Morgunblaðið - 25.07.1989, Blaðsíða 25

24
25
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 1989
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚLÍ 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
MatthíasJohannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Gengur sósíalisminn
af sjálfum sér
dauðum?
Sósíalisminn hefur aldrei
sannað sig í efnahagslegu
tilliti. Hann hefur sýnt mann-
legu frumkvæði fullkomið
skilningsleysi. Sósíalismi er
kerfi sem er að ganga af sjálfu
sérdauðu, alveghjálparlaust.“
Það er Andrzej Wajda, meist-
ari pólskrar kvikmyndagerðar
og þingmaður fyrir Samstöðu,
sem þannig kemst að orði í við-
tali við Árna Þórarinsson blaða-
mann í Morgunblaðinu sl.
sunnudag. Hér talar maður sem
búið hefur við þjóðskipulag sós-
íalismans og hagkerfí marxism-
ans allar götur frá lyktum síðari
heimsstytjaldar.
Þjóðfélag sósíalisma og
kommúnisma hefur gengið
undir reynslupróf í Sovétríkjun-
um í rúm sjötíu ár. Önnur Aust-
ur-Evrópuríki hafa búið að og
útfært þessa þjóðfélagsgerð,
hvert með sínum hætti, allar
götur frá lyktum síðari heims-
styijaldar, eða í hálfan fimmta
áratug. Fjölmörg ríki í Asíu og
Afríku hafa fylgt í kjölfarið, að
ógleymdri Kúbu í Vesturálfu.
Hvarvetna er reynslan ein og
söm. Þjóðartekjur á hvern vinn-
andi mann, sem oft eru nýttar
sem mælikvarði á almenn
lífskjör, eru margfalt meiri í
samkeppnisríkjum Vestur-
Evrópu og Norður-Ameríku en
í ríkjum sósíalismans og hag-
kerfi marxismans. Almennum
þegnréttindum hefur verið og
er mun þrengri stakkur skorinn
í löndum sósíalismans en ríkjum
lýðræðis og þingræðis, að ekki
sé fastar að orði kveðið. Merg-
urinn málsins er að þjóðfélag
sósíalismans hefur verið útfært
með ýmsu móti en reynslan er
hvarvetna ein og söm, bæði að
því er varðar almenn mannrétt-
indi og almenn lífskjör.
Pólverjar, Ungveijar og jafn-
vel Sovétmenn hafa stigið at-
hyglisverð skref frá alræðis- og
forsjárhyggju, þótt skiptar
skoðanir séu um varanleik
þeirra. Þannig segir Árni Þórar-
insson, sem heimsótti Moskvu
í tilefni kvikmyndahátíðar á
dögunum, eftir að hafa rætt við
fólk á förnum vegi í Sovétríkj-
unum:
„Flestum ber saman um að
breytingarnar muni taka ára-
tugi. Ef þær verða þá ekki
stöðvaðar. Spilltir embættis-
menn og gamlir harðlínumenn
bíði færis. En bjartsýnismann
hitti ég þó sem trúir á að líf
Sovétmanna muni hafa tekið
stakkaskiptum eftir tvö, þijú
ár.“
Andrzej Wajda, þingmaður
Samstöðu, segir í viðtalinu við
Morgunblaðið, að munurinn á
þessum skrefum til fijálsræðis
í Póllandi annarsvegar og Sov-
étríkjunum hinsvegar sé sá, að
í Póllandi komi umbætumar að
neðan, frá verkalýðnum. „Pere-
strojkan“ í Sovétríkjunum komi
að ofan, sé útfærð af flokknum
og valdhöfunum. „Ég vil engu
spá um það,“ segir Samstöðu-
maðurinn, „hvor aðferðin reyn-
ist heillavænlegri.“ En enginn
vafi er á því, hver sem fram-
vindan verður, að almenningur
í báðum þessum löndum og
reyndar í öðrum Austur-Evr-
ópuríkjum elur í bijósti vonir
um breytingar, þróun frá því
sem er — þjóðfélagsgerð sósíal-
ismans — til fijálsræðis, bæði
að því er varðar einstaklings-
bundin þegnréttindi og skipulag
þjóðarbúskaparins.
Af frásögn blaðamannsins,
sem hér hefur verið vitnað til,
má ráða, að enn skortir mikið
á að vöruframboð sé nægjan-
legt í höfuðborg Sovétríkjanna,
þrátt fyrir glastnost. Að vísu
hefur „fyrsta Kringlan í
Moskvu“ risið. Hún er „aðeins
fyrir útlendinga og útvalda
gæðinga . . . Þar er kvikmynda-
markaðurinn til húsa, en einnig
alls kyns skrautbúðir, enskur
pöbb og franskur restaurant.
Fyrir dollarafólkið. Engin furða
þó bankað sé hjá manni um
miðjan dag og þrír unglings-
strákar vilji óðir kaupa dollara
eða gallabuxur eða Marlboro
eða háskólaboli eða bara eitt-
hvað vestrænt...“
Þjóðir Austur-Evrópu eiga
langa leið fyrir höndum út úr
þjóðfélagskerfi sósíalismans.
Þær eru og misvel í stakk bún-
ar til að fylgja þróun til frjáls-
ræðis eftir. Andrzej Wajda,
þingmaður Samstöðu, telur Pól-
land „vel undirbúið. Lýðræðis-
legar hefðir hafi blundað í und-
irmeðvitund þjóðarinnar um
langa hríð. Þær hafi aldrei horf-
ið. Núna eru þær að bijótast
aftur upp á yfirborðið". Hins-
vegar er efnahagur landsins í
rúst.
„Sósíalisminn er kerfi sem
er að ganga af sjálfu sér
dauðu,“ segir Wajda. „Eina
kerfið sem kemur að gagni er
þingræðið."
og eitt heitasta sumar um árabil í
Flórenz, en einnig það var allt öðru-
vísi.
Fer ekki hjá því að illur grunur
læðist að manni um breytingar á
veðurfari í kjölfar rányrkju mannins
á skóglendinu og taumlausu
lífsgæðakapphlaupi. En ekki meir um
það að sinni.
Forvitni mín og eftirvænting gerði
það að verkum, að ég fór fljótlega
að skoða söfn og sýningar og var
óstöðvandi fyrstu dagana. Og að
venju notaði ég mest tvo jafnfljóta
og gerði hér vafalítið mikla vitleysu
— en það er einfaldlega svo gaman
að ganga um. götur Parísarborgar
milli safna og virða fyrir sér húsa-
gerðarlistina og mannlífið, og þá ekki
síst um Signubakka. Óvanur jafn
miklum göngum og hvað þá í slíkum
hitum fékk ég fljótlega krampa í
annað lærið, sem fylgdi mér svo
meira og minna alla ferðina og háði
mér mjög. Sá ég þá eftir að hafa
ekki einfaldlega kastað klæðum á
Signubökkum og sólað mig fyrstu
dagana á meðan líkaminn var að
venjast hitanum — engu má ofgera.
Mátti einmitt sjá fjölda fðlks sóla sig
fáklætt á bökkunum en ég uppgötv-
aði það raunar ekki alveg strax svo
að afsökun hef ég nokkra.
Úr afþreyingn í lífsnautn
Það eru mikil viðbrigði að koma
úr einhverri mestu afþreyingardýrk-
un veraldar, sem telja má svipmót
íslenzks þjóðfélags í dag, og í eitt
mesta lífsnautnarþjóðfélag heims.
Parísarbúar kunna að lifa lífinu,
kunna að slappa af — búa þó við eina
mestu menningu, sem þekkist og eru
víst á leið að verða með ríkustu þjóð-
um heims þrátt fýrir ýmsa efnahags-
örðugleika.
Takmark þeirra er að gera frank-
ann jafn sterkan og þýzka markið
og til þess moka þeir m.a. peningum
til menningar og lista — þetta eru
menn, sem kunna sig á heimsvísu og
skilja mikilvægi uppbyggingarinnar.
Gríðarlega vandlátt fólk á mat, vín
og hvers konar afþreyingu, en samt
ekkert matarhyggjuþjóðfélag á borð
við veiðimannaþjóðfélög, þar sem
græðgi og kotríkishugsunarháttur
ræður ferðinni.
Þeir hafa farið að dæmi Þjóðveija
eftir stríð, sem hafa mokað fé til
vísinda og lista og byggt ótal menn-
ingarstofnanir. Svisslendingar hafa
og einnig byggt hér mikið upp og
þjóðfélag þeirra hefur gjörbreyzt til
batnaðar fyrir mannfólkið. Hinir fyrr-
um frumstæðu Kanadamenn hafa og
styrkt stöðu sína gríðarlega, síðan
þeir hófu að rækta menningu og list-
ir úr öllu valdi fyrir tæpum aldarflórð-
ungi og jafnvel Ástralíumenn hafa
nú bæzt í hópinn og hafa gert það
með glæsibrag á undraskömmum
tíma.
Eftir fráfall Georges Pompidou
kom nokkur lægð á menningarfram-
lög á tímum Giscards d’Estaings, en
Mitterand margfaidaði framlög til
vísinda og lista, þegar hann tók við.
Hann vissi, að það var sterkasta vop-
nið gegn þeim efnahagslegu erfiðleik-
um, er voru óhjákvæmilegir við valda-
skiptin. Hann hafði rétt fyrir sér og
nú blasir árangurinn við eftir nokkur
efnahagslega mögur ár í upphafi.
Frakkar hafa naumast verið sterkari
á seinni tímum og stórkostlegt átak
hefur verið gert í menningarlegri
uppbyggingu. Ný söfn hafa verið
opnuð og önnur endurbætt og húsa-
gerðarlistin er með miklum blóma i
Parísarborg.
Nú lítur jafnvel út fyrir, að París
hafi burði til að hrifsa á ný til sín
forustuna á sviði menningar og lista,
er þeir töpuðu á sjötta áratuginum
til Ameríkumanna.
Á aðeins tveim árum má segja að
hafi orðið sprenging upp á við í list-
heiminum, sala á listaverkum hefur
víst aldrei verið meiri né almennari
og málverk þekktra nútímalista-
manna hafa almennt hækkað um
2-400%, t.d. listamanna af kynslóð
Erró og félaga hans Arrayo og Mon-
ory.
Gríðarleg samkeppni á sér nú stað
milli Parísar og New York-borgar og
er ekki að vita, hver hafi betur, en
fyrst um sinn hafa Ameríkumenn
dollarana eins og fyrri daginn, en nú
er ekki lengur víst að það dugi til.
Frakkar hafa fullan hug á að jafna
metin og nú hafa þeir í senn aukinn
skilning og meira fjármagn. Stórfyr-
irtæki eins og t.d. Renault-bílaverk-
smiðjurnar moka peningum í mynd-
verk og framar öllu núlifandi lista-
manna og hefur t.d. Erró notið góðs
af.
Þessi uppsveifla er þó ekkert sér-
fyrirbæri í Frakklandi, því að áhuginn
á myndlist hefur einnig stóraukizt
um alla Evrópu (nema á íslandi), svo
sem aðsókn á söfn og sala listaverka
er til vitnis um.
Annað, sem vakti athygli mína, er
ég fór loks að glugga í blöð aftur
eftir nokkra hvíld frá öllum fjölmiðl-
um, var hve- ítarleg, uppbyggileg og
myndræn skrif í aðal fjölmiðlum eru
orðin. Snöggsoðið léttmeti virðist á
undanhaldi svo og æsifréttastíllinn
og er þetta í samræmi við aukna
ásókn fólks í menninguna. Og jafnvel
í digru kvennablaði Le Figaro, sem
fylgir á laugardögum, eru jafnaðar-
lega greinar um myndlist. Mesta at-
hygli mína vakti þó, hve myndrænt
og fallegt blaðið er og vel hannað,
yfirfullt af glæsilega vel teknum
myndum svo og einnig hitt fylgiritið,
sem er almennara eðlis, „magasin"
og helmingi stærra, þar vakti at-
hygli mína hve, menningarlega er
skrifað um íþróttir auk glæsilegra
greina um myndlistir.
Bækur
Eins og ætlunin var, hóf ég fljót-
lega lestur bóka og fyrir tilviljun
byijaði ég á því að lesa í striklotu
bók Patricks Súskinds „Ilmurinn“,
en ég hafði áður gluggað í hana og
vissi, að svið hennar er Parísarborg
fyrri tíma. Hitt vissi ég ekki fyrr en
ég fór nú að lesa hana spjaldanna á
milli, að söguþráðurinn gerist einmitt
í næsta nágrenni við listamiðstöðina,
svo að ég hafði sögusviðið í næsta
sjónmáli, að segja má. Þanig segir
frá því, „að sútarinn Grimal eftir að
hafa selt fyrirbærið Grenouille til ilm-
vatnsmeistarans Baldini fyrir tuttugu
pund, sem var geysihá upphæð á
þeim tímum, hafi hann lent á kend-
eríi á Gullna Ijóninu á hægri bakkan-
um og drakk sig þar svo kengfullan
að hann fór götuvillt, þegar hann
seint um nóttina hugðist hverfa til
Silfurturnsins á vinstri bakkanum,
og fór eftir Rue Geoffroi L’Asnier í
stað Rue des Nonaidiéres og lenti því
ekki beint á Marie-brúnni eins og
hann vænti, heldur villtist illu heilli
inn á Quai des Ormes, en steyptist
þaðan endilangur beint á andlitið nið-
ur í fljótið eins og í mjúkt rúm“.
Þessi kafli sem er með eftirminni-
legustu köflum bókarinnar fyrir
ísmeygilega frásögn, segir svo ekki
verður um villzt um sögusviðið. Bók
Súskinds var lengi aðalumræðuefnið
í París eftir útkomu hennar að mér
var sagt, og hún var dýrasta kiljan
í þýskri bókabúð, er ég hugðist festa
mér hana á frummálinu. Hlýtur að
hafa fært höfundinum mikinn auð
ásamt frægðinni og má það koma
hér fram, að hann lifði við hinar frum-
stæðustu aðstæður í París, á meðan
hann var að skrifa bókina.
Ég hafði og mikla ánægju og upp-
skar mikinn lærdóm við lestur ævi-
minninga Peggy Guggenheim, en þar
kemur Parísarborg einnig við sögu.
í bókinni er gríðarlegur fróðleikur
um myndlistarmenn og listkaup-
mennsku á hennar tímum. Bók sem
ætti að vera skyldulestur í listsögu
hvar sem hún er kennd. Þá var þetta
heilmikil kona, sem segir fijálslega
frá lífi sínu og ástum og ritar lipurt
mál.
En kannski var lestur æviminninga
nóbelskáldsins Eliasar Canetti það,
sem heillaði mig mest. Hann ræðir
opinskátt um líf sitt á miklum þroska
— og umbrotaárum, og fjallar þetta
hefti, sem ég hafði á milli handanna,
um áratuginn 1921-31, og segir frá
lífinu í Frankfurt, Vínarborg og
Berlín. Múgsefjunin og eðli hennar
var þá orðið aðalumhugsunarefni
hans og áhugamál. Canetti kafar
djúpt í mannlega tilveru í bókum
sínum, skilgreinir og kryfur.
Þá festi ég mér heildarútgáfu af
nýrri útgáfu af smásögum Stefans
Zweigs og tel mig aldrei hafa lesið
lengri smásögur. Hver þeirra er á
borð við stutta skáldsögu en drottinn
minn dýri, hve maðurinn segir vel
frá, og hann fellur aldrei í þá freistni
að slá sér upp með flóknu torræðu
orðalagi. Framsögn hans er skýr og
klár líkt' og kristalstær fjallalind og
málið auðskilið.
í því fellst snilldin.
Dagar í París I
I Kjarvalsstofii
eftir Braga Ásgeirsson
Þau tvö ár, sem eru liðin síðan
fyrst var farið að úthluta íslenzkum
listamönnum aðgangi að Kjarvals-
stofu í París, er viðkvæði hinna út-
völdu: „Þar er gott að vera.“
Sá, er hér ritar, taldist til þeirra
gæfusömu frá miðjum maí til loka
júnímánaðar og getur staðfest, að
þetta er með öllu réttmæt fullyrðing,
því að það hlýtur að vera eitthvað
mikið að þeim manni, sem ekki fær
notið dvalarinnar.
Að vera skyndilega staðsettur mitt
í slagæð heimsborgarinnar og hafa
engar áhyggjur af húsnæðismálum,
heldur geta unað við sitt og verið
sjálfum sér nógur og öllum óháður,
er dálítið, sem flestir áttu einungis til
í fjarlægum draumum. Til viðbótar
kemur vinnuaðstaða, sem hefði verið
hrein paradís fyrir þá mörgu, sem
stundað hafa listnám í París og víðar
í áranna rás. Viðbótarvinnuaðstaða
er svo fyrir þá, sem vilja stunda ein-
hveija grein grafík-lista.
Með þessari íbúð í París er litla
ísland loks komið í hóp þeirra þjóða,
sem skilja nauðsyn þess að hlúa á
þennan hátt _að skapandi listamönn-
um sínum. Ég segi og skrifa loks,
því að það er ekki vonum fyrr, og
ég veit til þess, að íslendingum hafa
verið boðnar vinnustofur í París áð-
ur, en þeim kostaboðum verið hafnað
sem hveijum öðrum óþarfa. Öll Norð-
urlöndin eiga ekki einungis lista-
mannavinnustofur í París heldur og
sérstakar menningarmiðstöðvar og
þannig er ofar í Marais-hverfinu, þar
sem listamiðstöðin „Cité Internati-
onale des Arts“ er, og þar sem Kjar-
valsstofa er staðsett, glæsileg höll,
sem Svíar eiga og ég sótti heim,
meðan á dvöl minni stóð. Og víðs
vegar um borgina rekst maður á
skilti, sem benda til menningarmið-
stöðva hinna ýmsu þjóða. Og frændur
vorir á Norðurlöndum eiga ekki að-
eins listamannaíbúðir, hús og hallir
í París heldur og fleirum menningar-
borgum Evrópu, t.d. London, Berlín,
Róm. Þeir hafa þannig löngum skilið
þá þörf, sem listamönnum er á slíkri
starfsemi og þeirri fyrirgreiðslu, sem
þeim stendur þar með til boða, svo
og þann ávinning, sem hverri þjóð
er af henni, og hafa gripið hvert
tækifæri sem gafst til að festa sér
húsnæði, þvert á móti því sem Islend-
ingar hafa gert.
Hér skal enginn leyfa sér að tala
afsakandi um smæð okkar, því að
hitt er miklu kostnaðarsamara og
hreint bruðl verðmæta að hafa efni
á því að eiga ekki húsnæði erlendis
svo og menningarfulltrúa þar.
Það er eitthvað annað að búa við
það öryggi, sem slíkt húsnæði veitir
listamönnum heldur en að þurfa að
eyða tímanum í leit að hótelrými, sem
hentar pyngju þeirra. Og hér má
geta þess, að ýmsir af okkar fremstu
myndlistarmönnum, er fyrrum námu
í París, bjuggu við ákaflega frum-
stæðar aðstæður á ódýrum hótelum,
sem kannski jafnframt leigðu út her-
bergi til skyndikynna og voru jafnvel
að hluta til opinber hóruhús! Og
músa- og rottugangur var þar al-
gengur svo og hinn margvíslegasti
óþrifnaður. Sé miðað við þá aðstöðu,
sem slíkir bjuggu við fyrir þrem til
flórum áratugum víða um Evrópu,
er Kjarvalsstofa og aðstaðan, sem
hún býður upp á, þannig algjör
paradís að mínu viti.
— Það var og með mikilli tilhlökk-
un, sem ég hugsaði til dvalarinnar
og hugði gott til glóðarinnar, ætlaði
að koma á fyrsta degi og dveljast til
síðasta dags. En það er skiljanlega
erfitt að biðja um gott veður með árs
fyrirvara, því að margt óvænt getur
gerst á tímabilinu og þannig ætlaði
ég aldrei að komast af stað og get
ég talið hér upp margar ástæður en
einna nærtækust var kennaraverk-
fallið.
Maður skilur þannig vel, að það
myndast iðulega eyður eða göt í þess-
ari stóru stofnun með sínar 234
Jaúian var mikið um að vera við innganginn í Louvre-safiiið og mannQöldinn gríðarlegur.
fleiri klukkustundir með mikinn far-
angur, og ég sá fljótt, að ég mætti
teljast heppinn að koma tímanlega á
áfangastað. En lestarferðin var un-
aðsleg vegna sólarinnar, sem líkt og
elti og sleikti lestargluggana allan
tímann og hinna blómlegu sveita á
leiðinni, vínekrur iðulega eins langt
og augað eygði til beggja handa —
og unaðslegs ljósflæðis síðdegisins
og kvöldsins. Náði svo á listamiðstöð-
ina klukkan rúmlega tíu, er húsvörð-
urinn var að tygja sig í burtu og
hefði varla mátt koma mínútu seinna.
Hann fylgdi mér svo til íbúðar
minnar, sem var í nýbyggingu
skammt frá aðalstöðvunum við mjóa
götu, er liggur frá Signubökkum upp
í Marais-hverfið og ber nafnið Rue
Geoffroi L’Asnier.
Ég er yfirleitt snöggur að hlutun-
um er ég skipti um umhverfi og var
búinn að koma mér vel fyrir á mið-
nætti, raða upp og flokka bækur og
skipuleggja alla aðra hluti. Þoli ekki
ferðatöskur nema rétt á meðan á
ferðlögum stendur, enda voru þær
fljótlega komnar á sinn stað í rúm-
góðri geymslu íbúðarinnar.
Lagðist svo í fleti mitt og var svo
sannarlega feginn hvíldinni.
Til rúarks um gnótt verzlana í
nágrenninu þá bókstaflega datt ég á
þær morguninn eftir, er ég lagði í
leiðangur til að kaupa nauðsynjar í
ísskápinn. Það vandamál var sem
sagt strax úr sögunni, og ég var fljót-
lega kominn aftur og sestur fyrir
framan ríkulegan morgunverð og
ijúkandi kaffi.
Hitt vandamálið réðu ég náttúru-
lega ekki við og það voru hitarnir, —
í þijár vikur höfðu Parísarbúar búið
við hásumarsveður, „Éte de la Téte“,
eins og það heitir á máli þarlendra
og ég var fljótur að uppgötva. Og
næstu tíu dagana skein sólin linnu-
laust á hijáða borgarbúana og hafði
þá ekki dropi komið úr lofti í rúman
mánuð.
Hréint yndislegt veður fyrir þá,
sem dvelja á sólarströndum eða í
orlofshúsum úti í guðs grænni náttúr-
unni, en á köflum hreinasta víti fyrir
stórborgarbúa. Bílamenguninn er þá
aldrei greinilegri og þorstinn yfir-
gengilegur vegna hins þurra lofts.
En kvöldin voru iðulega undursam-
lega falleg og á stundum hreint un-
aðsleg og þá einkum ef gerði dálítinn
svala í loftinu.
Oft reikaði hugurinn heim í kuld-
ann og tæra loftið og þá kom alltaf
upp í kollinn máltækið alþekkta
„betra er minna og jafnara“. En í
báðum tilvikum var um að ræða í
hæsta máta óeðlilegt veðurfar og
hreinlega sjúkt veðurfar. Maímánuð-
ur var jú yndislegasti mánuður ársins
á meginlandinu hér áður fyrr, mildur
og loftið mettað nýsprottnum gró-
mögnum moldarinnar. Ég átti marga
slíka mánuði á námsárum mínum á
sjötta áratugnum og m.a. tvisvar í
París á hraðri yfirferð á leið til Spán-
ar, en aldrei upplifði ég slíku líkt.
Og þótt hitamir væru oft miklir á
Suður-Spáni, þá var veðurfarið öllu
breytilegra. Ekkert staðbundið hita-
beltisveður eins og þetta. Og árið
mitt á Italíu upplifði ég í senn einn
kaldasta vetur frá aldamótum í Róm
Greinarhöfiindur, staddur í Lúxemborgargarðinum, og að stikna und-
ir sól Parísarborgar.
vinnustofur fyrir listamenn frá öllum
heimshornum, sem bjóðast þá áhuga-
sömum, sem áður hafa verið þar og
notað dvölina vel og aflað sér trausts.
Vinnustófunum er úthlutað allt til
eins árs, en íslendingar hafa þann
háttinn á að úthluta sinni vinnustofu
til tveggja mánaða í senn. Auðvitað
er það alltof knappur tími, ef menn
hyggjast vinna vel og skoða mikið,
en það eitt að skoða söfn og sýning-
ar og kynnast menningu borgarinnar
er margra mánaða vinna og það dijúg
vinna, sem eins gott er að skipu-
leggja vel.
Sjálfur hugðist ég taka lífinu með
ró fyrst í stað og losa mig við upp-
safnaða þreytu við rólega skoðun
safna og sýninga ásamt lestri bóka,
er varða starf mitt, en það er mér
mikil afþreying. Tók ég nákvæmlega
jafn mikið af bókum með mér og
leyfileg þyngd í flugvélinni bauð,
þannig að hver ein bók og sýningar-
skrá, sem ég hugsanlega festi mér í
París, boðaði yfirvigt á heimleiðinni,
en hér treysti ég á guð og lukkuna!
Það má vera ljóst, að slíkir menning-
arfulltrúar þjóðarinnar á erlendri
grund eru engir venjulegir ferðalang-
ar og ber því að greiða götu þeirra
á allan hátt. Yfii’vigt í flugi á heim-
leiðinni hlýtur að vera borðleggjandi
hveijum þeim sem nýtir dvölina vel,
hvað þá ef um er að ræða mynd-
höggvara á fullu eða málara með
stóru léreftin.
— Það sem hlýtur að skipta meg-
inmáli varðandi slíka ferð, er að menn
safni að sér áhrifum til úrvinnslu, er
heim kemur, skoði sem mest og festi
sér yfirgripsmikiar sýningarskrár og
góðar listaverkabækur, en láti hug-
myndimar koma svo sem verða vill
og grípi til skissublokkarinnar, ef
andinn kemur yfir þá.
Ekki er hægt að þvinga neinn til
átakamikilla vinnubragða á jafn
stuttu tímabili og á kostnað þess að
njóta listviðburða heimsborgarinnar
og síst af öllu fólk, sem kemur frá
jafn afskekktum stað og útskerið
okkar ástkæra er óneitanlega.
Staðsetning þessa listamanna-
hverfis er með ólíkindum góð, gæti
naumast verið betri, og eru t.d. tvær
brautarstöðvar neðanj arðarlestanna
sitt til hvorrar handar, að segja má,
og eftir að hafa lært á kerfið kemst
maður hvert sem er um Parísarborg
á merkilega skömmum tíma og þá
ekki síst fyrir menn, sem eru vanast-
ir reykvísku almannavagnakerfi. Þá
er næstum jafn langt eða réttara
sagt stutt í hin þijú aðal listhúsa-
hverfi borgarinnar — Latínuhverfið,
Bastilluna og Beauborg. Aðal lista-
söfnin eru og í næsta nágrenni. Ör-
stutt er í hvers kyns verzlanir, allt
Nýtt og gamalt helst bróðurlega í bendur í húsagerðarlist.
frá brauðbúðum og til stórverzlana,
er selja allt milli himins og jarðar.
Þá eru sérverzlanir með matvöru, er
hafa opið á heigidögum, aðeins lengra
upp i Marais-hverfinu. Þá er gnótt
af litlum og þægilegum matsölustöð-
um í nágrenninu, svo að þeir sem
kjósa heldur að borða úti en að malla
ofan í sig sjálfir hafa úr nógu að
velja. Sjálfur var ég svo heillaður
yfir þeirri matargnótt, sem fá mátti
í verzlunum ailt um kring á hóflegu
verði, að ég kaus að vera með alls
konar tilraunastarfsemi í matargerð
heima, naut þess að verzla á hinum
ýmsu matarmörkuðum og fór örsjald-
an út að borða fyrstu vikurnar. En
að fara út að borða er nú einmitt
nautn Parísarbúa, sem þeir og láta
eftir sér við hvert tækifæri sem gefst.
Fæstir þeirra búa við jafn fullkom-
in eldhús og við Islendingar og verða
yfirleitt að láta sér nægja allt að
helmingi minna íverurými og eldhúsin
eru iðulega einungis smáskot úti í
einhveiju horni t.d. í formi lítils
ísskáps og tveggja hellna til eldunar.
Hitabylgja
Ég gerði góða ferð til Lúxemborg-
ar með Flugleiðum, en heldur brá
mér er þangað kom úr kulda og hryss-
ingi í algjört hásumarveður á megin-
landinu. Sá strax eftir að hafa ekki
flogið alla leið, því að það var yfir-
máta þreytandi að bíða lestarinnar í
Ekki er mannfjöldinn minni fyrir utan Beauborg-menningarmiðstöð-
ina, en til allrar hamingju eru ekki nærri allir á leiðinni inn, heldur
una sér við leik trúða, töframanna og tónlistarfólks.