Morgunblaðið - 25.07.1989, Blaðsíða 2

1
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 1989
Sjúkrahúsin:
Færri ráðnir til
sumarafleysinga
SUMARLOKANIR á ríkisspítölunum eru meiri nú í ár en á undanfóm-
um ámm. Hins vegar er búist við að yfir allt árið verði lokanirnar
álíka miklar og á þeim tíma er verst gekk að fá fólk til starfa á
heilbrigðisstofnunum.
Á Borgarspítalanum eru lokan-
irnar nú með svipuðum hætti og
undanfarin ár. Þá var gripið til
þeirra vegna manneklu en nú þjóna
þær hins vegar þeim tilgangi, að
draga úr þörf fyrir afleysingafólk
og minnka þannig launakostnað í
samræmi við fyrirmæli stjórnvalda
þar að lútandi.
Logi Guðbrandsson, fram-
kvæmdastjóri Landakotsspítala,
segir að megintilgangur sumarlok-
ananna sé að draga úr kostnaði.
Þannig megi spara, þar sem hægt
sé að ráða færra afleysingafólk en
ella. Framlög til sjúkrahúsanna á
fjárlögum hafi verið of lág og það
eitt hafi kallað á að deildum yrði
lokað. Því til viðbótar hafi heilbrigð-
is- og tryggingaráðuneytið gefið
fyrirmæli um 4% lækkun á launa-
kostnaði miðað við það sem áætlað
hafi verið í fjárlögum.
Davíð A. Gunnarsson, forstjóri
ríkisspítalanna, segir að sumarlok-
animar nú stafi af því að dregið
hafi verið úr ráðningum vegna af-
leysinga. Stjómvöld hafi gefið fyrir-
mæli um spamað og hann komi
einkum fram í því að færra fólk sé
ráðið til starfa á legudeildunum en
venjulega. Þar að auki hafi verið
dregið úr ýmsum öðmm kostnaði,
svo sem vegna yfirvinnu. '
Davíð segir að undanfarin ár
hafi einnig þurft að grípa til sumar-
lokana, en þá vegna manneklu.
Fyrir tveimur ámm hafi verið erfitt
að fá fólk til starfa á sjúkrahúsun-
um. Það hafi breyst í fyrra en þó
einkum nú í ár. Sumarlokanirnar
væm meiri nú en nokkm sinni áð-
ur, en líklega yrðu lokanir yfir allt
árið álíka miklar nú og þegar verst
gekk að fá fólk til vinnu á spítölun-
um.
Jóhannes Pálmason, fram-
kvæmdastjóri Borgarspítalans, seg-
ir sumarlokanir þar nú vera með
líkum hætti og í fyrra. Fræðilega
hefði verið auðveldara nú en áður
að fá fólk til vinnu, einkum ófag-
lært, en í spamaðarskyni væri deild-
um frekar lokað, til að draga úr
þörf fyrir afleysingafólk.
Lögreglan við skyldustörf
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Lögreglan hefiir í mörgu að snúast og eitt verka
hennar er að fylgjast með því að reglum um
hámarkshraða bifi*eiða sé fylgt. Oft sitja lög-
reglumenn i bílum sínum utan vegar og mæla
þaðan hraða umferðarinnar. Þessir tveir lög-
regluþjónar, sem voru við mælingar á Nýbýla-
vegi í gær, hafa þó ákveðið að breyta til og feng-
ið sér sæti í biðskýli Strætisvagna Kópavogs.
Þaðan mundaði annar þeirra mælitækið, á með-
an hinn skráði niður upplýsingar. Ekki fer sögum
af því hvort þeir tóku strætisvagninn í vinnuna
að loknu verki.
Rannsóknarnefiid sjóslysa:
Hermaður:
Kærður fyr-
ir nauðgun
HERMAÐUR á Keflavíkurflug-
velli var kærður fyrir nauðgun
aðfaranótt laugardags. Ung
stúlka úr Keflavík kærði hann,
en hún segir atburðinn hafa
átt sér stað innan svæðis Varn-
arliðsins.
Lögreglan á Keflavíkurflug-
velli segir málið vera í rannsókn.
Hermaðurinn var úrskurðaður í
gæsluvarðhald á sunnudagskvöld
og gildir sá úrskurður til næsta
föstudags. Málið hlýtur meðferð
fyrir íslenskum dómstólum.
Ónógur stöðugleiki og vanþekk-
ing veldur Qölda smábátaslysa
SJÓSLYSANEFND telur að 70-80% smábáta sem smíðaðir voru fyrir
1984 uppfylli ekki skilyrði um stöðugleika minni fiskiskipa. Flest smá-
bátaslys verði vegna þess að bátur velti og komist ekki aftur á réttan
kjöl. Ekki sé eingöngu við ónógan stöðugleika að sakast, hleðslu bát-
anna sé oft áfátt og það megi rekja til vanþekkingar skipsfjómar-
manna. Að áliti siglingamálastjóra skortir grunnupplýsingar um stöð-
ugleika á helmingi fiskiskipaflota landsmanna.
Siglingamálastofnun hefur und- verði stærstur h'luti smábátaslysa
anfarin misseri látið gera úttekt á
stöðugleika smábáta á Vestfiörðum.
Rannsóknamefnd sjóslysa hefur að
sögn Haraldar Blöndals, formanns
nefndarinnar, fylgst með þessari
athugun. Hún hefur leitt í ljós, að
70-80% báta undir tólf tonnum, sem
smíðaðir voru fyrir 1984, skortir
stöðugleika sem kveðið er á um í
reglugerð frá því ári.
Kristján Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri nefndarinnar, segir að
samkvæmt skýrslum sjónarvotta
vegna þess að bátur veltur og nær
ekki réttum kili. Hann segir tíu
tonna báta og minni hættulegasta
en að stöðugleikavandamál séu
þekkt um báta allt að þijátíu tonn-
um.
Haraldur Blöndal telur að af hálfu
stjómvalda séu ekki gerðar nægar
menntunarkröfur til skipstjómar-
manna á litlutn bátum. Fram til
1984 fengu þeir sem luku 30 tonna
prófi afar takmarkaða kennslu um
stöðugleika að sögn Guðjóns Ár-
manns Eyjólfssonar, skólastjóra
Stýrimannaskólans. Árið 1972 var
kennsla annarra skipstjómarmanna
í stöðugleikafræðum stóraukin, en
hún hefur raunar alltaf verið við
lýði að einhvetju marki.
„Þetta er fræðigrein í örri þróun,“
segir Kristján Guðmundsson, „og í
raun ekki hægt að ásaka einn eða
neinn. En ljóst er að vegna vanþekk-
ingar skipstjómarmanna á stöðug-
leika skipa er hleðslu fiskibáta á
stundum áfátt og það dregur úr stöð-
ugleika sem ekki er endilega nægur
fyrir.“
Það er álit Siglingamálastofnunar
að þörf sé á að afla grunnupplýsinga
um stöðugleika og ástand nærri
helmings fiskiskipaflota landsmanna
eða 400-500 skipa.
„Þessi skip voru smíðuð áður en
farið var að krefjast stöðugleika-
upplýsinga og það er auðvitað erfitt
að sjá hvað þau þola þegar grund-
vallarvitneskju skortir," segir Krist-
ján. „Vissulega er hægt að reikna
út stöðugleikann við ýmis hallahom.
En þar strandar á kostnaði. Hann
fer eftir stærð skipa, leikur á bilinu
50.000 krónur fyrir smábát til
ríflega 200.000 króna á stærra skip.
Menn hafa rætt um ijárstuðning
ríkisins í þessu sambandi en þau
mál eru óútkljáð."
Áform ríkisstjórnarinnar um innlenda lánsfjáröflun:
Aukið framboð ríkisskulda-
bréfa gæti valdið vaxtahækkun
ÁFORM ríkisstjómarinnar um þriggja milljarða króna innlenda láns-
Qáröflun það sem eftir lifir þessa árs mælast misjafiilega fyrir hjá
þeim sem til þekkja á lánsQármarkaði hérlendis. Ekki er talið ólík-
legt að þessi ákvörðun muni leiða til þess að vextir hækki, þar sem
enn aukið framboð spariskírteina ríkissjóðs raski því jafnvægi sem
orsakað hefiir vaxtalækkun undanfarna mánuði, og að spariskirtein-
in muni jafnvel ekki seljast upp á þeim vöxtum sem nú em í boði á
þeim.
Þegar tillit er tekið til þess að
það sem af er þessu ári hafa spari-
skírteini ríkissjóðs selst fyrir rúma
3 milljarða króna, af þeim 5,2 sem
núverandi útboð gerir ráð fyrir að
seljist á árinu, kemur í ljós að þá
fimm mánuði sem eftir eru af árinu
þurfa spariskírteini að seljast fyrir
rúma 5 milljarða til að áætlanir
stjómvalda standist.
Pétur Blöndal, framkvæmda-
stjóri Kaupþings, sagði í samtali
við Morgunblaðið að þeirri vaxta-
lækkun sem skapast hefði af auknu
framboði lánsfjár á sama tíma og
eftirspum hefði minnkað væri með
áformum ríkisstjómarinnar stefnt í
hættu.
„Spamaður hefur aukist á ís-
landi, og þá serstaklega á verð-
bréfamarkaði. I kjölfar minnkandi
eftirspurnar eftir lánsfé hafa vextir
lækkað um allt að 2%. Þessi áform
ríkisstjórnarinnar hljóta að stöðva
þessa þróun, ef ekki snúa henni
við,“ sagði Pétur.
Hann kvaðst ekki telja víst að
ríkissjóði tækist að selja spariskír-
teini fyrir svo háa upphæð sem um
er að ræða með 5,5-6% vöxtum, sem
er sú ávöxtun sem boðin er á slíkum
skírteinum í dag. „Þetta er dæmi
um þá þróun að ríkisvaldið sækir í
æ ríkara mæli inn á lánamarkað-
inn,“ sagði Pétur Blöndal.
Sigurður B. Stefánsson fram-
kvæmdastjóri Verðbréfamarkaðs
Iðnaðarbankans sagðist í samtali
við Morgunblaðið óttast að áform
ríkisins um innlenda lánsfjáröflun
væm ofætluð. „Þessi upphæð er
hærri en áður hefur verið reynt að
sækja í greipar lánsfjáreigenda með
þessum hætti á svo skömmum
tíma,“ sagði Sigurður.
„Ef gmnur minn reynist réttur
mun ætlun ríkisstjómarinnar að
reiða sig einna helst á lífeyrissjóðina
í þessu sambandi, sem em hins
vegar ekki endalaus uppspretta
peninga. Þeir em bundnir til að
ráðstafa 55% af sínum fjármunum
til Húsnæðisstofnunar, auk þess
sem þeir þurfa að sinna sínum sjóðs-
félögum. Því sýnist mér óvíst að
ríkissjóður muni ná þessum fjár-
munum inn án þess að hækka vexti
af spariskírteinum, og þó svo yrði
mundi slíkt að líkindum þurrka upp
allt fjármagn sem öðram lántakend-
um stendur nú til boða, og bitna
þar með á þeim," sagði Sigurður
B. Stefánsson.
Gunnar Helgi Hálfdánarson
framkvæmdastjóri Fjársfestingafé-
lagsins tók í sama streng, en kvaðst
ekki vilja spá fyrir um hvort áform
ríkisstjórnarinnar myndu leiða til
vaxtahækkunar eður ei. „Af minnk-
andi framboði verðbréfa má marka
það að eftirspurn eftir fjármagni
hefur dregist saman. Samkeppni
við ríkisskuldabréf hefur minnkað,
og fyrst þegar ljóst verður hvort
hún eykst á næstu mánuðum verður
ljóst hver áhrif þessara aðgerða
ríkisstjómarinnar verða,“ sagði
Gunnar.
„Hins vegar er ekki ólíklegt að
eftirspum eftir fjármagni muni
áfram dragast saman, og ef svo fer
mun aukið framboð spariskírteina
ríkissjóðs að líkindum ekki valda
vaxtahækkun. Hins vegar em vafa-
atriðin of mörg til að geta spáð
nokkru um hvað mun verða.“ Gunn-
ar kvað þó tvímælalaust skynsam-
legri ráðstöfun að fjármagna halla
ríkissjóðs með skuldabréfaútboðum
heldur en peningaprentun.
Sólskin á höfiið-
borgarsvæðinu:
Aðeins skin
milli skúra
„ÞETTA virðist nú bara vera
smátilbrigði, en á morgun má
búast við hæglætisveðri á höf-
uðborgarsvæðinu, en ekki
svona björtu og sennilega úr-
komuvotti. Aftur á móti er
spáð rigningu á Suður- og
Suðausturlandi og síðar á
Norðurlandi," sagði Guð-
mundur Hafsteinsson veður-
fræðingur í gær, en þá skein
sól í heiði á höfúðborgarsvæð-
inu. Þetta var fyrsti sólardag-
urinn á höfúðborgarsvæðinu
síðan 30. júní. Ef svo heldur
fram sem hingað til verður
íslandsmetið í sólarleysi í júlí-
mánuði slegið.
Guðmundur hafði það eftir
starfsbróður sínum Trausta
Jónssyni, að fram til gærdagsins
hefðu mælst 34,4 sólskinsstund-
ir. í sólarminnsta júlímánuður-
inn fram að því, árið 1955, vom
hins vegar 81 sólarstund. „Það
getur auðvitað enn margt gerst,
en eins og útlitið er virðist ís-
landsmet vera í uppsiglingu,"
sagði Guðmundur. Hann klykkti
út með þeim orðum, að votviðrið
myndi líklega ekki vera alveg
eins þrálátt allra næstu daga
og lægðin, sem nú stefndi á
landið, stefndi austar en til
þessa.