Morgunblaðið - 12.08.1988, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. ÁGÚST 1988
23
Bandaríkin:
Stinger-flugskeyti
seld til Danmerkur
Washington, Reuter.
Bandaríska varnarmálaráðu-
neytið tilkynnti á þriðjudag að
ríkisstjómin hefði kynnt Banda-
ríkjaþingi áætlun um að selja
Dönum Stinger-flugskeyti og
tengdan búnað að andvirði 61
milljónar dala.
í yfirlýsingu frá vamarmálaráðu-
neytinu segir að Bandaríkjastjóm
hafi boðist til að útvega Dönum 336
fullbúin Stinger-flugskeyti og 504
þyngri flugskeyti ásamt æfínga-
búnaði og varahlutum að andvirði
61 milljónar dala.
Þá greinir vamarmálaráðuneytið
frá því að stjómin hafi kynnt
Bandaríkjaþingi áætlun um sölu
MK-46 tundurskeyta til Belga fyrir
19 milljónir dala. Samkvæmt
bandarískum lögum hefur þingið
30 daga til að bera fram mótmæli
gegn vopnasölunni.
Reuter
Fellibylurinn
„Bill“gerir
usla íKína
Kínverskir byggingarverka-
menn eru hér að hreinsa til
eftir feilibylinn „Bill“, sem
mddi sér braut i gegnum
Hangzhou, höfuðborg Zhejing-
héraðs, um síðustu helgi. Að
minnsta kosti 50 manns fórast
í fárviðrinu og 110 fiskimanna
er enn saknað. Þá riðluðust all-
ar samgöngur og rafmagns- og
vatnsveitur héraðsins fóm úr
sambandi.
Finnskir ferðamenn myrtir í Eistland:
Fómarlömb í baráttu Eistlendinga
og Rússa á svarta markaðnum?
Helsinki, frá Lars Lundsten, fréttaritara
MORÐ á finnskum ferðamönnum
í Tallín, höfuðborg sovétlýðveld-
isins Eistlands, við Kirjálabotn,
hafa varpað skugga á samskipti
Finna og Eistlendinga. Sovéska
lögreglan hefur ekki haft upp á
þeim sem myrtu ferðamennina
og hefur sá orðrómur borist út
að lögreglan sé viðriðin morðin.
Talið er að svartamarkaðsbrask-
arar sem versla mikið við erlenda
ferðamenn standi að baki morð-
unum.
Síðasta morðið var framið á laug-
ardaginn þegar finnskur maður
fannst látinn af sárum sínum á
þaki hótelbyggingar í Tallín. Mað-
urinn hafði látist af völdum áverka
eftir barsmíðar. Engar fregnir hafa
borist frá sovésku lögreglunni varð-
aiidi rannsókn morðanna.
Eftir að finnsk kona var myrt á
Morgunblaðsins.
hroðalegan hátt í Tallín í vor fór
sendinefnd á vegum finnsku rann-
sóknarlögreglunnar til Eistlands til
að kanna málið.
Mikil spenna i Eistlandi
Fréttir af morðum á fínnskum
ferðamönnum eru orðnar vikulegt
efni síðdegisblaðanna, en rannsókn
þeirra virðist lítið hafa miðað.
Finnskar ferðaskrifstofur, sem selja
ferðir til Eistlands, vilja sem minnst
úr þessu gera og segja að ástandið
sé ekki verra nú en áður og dag-
blöðin blási þessar fréttir upp.
Ástandið í Eistlandi er að mati
ferðamanna, sem þangað hafa farið
fyrir stuttu, afar slæmt. Mikil
spenna rfkir f samskiptum aðfluttra
Rússa og innfæddra Eistlendinga.
Aðfluttir Rússar virðast vera að
leggja undir sig svartamarkaðs-
brask við ferðamenn, sem flytja
með sér vörur sem ófáanlegar eru
í Sovétríkjunum, en svartamarkaðs-
brask virðist ekki minnka þrátt fyr-
ir „perestrojku" Míkhaíls Gor-
batsjovs.
Samskipti Finna og Eistlendinga
hafa alla tíð verið góð og tala marg-
ir Eistlendingar hrafl í fínnsku.
Hins vegar líta margir Finnar enn
á Rússa sem innrásarlið sem tekið
hafi Eistland og hafa samúð með
Eistlendingum, sem nú eru að verða
minnihlutahópur í eigin landi.
Svartí markaðurinn
blómstrar
Undanfarna áratugi hafa þús-
undir Finna farið í ódýrar skemmti-
siglingar yfír Kiijálabotn til Eist-
lands þar sem viðskipti þeirra og
svartamarkaðsbraskara hafa
Bretland:
Thatcher vill ef la við-
skipti við Sovétmenn
Bangkolt, Daily Telegraph.
MARGARET Thatcher, forsæt-
isráðherra Bretlands, hefur í
hyggju að hvetja til frekari við-
skipta milli Sovétríkjanna og
Bretlands með það fyrir augum
að auka vöruúrval í sovéskum
verslunum. Ætlar forsætisráð-
herrann með þessu að tryggja
breskum fyrirtækjum hlutdeild
i þeim stóra markaði sem nú
virðist vera að opnast vestræn-
um rílqum.
Forsætisráðherrann gerði sam-
komulag við Míkhaíl Gorbatsjov á
fundi þeirra f marsmánuði á
sfðasta ári um að tvöfalda árleg
vöruskipti landanna, í 2,5 millj-
arða punda (200 milljarða ísl. kr.),
fyrir lok þessa áratugar.
Thatcher vill að breskar versl-
anasamsteypur og dreifíngarfyr-
irtæki færi sér í nyt vaxandi kröf-
ur Sovétborgara um að framboð
á vörum aukist í verslunum. Ifyrir-
tæki á borð við Marks og Spenc-
er, Sainsbury og Tesco gætu í
framtíðinni náð fótfestu í Moskvu
eða öðrum borgum Sovétríkjanna.
Vestræn velmegnn í
Sovétríkjunum
Forsætisráðherrann er sagður
leggja mikið kapp á að venjuleg-
um rússneskum kaupendum verði
gert kleift að njóta vestrænnar
velmegunar. Lítur hún svo á að
þetta sé hluti af þeim efnahags-
umbótum sem Gorbatsjov hefur
boðað. Thatcher hefur gert sér
mat úr því sem fram kom á 19.
flokksráðstefnu sovéska komm-
únistaflokksins f júnímánuði
síðastliðnum. Þar kvartaði einn
fulltrúi jrfir því að þrátt fyrir að
umbótastefna Gorbatsjovs hefði
skilað miklum árangri hefði stefna
hans ekki bætt vöruúrval í versl-
unum í Sovétríkjunum.
Forsætisráðherrann gaf þessar
fyrirætlanir sínar um aukin við-
skipti við Sovétmenn í skyn á
blaðamannafundi sem hún hélt í
Brisbane í Ástralíu við lok heim-
sóknar sinnar þar síðasta föstu-
dag. Sagði hún að breytingamar
í Sovétríkjunum tækju tíma en
bætti við: „Bretar verða að gera
allt sem í þeirra valdi stendur til
þess að aðstoða Sovétmenn. Ég
vona að einhvem tíma muni Sov-
étmenn vinna að því að breyta
efnahagskerfi sínu á þann veg
sem það er í fijálsum, vestrænum
samfélögum, en efnahagsumbæt-
umar munu taka mikið lengri
tíma en það tekur að hrinda
glastnost-stefnunni í fram-
kvæmd," sagði Thatcher.
Sovétmenn hafa hugrekki
tíl að snúa við blaðinu
Síðar þennan sama dag sagði
forsætisráðherrann í einkasam-
kvæmi að Sovétmenn hefðu þegar
viðurkennt að efnahagskerfí
þeirra hefði bmgðist og sagðist
hún þess fullviss að þeir hefðu
hugrekki til að snúa við blaðinu
og kanna f hveiju velgengni vest-
rænna ríkja væri fólgin.
Það er hald manna að forsætis-
ráðherrann vilji að Bretar hafi
frumkvæði um að efla viðskipti
við Sovétmenn og verði þannig
fyrri til að hasla sér völl á sovésk-
um markaði en aðrar þjóðir.
Þessi hugmynd fær byr undir
báða vængi ef skoðaðar em tölur
um viðskipti milli Sovétríkjanna
og Bretlands. Nú þegar em vöm-
skiptin komin í 2,1 milljarð punda
á ári (168 milljarðar ísl. kr.), sem
er aðeins 400 milljón pundum
minna en markið sem þau Thatch-
er og Gorbatsjov settu sér á fund-
inum í Kreml á síðasta ári.
Yfirmenn Konunglega skoska
landsbankans, sem hefur sam-
starf við Þjóðarbankann í Moskvu
vegna sameiginlegra áhættufyrir-
tækja, segja að þegar séu nokkur
sameiginleg verkefni á döfinni,
en neita að gefa frekari upplýsing-
ar um hvaða verkefni væri að
ræða. Fyrirtækin Tam Brands,
sem er leiðandi í framleiðslu
dömubinda á Bretlandi, og Vid-
elom, sem framleiðir lækninga-
tæki, hafa þegar hafið samstarf
við Sovétmenn.
Breskir ráðamenn binda þó
mestar vonir við smásölu og dreif-
ingu á nauðsynjavörum til Sov-
étríkjanna. Forsætisráðherrann er
þar engin undantekning og virðist
ákveðinn í að bresk fyrirtæki nýti
sér enn frekar það tækifæri sem
virðist vera að gefast til þess að
ná fótfestu á þeim stóra markaði
fyrir nauðsynjavörur sem Sov-
étríkin eru.
blómstrað. Venjulega hafa finnskir
ferðamenn með sér vaming sem
eftirsóttur er í Sovétríkjunum, svo
sem gallabuxur, kaffi og aðrar vest-
rænar vömr til þess að fjármagna
ferðina. Auk þess selja ferðamenn-
imir finnsk mörk á uppsprengdu
verði. Þá hefur diykkjuskapur
Finna alla jafna verið töluverður í
þessum ferðum.
Vegna nálægðar Eistlands og
Finnlands geta Eistlendingar fylgst
með finnska sjónvarpinu. Margir
þeirra hafa lært finnsku af sjón-
varpinu, enda tungumál Eistlend-
inga og Finna skyld. Viðskipti
Finna og svartamarkaðsbraskara á
götum Tallín hafa farið fram á
finnsku og hefur það orðið til þess
að útiloka aðflutta Rússa frá við-
skiptum við Finnana sem streyma
til borgarinnar til að skemmta sér
á ódýran hátt.
V elmegunarríki
Eystrasaltslýðveldin þijú, Eist-
land, Lettland og Litháen, hafa
verið talin veimegunarríki meðal
Sovétlýðveldanna. Mikill fyöldi fólks
frá öðrum sovétlýðveldum hefur
flust til þessara landa. Stór hluti
íbúa í Tallín er aðfluttur.
Eindregin afstaða Kremlveija
gagnvart Krímtötumm, sem krafist
hafa sjálfsstjómar, og harka þeirra
í deilunni vegna kröfu Armena um
að héraðið Nagomo-Karabakh verði
aftur hluti af Armeníu, þykir bera
vott um hræðslu þeirra við að þjóð-
emishreyfingar nái fótfestu í betur
stæðum lýðveldum Sovétríkjanna,
svo sem Éistlandi.
Eistlendingar hafa krafíst efna-
hagslegrar sjálfsstjómar þar sem
þeir telja miðstýringuna frá Moskvu
ekki til þess fallna að auka velsæld
þjóðarinnar. Þjóðemisvakning með-
al Eistlendinga hefur löngum beinst
að þeim þúsundum Rússa sem ár-
lega flytjast til landsins. Vilja sum-
ir halda því fram að morðin á
finnsku ferðamönnunum sé leið
' <róð samskipti
Engutíkt
SPECTRUM HF
SlMI 29166