Morgunblaðið - 12.08.1988, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. ÁGÚST 1988
Hinn mannlegi þáttur/ÁsgeirHvítaskáid
Fj öllin kalla
Kjell Nilsen og Jóhanna við kofahreysið.
Loks þegar ég hafði fest allan
fjalla-útbúnaðinn á bakpokann
reyndi ég að lyfta honum upp á
bakið, inn í svefnherbergi í íbúð
minni í Þelamörk. Ég var að fara
f Qallgöngu á Hardanger-vidda í
Noregi. Eftir tveggja ára dvöl í
landinu varð ég að fara í norska
fjallgöngu, þar sem það er eitt
mest umtalaða og dáða sportið.
Allir vinnufélagar mínir sáröfund-
uðu mig að vera að fara í 3ja
daga fjallaferð. Ég hlakkaði til
en samt skildi égekki tilganginn.
Er mér tókst loks að standa
upp með þennan risastóra bak-
{x>ka, troðfullan af þykkum föt-
um; með tjald, svefnpoka og
svampdýnu fest utan á, stóð ég
varla undir öllu þessu. Ég fór inn
á bað til að spegla mig, en sló
niður allar hillur svo snyrtiáhöld
hrundu í gólfíð.
Við keyrðum þijú saman í bíl,
í gegnum blómlega dali og upp
skógivaxnar fjallshlíðar. Kjell
Nilsen, vanur fjallamaður, ætlaði
að vísa leiðina. Einnig var íslensk
stúlka, sem bjó í Suður-Noregi
og hét Jóhanna, með í förinni.
Hún hafði heldur aldrei farið í
svona fjallaferð. Kjell sagði að er
maður kæmi sæll og þreyttur eft-
ir daginn á fjallahótelin, þá væri
það fyrsta að fá sér heila dós með
ananas, sem svalaði þorstanum. Á
kvöldin yrði spilað á gítar og
sungið, farið í gufubað eða dreypt'
á rauðvíni við kertaljós. Fólk gekk
á milli fjallahótelanna, naut lands-
lagsins og veðursins.
„Enginn fer í íjallgöngu án
þess að hafa súkkulaði. Því þegar
blóðsykurinn minnkar þá fer fólk
í fýlu. Þá stoppa menn smá stund,
borða súkkulaði og þá verður allt
í lagi,“ sagði Kjell, sem er hávax-
inn með mikið rautt hár.
Og okkar bakpokar voru fullir
af súkkulaði.
Er við nálguðumst Hardanger-
vidda komum við brátt upp fyrir
skógarmörkin, upp á heiði þar sem
tré ná ekki að vaxa og við tók
mosi og gijót. Landslagið var
ettilega líkt því sem er heima á
landi.
Loks komum við að stóru vatni.
Eyðileg fjöll voru allt í kring og
það blés köldu fjallalofti. Við
klæddumst síðum nærbuxum, ull-
arpeysum og vindjökkum. Ég
reimaði á mig stóra fjallaskó úr
ekta leðri, sem ég hafði orðið mér
út um með mikilli fyrirhöfn. Við
þrömmuðum um borð í 27 feta
hraðbát, fullan af fólki og sigldum
af stað. Þar sátu menn í grænum
klæðnaði með fullt af veiðistöng-
um. Allir mjög þögulir. Skipstjór-
inn var í bláum vinnusamfestingi
og reyndi að fá einhvem til að
tala við sig.
Við komum að landi við stórt
fjallahótel með auðn í kring.
Márbu hét það. Vindurinn hvein
í vesælum grasstráum. Þar var
hægt að kaupa gistingu og mat;
en það var ekkert heitt vatn og
ekkert klósett, bara útikamar.
Við spjölluðum við þijá físki-
menn sem höfðu verið þama í
nokkra daga og ekkert fengið.
„Og hvert ætlið þið?“ spurði
einn þeirra.
„Rauhellan," sagði Kjell.
En það var nafnið á íjallahótel-
inu sem við ætluðum til fyrsta
daginn og var bara 4 tíma ganga.
„Þið eruð nokkuð sein úti, tek-
ur um 8 tíma,“ sagði maðurinn
og leit á klukku sína.
„Nei, nei,“ sagði Kjell og suss-
aði.
Klukkan eitt lögðum við af stað
út í auðnina. Fram undan var 20
kílómetra leið, með 5 kflómetra á
klukkustund tæki það 4 tíma.
Passlegur túr.
„Hvað meinti maðurinn með
„Ogviðgengnmog
gengum og það rígndi
og rigndi. Ég fékk
nuddsár undan skón-
um og neglurnar risp-
uðu tærnar. Bakpok-
inn togaði í axlirnar
svo ég fékk höfuð-
verk. Ég dróst alltaf
afturúr.“
að segja að það væru 8 tímar?"
spurði ég.
„Hann var bara að spauga til
að hræða ykkur," sagði Kjell.
Við gengum eftir mjóum troðn-
ing. Þyngdaraflið togaði í bak-
pokann og ég átti í mestu erfíð-
leikum með að halda jafnvægi.
Eftir tíu mínútur komum við að
fyrstu mýrinni og urðum öll blaut
í fætuma. Stóru leðurskómir
mínir urðu níðþungir og Kjell
sagði að þá væru það góðir íjalla-
skór.
Það voru vaðandi ský á himni
og þoka huldi Qallstoppa. Á stein-
ana var málaður rauður kross til
að merkja slóðann. Kjell hafði
kortið í sérstakri tösku sem hékk
á bringu hans, sífeilt var hann
að gá til vegar. Svo kom rigning.
Þama var ekkert að sjá nema
fjöll og kalt landslag eins og uppi
á Heilisheiði. Þó sáum við flokk
af hreindýrum í Qarska. Kjell
sagði að þama væri hættulegt að
vera því fólk villtist, fraus í hel
og svo gætu komið úlfar.
Er við höfðum arkað þama í
þijú kortér höfðum við komist 2,5
kflómetra. Meðalhraði okkar var
því 3,3 kílómetrar á klukkustund.
Með þennan helvítis bakpoka og
á þessum grýtta stíg var engin
leið að fara hraðar. Leiðin myndi
taka okkur 7 tíma. Kjell hafði tvo
óvana íslendinga i eftirdragi.
Við stönsuðum til að fara í
regnföt og breiða yfír bakpokana
svo maturinn, öll aukafötin, tjöld-
in og svefnpokamir blotnuðu ekki.
En til hvers að burðast með allt
þetta drasl ef við ætluðum að
sofa á fjallahóteli? Til hvers í
ósköpunum vorum við að þramma
þama?
„Héma, fáðu þér súkkulaði,"
sagði Kjell, þar sem við sátum í
skjóli við stóran stein.
Ég hakkaði í mig súkkulaði,
en gat ekki fundið að ég kæmist
í neitt betra skap.
„Erum við hálfnuð núna?“
spurði ég því við höfðum gengið
í tvo tíma.
„Já, um það bil,“ 3agði Kjell.
„Nei, það getur ekki verið,"
sagði ég.
„Við stoppum bráðum og fáum
okkur að borða, þá verður allt
gott og eftir smá hvíld getum við
haldið áfram,“ sagði hann.
Og við gengum og gengum og
það rigndi og rigndi. Ég fékk
nuddsár undan skónum og negl-
umar rispuðu tæmar. Bakpokinn
togaði í axlimar svo ég fékk höf-
uðverk. Ég dróst alltaf afturúr.
Svo mætti ég tveim körlum og
reyndi að búa til brandara. Báðir
vom þeir með veiðistangir bundn-
ar á bakpokana og í regngöllum.
„Er langt til Márbu?" spurði
annar.
„Nei, ekki svo mjög. 7 kílómetr-
ar, tveggja tíma gangur; við
göngum hægt að vísu,“ sagði ég.
„Sjö kflómetrar, það tekur nú
ekki nema klukkutíma," sagði
fíflið og var greinilegur monthani.
Mennimir tveir héldu áfram.
Og ég þakkaði guði fyrir að sam-
talið var ekki lengra. Var tilgang-
urinn sá að geta grobbað sig af
gönguhraða? Og hver var þýðing
þess að veiða langt upp á öræfum
þegar hægt er að kaupa ferskan
silung í búð?
Við klöngruðumst yfír fjalls-
hrygg. Landslagið var nákvæm-
lega eins og upp á Úlfarsfelli.
Kjell vissi um bústað þar sem við
gætum sest upp undir vegginn
og tekið matpásu í skjóli. Ég sá
hvar hann þrammaði langt á und-
an í rigningunni og að kofanum.
Hann pmfaði fyrst að opna dym-
ar en þær vom læstar. Jóhanna
kom þétt á eftir honum, en hún
var mjög blaut og köld til fóta.
Svo hvarf Kjell fyrir húshomið.
Að vörmu spori veifaði hann okk-
ur að koma, ejns og við væmm
ekki að fylgjast með honum.
Er ég kom að kofanum var
enginn þar. En í lægð nokkm
neðar stóð Kjell við pínulítið torf-
hreysi, brosandi og stoltur. Þar
inni var ekki hægt að standa upp-
réttur; moldargólf, kalt og rakt,
trébekkir, viðarofn. Á gólfínu var
greni sem ilmaði. Þama var þó
skjól og við gátum kveikt upp í
ofninum og þurrkað fötin og yljað
okkur áður en við héldum áfram.
En nú höfðum við gengið í Qóra
tíma. Þá áttum við að vera meira
en hálfnuð, eftir mínum útreikn-
ingi.
„Við getum alveg sofið hér í
nótt," sagði Kjell.
„Értu frá þér,“ sögðum við Jó-
hanna í kór.
Hann kveikti upp í viðarofnin-
um og lagaði kaffi. Við sátum í
hnipri við lítið borð við týmna sem
kom frá pínulitlum glugga og
borðuðum kramin rúnstykki. Það
blés alls staðar inn um rifumar
svo ofninn náði ekki að hita upp
hreysið. Þama var höggvinn við-
ur, skítugar könnur og diskar upp
á vegg, en það var hvergi ananas
í dós og hvergi gítar eða gufu-
bað. Bara tvöþúsund naglar í þak-
inu til að hengja upp blaut föt.
„Jæja, eigum við ekki að fara
að drífa okkur áfram,“ sagði ég
er hálftími var liðinn.
„Hva, viljið þið ekki vera hér í
nótt?“
„Nei,“ sögðum við íslending-
amir.
„Þetta er besta fjallahótelið
sem hægt er að fá, lítið og með
litlum þægindum. Það er hápunkt-
ur fjallamannsins að fínna svona
hús. Hér væri fínt að vera í viku,“
sagði hann og móða var á gler-
augum hans vegna rakans.
„Já, en þetta er hriplekur kofí,
sem heldur ekki vindi, eigum við
að sofa hér í gijóthörðum kojum.
þegar það er bara 3ja tíma gang-
ur í almennilegt hús?“
„Nei. Það er minnst 4ra tíma
gangur eftir. Við verðum aldrei
komin þangað fyrir lokun.“
Fyrir lokun? Hvað áttu við?“
„Það er kannski ekki lokað, en
við fáum ekki mat.“
„Já, en við getum ekki hangið
hér, klukkan er ekki nema hálf
sex.“
Hann dró upp kortin sín.
„Við eigum 13 kflómetra eftir."
„Það getur ekki staðist."
„Jú, þetta er 25 kflómetra leið
og við erum búin með 12.“
20 kílómetra leið hafði allt í
einu lengst upp í 25 kílómetra.
4ra tíma ganga var nú orðin 8
tíma. En hann hafði kortin og
kompásinn og þarna ætlaði hann
að sofa því fyrir honum var þessi
kofí það sama og heit laug er
fyrir íslending. Kjell rúllaði út
svefnpokanum sínum. Við vorum
neydd til að hírast í torfhreysi upp
á heiði. Þetta var kennslustund í
norskri menningu.
„Þið eigið eftir að verða vitlaus
í Qallaferðir," sagði hann.
„Þú hefur ekki sagt okkur
satt,“ sagði ég.
„Þegar maður fer með böm í
fjallaferðir þá á maður alltaf að
segja að það sé styttra en það er.“
„Af því við erum ekki norsk,
þá emm við böm í þínum aug-
um,“ sagði ég og blóðið þaut í
æðunum.
Kvöldinu var eytt í að spila á
rök spil við kertaljós. Ég sem
hata að spila á spil. Því fannst
mér það fullkomin tímasóun að
draslast upp til fjalla til að spila
á spil.
Vindurinn gnauðaði um nóttina
og ég heyrði garg í máv og eitt-
hvert dýr nuddaði sér utan í vegg-
inn. Kannski var það úlfur. Kald-
ur gustur kítlaði nef mitt.
Næsta morgun skoðaði hann
kortin til að skipuleggja nýjan
hring, áætlunin hafði jú farið úr
skorðum, bara út af þessum and-
skotans kofa, sem hann hafði
fengið ást á. Ég pakkaði niður í
bakpokann minn.
„Nú átt þú að höggva við,“
sagði Kjell skipandi.
Eg fann roðann þjóta fram í
kinnamar og skellti bakpokanum
í harða kojuna.
„Þú skalt ekki skipa mér fyrir.
ísland er ekki norsk nýlenda, ís-
land er sjálfstætt ríki,“ sagði ég
og hendur mínar titmðu.
Hann deplaði augum og skildi
ekki mótbámmar.
„Ég kom ekki hingað til að líða
svívirðingar. Þú hefur narrað okk-
ur hingað upp á fjöll til að gera
eitthvað sem er daglegt brauð
fyrir íslendinga," sagði ég og
augun skutu neistum.
Við gengum sömu leið til baka
því við, sem vomm íslensk, neit-
uðu, að halda áfram. Fyrir okkur
var það engin upplifun að þramma
um í harðskeyttu landslagi. Við
ætluðum að taka bátinn til baka
klukkan fjögur, ef við næðum því.
Kjell gekk á undan og íjarlægð-
ist því hann hafði meiri meðal-
hraða. Hann hvarf út í rigninguna
og blótaði þessum íslendingum
sem ekki var hægt að koma vitinu
fyrir. Við fylgdum götuslóðum og
miðuðum út áttina með fjallstopp-
um og vindstefnu.
Loks komum við upp á hæð og
sáum fjallahótelið. Ég hafði slæmt
sár á fætinum og hvert skref var
kvöl. Jóhanna var alveg búin í
öxlunum. Og er við horfðum út á
vatnið sáum við bát sigla suður
eftir vatninu. Það hlaut að vera
annar bátur.
Við komum á síðustu stundu
að fjallahótelinu, gegnblaut og að
niðurlotum komin.
„Það fer enginn fjögur — bátur
á laugardögum," sagði Kjell er
við komum í anddyrið.
„Þú lýgur."
„Nei, það er satt, báturinn fór
síðustu ferð niðureftir hálf þijú,“
sagði stúlka í afgreiðslunni.
„En það er Olaf-sokks hátíðin
hér í kvöld með báli, römmegraut
og spekemat," sagði Kjell; hafði
ekki gefist upp með að gera okk-
ur norsk.
En römmegrautur er súrt sull,
soðið úr súrum ijóma, þar sem
kanelsykri og smjöri er hellt út
á. Spekemat er svínakjöt sem lát-
ið er hanga, líkt og hangikjöt
nema það er étið hrátt. Svo átti
einhver apaköttur að spila á harm-
onikku, sem kæmi upp með
síðustu ferð bátsins.
„Ég er búinn að panta tveggja
manna herbergi handa ykkur,“
sagði Kjell og nuddaði saman
höndunum.
í setustofunni sat fjallgöngu- ..
fólk og talaði um sínar síðustu
gönguferðir og hvað það hefði
verið yndislegt að ganga þennan
dag. Við Jóhanna vissum ná-
kvæmlega hverskonar hátíðar-
stund þetta yrði. Norðmenn eiga
erfítt með að skilja að það eru
ekki allir sem falla inn undir þeirra
siði.
Er báturinn kom með harmon-
ikkuspilarann og fleiri karla í
grænum jökkum með veiðistangir
stóð ég á bryggjunni.
„Ferðu ekki niður eftir meira í
dag?“ sagði ég og öldumar gusuð-
ust yfír litla flotbryggju.
„Nei, ég fer ekki fjögur ferðina
á laugardögum. Þetta er sfðasta
ferðin mín í dag,“ sagði skipstjór-
inn.
„En ef þú fengir góða borgun,"
sagði ég.
„Það er náttúrulega dýrt að
reka slíkan bát, margskonar
kostnaður, sjáðu til. . .“
Fyrir góða þóknun féllst hann
á aukaferð. Ég horfði út yfir vat-
nið, það var 18 kílómetra langt,
öldumar þutu hver eftir annarri.
Vindurinn smaug í gegnum hár.
mitt. Ég fann gamla og góða frels-
istilfínningu. Engin fjöll kalla á
mig nema þau íslensku. Ég læt1
engan breyta þjóðemi mínu.
Er við Jóhanna komum í land.
fleygði ég fjallaskónum í næstu
ruslatunnu. Svo keyrðum við heim
til mín í Þelamörk, þar sem ég
átti stóra dós með ekta ananas.
Til hvers að burðast með allt þetta drasl á bakinu?