Morgunblaðið - 12.09.1989, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTEMBER 1989
Lj óðaþýðingar
Bókmenntir
ErlendurJónsson
Guðmundur Daníelsson:
SKÁLDAMÓT. Þýdd ljóð. 64 bls.
Lögberg. Reykjavík, 1989.
Bók þessi er raunar efnismeiri
en blaðsíðutalið gefur til kynna.
Þarna er engu rúmi sóað. Skáldin
eru hátt í fjörutíu en ljóðin milli
fimmtíu og sextíu. Höfundatal fylg-
ir. Það eru 19. og 20. aldar skáld
sem Guðmundur hefur valið til þýð-
ingar, hið elsta fætt 1814, hin
yngstu á sjötta tug þessarar aldar.
Þýðandi hefur því þurft að fást við
mismunandi Ijóðform og taka mið
af ólíkum stefnum. Þarna er á ferð
modernismi í bland við hefð. Þýð-
andi hefur þó ekki tekið upp í safn-
ið neitt sem kalla mætti hreinar
formtilraunir. Það eru skáld sem
hafa eitthvað að segja sem Guð-
mundur Daníelsson býður til móts.
Og mörgum þeirra liggur mikið á
hjarta. En yrkisefnin eru sam-
kvæmt skilgreiningu þýðanda: »föð-
urlandið — stríðsógnir — frelsi —
friður.« Skáldin eru frá mörgum
löndum austan hafs og vestan en
einna flest frá Austur-Evrópu, með-
al annars frá mismunandi málsvæð-
um í Rússlandi. Þýðandi hefur því
Guðmundur Daníelsson
þurft að njóta aðstoðar margra; sem
hann telur reyndar skilmerkilega
upp í eftirmála.
Nýtt eldhús er oft byltingarkennd breyting á útliti heimilisins til batnaðar.
Kostnaður þarf heldur ekki að vera fyrirstaða því hinar vönduðu KVIK
eldhúsinnréttingar eru ekki aðeins fallegar, níðsterkar og þægilegar -
þær eru líka ódýrar.
í KVIK innréttingum er öllu haganlega fyrir komið með þægindi og fagurt
útlit að leiðarljósi.
Viö fjarlægjum gömlu eldhúsinnréttinguna,
setjum þá nýju upp, göngum frá öllum
leiðslum og lögnum, komum nýjum heimi-
listækjum fyrir og leggjum nýtt gólf fyrir
þig ef óskað er.
Góð greiðslukjör á allri heildinni í allt að 12
mánuði.
KAPLA - d HRAIJN
BÆJARHRAUN
REYKJANESBRAUT EílgZTáí SQSÍ3-
DALSHRAUN
Bæjarhrauni 8 ■ 220 Hafnarfirði « Sími 651499 * Fax 652959
■ / i r / / '•—

Guðmundur Daníelsson stendur
sjálfur föstum fótum í íslenskri ljóð-
hefð. Rím, ljóðstafir og reglubundin
hrynjandi, allt leikur það honum
létt á tungu. Og þeir eiginleikar
njóta sín prýðilega í ljóðum þeim
sem hann hefur hér með valið til
þýðingar. Ótvíræður listrænn brag-
ur er á ljóðum eins og Debussy
eftir William Fletcher svo dæmi sé
tekið:
í spegli tjamar tærum
er tárhrein gulhvít lilja
sitt unaðsblóm að opna
- með árdags þokuslör.
Og hönd af himnum komin
ber helga dögg í lófa
og dropa lætur drjúpa
á dularblómsins vör,
sem leiki í litabrigðum
og leiftrum ópalkúlur
slík lög að óma í eyrum
á ævilangri fór.
Rím og ljóðstafir skerpa línurnar
í þeim myndum sem hér eru dregn-
ar upp. En svo eru önnur ljóð þar
sem hvorugt er notað og hvorugt
ætti við, ljóð sem byggjast fyrst og
fremst á stemmingu, hughrifum,
eins konar efnislegri hrynjandi. Sem
dæmi þess háttar ljóðlistar má
nefna Löng nótt úr steini eftir Celso
Emilio Ferreiro, en hann fæddist á
Spáni 1913 og mótaðist því á háska-
tímum þeim sem yfir það land
gengu á fjórða áratug aldarinnar:
Úr steini eru þökin
úr steini hver veggur
myrkrið
jörðin úr steini
grindumar
dymar úr steini
andrúmsloftið
allir gluggar
augnaráð fólksins
úr steini
og hjörtu þess
hlustandi í fjarska
einnig þau em úr steini
og ég sjálfur sem er að deyja
. umluktur þessari
alnótt úr steini.
Súrrealisminn höfðaði mjög til
spænskra skálda á fyrri hluta aldar-
innar. Löng nótt úr steini er dæmi
um ljóð sem ort er undir áhrifum
frá þeirri stefnu án þess að bera
sérlega sterk merki hennar. Þeir,
sem kreíjast þess að ljóð hafi merk-
ingu, »skiljist,« eiga því auðveldlega
að geta meðtekið ljóðlist af þessu
tagi.
Dijúg er leið milli Spánar og
Færeyja, en tveim færeyskum
skáldum hefur þýðandi stefnt til
skáldamóts, Janus Djurhuus og
Regin Dahl. Færeysk ljóðlist býr
ekki yfir tilfinningahita og dýpt í
líking við hina spænsku, enda hefur
allt gengið með meiri spekt hjá
grönnum okkar. Færeyingar eru
rólyndismenn og, líkt og við, snortn-
ir af umhverfi sínu hvað gleggst
má marka af ljóðinu Byggt ból að
kvöldi eftir Regin Dahl:
Grátt gijót,
grænleitt haf,
syngur hvítur foss -
háir hamrar,
haginn frostbitinn,
syngur hinn hvíti foss.
Lág hús
dotta leyndardómsfull
meðan fossinn hvíti
syngur og syngur.
Sýnishorn þau, sem hér hafa
verið tekin upp, mega gefa nokkra
hugmynd um þetta fjölskrúðuga
þýðingasafn Guðmundar Daníels-
sonar. En þar eru líka löng kvæði
frá þeim tímum þegar hvort tveggja
þótti hæfa: að skáld hefði hugsjón
og boðaði hana með rímaðri
mælskulist, svo sem Brautryðjend-
ur eftir Ivan Franko og Kvæðið um
Hadji Dimitr eftir Christo Botev.
Fáir leggja í að þýða þess háttar
kveðskap nú orðið. Til þess þarf
þýðandi að vera meira en lítið hand-
genginn hinni gömlu grónu ljóðhefð
og andrúmslofti því sem henni
fylgdi. Óþarft er að taka fram að
Guðmundur Daníelsson uppfyllir
þær kröfur dyggilega.
Sem heild er óhætt að segja að
safn þetta beri í fjölbreytni sinni
sterkt svipmót þýðandans. Vanda-
samt er að velja saman skáld frá
ólíkum menningarsvæðum og skapa
úr verkum þeirra samstæða heild.
Það hefur Guðmundi Daníelssyni
þó tekist með prýði í þessu Skálda-
móti sínu.
HEFÐIN LIFIR
Oddný Kristjánsdóttir í Feiju-
nesi: BAR EG ORÐ SAMAN. Ljóð.
91 bls. Bókrún. Reykjavík, 1989.
Oddný Kristjánsdóttir er kona á
efra aldri. Bar eg orð saman er henn-
ar fyrsta bók. Ljóðin í bókinni munu
þó til orðin á löngum tíma.
Oddný er skáld þjóðlegrar hefðar,
bæði að efni og orðfæri. Hún yrkir
um árstíðirnar, sveitalífið og hetjur
sögunnar. Rím og Ijóðstafi heldur
hún í heiðri. Og skáldlegt er líka
málfar hennar. Eins og títt er um
þá, sem yrkja hefðbundið, lætur hún
orðavalið stundum lúta kröfu ríms
og ljóðstafa. Stöku sinnum heppnast
það vel, stundum miður.
Oddný yrkir opinskátt og af heitri
tilfinningu. Mörg ljóð hennar lýsa
þannig sterkum geðbrigðum. Sum
ljóðin tjá söknuð og eftirsjá vegna
þess að gömlu góðu árin eru að
baki, t.d. Æskutíð:
Heyilmur og hestaangan,
ég hef með farið daginn langan.
Unaður í ungum taugum,
alhirðing í vikulokin.
Ljúft verður að loka augum.
Bærinn minn svo hlýr og hljóður
hjartfólginn og öllum góður
maturinn og mjúka bólið
móðir sem að öllu hlúir.
Ó, hve blítt var bernskuskjólið.
Mörg hafa sumur síðan runnið
sorg og gleði teygt og spunnið
æviþráðinn allavega.
Alltaf skín í minningunni
æskuvorið unaðslega.
Oddný Krisljánsdóttir
í raun og veru má segja að
Oddný sé góður fulltrúi þeirra fjöl-
mörgu sem yrkja sér til hugar-
hægðar. Stundum bregst henni
smekkvísin vegna þess að hún lætur
formið um of ráða ferðinni. Þannig
verða til orðasambönd eins og að
»tilreiða söng« og »haustlaufið hryn-
ur« svo dæmi séu tekin. En Oddný
getur líka komist vel að orði. Og
oftar en ekki tekst henni allvel upp.
Bókin er gefin út sem kilja en
eigi að síður með talsverðri viðhöfn.
Með því sýnir útgefandi hinni öldnu
skáldkonu tilhlýðilega virðing — sem
og lesendum öllum að sjálfsögðu.