða á
sér stað á íslandi, er verið að gera
gjörbyltingu á fjármagnsmarkaði í
Evrópu. Raunar er þessi breyting
þegar hafln víða um heim því nokk-
ur ríki hafa um alllangt skeið búið
við algert eða nær algert frelsi í
gjaldeyrismálum. Þetta á ekki ein-
göngu við stóm ríkin, Bandaríkin,
Japan, Bretland og Þýskaland,
heldur einnig ríki eins og Dan-
mörku, Holland, Belgfu og Lúxem-
borg.
Nú hefur það gerst að ráðherrar
Evrópubandalagsríkjanna tólf hafa
QENQISSKRÁNINQ
Nr. 122. 1. júlí 1988
Kr. Kr. TolF
Eln. Kl. 00.16 Kaup S.l. g«ngl
Dollari 45,76000 46,88000 45,43000
Sterlp. 77,98900 78,19300 78,30300
Kan. dollari 37,57000 37,66800 37,66800
Dönsk kr. 6,61320 6,63050 6,64520
Norsk kr. 6.87600 6,89410 6,94490
Sænsk kr. 7,27620 7,29530 7,31560
Fi. mark 10,55720 10,58480 10.61700
Fr. franki 7,45460 7,47410 7,48130
Belg. franki 1,19990 1,20310 1,20460
Sv. franki 30,29460 30,37400 30,48990
Holl. gyllini 22,30560 22,36410 22.38480
.V-þ. mark 25,14290 25,20880 25,23610
ít. líra - 0.03389 0,03397 0,03399
Austurr. sch. 3.57290 3,58230 3,58560
Port. escudo 0,30780 0,30860 0,30920
Sp. peseti 0,37650 0,37750 0,38140
Jap. yen 0.34130 0,34220 0,34905
írskt pund 67,52100 67,69800 67,80400
SDR (Sérst.) 59,90080 60,05780 60,11570
ECU, evr. m. 52,14350 52,28030 52,33990
Tollgengi fyrir júlí er sölugengi 28. júní
Sjálfvirkur símsvari gengisskráningar er
62 32 70.
ákveðið að á næstu ámm muni
banka- og lánakerfí ríkja Evrópu-
bandalagsins renna saman f eina
heild, þ.e. peningastofnanir í þess-
um löndum munu starfa á einum
sameiginlegum fjármagnsmarkaði.
Þetta er einn veigamesti þátturinn
í áætlun Evrópubandalagsins um
einn sameiginlegan markað árið
1992. Evrópuríki utan Evrópu-
bandalagsins em þegar farin að
undirbúa aðlögun að þessari þróun
og allt stefnir í að gjaldeyrisvið-
skipti innan Evrópu verði orðin al-
gerlega frjáls eftir nokkur ár. Við
þessar breytingar mun samkeppni
á fjármagnsmarkaði aukast vem-
lega og kemur það bæði sparifjár-
eigendum og lántakendum í þessum
ríkjum til góða.
Gengisamstarf í Evrópu
Veigamikil forsenda þeirra breyt-
inga, sem nú er verið að gera í
Evrópu, er stöðugt gengi Evrópu-
mynta innbyrðis. Töluvert hefur
miðað í þessa átt á undanfömum
ámm og allt útlit fyrir að gengis-
samstarf í Evrópu muni styrkjast
mjög á næstu árum. Reyndar hafa
verið settar fram hugmyndir um
mun víðtækara samstarf sem endi
í einni Evrópumjmt. Full ástæða er
til að taka slíkar hugmyndir alvar-
lega en hins vegar ljóst að þær
munu ekki koma til framkvæmda
á næstu árom.
Viðbrögð íslendinga
við breytingum á
alþjóðafjármagnsmarkaði
Af framansögðu er Ijóst að tíma-
mót em nú að verða í þróun pen-
inga- og gjaldeyrismála í Evrópu.
Það er afar mikilvægt að íslending-
ar geri sér þetta ljóst og þá jafn-
framt hvemig við eigum að laga
okkur að þessarí þróun. íslendingar
verða að eiga sömu möguleika og
aðrir til að ávaxta sparifé sitt og
íslensk fyrirtæki verða að hafa
sömu stöðu og erlendir keppinautar
að því er varðar aðgang og Iqor á
lánsfé. Til þess þurfa íslensk fyrir-
tæki sama aðgang að alþjóðlegum
ijármagnsmarkaði og erlendir
keppinautar. Fijáls viðskipti með
Qármagn em nú orðin nauðsynleg
forsenda frjálsra viðskipta með vör-
ur og þjónustu.
Þær breytingar sem nú em að
verða á fjármagnsmarkaði í Evrópu
gefa einnig tækifæri til að ijúfa
einangmn íslenska fjármagnsmark-
aðarins. Það er óhugsandi að ís-
lendingar geti einangrað sig frá
umheiminum. Lífskjör á íslandi
hafa ekki síst byggst á því að eiga
viðskipti við umheiminn óg laga sig
að þeim breytingum sem þar hafa
orðið.
Það er alkunna að þrálát vanda-
mál vegna óstöðugleika í þjóðarbú-
skapnum og mikillar verðbólgu hafa
mjög tafíð fyrir því að við gætum
lagað okkur að alþjóðlegri efna-
hagsþróun. Meðal annars á þennan
hátt hefur verðbólga valdið nokkr-
um búsifjum.
Það hlýtur áfram að verða brýn-
asta verkefni hagstjómar að draga
úr verðbólgu þannig að hún verði
ekki meiri en í viðskiptalöndum ís-
lendinga. Jafnframt er nauðsynlegt
að íhuga hvemig breytingar á al-
þjóðlegum fjármagnsmarkaði geta
orðið okkur til hjálpar í þessu. I því
sambandi má benda á eftirfarandi:
1. Stöðugt gengi hefur um nokk-
urt skeið verið einn veigamesti þátt-
urinn í þeirri stefnu íslenskra ríkis-
stjóma að draga úr verðbólgu.
Sama gildir einnig um efnahags-
stefnu margra annarra þjóða. Einn
megintilgangur gengissamstarfs
Evrópuþjóða hefur einmitt verið að
draga úr verðbólgu og skapa meiri
stöðugleika í viðskiptum milli Evr-
ópuþjóða með því að draga úr óvissu
um gengisþróun.
Það hefíir alltaf verið ljóst að
fastgengisstefna á íslandi stæðist
ekki til lengdar nema jafnframt
yrði beitt öflugum aðgerðum til að
draga úr sveiflum í útflutningstelq-
um en þær sveiflur em ein af meg-
inástæðum mikillar verðbólgu hér
á Iandi. Þetta hefur ekki tekist og
þess vegna varð fastgengisstefnan
að láta undan síga þegar skyndilega
urðu breytingar á ytri skilyrðum
þjóðarbúsins. Þetta verkefni
sveiflujöfnunar verður að leysa. Við
það skapast betri forsendur en nú
em til að fylgja stöðugu gengi.
Fastgengisstefna getur þá áfram
stuðlað að hjöðnun verðbólgu og
skapað stöðugleika í utanríkisvið-
skiptum.
Þá skiptir einnig miklu máli
hvemig fastgengisstefnan er fram-
kvæmd. Núverandi framkvæmd
miðað við tiltekna gengisvog trygg-
ir fast gengi að meðaltali en hins
vegar er gengi breytilegt gagnvart
öllum myntum ef gengissveiflur
verða milli dollars og Evrópumynta.
Kostir fasts gengis í utanríkisvið-
skiptum nýtast því ekki að fullu í
'þessu fyrirkomulagi. Eftir sem áður
ríkir óvissa um gengi allra mynta.
Eftir því sem fleiri ríki taka þátt í
gengissamstarfí í Evrópu verður
stærri hluti af utanríkisviðskiptum
íslendinga við þetta fastgengis-
svæði.
Evrópa er nú þegar stærsti við-
skiptaaðili íslendinga. Það em því
vaxandi rök fyrir því að tengja
gengi islensku krónunnar gengi
Evrópumynta, t.d. með tengingu
við ECU (European Currency Un-
it). Þetta er hægt að gera áh þess
að um formlega aðild að gjaldeyris-
kerfí Evrópu (EMS) verði að ræða.
Með þessum hætti yrði fastgengis-
stefnan mun skýrari í framkvæmd
en nú er og kostir hennar betur
nýttir. Áhrif af gengissveiflum
gagnvart Bandaríkjadollar yrðu
hins vegar meiri en þær em hluti
af því vandamali ytri sveiflna sem
leysa þarf á annan hátt en með
framkvæmd gengisstefnunnar. Með
tengingu við ECU yrði fastgengis-
stefnan einnig mun skiljanlegri en
nú er og því auðveldara að skapa
um hana samstöðu. Hún á sér þá
einnig skírskotun til þess sem er
að gerast í nágrannalöndunum.
2. Fastgengisstefna verður aldrei .
trúverðug meðan nær allar viðmið-
anir á flármagnsmarkaði em tengd-
ar innlendum breytingum verðlags
og lánskjara. Til þess að festa fast-
gengisstefnuna í sessi verður að
heimila viðmiðanir, bæði innlána og
útlána, við gengi erlendra gjald-
miðia. Vísir að þessu er þegar fyrir
hendi en þetta verður að gilda al-
mennt.
Með þessari breytingu yrðu
ávöxtun og lánskjör á Islandi einnig
sett í betri samanburð við það sem
er í nágrannalöndunum. Þetta
mundi einnig draga úr þeim óróa
og óvissu sem umræðan um láns-
kjaravísitöluna veldur.
3. í alvöm mun aldrei reyna á
að hvort fastgengisstefna stenst á
íslandi til lengdar nema sömu regl-
ur gildi um Qármagnshreyfíngar
milli íslands og annarra landa og
gilda erlendis. Eins og áður sagði, .
er nú stefnt að því að banka- og
lánakerfí (og jafnvel allt peninga-
kerfi) ríkja Evrópubandalagsins
renni saman í eina heild. Þetta mun
gjörbreyta allri bankastarfsemi í
þessum löndum og gjörbreyta stöðu
einstaklinga og fyrirtækja á fjár-
magnsmarkaði. Þeir sem standa
utan þessara landamæra — en
keppa við aðila innan landamær-
anna — búa þá við lakari samkeppn-
isstöðu, bæði að því er varðar ávöxt-
un fjár og kjör og aðgang að láns-
fé. Islensk stjómvöld og bankakerfí
verða nú þegar að gera sér grein
fyrir hvaða afleiðingar þessar
breytingar muni hafa fyrir íslenskt
atvinnulíf og hvemig eigi að laga
sig að þessum breytingum.
Það er ljóst að fijálsir íjármagns-
flutningar við fast gengi breyta
hlutverki og möguleikum hag-
stjómar á sviði peningamála. Þetta
kallar því á skoðun á þeim mögu-
leikum hagstjómar sem verða fyrir
hendi í breyttu peningakerfi og
hvemig eigi að beita þeim til að.
ná því markmiði stöðugleika sem
áfram hlýtur að vega þyngst. Sér-
staklega kallar þetta á rækilega
úttekt á því hvemig unnt sé að
draga úr áhrifum sveiflna í útflutn-
ingstekjum á almenna efnahags-
þróun. Ef við hins vegar lokum
okkur af frá því sem er að gerast
á fjármagnsmarkaði Evrópu, og
reyndar alls heimsins, þá mun það
háfa afdrifarík áhrif á íslenskt at-
vinnulíf."
Fiskverð á uppboðsnnörkuðum 1. júií.
FISKMARKAÐUR hf. í Hafnarfirði
Hæsta Lœgsta Meðal- Magn Heildar-
verð verð verð (lestir) verð (kr.)
Þorskur 42,00 30,00 38,87 11,876 461.736
Ýsa 71,00 35,00 52,38 0,694 36.353
Karfi 21,00 15,00 19,80 24,595 487.150
Ufsi(smár) 14,50 14,50 14,50 2,143 31.074
Langa 20,00 15,00 17,70 4,405 77.975
Blálanga 21,00 21,00 21,00 0,562 11.822
Steinbítur 21,00 12,50 16,72 1,816 30.370
Lúða 120,00 70,00 76,60 0,731 56.047
Koli 36,00 36,00 36,00 0,452 16.272
Skötuselur 195,00 195,00 195,00 0,100 19.500
Grálúða 32,50 32,50 32,50 0,568 18.486
Sólkoli 25,00 25,00 25,00 - 0,090 2.250
Undirmál 20,00 20,00 20,00 0,927 18.540
Samtals 25,89 48,963 1.267.575
Selt var úr Saxhamri SH, Víöi HF, Halldóru HF og fleiri og frá
nokkrum fyrirtækjum. Á mánudag verður selt úr Skipaskaga
AK 60 topn aðallega karfi og Fróða SH 7 tonn af blönduðum afla.
FAXAMARKAÐUR hf. í Reykjavík
Þorskur 44,00 17,00 41,92 13,615 570.679
Þorskur(umál) 17,00 17,00 17,00 0,157 2.669
Ýsa 64,00 35,00 47,40 16,602 786.883
Karfi 24,00 22,00 22,63 1,509 34.150
Ufsi 11,00 11,00 11,00 1,005 11.055
Skata 74,00 74,00 74,00 0,038 2.812
Langa 22,00 15,00 21,66 0,637 13.797
Lúða(smá) 140,00 135,00 136,27 0,150 20.440
Skötuselur 185,00 185,00 185,00 0,065 12.025
Skarkoli 36,00 34,00 34,67 1,109 38.446
Steinbítur 15,00 15,00 15,00 0,703 10.545
Samtals 42,24 35,590 1.503.501
Selt var úr Geir RE og ýmsum bátum. Á mánudag veröur selt
úr Þrym BA 50 tonn af karfa og ufsa og Ásgeiri 30 tonn af
grálúðu.
FISKMARKAÐUR VESTMANNAEYJA hf.
Þorskur 44,50 44,50 44,50 0,206 9.167
Skötuselur 105,00 105,00 105,00 0,172 18.060
Ýsa 55,00 55,00 55,00 0,045 2.475
Ufsi 27,00 27,00 27,00 3,813 102.951
Steinbítur 26,00 21,50 25,60 10,873 . 278.340
Karfi 23,40 23,40 23,40 0,491 11.489
Lúða 100,00 100,00 100,00 0,043 4.300
Langa 27,00 25,50 26,76 •1,936 51.813
Skata 45,00 45,00 45,00 0,235 10.575
Langlúra 30,00 27,00 27,02 6,043 163.290
Lýsa 20,00 20,00 20,00 0,045 900
Skarkoli 47,00 47,00 47,00 0,071 3.337
Samtals 27,39 23,973 656.697
Selt var úr Gandí VE, Sigurbjörgu VE, Erlingi VE, Frá VE og
Sjöstjörnunni VE.
FISKMARKAÐUR SUÐURNESJA
Þorskur 50,00 41,50 46,40 76,459 3.547.447
Ýsa 78,50 25,0.0 64,96 16,373 1.063.669
Ufsi 24,50 22,50 23,70 11,306 267.985
Steinbítur 29,00 15,00 25,76 1,735 44.706
Hlýri 26,00 26,00 26,00 0,275 7.165
Karfi 22,00 15,00 20,21 5,798 117.156
Skata 71,00 71,00 71,00 1,806 128.226
Langa 23,50 23,50 23,50 2,398 56.353
Blálanga 24,00 15,00 22,43 1,773 39.771
Sandkoli 10,00 10,00 10,00 0,031 310
Skarkoli 48,00 38,00 38,58 1,181 45.585
Lúða 171,00 108,00 135,34 0,593 80.323
Grálúða 12,00 12,00 12,00 0,039 474
Skötuselur 176,00 56,00 167,49 0,227 38.020
Samtals 45,31 119,998 5.437.190
Selt var aðallega úr Hauki GK, Höfrungi II GK og Má GK. Á
mánudag veröur selt úr ýmsum bátum.