Morgunblaðið - 12.09.1989, Page 27

26
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTEMBER 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoða/ritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Ekkert hefur
breytzt
Leyndur stuðningur Borg-
araflokksins við vinstri
stjórn Steingríms Hermanns-
sonar er nú opinber. Ekkert
hefur þó í raun breytzt. Ný ríkis-
stjórn að nafninu til telur að
vísu ellefu ráðherra í stað níu
áður, með tilheyrandi kostnað-
arauka fyrir skattgreiðendur.
En stjórnarstefnan er óbreytt.
O g sömu strandkapteinarnir
sitja við stjórnvöl þjóðarskút-
unnar.
Fjölgun ráðherra eykur ekki
innri styrk stjórnarinnar; þvert
á móti. Það hefur gengið nógu
erfiðlega að samhæfa stefnu og
störf þriggja flokka ríkisstjórna,
sem dæmin sanna, og hringl-
andi Borgaraflokksins bætir
gráu ofan á svart í glundroða
stjórnarheimilisins. Það segir
sína sögu um framhaldið að
stjórnaraðild Borgaraflokksins
[sem hafði níu mánaða með-
göngu] mætti andstöðu.í valda-
stofnunum allra gömlu stjórnar-
flokkanna. Hætt er og við að
þingmenn þeirra, sem sumir
hveijir eru heldur betur farnir
að ókyrrast vegna skipbrots
stjórnarstefnunnar í efnahags-,
atvinnu- og landsbyggðarmál-
um — að ekki sé nú talað um
skoðanakannanir og komandi
kosningar — telji sér óhætt að
hlaupa út undan sér í hinum
óvinsælli málunum í skjóli auk-
ins þingstyrks stjómarinnar.
Innganga Borgaraflokksins
kann að reynast bitamunur en
ekki fjár.
Það breytir engu um stöðu
þjóðarbúsins né framvindu mála
þótt leyndur stuðningur Borg-
araflokksins við ríkisstjórnina
verði opinber — og hann hljóti
tveggja stóla umbun. Island
verður eftir sem áður án hag-
vaxtar á líðandi ári, og trúlega
því næsta, eitt OECD-ríkja. Það
er ekkert það í sjónmáli
íslenzkra stjómmála sem breyt-
ir viðvarandi taprekstri atvinnu-
vega, stöðvar öran fyrirtækja-
dauða eða færir þeim 2.100 ein-
staklingum, sem gengið hafa
atvinnulausir að jafnaði í mán-
uði hverjum það sem af er ár-
inu, atvinnu á ný. Síður en svo.
Þjóðartekjur dragast áfram
saman og kaupmáttur launa
rýrnar enn, ef fer sem horfir.
Ytri aðstæður valda að sjálf-
sögðu miklu um þjóðhagshorf-
ur. Ríkisstjómin kórónar hins-
vegar erfiðleikana. Veldur hver
á heldur, segir máltækið.
Stjórnarstefnan í efnahags-,
skatta- og gengismálum hefur
gert erfiða stöðu fólks og fyrir-
tækja enn verri; veikt en ekki
styrkt rekstrarstöðu atvinnu-
veganna sem er hin hliðin á
atvinnuöryggi almennings.
Ríkissósíalisminn, þ.e.
pólitísk miðstýring atvinnulífs-
ins, — sjóða-, millifærslu- og
skömmtunarkerfið — hefur
gjörsamlega gengið sér til húð-
ar, enda hvarvetna lagður fyrir
róða hjá hagvaxtarþjóðum.
Þessi stefna er hinsvegar ær
og kýr ríkisstjórnar Steingríms
Hermannssonar. Það ber því að
harma það að Borgaraflokkur-
inn hefur lagt höfuð sitt undir
fallexi óbreyttrar stjórnar-
stefnu.
Það hefur heldur ekkert
breytzt að því er varðar skatta-
stefnu ríkisstjómarinnar; þá
viðleitni að færa stærri og
stærri hlut þjóðartekna frá at-
vinnuvegum og almenningi — í
ríkisbúskapinn. Þetta er var-
hugaverð stefna, ekki sízt á
samdráttartímum. Ríkissósíal-
istinn Ólafur Ragnar Grímsson,
sem gegnir áfram embætti fjár-
málaráðherra, ýjar nú, þegar
Borgaraflokkurinn gengur inn
í ríkisstjóm Steingríms Her-
mannssonar, að tvenns konar
nýrri skattheimtu, ofan á sjö
milljarða nýja skattheimtu
líðandi árs. í fyrsta lagi skatt-
lagningu sparifjár fólks [sem
m.a. var lagt fyrir til óvissu-
og efri ára], rétt eins og þjóðar-
nauðsyn kalli fremur á aukna
eyðslu og fjárfestingu en inn-
lendan peningasparnað til að
sporna gegn vaxandi erlendum
skuldum. I annan stað á skatt-
lagningu iðgjalda og vaxta-
tekna lífeyrissjóða, sem em
stærsti farvegur innlends pen-
ingaspamaðar — og skjalda
framtíðaröryggi fullorðins
fólks. Þessar skattahugmyndir
em fráleitar, ekki sízt vegna
þess, að þörf stendur fremur til
þess að styrkja lífeyrissjóðina,
svo þeir megi rísa uhdir fram-
tíðarskuldbindingum sínum við
það fólks sem greitt hefur til
þeirra í góðri trú um langan
aldur.
Ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar er söm eftir sem
áður. Ekkert hefur breytzt, utan
það að síðbúin tveggja stóla
umbun er í höfn. Ottinn við
kosningar hefur fléttað
hræðslubandalag fimm flokka,
sem dregur kosningar eitthvað
á langinn. Stjórninni hefur
tekizt að lengja eilítið eigið reipi.
Það er allt og sumt.
MORGyNBiúÁDIÐ ÞRIÐJIIPAGUR 12. i?BBTEMBER 1989 27
Afli og floti
Sala Sigureyjar frá Patreksfírði:
Yeðhafar sam-
þykkja að taka
tilboði Stálskips
Byggðastoftiun sat hjá við at-
kvæðagreiðslu um tilboðið
VEÐHAFAR í togaranum Sigurey samþykktu á fundi með
uppboðshaldara og bústjóra í gær að samþykkja boð Stál-
skips hf. í Hafhfarfirði í skipið. Byggðastofnun, sem er einn
stærsti veðhafinn, sat hjá við atkvæðagreiðsluna. Jafnframt
var samþykktur þriggja vikna frestur fyrir hæstbjóðanda
og aðra bjóðendur að standa við tilboð sín. Stálskip hafði
lýst því yfir í síðustu viku að það félli fi'á tilboði sínu en á
laugardag barst svo uppboðshaldara skeyti frá fyrirtækinu
þar sem það óskar eftir að standa við tilboð sitt til að firra
sig Qártjóni.
eftir Gylfa Þ. Gíslason
I.
Undanfarið hef ég skrifað nokkr-
ar greinar í Morgunblaðið um fisk-
veiðistjómina og vandamál sjávar-
útvegsins. Tilgangurinn hefur m.a.
verið að vekja athygli á, að fmmor-
sök erfiðleika sjávarútvegsins er
fólgin í því, að rekstur hans er óhag-
kvæmur, fyrst og fremst vegna
þess, að fiskveiðiflotinn er alltof
stór og útgerðarkostnaður því miklu
meiri en nauðsynlegur er til þess
að sækja þann afla, sem stjómvöld
ákveða að veiða megi úr fiskistofn-
unum við landið. Þessi staðreynd
rýrir ekki aðeins afkomu sjávarút-
vegsins, heldur skerðir hún hreinar
tekjur þjóðarheildarinnar vemlega.
Þjóðarbúið sóar miklum verðmæt-
um með því að kosta óþarflega
miklu til við hagnýtingu á verðmæt-
ustu auðlind þjóðarinnar, fiskinum
á miðunum við landið.
Ég og ýmsir fleiri hafa bent á,
að Alþingi hefur kveðið svo á í lög-
gjöfinni um fiskveiðistjómina, að
fiskistofnamir við landið séu sam-
eign þjóðarinnar. Með hliðsjón af
þessu m.a. geti það ekki talizt rétt-
mætt, að leyfi til þess að hagnýta
þessa sameiginlegu, mjög verð-
mætu auðlind, séu afhent ókeypis.
Fýrst stofnarnir séu ekki nógu stór-
ir til þess, að hægt sé að leyfa ótak-
markaða hagnýtingu, eins og óhætt
var áður fyrr, þannig að úthluta
verði leyfum til hagnýtingarinnar,
hljóti þessi leyfi að vera verðmæt,
og þá eigi þeir, sem fá þau, auðvit-
að að greiða fyrir þau með ein-
hveijum hætti. Fiskistofnarnir gefa
af sér arð, óháð afkomu útgerðar-
innar sem heildar. Annars væru
þeir ekki taldir verðmætir. Þegar
veiðileyfi em afhent ókeypis, er
þeim, sem þau hljóta, afhentur þessi
arður, sem þjóðarheildin á með
réttu og samkvæmt lögujri-
Þetta er önnur hlið rakanna fyrir
því, að hætta eigi að afhenda veiði-
leyfi ókeypis, heldur taka að selja
þau með einhveijum hætti. Hin hlið-
in, sem skiptir ekki minna máli, er
sú, að þegar til langs tíma er litið
er þetta fljótvirkasta leiðin til þess
að ná fram minnkun fiskiskipaflot-
ans með hagkvæmum hætti, þ.e.
þannig, að óhagkvæmustu skipin
hætti veiðum, en þær verði áfram
í höndum þeirra útgerðarmanna,
sem stundað geta veiðamar með
hagkvæmustum hætti.
II.
Allir þeir, sem mælt hafa með
því, að tekin verði upp sala á veiði-
leyfum, gera sér auðvitað grein
fyrir því, að hér væri um mjög
gagngera breytingu að ræða, sem
óskynsamlegt væri að reyna að
koma á í einu vetfangi. Megintil-
gangurinn með mínum skrifum um
þessi mál hefur verið að minna á,
að þegar að því kemur, að gera
verulegar breytingar á íslenzku
efnahagskerfi — og það getur varla
dregizt mjög lengi úr þessu — er
nauðsynlegt, að ný fískveiðistefna,
sem grundvallazt á sölu veiðileyfa,
verði einn af mikilvægustu þáttum
hennar. En þangað til má bæta
núverandi fiskveiðistjóm á ýmsan
hátt.
Um þessar mundir hefur mikið
verið rætt um erfiðleika útgerðar á
ýmsum stöðum úti á landsbyggðinni
og ógöngur, sem einstök bæjarfélög
hafa lent í. Hefur þá fiskveiðistefn-
unni oft verið um kennt, gagngerra
breytinga krafízt á henni, jafnvel
lagt til, að „kvótakerfið“ verði al-
gerlega afnumið.
Hér em varhugaverð sjónarmið
á ferðinni. Núverandi fiskveiðistjórn
hefur reynzt miklu hagkvæmari en
það kerfi, sem hún leysti af hólmi,
„skrapdagakerfið" svo nefnda, að
ekki sé talað um ótakmörkuðu físk-
veiðarnar, sem stundaðar vom áður
en heildarstjóm var tekin upp á
veiðunum við upphaf þessa áratug-
ar. í sannleika sagt hafa þessar
ótakmörkuðu fískveiðar verið meg-
inundirrót erfiðleika sjávarútvegs-
ins, meginorsök óhóflegrar stækk-
unar fískveiðiflotans, og leitt til
þess, að afkoman hefur nálgast
núllið, þegar til lengdar lét. Þeim,
sem þekkja til grundvallaratriða
nútíma fiskihagfræði, kemur þetta
ekki á óvart. Það er einmitt eitt af
undirstöðuatriðum hennar, að þeg-
ar leyfð sé ótakmörkuð og ókeypis
hagnýting á sameiginlegri auðlind
í sjávarútvegi, leiði það til ofveiði
og eyðingar á þeirri rentu, sem
auðlindin gefí af sér, þannig að flot-
inn hafi tilhneigingu til þess að
vaxa mun meir en aflinn, útgerðar-
kostnaður vaxi meira en afrakstur
og hagnaður af veiðum hverfi.
III.
Þetta er einmitt þa.ð, sem átt
hefur sér stað hér á íslandi eftir
styijöldina, en lengstum voru leyfð-
ar hér ótakmarkaðar veiðar á botn-
fiski. Fiskafli hefur sem betur fer
farið vaxandi síðan í stríðslok, að
sjálfsögðu einkum í kjölfar útfærslu
fiskveiðilögsögunnar, en einnig
vegna bættrar tækni. En fiskiskipa-
flotinn hefur þó vaxið miklu meira.
í þessu sambandi á að sjálfsögðu
að bera saman breytingu á aflaverð-
mæti og breytingu á verðmæti fiski-
skipaflotans, en ekki smálestatölu
hans, þar eð það er íjármagnsaukn-
ingin, sem máli skiptir. Sé þetta
gert, kemur í ljós, að frá lokum
síðari heimsstyijaldarinnar og fram
. til upphafs áttunda áratugarins
urðu ekki gagngerar breytingar á
aukningu aflaverðmætis annars
vegar og verðmætis fiskiskipaflot-
ans hins vegar. A árunum 1960—
1970 jókst afiaverðmætið um 26%,
en verðmæti flotans um 32%. En
frá 1970—1987 jókst aflaverðmæt-
ið um 106%, en verðmæti flotans
Gylfi Þ. Gíslason
„Við blasir, hvað farið
hefur úrskeiðis í sjávar-
útveginum, einkum
síðan í byrjun áttunda
áratugarins. Alltof mik-
ið hefiir verið fjárfest.
Hver króna, sem varið
hefur verið til flárfest-
ingar, ber minnkandi
arð. Aflinn hefur verið
sóttur með vaxandi til-
kostnaði.“
hins vegar um 180%. Sést þetta á
eftirfarandi línuriti, sem Þjóðhags-
stofnun hefur gert að beiðni minni.
Sjá línurit.
Um þijár bylgjur fjárfestingar í
sjávarútvegi hefur verið að ræða.
Hin fyrsta átti sér stað í kjölfar
loka heimsstyijaldarinnar síðari,
þegar endurnýjun Tiskiskipaflotans
hafði ekki getað átt sér _stað vegna
styijaldarinnar, en íslendingar
höfðu á hinn bóginn eignazt gildan
gjaldeyrisvarasjóð vegna mikils afla
og hagstæðs útflutningsverðs á
styijaldarárunum. Þetta var „ný-
sköpunartímabilið" svo nefnda.
Önnur fjárfestingarbylgjan hófst í
upphafí sjöunda áratugarins í
tengslum við miklar síldargöngur
að landinu. Hin þriðja og mesta
hófst síðan í byijun áttunda áratug-
arins í sambandi við uppbyggingu
atvinnulífs utan suðvestur-hornsins
svokallaða, og kennd hefur verið
við „byggðastefnu". Þessari gífur-
legu íj'árfestingarbylgju er í raun
og veru ekki lokið enn.
Þróunin sést greinilega, þegar
línuritið er skoðað. Við blasir, hvað
farið hefur úrskeiðis í sjávarútveg-
inum, einkum síðan í byijun áttunda
áratugarins. Alltof mikið hefur ver-
ið ij'árfest. Hver króna, sem varið
hefur verið til fjárfestingar, ber
minnkandi arð. Afiinn hefur verið
sóttur með vaxandi tilkostnaði.
Þjóðfélagið hefur sóað verðmætum.
Fram að níunda áratugnum var
meginskýringin á þessum mistökum
sú, að engin heildarstjórn var á fisk-
veiðunum og að opinberir aðilar,
sjóðir og bankar, stuðluðu eindregið
að þessari óhagkvæmu fjárfestingu.
Eftir að heildarstjórn fiskveiða var
hafin í upphafi þessa áratugar, hef-
ur því miður ekki tekizt að stöðva
stækkun fiskiskipaflotans. Á und-
anförnum árum hefur öllum ábyrg-
um mönnum mátt vera ljóst, að
fiskiskipaflotinn er of stór. Á það
hefur ekki heldur skort, að það
hafi verið viðurkennt af stjórnvöld-
um — í orði. En eins og tölur sýna,
hefur flotinn samt haldið áfram að
vaxa, — og heldur enn. Sú stað-
reynd ber vott um mjög alvarlega
meinsemd í íslenzku stjórnkerfi og
íslenzku átvinnulífi.
IV.
Það er því miður rétt, sem mjög
hefur verið haldið á loft undanfarið,
að núgildandi fiskveiðistjórn er ekki
fullkomin og að henni hefur ekki
tekizt að stuðla að árangri í stærsta
velferðarmáli íslenzks sjávarútvegs,
sem er minnkun fiskiskipaflotans.
En í raun og veru er þar ekki um
að kenna kjarnanum í sjálfri fisk-
veiðistefnunni, heldur ófullnægj-
andi og óheilbrigðri framkvæmd
hennar. Þess vegna má ekki draga
þá ályktun af þeim vandamálum,
sem óneitanlega er nú við að etja,
að hætta eigi að stjórna fiskveiðun-
um eða hverfa aftur að „skrap-
dagakerfi“, hvað þá ótakmörkuðum
fiskveiðum. Það þarf að gera ýmsar
breytingar á fiskveiðistjórninni, og
það er hægt að gera þegar á næsta
Alþingi. Það ætti að taka alveg
fyrir raunverulega stækkun fisk-
veiðiflotans frá því, sem nú er. Það
ætti að lengja verulega þann tíma,
sem leyfm eru veitt til, t.d. í fimm-
tán ár. Það ætti að veita einstakl-
ingum og lögaðilum veiðileyfm, en
ekki binda þau við skip. Og það
ætti að leyfa algjörlega frjáls við-
skipti með veiðileyfi.
I kjölfar slíkra ráðstafana mundi
margt breytast til batnaðar. En
stærsta sporið, sem hægt er að stíga
til þess að fiskiskipaflotinn minnki
með sem hagkvæmustum hætti,
yrði stigið með því að setja lög um
að greiða skuli fyrir veiðileyfi. Það
er umdeildara sjónarmið en þær
ráðstafanir, sem nefndar voru að
framan, enda gagngerari ráðstöfun.
Hugsanlegt væri að stíga slíkt spor
í litlum áföngum. Hitt er ljóst, að
slík viðbót við fiskveiðistefnuna
verður ekki gerð nema samfara
breytingum á efnahagsstefnunni í
heild, m.a. stefnunni í gengismál-
um, landbúnaðarmálum, peninga-
málum og flármálastjóm ríkisins.
Höfundur er prófessor í viðskipta-
og hagfræðideild við Háskóla
Islands.
Hraðfrystihús Patreksfjarðar
varð gjaldþrota 31. júlí sl. og voru
togarar fyrirtækisins, Sigurey og
Þrymur, seldir á uppboði 28. ágúst
sl. Þrymur var sleginn Byggða-
stofnun á 150 m.kr. og Sigurey
fyrirtækinu Stálskipi í Hafnarfirði
á 257,5 m.kr. Áttu Stapar næst
hæsta tilboð í Sigurey. Með sölu
þessara tveggja skipa var fyrirsjá-
anlegt að mestur hluti kvóta vertíð-
arbáta á Patreksfirði væri horfinn
af staðnum.
Þann 6. september sl. sendi
Guðrún Lárusdóttir, framkvæmda-
stjóri Stálskip, Stefáni Skarphéð-
inssyni, sýslumanni á Patreksfirði,
símskeyti, þar sem honum var til-
kynnt að Stálskip félli frá tilboði
sínu. Lýsti Guðrún því yfir að
helsta ástæða þéssarar ákvörðunar
væri að aðstandendur Stálskips
vildu ekki sitja undir ásökunum
um að þeir væru að kippa fótunum
undan heilu byggðarlagi. Því hefðu
þau ákveðið að færa Patreksfirð-
ingum „lífsbjörgina" á ný. Á laug-
ardag sendi svo Guðrún sýslu-
manni annað skeyti þar sem því
er lýst yfir að Stálskip óskuðu eft-
ir að standa við fyrra tilboð sitt
til að firra sig fjártjóni.
Stjórn Stapa hf. á Patreksfirði
ákvað á sunnudag að standa við
tilboð sitt í Sigurey að upphæð 257
m.kr.. Hlutafélagið Stapar var
stofnað af helstu aðilum í útgerð
og fiskvinnslu á Patreksfirði ásamt
Patrekshreppi í þeim tilgangi að
halda Sigurey á Patreksfirði. Hlut-
afjárloforð í Stöpum nema nú 85
m.kr.
Patreksfirðingar hafa áður sagt
að það verð sem Stálskip bauð í
Sigurey, 257,5 m.kr, hafi verið of
hátt og ekki hægt að reka skipið
ef það væri keypt á slíku verði.
Þegar Sigurður Viggóson, oddviti
Patrekshrepps og varaformaður
stjórnar Stapa, var spurður hvort
hann teldi ekki það sama eiga við
um boð Stapa upp á 257 m.kr.
sagði hann að hægt væri að reka
öll fyrirtæki ef nægilegt eigið fé
væri sett í þau. Miðað við þær
hugmyndir sem Patreksfirðingar
hefðu gert sér um verð á skipi
væri þetta vissulega of hátt verð
en ekki yrði hjá því litið að þetta
væri markaðsverð fyrir skip á borð
við Sigurey.
Aflinn á föstu verði og þjóðarauðsmat fiskiskipa 1945-1987
Vísitölur 1960=100
400
250
200
150
100
50
0
Skoðanakönnun félagsvísindastofiiunar íyrir Morgunblaðið:
Stuðningsmenn stjórnarinn-
ar 25,4% - 50,3% andvígir
Fylgi stj órnarflokkanna fimm 41% - Sjálfstæðisflokkur með 44%
RÍKISSTJÓRNIN nýtur stuðnings 25,4% kjósenda en 50,3% eru andstæð-
ingar hennar, samkvæmt niðurstöðum skoðanakönnunar, sem félagsví-
sindastofnun Háskóla íslands hefur gert fyrir Morgunblaðið. Samanlagt
fylgÚ stjórnarflokkanna, að Borgaraflokki og Samtökum um jafnrétti
og félagshyggju meðtöldum, er 41% af þeim sem afstöðu taka í könnun-
inni, en þessir flokkar hafa nú meirihluta á þingi. Sjálfstæðisflokkurinn
hefúr því meira fylgi en stjórnarflokkarnir samanlagt, eða 44%.
Alls fengust svör frá 1.049 manns
af upphaflegu 1.500 manna úrtaki,
sem var slembiúrtak úr þjóðskrá.
Urtakið er stórt og gefur mikla
möguleika til greiningar á niðurstöð-
um að mati umsjónarmanna könnun-
arinnar, sem voru Stefán Ólafsson
og Ólafur Þ. Harðarson.
Þijár spurningar voru lagðar fyrir
svarendur á aldrinum 18-75 ára um
hvað þeir myndu kjósa, ef alþingis-
kosningar yrðu haldnar á morgun.
Fyrst voru menn spurðir: Ef alþingis-
kosningar væru haldnar á morgun,
hvaða flokk eða lista heldurðu að þú
myndir kjósa? Þeir sem sögðu „veit
ekki“ við þessari spurningu voru
spurðir áfram: En hvaða flokk eða
lista heldurðu að líklegast sé að þú
myndir kjósa? Segðu menn enn „veit
ekki“ voru þeir spurðir: En hvort
heldurðu að sé líklegra að þú kjósir
Sjálfstæðisflokkinn eða einvem ann-
an flokk eða lista? 16,1% svarend-
anna sögðu „veit ekki“.eftir fyrstu
tvær spurningarnar, en þegar svör-
um við þriðju spurningu er bætt við
fer hlutfall óráðinna niður í 5,3%.
Þeim, sem svöruðu þriðja lið spurn-
ingarinnar þannig, að að þeir muni
líklega kjósa einhvern annan flokk
en Sjálfstæðisflokkinn, er skipt á
milli þeirra flokka í sömu innbyrðis
hlutföllum og fengust við fyrri tveim-
ur liðum spurningarinnar.
í töflu fjögur eru sýnd samanlögð
svör við þessum þremur spurningum.
í töflu eitt má sjá fylgi flokkanna
nú miðað við fyrri kannanir Félagsv-
Tafla I
Hvað myndu menn kjósa í alþingiskosingum nú?
Samanburður við fyrri kannanir og alþingiskosningarnar 1987.
Þeir sem taka afstöðu.
Fjöldi Kjósa Júní89 Maí89 Nóv.88 Kosn.87
Alþýðuflokkur 68
Framsóknarflokkur 135
Sjálfstæðisflokkur 338
Alþýðubandalag 97
Kvennalisti 103
Flokkur mannsins 5
Samt. jafnr. og félagsh. 4
Þjóðarflokkur 4
Borgaraflokkur 11
Frjálsl. hægrimenn 1
Aðrir 2
Samtals 768
% % % % %
8,9 11,3 10,9 10,5 15,2
17,6 20,3 19,8 23,3 18,9
44,0 39,3 41,8 29,6 27,2
12,6 8,6 9,7 10,6 13,4
13,4 15,2 12,6 21,3 10,1
0,7 1,1 0,8 0,7 1,6
0,5 0,9 0,3 0,1 1,2
0,5 1,1 1,9 0,7 1,3
1,4 1,8 0,5 3,0 10,9
0,1 0,4 1,6
0,3 100% 0,1
ísindastofnunar á kjörtímabilinu og
kosningaúrslit 1987.
Sjálfstæðisflokkur og Kvennalisti
bæta við sig frá kosningum, en allir
aðrir flokkar tapa fylgi, Borgara-
flokkurinn mestu eða næstum öllu.
Einu flokkarnir, sem bæta við sig frá
síðustu könnun,. eru Sjálfstæðis-
flokkur og Alþýðubandalag.
Tæpur helmingur krata
styður stjórnina
Spurt var hvort menn væru frekar
Tafla 7
Hvort er þú frekar stuðningsmaður ríkissljórnarinnar
eða andstæðingur?
Fylgismenn flokka: Stuðn.- maður Hlut laus Andstæð- ingur Neitar að svara AUs Fjöldi
Alþýðuflokkur 47,3 25,5 27,3 0,0 100% 55
Framsóknarflokkur 63,6 25,5 10,9 0,0 100% 110
Sj álfstæðisflokkur 5,1 9,3 85,3 0,3 100% 313
Alþýðubandalag 68,4 19,0 12,7 0,0 100% 79
Kvennalisti 29,8 15,5 54,8 0,0 100% 84
Aðrir svárendur Kyn: 18,5 33,8 43,5 4,2 100% 405
Karlar 27,7 18,8 51,5 2,0 100% 538
Konur Aldur: 23,0 26,6 49,0 1,4 100% 508
18-24 ára 16,6 28,6 54,3 0,6 100% 175
25-39 ára 23,3 20,8 54,5 1,5 100% 404
40-49 ára 25,8 22,0 50,5 1,6 100% 186
50-59 ára 34,7 18,2 45,5 1,7 100% 121
60-75 ára Búseta: 33,1 24,4 38,8 3,8 100% 160
Reykjavík 22,1 16,9 59,0 2,1 100% 385
Reykjanes 21,1 21.1 56,1 1,6 100% 246
Landsbyggðin 31,1 28,7 38,8 1,4 100% 415
Tafla 4
Svör við spurninguin 1 til 3 samanlögð.
Fjöldi Altir Kjósa mí
Alþýðuflokkur 68 6,5 8,9
Framsóknarfl. 135 12,9 17,6
Sjálfstæðisflokkur 338 32,2 44,0
Alþýðubandalag 97 9,2 12,6
Kvennalisti 103 9,8 13,4
Flokkur mannsins 5 0,5 0,7
Samt.jafnr./félh. 4 0,4 0,5
Þjóðarflokkur 4 0,4 0,5
Borgararflokkur 11 1,0 1,4
Fijálsl. hægrimenn 1 0,1 0,1
Aðrir 2 0,2 0,3
Myndi ckki kjósa 54 5,1
Skila auðu 98 9,3
Neita að svara 73 7,0
Veit ekki 56 5,3
Samtals 1049 99,9% 100%
stuðningsmenn eða andstæðingar
ríkisstjórnarinnar. Niðurstöðurnar
sjást í töflu fimm - stjórnin nýtur
stuðnings 25,4%, en 50,3% eru henni
andvígir. í töflu sjö eru stuðnings-
menn og andstæðingar stjórnarinnar
sundurgreindir eftir flokkum, kyni,
aldri og búsetu. Flestir kjósendur
Sjálfstæðisflokks eru andstæðingar
stjórnarinnar, 85,3%, en 5,1% sjálf-
stæðismanna styðja hana. Eins og í
fyrri könnunum kemur fram að af
stuðningsmönnum stjórnarflokkanna
á stjórnin minnstan stuðning meðal
alþýðuflokksmanna. Af kjósendum
Tafla 5
Hvort ert þú frekar stuðningsmaóur
ríkisstjómarinnar eða andstæðingur?
Fjöldi Hlutfall
Stuðningsmaður 266 25,4
Hlutlaus/óviss 236 22,6
Andstæðingur 526 50,3
Neitar að svara 18 1,7
Samtals 1046 100%
Tafla 6
Telur þú að núverandi ríkisstjórn valdi hlutverki sínu betur, svipað eða verr en síðasta ríkisstjórn? (Ríkis- stjórn Steingríms Hermannssonar borin saman við ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar).
Fjöldi Hlutfall
Betur 199' 19.0
Svipað 407 38,8
Verr 367 35,0
Neitar að svara 14 1,3
Veit ekki 61 5,8
Samtals 1048 99,9%
Alþýðuflokksins styðja 47,3% stjórn-
ina en 27,3% eru andvígir henni.
Alþýðubandalagsmenn eru dyggustu
stuðningsmenn stjórnarinnar, 68,4%
styðja hana en 12,7% eru á móti.
Af framsóknarmönnum styðja 63,6%
ríkisstjórnina og 10,9% eru henni
andvígir. Hæst hlutfall óákveðinna
hjá stuðningsmönnum einstakra
flokka er hjá Alþýðuflokki og Fram-
sóknarflokki, 25,5%. Sjálfstæðis-
menn eru hins vegar ákveðnastir í
afstöðu sinni, aðeins 9,3% eru óá-
kveðnir eða hiutlausir gagnvart
stjórninni.
Lítill marktækur munur er á af-
stöðu kynjanna til ríkisstjómarinnar.
Hins vegar kemur glöggt fram að
stjórnin á fleiri andstæðinga eftir því
sem neðar dregur í aldursstiganum.
54,3% kjósenda á aldrinum 18-24
ára eru á móti stjórninni, en 38,8%
í elzta hópnum, 60-75 ára. Þá er
umtalsvert meiri andstaða við ríkis-
stjórnina á Suðvesturhorninu, 59,9%
í Reykjavík og 56,1% á Reykjanesi,
en 38,8% landsbyggðarmanna eru
andvígir stjórninni.
35% telja stjórnina verri en
síðustu sljórn -19% betri
Loks var spurt hvort menn teldu
að ríkisstjórn Steingríms Hermanns-
sonar veldi hlutverki sínu betur, svip-
að eða verr en stjóm Þorsteins Páls-
sonar. Niðurstöðumar em í töflu
sex. Nítján af hundraði telja stjórnina
betri en síðustu stóm, 38,8% svip-
aða, og 35% telja hana verri. Flestir
sjálfstæðismenn, eða 70,4% telja
stjórnina verri. .Hins vegar telja
59,5% Alþýðubandalagsmanna hana
betri.