Morgunblaðið - 23.12.1988, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1988
43
Ný sending
Leðurklæddir hvfldarstólar
með skemli. 5 litir.
Margar gerðir.
VAIHÚSGÖGN
ÁRMÚLA8, SÍMI82275
Aldarminning:
------------O
Þorlákur Jónsson
Fæddur 23. desember 1888
Dáinn 20. desember 1977
í dag eru hundrað ár liðin frá
fæðingu Þorláks Jónssonar. Hann
fæddist þann dag að Smjördala-
koti í Sandvíkurhreppi, Ámessýslu,
en þar bjuggu foreldrar hans hjón-
in Jón Ólafsson (fæddur 1862,
dáinn 1944), Jónssonar bónda að
Vetleifsholtsparti, Rangárvalla-
sýslu og Björg Hieronymusdóttir
(fædd 1860, dáin 1931), bónda í
Norðurkoti í Flóa Oddssonar. Bróð-
ir Þorláks var Ólafur Helgi (fædd-
ur 1887, dáinn 1958), kaupmaður
í Hafnarfírði um langt skeið.
Á þessum árum áttu böm al-
þýðufólks ekki margra kosta völ
utan venjulegrar bamafræðslu og
heimanáms. Þetta vom jafnframt
umbrotaár í sögu þjóðarinnar, sem
var að vakna af aldalöngum dvala
stöðnunar og einangrunar, breyt-
ing frá frumstæðum landbúnaðar-
háttum og sjávarútvegi til nútíma
atvinnuhátta og stórútgerðar.
. Enda þótt hugur Þorláks stefndi
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur af-
mælis- og minningargreinar
tii birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð í Aðal-
stræti 6, Reykjavik og á skrif-
stofu blaðsins í Hafnarstræti
85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Ekki em
tekin til birtingar fmmort ljóð
um hinn látna. Leyfilegt er að
birta ljóð eftir þekkt skáld, 1—3
erindi og skal þá höfundar get-
ið. Sama gildir ef sálmur er birt-
ur. Meginregla er sú, að minn-
ingargreinar birtist undir fullu
nafni höfundar.
Við birtingu afmælisgreina
gildir sú regla, að aðeins era
birtar greinar um fólk sem er
70 ára eða eldra. Hins vegar em
birtar afmælisfréttir með mynd
í dagbók um fólk sem er 50 ára
eða eldra.
Mikil áhersla er á það lögð
að handrit séu vel frá gengin,
vélrituð og með góðu línubili.
til þess að mennta sig í sjómanna-
fraeðum, þá höguðu atvikin því
svo, að eigi var um það að ræða.
Sem ungur maður fluttist Þor-
lákur með það veganesti sem hann
fékk í föðurhúsum til Stokkseyrár
og réði sig þar í skipsrúm, fyrst
sem hálfdrætting á vetrarvertíð,
en brátt sem fullgildan háseta fyr-
ir heilan hlut, vor og haust, en á
þeim áram var útræði mikið og
afli oft góður frá verstöðvunum á
Suðurlandi.
Á fyrsta tug aldarinnar fer þil-
skipaútgerð að færast saman, ný
skip og nýjar aðferðir koma til
sögunnar með vélbátum og togur-
um og þeim tækjum og búnaði sem
gjörbreyttu allri aðstöðu sjómanna.
Árið 1912 flytzt Þorlákur til
Reylqavíkur og var togarasjómað-
ur allt til 1920. Minntist hann þess-
ara ára með ánægju og nefndi þá
oft til nöfn vel þekktra togaraskip-
stjóra, sem hann sigldi með, svo
sem hins þekkta „fiskikóngs" Guð-
mundar Jónssonar frá Reykjum
sem lengi var með bv. „Skal-
lagrím". Segja má að þetta hafí
verið hinn bezti skóli í sjómennsku,
sem ól upp þrekmikla og kappsama
kynslóð. Alla tíð þótti skipsrúm
Þorláks vel skipað,. enda ósér-
hlífinn og fylginn sér.
Sjómannsferli Þorláks lauk
1920, er hann m.a. vegna bak-
meiðsla var að fara í land, en þá
um haustið gerðist Þorlákur kaup-
maður í Reykjavík í félagi við Sig-
urð kaupmann Hallsson, en áður
hafði hann aflað sér þekkingar í
bókhaldi og ensku. Ráku þeir fé-
lagar saman verzlunina „Gretti" á
Grettisgötu 45a, allt til ársins
1934. Framan af gekk reksturinn
vel, enda góðæri til lands og sjáv-
ar. Þorlákur þótti lipur og traustur
kaupmaður.
En um 1930 skall kreppan á,
samdráttur varð á öllum sviðum,
bitnaði það ekki hvað sízt á þeim
er stunduðu verzlun og viðskipti.
Fór svo að eigi var um annað að
ræða en að hætta og snúa sér að
öðm. En áður hafði Þorláki tekist
að greiða allar áhvílandi skuldir,
þannig að enginn átti inni hjá hon-
um þegar upp var staðið.
Um haustið 1934 hóf Þorlákur
störf á Ráðningastofu Reykjavík-
urborgar þegar hún var stofnuð,
og varð þar hans starfsvettvangur
á meðan heilsa entist eða til 1969.
Margþætt vom þau störf í þágu
vinnuveitenda og vinnuþiggjenda
sem þar vom uinnn, oft vandmeð-
farin og ekki alltaf þakklát. Þetta
vora kreppuár og víða þröngt í búi
hjá alþýðu manna. En flestum ber
saman um að starfsfólk Ráðninga-
stofnunar hafí leyst þessi störf af
hendi með sóma. Ágætt samstarf
og vinátta var alla tíð með þeim
Þorláki og Gunnari E. Benedikts-
syni, sem veitti stofnuninni lengi
forstöðu.
Árið 1912 kvæntist Þorlákur
Sigríði (fædd 1890) Þorsteinsdótt-
ur, Oddssonar frá Ragnheiðarstöð-
um í Ámessýslu, en það hjónaband
varð stutt því 20. nóvember 1918
lézt Sigríður úr spönsku veikinni
sem gerði hér hinn mesta usla.
Var Þorlákur þá á sjúkrahúsi í
Hull, veikur af hinni sömu farsótt,
lá hann þar í 3 mánuði, en náði
sér að fullu. Mun þetta hafa verið
hans eina sjúkrahúslega á langri
ævi. Þau hjón vom bamlaus.
Þorlákur kvæntist öðm sinni
1920, Steinunni Eyvindsdóttur,
Guðmundssonar sjómanns (fæddur
1860, dáinn 1914) frá Laugarási
í Biskupstungum og Maríu Jóns-
dóttur (fædd 1859, dáin 1948)
Vigfússonar bónda frá Iðu í Bisk-
upstungum. Steinunn var fædd 23.
september 1894 að Steinabæ vest-
ast í Reykjavík, hún lézt 14. maí
1969.
Heimili þeirra hjóna stóð lengst
af að Njálsgötu 51, en það hús
hafði Þorlákur keypt 1925, aukið
við það og endurbætt. Þar ríkti
alla tíð gestrisni og hlýhugur húsr-
áðenda enda lengst af fjölsótt af
vinum og vandamönnum.
Bæði vora þau hjón félagslynd.
Steinunn var lengi virkur félagi í
IOGT og heiðursfélagi stúkunnar
Verðandi nr. 9, Þorlákur var um
áratuga skeið í Oddfellow-regl-
unni, stúkunni Hallveigu nr. 3 og
sæmdur fomliðamerki reglunnar,
fyrir 25 ára starf. Þá var hann um
skeið í stjóm Ámesingafélagsins í
Reykjavík og jaftiffamt alla tíð
eindreginn stuðningsmaður Sjálf-
stæðisflokksins og sat,- marga
landsfundi hans.
Af þessu stutta æviágripi má
sjá að Þorlákur lifði mestu byltinga
og umbrotaár í sögu þjóðarinnar,
ár breyttra atvinnuvega og
lífshátta, einn af þeirri aldamóta-
kynslóð sem lagði granninn að
velgengni þjóðarinnar síðar meir.
Böm þeirra hjóna era: Sigríður
fædd 1920, húsmóðir; Jón fæddur
1922, rennismiður, Björgvin Óskar
fæddur 1925, lögfræðingur; María
Guðrún fædd 1932, kaupkona;
Hallveig fædd 1934, húsmóðir.
Þorlákur lést 20. desember 1977
nær 89 ára að aldri.
B.Þ.
Enginn veit að óreyndu
hvernig er að klæðast ósviknum loðfeldi
EGGERT feldskeri - Efst ó Slcólavöróustíg
- fyrir þá sem velja aðeins það besta