Morgunblaðið - 12.11.1988, Blaðsíða 54

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1988
54
0---
c 1982 UnlverMl Pren Syndicale

nV\vcLb ná gerfc afrnfer p
Ast er ...

.. .sem ÍSgur tónlist.
TM Reg. U.S. Pal Off. —all rights reserved
° 1988LosAngelesTimesSyndicate
Þér eruð læknir. — Hvílík
heppni: Ég er sjúkling--
ur...?
HÖGNI HREKKVÍSI

w
//E6 HEF VERIE? AD ReYNA AÐ NÁ i i ALIAN DAG- - -
. .. flVER VAR I' SÍMAMU/M V'/
Er öldruðum mismunað?
Til Velvakanda.
í útvarpsþættinum „Dagmál"
hinn 31. október síðast liðinn var
rætt við Öddu Báru um málefni
aldraðra, fróðlegur og góður þátt-
ur. En þar kom fram vitneskja sem
mér kom á óvart, ef ég hef skilið
rétt.
Sem sagt ef fólk fer á elliheimili
eða hliðstæða stofnun þá verður það
að borga með sér ellilaunin ásamt
tekjutryggingu en fær þó krónur
5.000 í vasapening á mánuði. Ef
áðumefnd gjöld duga ekki til rekst-
ursins þá borgar það mismuninn
úr sínum lífeyrissjóði ef einhver er.
Þau tryggingarorð fylgdu að þó sú
greiðsla hrykki ekki til yrði fólk
ekki borið út heldur séð fyrir líkam-
legum þörfum þess og það fengi
sínar 5.000 krónur í vasann til að
lifa sem sjálfstæðir einstaklingar.
Ég blygðast mín fyrir að standa
frammi fyrir þessum sannleika ef
þetta er þá rétt skilið hjá mér.
Annars vonast ég eftir leiðréttingu
þeirra sem kunnugri eru þessum
málefnum. Hefur nokkum tíma
verið kannað hve stór hópur
aldraðra á rýran eða engan lífeyris-
sjóð? Og hvers vegna er ekki
greiðsla úr lífeyrissjóði bundin við
einhverja hlutfallsskerðingu heldur
en að veita hana alla í framfærsl-
una og láta einstaklinginn standa
uppi með sínar fimm þúsund krónur
til einka nota á mánuði. Mér finnst
þetta andleg misþyrming þó líka-
manum sé séð fyrir sínu.
Það er margt vel gert fyrir þenn-
an þjóðfélagshóp sem er að ljúka
sínu lífsstarfi. En að setja alla und-
ir sama hatt er einum of snemmt
því enn þá er of stór hópur innan
þeirra vébanda sem er algjört lág-
launafólk, en hefur þó sannarlega
lagt sinn skerf að mörkum að því
velmegunarþjóðfélagi sem nú er
gumað af.
Mér dettur í hug einn lítill þáttur
í starfi aldraðra sem er mikil dægra-
stytting og yndisauki. Það er fönd-
urstarfið. En öll handavinna er dýr
og hverjir eru þá settir hjá að njóta
þessa. Það hljóta að vera fimm
þúsund króna launþegamir. Ég
nefni nú bara þennan eina þátt sem
verið er að byggja svo myndarlega
upp fyrir daglegan lífsmáta þeirra
öldruðu. Það mætti segja að ef þetta
væri það eina sem þessi hópur
þyrfti að neita sér um mætti svo
sem skella skollaeyrum við því. En
þessir einstaklingar þurfa sannar-
lega að breyta öllum sínum lífsmáta
um leið og þeir hefja „gönguna".
Ég skora á alla þá sem einhvers
mega sín í þessum málefnum að
koma í veg fyrir þetta himinhróp-
Til Velvakanda.
Ég vil taka undir með móður sem
skrifaði í Velvakanda fyrir nokkru
og hvatti til þess að leiktækjum
fyrir lítil börn yrði komið upp sem
víðast um borgina. Ég er þeirrar
skoðunar að umhverfíð sé ekki nógu
vinsamlegt litlum bömum, víða er
ástandið þannig að þau verða að
leika sér á gangstéttum og hafa
engan sérstakan stað til að vera
á. Margt hefur verið verið vel gert
á þessu sviði og vil ég t.d. þakka
andi ranglæti og miða lífsframfæri
einstaklingsins aldrei svo blint við
líkamlega þörf að efnkalífið gleym-
ist. Þama hlýtur líka stór hópur
öryrkja að vera undir sömu sökina
seldur þó ég sé ekki eins kunnug
kjörum þeirra og hinna.
Vilborg Guðmundsdóttir
fyrir „kastalann" sem byggður var
í Hljómskálagarðinum á sínum
tíma, það var framtak sem litlu
bömin kunnu vel að meta. Við
gleymum því undur fjótt þegar við
vomm sjálf lítil börn og hættir því
til að miða allar framkvæmdir við
fullorðið fólk. Ég vil hvetja til þess
að meira verði hugað að þessum
málum og leiktæki sett upp sem
víðast.
Amma
Fleiri leiktæki
Víkverii skrifar
Víkveiji hlustaði á dögunum á
nokkrar sjónvarpshetjur karpa
um meinta gjá milli stijálbýlis og
höfuðborgarsvæðis. Þar var sumt
spaklega sagt, annað ekki. En hver
er sá kíll, sem gert hefur gjána?
Um það eru að sjálfsögðu skiptar
skoðanir. Víkveiji hefur það sterk-
lega inn á sér að mikilvirkasti fleyg-
urinn kunni að vera sjálf tæknin.
Tæknin, sem er skilgetið af-
kvæmi menntunar og þekkingar,
leiðir það meðal annars af sér, að
sífellt er hægt að framleiða meira
og meira með færri og færri starfs-
mönnum. Þetta gildir jafnt um land-
búnað sem sjávarútveg, sem eru
helztu undirstöður atvinnu og af-
komu fólks í stijálbýli. Síðan koma
til sögunnar takmarkað veiðiþol
nytjafíska og sölutakmörk búvöru.
Enn er þess að gæta að stærri
og stærri hluti þjóðarinnar fer í
langskólanám. Og aðeins lítill hluti
langskólagengins fólks, sem rætur
á í stijálbýli, fínnur störf á sínu
menntunarsviði í heimahögum, því
miður.
Þessi þróun er ekki séríslenzkt
fyrirbæri. Hvarvetna um hinn iðn-
vædda heim streymir fólk úr sveit-
um til þéttbýlis — af landsbyggð
til stórborga.
VVíkveiji getur hinsvegar
tekið undir það með þeim sem
skeggræddu málið á Stöð 2 að
spoma verður við miklu fólks-
streymi frá stijálbýli til höfuðborg-
arsvæðis — og gegn ótímabærum
hagsmunaárekstrum stijálbýlis og
þéttbýlis.
Sjónvarpsmaðurinn Ómar Ragn-
arsson benti réttilega á það að
meirihluti búsettra Reykvíkinga
væri annað tveggja: fæddur í svo-
kölluðu stijálbýli — væri Norðlend-
ingur, Austfirðingur, Vestfirðingur
o.s.frv. — eða ætti foreldra fædda
í stijálbýli. Af þessum sökum nytu
„landsbyggðarsjónarmið" verulegs
skilnings á höfuðborgarsvæðinu.
Hann benti jafnframt á þá stað-
reynd að nú væri að vaxa úr grasi
fjölmenni, sem væru Reykvíkingar
í þijá ættliði eða lengur, og hefði
önnur tilfínningaleg viðhorf gagn-
vart stijálbýlinu. Hann sagðist ótt-
ast breytt viðhorf að þessu leyti.
En er ástæða til þess? Er ekki
hægt að rækta skilning og hlýhug
milli landshluta og byggðarlaga?
Reykvíkingar vilja að vísu fá að
ráða því sjálfír, hvort, hvenær, hvar
og hvem veg þeir byggja ráðhús.
En það eru þeirra hagsmunir, engu
síður en stijálbýlisfólks, að landið
haldist að sem stærstum hluta í
byggð — og að undirsöðuatvinnu-
vegir þjóðarbúsins verði reknir réttu
megin við landamæri taps og hagn-
aðar.
X X X
VVíkveiji rakst og á það ein-
hvers staðar í fréttaflóðinu að
fram hafí komið á kirkjuþingi til-
laga um menningarmiðstöið á Hól-
um í Hjaltadal. Menningarmið-
stöðvar á Hólum og í Skálholti eru
hugmyndir, sem þjóðin öll ætti að
geta sameinast um að gera að veru-
leika.
Víkveiji lítur á Hóla og Skálholt
sem „höfuðborgir" kristni og
mennta í landinu um margar aldir
þjóðarsögunnar. Það á að vera
metnaðarmál fólks á Stór-
Reykjavíkursvæðinu sem annarra
að vegur þessara staða verði sem
mestur um langa framtíð.
Víkveiji væntir þess sömuleiðis
að stijálbýlisfólk vilji veg höfuð-
borgar landsins, Reykjavíkur, sem
mestan.
Það þjónar hinsvegar hvorki
hagsmunum Reykjavíkur eða lands-
byggðar, ef Víkveiji skilur málið
rétt, að fólksstreymi til borgarinnar
verði of mikið, né að stijálli byggð-
ir tæmist af fbúum.