Morgunblaðið - 23.12.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1988
Danmörk:
---- >
Grunsamlegnr Ir-
ani situr fund með
forsætisráðherra
Kaupmannaliöfn. Frá Nils Jergen Bruun, fréttamanni Morgunbladsins.
DANSKIR sljórnmálameim úr ýmsum flokkum hafa krafist skýringa
á, hvemig á því stendur, að írani, sem orðaður hefur verið við
hryðjuverk og morð á 13 manns, gat gengið rakleiðis inn í forsætis-
ráðuneytið í Kaupmannahöfn sem fulltrúi í íranskri sendinefnd og
setið fund með Poul Schliiter forsætisráðherra.
íraninn, Wahid Gordji, var kall-
aður til yfirheyrslu hjá frönsku lög-
reglunni 1986 vegna rannsóknar á
hryðjuverkabylgju, sem reið yfír
Gandhi í Kína:
Friðsamleg
samskipti í
fyrirrúmi
Peking. Reuter.
OPINBERRI heimsókn Rajivs
Gandhi, forsætisráðherra Ind-
lands, til Kina lauk i gær, en hún
hófet sl. mánudag. Gandhi sagði
að með heimsókn sinni hefði verið
lagður homsteinn að friðsamleg-
um og traustum samskiptum
ríkjanna. Þjóðirnar áttu i landa-
mærastríði árið 1962 og þær gera
enn kröfiir til stórra landsvæða
innan landamæra rfkja hvors ann-
ars.
A blaðamannafundi í Peking í gær
sagði Gandhi að þjóðimar gætu bætt
samskipti sín á öðrum sviðum á
meðan unnið væri að því að leysa
landamæradeilur ríkjanna. Hann
sagði megintilgang ferðar sinnar að
að koma á persónulegum tengslum
við kínverska ráðamenn. Eftir blaða-
mannafundinn átti hann óvænt fund
með Li Peng, forsætisráðherra, þar
sem þeir sömdu um að skipuð yrði
nefnd háttsettra embættismanna til
þess að finna lausn á landamæradeil-
unni.
í ferðinni ræddi Gandhi einnig við
Zhao Ziyang,formann kínverska
Kommúnistaflokksins, Deng Xiaop-
ing, valdamesta mann Kína, og Yang
Shangkun forseta landsins. Ákveðið
var að þjóðimar tækju upp aukin
samskipti á ýmsum sviðum. f gær
undirrituðu Indveijar og Kínveijar
gagnkvæman loftferðasamning.
Síðan hélt Gandhi til hinnar fomu
borgar Xian en heimsókn hans til
Kína Iauk í gær.
Parísarborg og kostaði 13 mannslíf,
auk þess sem 50 manns slösuðust.
Gordji sinnti ekki kalli lögreglunn-
ar, heldur leitaði skjóls í íranska
sendiráðinu, þar sem hann hélt sig
í fimm mánuði. Allan þann tíma
stóð franska lögreglan vakt um
sendiráðið.
Samkvæmt því, sem fram kemur
í dönskum blöðum, var nafn Wahids
Gordjis ekki á upprunalega listan-
um yfir írönsku nefndarmennina,
sem áttu að hitta Schliiter. Á
síðustu stundu var nafn eins nefnd-
armanna fellt niður, en nafti Gordj-
is sett í staðinn, og hann gekk á
fund danska forsætisráðherrans,
sem bauð hann velkominn í ráðu-
neytið.
Viggo Fischer, fulltrúi íhalds-
flokksins í laganefnd Þjóðþingsins,
segir í viðtaii við Berlingske Tid-
ende, að það sé mjög bagalegt, að
Poul Schluter skuli hafa verið settur
í þessa aðstöðu, og Bjem Elmquist,
Venstre, formaður utanríkismála-
nefndar, hefur farið fram á, að
skýring verði gefin á málinu á
næsta fundi nefndarinnar.
Fram kemur í Berlingske Tid-
ende, að Gordji hafi fengið vega-
bréfsáritun til Danmerkur í danska
sendiráðinu í Stokkhólmi, auk þess
sem sendinefndin hafi þar m. a.
gengið á fund Stens Andersons ut-
anríkisráðherra.
Gert Petersen, formaður Sósíal-
íska þjóðarflokksins, segir, að þetta
sé hneyksli og vísar til þess, að
stjómvöld séu ævinlega fljót að vísa
frá sér fulltrúum Frelsisfylkingar
Palestínu (PLO). Flemming Kofoed
Svendsen, formaður Kristilega
þjóðarflokksins, segir aðéins, að
þetta „hefði aldrei átt að verða“.
Danska utanríkisráðuneytið vill
ekkert um málið segja opinberlega.
Heimildarmaður Berlingske Tid-
ende í ráðuneytinu segir, að margir
þeirra fulltrúa, sem koma frá ríkjum
þriðja heimsins, séu fyrrum her-
menn og blóðugir upp fyrir axlir.
Þannig sé ákaflega erfitt að fara í
manngreinarálit, þegar slíkar
nefndir eigi í hlut.
Reuter
Shevardnadze á Filippseyjum
Sovéski utanríkisráðherrann, Eduard Shevardnadze, kom í gær
í eins dags heimsókn til Filippseyja og sagði þar að til greina
kæmi að Sovétríkin drægju einhliða lið sitt á brott frá Cam Ranh-
flotastöðinni í Víetnam. I september bauðst Míkhafl Gorbatsjov
Sovétleiðtogi til að leggja stöðina niður ef Bandaríkjamenn
drægju á brott lið sitt frá Subic- og Clarkstöðvunum á Filippseyj-
um. Shevardnadze hét því jafnframt að Sovétmenn myndu ekki
styðja við bakið á kommúnískum uppreisnarmönnum á FUippseyj-
um. Corazon Aquino Filippseyjaforseti hrósaði Sovétmönnum
fyrir tilraunir þeirra i þá átt að draga úr spennu í heimsmálunum.
Reuter
Shimon Peres (t.v.), leiðtogi Verkamannaflokksins í ísrael og fjármálaráðherra nýrrar stjórnar lands-
ins, og Yitzhak Shamir (t.h.), formaður hægriflokksins Likúds og forsætisráðherra, undirrita stjómar-
sáttmálann í gær. Á mifli þeirra er Moshe Shahai, orkumálaráðherra.
+
Israel:
Andóf gegn PLO helsta
mál nýju stjórnarinnar
__ Jerúsalem, Belgrað. Reuter.
Á FUNDI í ísraelska þinginu í
gær var traustsyfirlýsing við
nýja samsteypustjóra Likuds og
Verkamannaflokksins sam-
þykkt með yfirgnæfandi meiri-
hluta. Ér Yitzhak Shamir, for-
sætisráðherra úr Likúd, kynnti
stjóraina á þingi hvatti hann
stjómir arabaríkja til að heQa
viðræður við ísraelsstjórn um
frið en tók fram að ísraelar
myndu aldrei ræða við fulltrúa
Pólland:
Nýr flokkur til höf-
uðs kommúnisma
Varsjá. Reuter.
RÓTTÆKIR félagar í Pólska sósíalistaflokknum, PPS, sem er bann-
aður, sögðu á miðvikudag frá stofnun nýs flokks, sem hefiir það
helst á sinni stefhuskrá að uppræta kommúnismann. Ennfremur
voru gerðar breytingar á forystuliði kommúnistaflokksins en stjórn-
völd höfnuðuðu skilmálum Samstöðu, hinna bönnuðu verkalýðssam-
taka, fyrir „hringborðsumræðum“ um framtið Póllands.
Nýi flokkurinn heitir Lýðræðis- að lappa upp á kommúnismann, við
byltingin og stofnun hans sýnir vel
þann klofning, sem kominn er upp
innan pólsku stjómarandstöðunnar,
milli hófsamra manna, sem vilja
ræða við stjómvöld, og þeirra, sem
vilja steypa kommúnismanum með
valdi ef nauðsyn krefur. Tók flokk-
urinn til dæmis þátt í að skipu-
leggja mótmæli í Varsjá fyrr í mán-
uðinum þar sem hrópað var „Niður
með kommúnismann" og lögreglan
var grýtt.
„Við kærum okkur ekkert um
viljum losna við hann,“ sagði i yfir-
lýsingu frá nýja flokknum á mið-
vikudag.
í ræðum Wojciech Jaruzelskis,
leiðtoga Póllands, og fleiri forystu-
manna kommúnistaflokksins á
tveggja daga fundi miðstjómar
flokksins, sem lauk á miðvikudags-
kvöld, kom fram að afstaða flokks-
ins til formlegs samkomulags við
stjómarandstöðuna hafa harðnað
og minnkandi líkur eru á því að af
viðræðum þessara aðila verði.
Forseti Vanuatu
í gæzluvarðhaldi
Port Vila. Reuter.
ATI George Sokomanu, forseti Kyrrahaferíkisins Vanuatu, var hand-
tekiun á miðvikudag, úrskurðaður í gæsluvarðhald og sakaður um að
hafa hvatt til uppreisnar. Hann á allt að lffetíðar fengelsi yfir höfði sér.
Sokomanu reyndi að mynda nýja
ríkisstjóm um helgina og skipaði
frænda sinn, Barak Sope, forsætis-
ráðherra til bráðabirgða. Fyrir var
ríkisstjóm Walters Linis forsætisráð-
herra. Hann hvatti einnig lögregluna
og þjóðvarðlið eyjanna til að styðja
bráðabirgðastjómina. Þing eyjanna
samþykkti á þriðjudag ályktun, þar
sem forsetinn er sakaður um að hafa
hvatt til uppreisnar, gerst sekur um
landráð og stórkostlegt misferli í
embætti. Þingið krafðist þess einnig
að kjörmannaráð eyjanna ræki So-
komanu úr embætti.
Forsetinn var úrskurðaður í
gæsluvarðhald eftir fimm mínútna
réttarhöld, sem fóru fram án veij-
anda. Dómarinn vísaði málinu til
hæstaréttar. Saksóknari Vanuatu
sagði að forsetinn ætti fleiri ákærur
yfir höfði sér.
Frelsishreyfíngar Palestínu-
manna (PLO). Athygli vekur að
í stjórnarsáttmálanum er ekkert
minnst á hugmyndir um alþjóð-
lega ráðstefiiu á vegum Samein-
uðu þjóðanna til að semja um
frið í löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafs. Shamir er andvigur
slíkum hugmyndum en Shimon
Peres, leiðtogi Verkamanna-
flokksins, er gegnir stöðu (jár-
málaráðherra og varaforsætis-
ráðherra nýju stjórnarinnar, er
þeim meðmæltur.
Shamir sagði að stjómin myndi
leggja sig fram um að eyða þeim
pólitíska árangri sem PLO hefur
náð á alþjóðavettvangi að undan-
fömu en um 70 ríki hafa nú viður-
kennt hið nýja ríki Palestínu-
manna. Hann sagði að sigrar PLO
hefðu gert það afar brýnt að ná
samkomulagi við Verkamanna-
flokkinn en deilur eru innan Likúd
vegna stjómarmyndunarinnar.
Ákafir hægrisinnar vildu að gengið
yrði til samstarfs við ýmsa hægri-
sinnaða smáflokka. Shamir hvatti
Egypta, sem eru eina arabaþjóðin
er samið hefur um frið við Israel,
til að hafa milligöngu um frið milli
ísraels og arabaríkjanna og jafn-
framt hvatti hann Jórdani og pa-
lestínska fulltrúa, er ekki tengdust
PLO eða „öðrum hryðjuverkasam-
tökum" til að taka þátt í beinum
viðræðum við ísraelsstjóm.
Shamir og Peres hafa einnig
samið um að stjómin leggi sig fram
um að kveða sem fyrst niður upp-
reisn Palestínumanna á hemumdu
svæðunum en hún hefur nú staðið
í eitt ár.
Peres hefur verið gagnrýndur í
eigin flokki fyrir að láta undan
harðlínumönnum Likúds, m.a. með
því að sætta sig við að allt að átta
nýjar landnemabyggðir ísraela
verði reistar á herteknu svæðun-
um. Hann svaraði þeirri gagnrýni
með orðunum:„Það er tvær megin-
stefnur ríkjandi [í ísrael] en aðeins
eitt land og ein framtíð. Með báðar
stefnumar að leiðarljósi munum
við reyna að þjóna þessu sama
landi og framtíð þess.“
Yasser Arafat, leiðtogi PLO,
sagði í Belgrað á miðvikudag að
stjómarsamstarf Likúds og Verka-
mannaflokksins myndi ekki stuðla
að friði á herteknu svæðunum.