Morgunblaðið - 12.11.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1988
faldast svo að ekki verður sagt að
Ingólfur Guðbrandsson hafi grafið
sitt pund í jörðu.
Á hátíðartónleikum Pólýfónkórs-
ins og Sinfóníuhljómsveitar íslands
voru flutt verk eftir Monteverdi,
J.S. Bach, Verdi, Rossini, Bizet og
Orff. Einsöngvarar voru: Elísabet
F. Eiríksdóttir, Elísabet Erlings-
dóttir, Sigríður Ella Magnúsdóttir,
Gunnar Gúðbjömsson og Kristinn
Sigmundsson. Auk þeirra áttu kór-
félagamir Ásdís Gísladóttir og Ema
Guðmundsdóttir smá einsöngsstróf-
ur. Stjómandi var Ingólfur Guð-
brandsson.
Efnisskráin að þessu sinni var
mjög fjölbreytt og spannaði yfír
rúmlega þijú hundmð ára tímabil,
frá Monteverdi til Carls Orffs.
Fyrsta viðfangsefnið var upphafið
og niðurlagið á Aftansöngvum til
sællrar Maríu meyjar eftir Monte-
verdi. Verk þetta semur Monteverdi
um svipað leyti og fyrstu ópemna
sína, Orfeo, og má merkja sterkan
skyldleika í tónskipan verkanna,
sérstaklega í notkun hálúðranna
eins og þeir em notaðir í forleiknum
að ópemnni. Aftansöngvarnir hafa
ekki verið fluttir hér á landi fyrr
en þar er um að ræða glæsilega
tónlist, sem kórinn flutti mjög vel.
Annað verkið á efnisskránni var
Magnificat eftir J.S. Bach. Þar
komu fram fímm einsöngvarar en
í aríunum sýnir Bach mjög
skemmtilega tilbreytni í undirleikn-
um, þar sem óbó da’more, flautur
og selló skiptast á um samleik með
einsöngvumnum. Elísabet Erlings-
dóttir og nafna hennar Eiríksdóttir
sungu fyrstu aríumar ágætlega, þó
seinni arían, með óbó d’amore rödd-
Pólýfónkórinn, Sinfóníuhljómsveitin, söngvararar og stjórnandi.
Morgunblaðið/Sverrir
Tónlist
JónÁsgeirsson
Iðkun söngs hefur verið veiga-
mikill þáttur í lífi mannsins frá
upphafi og hvar sem fínnast menjar
mannvistar er einnig að finna
ábendingar um margvíslega hljóð-
færasmíði. Smíði hljóðfæra spratt
upp úr rannsóknum á hljómgun
ýmissa náttúruefna, er gáfu mönn-
um mikilvægar upplýsingar um efn-
isgerð þeirra. Hljómgun' efnis skil-
greindi maðurinn sem galdur og
sama gegndi um áhrif hljóðfalls og
söngs. Þessi náttúrugaldur er enn
í fullu gildi og aldrei hefur verið
sterkar leikið með hann en í fjöl-
miðlun nútímans. Inntak galdursins
hefur á sér margvíslegar myndir,
allt frá því að gera manninn að
villidýri og til þess er hann finnur
sig í upphafinni dýrkun á guðdóm-
leikanum, sem einnig á sér sam-
nefnara í fegurð æðri öllu því sem
maðurinn hefur sér til daglegs
brúks.
Listin er því annar heimur, heim-
ur sem maðurinn hefur búið til og
veitir honum huggun, svalar þrá
hans og er sú lind sem menningin
sækir í lífsvökvun sína. Hvað er þá
hægt að segja um þau þrjátíu ár
sem Pólýfónkórinn hefur starfað
og hvað er það sem knúið hefur
fólkið til samvirkra átaka. Hvorki
Ingólfur Guðbrandsson eða nokkur
annar maður rekur hóp sjálfboða-
liða áfram án þess að til þeirrar
ferðar séu menn nestaðir með hug-
sjón er fær svölun af tærlindum
fegurðarinnar, fegurðar, sem er
æðri öllum gildum.
Þetta er megininntakið í starfi
Pólýfónkórsins og leiðsögn Ingólfs
Guðbrandssonar og ef þessi hátíða-
höld eru endir þeirrar sögu, verðum
við að spyija okkur, hvað við ætlum
okkur að hafa til glaðnings á kom-
andi tímum. Eitt geta Ingólfur og
fólk hans glatt sig við og það er
hversu víðtæk áhrif Pólýfónkórinn
hefur haft á íslenskt tónlistarlíf og
að uppskera þess starfs hefur marg-
Morgunblaðið/Sverrir
Áheyrendur fagna stjórnandanum, Ingólfi Guðbrandssyni.
Þijátíu ára söngsaga
Tíu slátur takk!
Það er súld og norðvestan
strekkingur þegar ég renni upp
að sláturhúsinu gríp þvottabala,
grisjupoka og plastbrúsa undir
blóðið og skelli á eftir mér bíl-
hurðinni. Nokkrar kindur standa
jarmandi í kró og bíða þess sem
verða vill. Neðan við húsið eru
börn að leik í drullupollum á með-
an þau bíða þess að mæður þeirra
fái afgreiðslu.
í afgreiðslunni er margt um
manninn enda helgi fram undan
— sláturtíðarhelgi. Gólfið er svo
hált að ég renn umsvifalaust fót-
skriðu alveg inn í vegg með bal-
ann og allan sláturtíðarútbúnað-
inn í fanginu. Þar staðnæmist ég,
sný mér við og fer aftast í biðröð-
ina sem er löng. Það er kalt í
afgreiðslunni, ég renni úlpunni
upp í háls og tel þá sem eru á
undan mér. Sjö, nei þama fara
gömul hjón út og bera bala á
milli sín. Þau renna til og frá á
blautu gólfinu en tekst þó að kom-
ast út án þess að detta. Þá eru
fímm eftir.
— Hvað tekurðu mörg í ár?
— Tuttugu og eitt.
— Nú ekki meira.. .
— Nei, þetta er ekki að verða
neitt hjá mér eftir að krakkamir
fóru að heiman.
—Svo þýðir varla að bjóða upp á
slátur lengur þó bamabömin komi
í heimsókn.
— Láttu mig þekkja það, allir
að verða svo fordekraðir, lifa
mest á pylsum og plastmat.
—Er það ekki sama.sagan, allir
að flýta sér. Það tekur tíma að
sjóða slátur.
Fordekraðir... en sú vitleysa,
hugsa ég samanbitin. Ekki liti ég
við að taka slátur ef það væri
ekki ódýrt og hollt og krakkamir
vitlausir í það. Eins og það eigi
að vera einhver köllun fólks í lífinu
að taka slátur! Ergileg set ég upp
hettuna í von um að losna við að
heyra meira og skipti um löpp.
Bara ef maður gæti sest niður.
Afgreiðslukonumar eru á þön-
um. Það bogar ef þeim svitinn sem
þær þurrka látlaust með baki
framhandleggs. Hárið er undir
hvítum húfum og hendurnar á
kafi í gúmmívettlingum. Þær eru
vafðar í hvítar hlífðarsvuntur og
stígvélin skella á rennblautu gólf-
inu. Að þær skuli ekki detta eins
og þær hlaupa.
— Ætlarðu að fá þindamar?
— Ha, já ...
— En hálsæðamar og gollurs-
húsin?
— Allt sem ég þarf að borga
fyrir, segir lágvaxin karl og sam-
anrekinn. Svo fær hann sér í nef-
ið og missir helminginn niður.
Hann snýtir sér og púar.
— Þarftu að strá tóbaki út um
allt? spyr konan snefsin. Hún er
löng og mjó og ég sé að henni
er ískalt. Eg væri líka snefsin ef
ég ætlaði að vinna úr tuttugu
slátrum um helgina. Svo sigla þau
út með balann á milli sín og ofan
á öllu saman sitja gollurhúsin og
eins og hlakkar í þeim.
Þá eru bara þrír eftir, þetta
hefst á endanum. Mikið skal verða
gott að koma heim í hlýjuna og
fá sér kaffísopa. í því rekur karl-
maður hausinn inn úr dyragætt-
inni og kallar:
— Hún er farin aftur? Með þeim
orðum er hann rokinn.
— Hver er farin?
— Nú þvottavélin eina ferðina
enn, svarar önnur afgreiðslukon-
an ergilega. — Hún er alveg kol-
ómöguleg!
— Já þetta er auma ástandið,
segir hin þreytulega.
— Ég hélt þetta væri sláturhús
en ekki þvotta — segi ég stutt í
spuna.
Þetta er sláturhús með bilaðri
þvottavél. Og þér er velkomið að
taka vambimar ókalónaðar ef þú
ert með einhvem æsing, svarar
stúlkan að bragði.
Ókalónaðar vambir! Ég finn
hvernig kuldinn læsist um mig.
Sem bam horfði ég á gamlar kon-
ur hreinsa vambir og allan þann
ævintýralega gor sem þeim
fylgdu. Ég get ennþá kallað fram
litinn og lyktina af gomum með
því einu að loka augunum. í þá
daga gætti ég þess vandlega að
halda mig í hæfílegri fjarlægð og
á þessum kalda haustdegi fer því
§arri að mig langi til að stofna
til nánari kynna við gorvambir.
Ég lít niður og reyni að vera
umburðarlynd því auðvitað er
engum öðrum um að kenna en
þessu kolónýta vélarræksni. Kon-
umar hægja á hlaupunum, hætta
þeim síðast alveg og hverfa hljóð-
lega inn í bakherbergi.
— Mikið assgoti er hann kaldur
í dag, segir viðskiptavinur númer
tvö í röðinni og ætlar að taka
fimmtán slátur með konunni sinni
Jónínu. Hann ber sér kröftuglega
til að fá hita í kroppinn.
— Þetta er fyrir neðan allar
hellur, segir númer eitt og sýgur
upp í nefið. Hér kem ég aldrei
aftur.
En í þeim orðum töluðum sting-
ur sami maður og áðan hausnum
inn úr dyrunum og kallar:
— Farið þið bara og fáið ykkur
kaffi hjá ráðskonunni, þetta tekur
ekki langan tíma!
Við silumst jrfír forarpollana
og inn í dásamlega hlýjuna. Þar
er nýlagað kaffi á könnunni og
heimabakað. Við setjumst niður
andvarpandi og dásömum ráðs-
konuna í öðru orðinu meðan við
formælum þvottavélinni í hinu.
Ég sit í skotinu við ofninn og það
sígur á mig höfgi í hitanum.
Hópurinn smá stækkar því nýir
viðskiptavinir eru óðara sendir í
kaffi þegar þeir birtast. og þar
sem allir eru mættir í sömu er-
indagerðunum, sumsé að taka
slátur, berst talið eðlilega að slátri
og sláturgerð. Það er skrafað og
skeggrætt um lífrarhrærur og
blóðmörshrærur, hvort eigi að
nota meira eða minna af hafra-
gijónum og rúgmjöli, sumir setja
rúsínur í blóðmörinn og aðrir ætla
hreint að tryllast við tilhugsunina.
—Tengdamóðir mín segir að ég
eigi að nota lauk í lifrina, segir
undirleit kona sem fram að þessu
hefur lítið iagt til málanna. Mér
hefur aldrei þótt það gott.
Ráðskonan fer hamförum. Hún
hefur aldrei heyrt neitt jafnvit-
laust og særir konuna til að láta
ekki hafa sig út í þetta.
—Láttu hana ekki eyðileggja
fyrir þér alla lifrina, manneskja,
segir hún og slær um sig. Roði
hefur færst í kinnar þeirrar undir-
leitu, ég er ekki frá því að hún
sé orðin heldur upplitsdjarfari. Já,
sennilega gerir hún bara uppreisn
í ár og sleppir lauknum.
En þegar umræðan stendur
sem hæst um það hvort nota eigi
nýrun í lifrarpylsuna eða ekki
koma boð úr sláturhúsinu: Vélin
er farin að þvo og þvær sem aldr-
ei fyrr. Við þökkum fyrir kaffið