Morgunblaðið - 04.05.1989, Blaðsíða 51

MOUGUNBLAÐIÐ FIMMTUbÁGtjR J. MAI 1989
Guðmundur S. Hann-
esson - Minning
Fagna þú, sál mín. Allt er eitt í Drottni,
eilíft og fagurt - dauðinn sætur blundur.
Þóttjarðnesk dýrð og vegsemd visni og þrotni,
veit ég að geymast handar stærri undur,
þótt stórtré vor í byljum jarðar brotni,
bíður vor allra um síðir Edenslundur. '
(J. J. Smári)
Þessar línur skáldsins úr Dala-
sýslunni þykir mér eiga vel við þeg-
ar minnst er Guðmundar Hannes-
sonar, sem lést á Hrafnistu í Hafn-
arfirði 27. apríl sl.
Guðmundur Sigurvin Hannesson
fæddist á bænum Skógsmúla í
Dalasýslu þann 25. júní 1906, sonur
Ambjargar Sigurðardóttur, sem
fædd var á Amarstapa á Snæfells-
nesi og Hannesar Einarssonar sem
ættaður var úr Skagafirði. Þau voru
vinnuhjú í Skógsmúla, þegar Guð-
mundur fæddist. Ekki var Guð-
mundur lengi í foreldrahúsum, því
foreldrar hans, sem þá vom ung
o g blásnauð, fluttu suður til
Keflavíkur með Guðrúnu systur
Guðmundar, auk þess sem Arnbjörg
gekk þá með þriðja bam þeirra,
Sigrúnu. Guðmundi var komið í
fóstur til Sigurðar afa síns og seinni
konu hans, Ásgerðar, sem bjuggu
á Fögmgmnd í Dalasýslu. Hann
minntist afa síns ætíð með miklum
hlýhug og þeirra starfa sem hann
varð að inna af hendi með afa sínum
við að sinna skepnum og því sífellda
striti sem vinna í sveitinni útheimti
þá. Ljúfustu minningar frá þessum
uppvaxtarámm vestur við
Hvammsfjörð vom einkum tengdar
reiðhesti góðum sem hann eignað-
ist. Eftir að Ásgerður dó bjuggu
þeir tveir saman.
Hugur hans stóð til að gerast
bóndi í blómlegri sveit. En þegar
hann var 18 ára tók lífið óvænt þá
stefnu, sem átti þátt í að móta
framtíð hans. Skyndilega var afi
hans kallaður brott úr þessum heimi
og stóð þá Guðmundur einn til að
sinna þessum litla bústofni þeirra.
Hann hafði hug á að þrauka áfram
við búskapinn þó einn væri og ung-
ur, því aldrei var neitt uppgjafar-
hljóð í Guðmundi. En ekki ætluðu
örlögin honum það hlutskipti.
Framtíðaráformin um búskapinn
urðu skyndilega að engu, þegar
margt af fénu flæddi út á skeijum,
svo þar tapaði hinn ungi bóndi bú-
stofni sínum. Þarna fór afrakstur-
inn af gegndarlausu striti æskuár-
anna og framtíðardraumur um
áframhaldandi búskap, það vom því
ekki önnur úrræði en að flytja úr
átthögum sínum út í óvissuna.
Hann kvaddi því sveitina og hélt
suður til Keflavíkur, þar sem for-
eldrar hans bjuggu og vom nú
komnir með stóran barnahóp. Guð-
mundur eignaðist níu systkini, þau
er upp komust, en afkomendahópur
þeirra Arnbjargar og Hannesar
mun vera einhver sá stærsti á ís-
landi, nálgast nú 400 einstaklinga.
Nú tóku við sjóróðrar af Suður-
nesjum og-störf einkum tengd sjó
og fiski. Það hefur sagt mér fólk
sem þekkti Guðmund á þessum
ámm að hann hafi þótt fríður
sínum, glaðsinna, einstaklega
vinnufús og vandvirkur við störf.
Fljótlega eftir að Guðmundur
flutti suður kom að því að hann réð
sig á togara, en það átti eftir að
vera hans helsti starfsvettvangur
næstu 30 árin.
Fyrsti togarinn, sem hann réð
sig á, var Snorri goði og taldi hann
hag sínum þá vel borgið og undi
vel. Skipstjórans minntist hann allt-
af með hlýhug fyrir þá velvild sem
hann sýndi honum, en hann fékk
t.d. að búa í kjallaranum hjá honum
þegar skipið var í landi. Guðmundur
hafði hug á að fara í Stýrimanna-
skólann, en sú ráðagerð varð að
engu eftir verkfall togarasjómanna
árið 1929, en í því verkfalli var
harkan mikil. Ýmsir verkfallsmenn
vom látnir gjalda þátttöku sinnar,
þar á meðal Guðmundur, sem missti
plássið. Þá þótti starfsöryggi að
vera á togara og mikil eftirsókn
eftir plássi. Eftir þetta var Guð-
mundi íjarska illa við verkföll.
Seiglan var honum í blóð borin. Frá
bernsku til grafar einkenndist líf
hans af iðjusemi, reglusemi, spar-
semi og vandvirkni. A þessum árum
var afli togara góður og þurfti þá
úrvals mannskap til að fletja og
salta, auk vinnu við trollið. Vöku-
lögum með sex tíma hvíld var kom-
ið á, en þeim var nú ekki alltaf
fylgt. Tími armbandsúranna var
ekki mnninn upp. Þessum hugsun-
arhætti var Guðmundur markaður
alla sína ævi.
Haustið 1939 réð Guðmundur sig
á togarann Hafstein frá Hafnar-
Kristín Guðmunds-
dóttir — Minning
Fædd 9.júlí 1910
Dáin 28. april 1989
Kristín Guðmundsdóttir lézt á
Sólvangi 28. apríl og verður jarð-
sungin á morgun. Langt og erfitt
sjúkdómsstríð er að baki og hvíldin
kærkomin þreyttri sál, sem þráði
lengi að svífa guðs um geim til
samfundar við elskulegan eigin-
mann og aðra ástvini.
Þótt síðustu ár Kristínar vinkonu
minnar væm mikil þrautarganga
er óvenju bjart yfir minningu henn-
ar. Frá henni stöfuðu persónutöfr-
ar, fegurð og smekkvísi. Allt
líkamsþrek var löngu þorrið en hug-
urinn var skýr og hjartað fullt þakk-
lætis yfír ánægjuríkum ævidögum.
Kristín fæddist að Merkinesi í
Höfnum 9. júlí 1910, dóttir hjón-
anna Þómnnar Kristjánsdóttur og
Guðmundar Eiríkssonar, sem
bjuggu lengst af í Hafnarfirði við
kröpp kjör. Guðmundur missti heils-
una á bezta aldri, en börnin vom
fjórtán og strax eftir fermingu var
haldið út á harðan vinnumarkað til
að létta undir með foreldmnum.
Kristín gekk til allra verka, og ótrú-
legt þótti mér að heyra þessa litlu,
fíngerðu konu lýsa því hvemig hún
vann við uppskipun hvíldarlaust
sólarhringum saman, vart komin
af barnsaldri. En yfir þeim minning-
um var einnig birta í huga Kristín-
ar. Á æskuheimilinu réð lífsgleðin
ríkjum, þótt ekki yxi þar auður í
garði. Þar var spilað og sungið og
dansað þegar tóm gafst frá brauð-
stritinu og allir stóðu saman í gleði
og þraut.
Kristín var aðeins nítján ára
gömul þegar hún giftist Jóni Guð-
jónssyni, sem lengi var bifreiðar-
stjóri. Var hjónaband þeirra ein-
staklega farsælt og markaðist af
gagnkvæmri ást og virðingu. Jón
var mjög virkur í íþrótta- og félags-
starfí og Kristín fylgdist með hugð-
arefnum hans af lífi og sál. Smekk-
legt heimili þeirra var ævinlega
opið félögum hans og samheijum,
sem og fjölskyldu og vinum. Næmt
fegurðarskyn og snyrtimennska
Kristínar leyndi sér hvergi og allir
hlutir voru valdir og meðhöndlaðir
sem í hefðargarði væri. Hjá þeim
hjónum ríkti svipaður andi og á
æskuheimili Kristínar í Hafnarfirði,
enda voru flölskylduböndin sterk
og hlý. Heimili Jóns og Kristínar
stóð alla tíð í Reykjavík og þar ól-
ust upp synimir, Guðmundur og
Guðjón Már. Meðan þeir voru á
æskuskeiði vann Kristín ekki utan
heimilis en þegar um fór að hægj-
ast réðst hún í fiskvinnu. Henni
þótti gaman að taka til hendinni
og blanda geði við fólk á vinnu-
stað, enda dugnaðarforkur sem fyrr
og létt í lund. En skyndilega dró
ský fyrir sólu, er alvarlegur heilsu-
brestur gerði vart við sig og hún
þurfti að láta af störfum. Þá hafði
Jón átt við veikindi að búa um
skeið, en andlát hans bar að nokkuð
skyndilega í júní 1972. Það varð
Kristínu þvílíkt reiðarslag að hún
varð tæpast söm og jöfn. Og næstu
árin varð heilsa hennar fyrir hveiju
áfallinu af öðru.
Leiðir okkar Kristínar lágu sam-
an þegar skærasta hamingjusól
hennar var hnigin til viðar. Þá bjó
hún ásamt Eiríku systur sinni í
Hafnarfirði í sama húsi og við hjón-
in. Á milli okkar urðu fljótt gagn-
vegir og margar góðar stundir átt-
um við saman. Kristín hafði unun
af að rifla upp minningar frá liðnum
dögum og það kom fram í hvívetna
að hún taldi sig mikla gæfukonu
þrátt fyrir erfið áföll. Þegar heilsa
hennar leyfði brá hún fyrir sig betri
fætinum og skrapp á knattspyrnu-
leiki, spilamennsku eða dansleiki
ásamt systmm sínum. Og ekki var
kotungshættinum fyrir að fara hjá
þeim heldur minntu þær á tignar-
konur, þegar þær höfðu búið sig
upp. Oft höfðu þær frá ýmsu
skrýtnu og skemmtilegu að segja
þegar heim var komið og þá dillaði
í þeim hláturinn og kætin.
Samheldnin á æskuheimili
Kristínar varð henni dijúgt vega-
nesti. Eftir lát Eiríku naut hún
umhyggju Jóhönnu systur sinnar,
en fluttist á Sólvang þegar heils-
unni var svo komið að hún þurfti
stöðuga hjúkrun. Þangað heimsóttu
hana nær daglega systkini hennar,
tengdafólk og börn þeirra — og
synirnir tveir og fjölskyldur þeirra
áttu að sjálfsögðu mörg spor að
beði hennar. Þaðan fylgdist hún
með öllu því sem var að gerast í
fjölskyldunni, — fæðingum, húsa-
kaupum, menntun barnanna og
öðrum tíðindum. Öllum bað hún
blessunar guðs og þakklát var hún
fyrir hvert það lítilræði sem hægt
var að víkja að henni.
Nú þegar Kristín Guðmunds-
dóttir er horfin til nýrra heimkynna
þökkum við henni samfylgdina í
fullri vissu þess að „þar bíði vinir
í varpa sem von er á gesti...“
Guðrún Egilson
firði, sem var í eigu Ólafs Ófeigs-
sonar skipstjóra. Þar var aldrei
gefið eftir og fast sótt. Á Hafsteini
var Guðmundur öll stríðsárin. Haf-
steinn var rúmlega 300 tonna skip,
sem sigldi 69 ferðir til Englands
árin 1940-’45 og var úthaldið 1.660
dagar. Þær voru ekki margar ferð-
imar sem hann Guðmundur tók sér
frí. Það var teflt djarft á þessum
árum án þess þó að Hafsteinn yrði
fyrir skakkaföllum. Lítið skip
drekkhlaðið, ljóslaust og sambands-
laust í ógnum stríðsins. En þetta
var happaskip, sem bjargaði áhöfn-
inni af þýska skipinu Bahia Blanca
vestur af Vestfjörðum og stóru
flutningaskipi við Bretlandsstrend-
ur á stríðsárunum. Guðmundur
hafði það starf jafnan að ganga frá
fiski í lest og var hann orðlagður
fyrir vandvirkni og kunnáttu við
meðferð á fiski, enda falaðist Sigur-
jón Einarsson, sem kenndur var við
Garðar, sérstaklega eftir honum
eftir að útgerð Hafsteins var hætt.
Guðmundur hætti sjómennsku
nálægt árinu 1955 og var sæmdur
heiðursmerki sjómannadagsins í
Hafnarfirði nokkrum ámm seinna,
en minningarnar frá þessum ámm
vom honum hugleiknar á efri ámm
og var stór mynd af Hafsteini þar
sem hann siglir fullhlaðinn út frá
Hafnarfirði á leið til Englands
ávallt höfð á vegg í stofu.
Eftir að Guðmundur hætti á sjón-
um vann hann við ýmis störf í
landi. Með Inga Ólafi syni sínum
vann hann að_ rekstrinum á Sölu-
turninum við Álfafell í Hafnarfirði,
sem flestir Hafnfirðingar þekkja.
Hann var alltaf búinn að opna fyrir
sjö á morgnana og vann þar bæði
kvölds og mórgna án þess að taka
sér nokkurt frí í mörg ár af geysi-
legri elju. Hann var ekki alltaf að
líta á klukkuna hann Guðmundur.
Það var vel séð um að ekki vantaði
vömr og að allt væri hreint. Og
kraftur var á karli þegar eitthvað
kom í kassann ekki síður en þegar
vel aflaðist á togumnum.
Síðustu árin bar hann út póst í
Garðabænum eins lengi og hann
gat. Starfíð var hans lífshamingja.
Árið 1929 gekk Guðmundur að
eiga Ragnheiði Ólafsdóttur frá
Gestshúsum í Hafnarfirði. Þau hófu
búskap sinn í Keflavík, en skömmu
síðar keyptu þau hús á Vesturbráut
4 í Hafnarfirði af Ólafi föður Ragn-
heiðar, sem þau stækkuðu með því
að byggja hæð ofan á það. Ragn-
heiður var mikil hannyrðakona og
samtaka manni sínum í sérstakri
snyrtimennsku bæði innan dyra og
utan. Þau vom samtaka í, að geta
gert mikið úr litlu með nýtni og
ráðdeildarsemi en alltaf gestrisin
heim að sækja. Allt var fágað og
hreint á þeirra heimili.
Þau eignuðust fjögur börn. Tvær
dætur þeirra dóu ungar og sonur
þeirra, Olafur Ingi, dó í blóma lífsins
25 ára gamall, svo að mikið reyndi
á styrk þeirra f—lífinu á þessum
sorgarstundum án þess að þau létu
bugast. Einnig bættist við að Ragn-
heiður átti oft á tíðum við heilsu-
leysi að stríða en Guðmundur bar
alltaf harm sinn í hljóði og hertist
við hveija raun.
Eftir lifir dóttir þeirra Ásdís Sig-
rún sem býr í Garðabæ gift þeim
sem þetta skrifar.
Árið 1961 fluttustþau Guðmund- -
ur og Ragnheiður í hús sem þau
höfðu byggt á Stekkjarflöt 4 í
Garðabæ, þar sem þau bjuggu þar
til Ragnheiður íést árið 1985. Þar
mátti sjá þau á sumrin sí vinnandi
við blómagarð sinn sem þau lögðu
einstaka alúð við að hafa sem feg-
urstan. Þarna nutu þau sín vel við
að fegra og snyrta.
Síðustu árin bjó Guðmundur "á
Hrafnistu í Hafnarfirði í sambýli
við Sveneyju Guðmundsdóttur, sem
orðin var ekkja. Þau sáust fyrst í
rútu á leið til Keflavíkur þegar þau
voru 18 ára og sagðist hún alltaf
muna hve henni hafði fundist Guð-
mundur fallegur maður. Hún reynd-
ist Guðmundi afskaplega góður fé-
lagi og þeim var ákaflega mikill
styrkur hvoru af öðru og eignuðust
þau sameiginlega margar ánægju-
og gleðistundir m.a. á ferðum og
skemmtikvöldum og nutu sam-
verunnar sem svo skyndilega tók
enda.
Um leið og ég bið guð að blessa
minningu tengdaforeldra minna, vil
ég færa þeim alúðarþakkir fyrir þá
sérstöku umhyggju sem þau sýndu
okkur og sonum okkar Ásdísar.
Guð blessi minningu Guðmundar.
Fagna þú, sál mín. Lít þú víðlend veldi
vona og drauma, er þrýtur rökkurstíginn.
Sjá hina helgu glóð af arin-eldi
eilífa kærleikans á bak við skýin.
Fagna þú, sál mín, dauðans kyrra veidi, -
kemur upp fegri sól, er þessi er hnigin.
(J.J. Smári)
Þórður Árelíusson
Er þér annt um húð þína?
N C) iAÐij i>A seba med
sel ■i ne( 1® Seba Med hreinlælisvörurnar eru mildar 1 og alkalílausar og slyrkja því og vernda | náliúrlegt varnarlag húöarinnar.
sel iai nei |® Seba Med vörurnar mæla meö sér sjálfar. 1 Þeir scm kaupa þær einu sinni kaupa | þær aflur og aflur.
sel 131 nei I® Scba Med fæsl í apóickum og bclri I mörkudum. Hcildsölubirgdir: FKICO.