Morgunblaðið - 14.01.1990, Blaðsíða 2

2 FRÉTTIR/INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 1990
Viðskiptin við Sovétríkin:
Krafizt er 20 til 35%
verðlækkunar á lagmeti
INNKAUPASTOFNUNIN Sovrybflot í Sovétríkjunum hefur fengið
fimmtungi minna af gjaldeyri til kaupa á lagmeti héðan en í fyrra
og hafa forystumenn þar eystra því krafizt 20 til 35% verðlækkunar
í dollurum talið á afurðum héðan til að geta keypt sama magn og
síðast. Náist samningar um söluna til Sovétríkjanna er ljóst að bæði
kemur til verðlækkun og minna magn. Á síðasta ári seldum við lag-
meti til Sovétríkjanna, alls 1.060 tonn, fyrir um 285 milljónir króna á
meðalgengi dollars, en það er um fimmtungur af heildarverðmæti
útflutts lagmetis.
Morgunblaðið/Bjami
Skemmdirnar á Heiðrúnu kannaðar í slipp í Reykjavík í gær-
morgun.
Gat á síðu Heiðrúnar
Bolungarvík.
GAT kom á síðu skuttog'arans Heiðrúnar frá Bolungarvík að-
faranótt fostudags er skipið rakst á ísjaka þar sem það var að
veiðum um 30 sjómílur norður af Horni. Á þessum slóðum var
dimmviðri og jakahrafl og fékk skipið högg á síðuna aftan-
verða, þar sem vélarrúmið er.
Samninganefnd frá Sölusamtök-
urrí lagmetis hefur um tíma ver-
ið í Moskvu til samningaviðræðna
og verður þar fram yfir helgi, en
fundur er fyrirhugaður á mánudag.
Garðar Sverrisson, framkvæmda-
stjóri SL, sagði að töluverð stífni
væri komin í viðræðurnar. Fulltrúar
SL hefðu komið nokkuð til móts við
sovézku samningamennina, en með
afar litlum árangri. Ljóst væri, að
næðust samningar, yrði um sam-
Virðisauki
talinn til
kostnaðar
VERÐLAGSSTOFNUN hefur gef-
ið út tilkynningu, þar sem athygli
þeirra sem framleiða, flytja inn
eða kaupa virðisaukaskattskylda
vöru til endursölu, er vakin á því
að óheimilt sé að telja skattinn
til kostnaðarverðs vöru, og skuli
skatturinn því ekki vera hluti af
álagningarstoftii.
Smásali leggur síðan álagningu
sína á kostnaðarverðið frá heild-
salanum, og síðan virðisaukaskatt
þar ofan á, þannig að varan er þar
með orðin tvískattlögð. Við ætlum
að þetta sé athugunarleysi, þar sem
menn eru vanir því að sá kostnaður
sem fellur til í tolli tilheyri kostnað-
arverði, og sé þar af leiðandi hluti
af grundvelli til álagningar," sagði
Guðmundur Sigurðsson lögfræðing-
ur hjá Verðlagsstofnun.
drátt frá síðasta ári að ræða. Fram-
leiðendur gætu ekki sætt sig við það
verð, sem Sovétmenn byðu enda
þýddi það einfaldlega taprekstur.
Þessi staða væri mjög alvarleg,
bæði vegna þess hve mikill hluti við-
skiptin við Sovétríkin væru af heild-
inni og ennfremur vegna þess að
rekstur sumra niðurlagningarverk-
smiðjanna byggðist nær allur á
framleiðslu fyrir þennan markað.
Helztu afurðir, sem seldar hefðu
verið í austurveg væru gaffalbitar,
reykt síld, matjessíld og þorsklifur.
Hvað aðra markaði varðaði sagði
Garðar að salan til Vestur-Þýzklands
væri að færast í eðlilegt horf eftir
áföllin vegna mótmæla hvalfriðunar-
sinna. Tengelmann væri byijaður að
kaupa lagmeti héðan, en samningar
við Aldi-Sud hefðu ekki enn verið
endumýjaðir. Gert væri ráð fyrir
því, að salan til Vestur-Þýzkalands
næmi allt að 500 milljónum á þessu
ári. Hins vegar væri staðan verri
hvað sölu á grásleppuhrongakavíar
varðaði. Mest af honum færi til
Frakklands, en þar geysaði harð-
vítugt verðstríð, sem hefði meðal
annars knúið seljendur til lækkana.
Sala til Bandaríkjanna færi vax-
andi, en þar er SL í samvinnu við
norska fyrirtækið King Oscar Inc.,
sem sér um dreifingu afurðanna
héðan.
Vestur-Evrópa, einkum Vestur-
Þýzkaland og Frakkland, er mikil-
vægasti markaður okkar fyrir lag-
meti. Þangað fara um 60% af öllum
' útflutningnum. Til Sovétrtíkjanna
fara um 20% og til Bandaríkjanna
10 til 15%. Andvirði útflutts lagmet-
is á síðasta ári nam 1.306 milljónum
króna.
Við höggið dældaðist skipið
nokkuð og gat kom á byrð-
inginn. Engin hætta var á ferðum.
Skipverjum tókst að þétta lekann
og var haldið til hafnar í Bolung-
arvík. Þangað kom skipið um
hádegi í gær og voru skemmdir
þá kannaðar nánar. Ákveðið var'
að skipið færi í slipp til Reykjavík-
ur og kom þangað laugardags-
morgun. Gert er ráð fyrir að við-
gerð taki 2-3 daga. Gunnar
Sendiherrar
geri grein
fyrir risnu-
reikningum
MEÐAL nokkurra sendiherra ís-
lands er nú kurr, vegna þess að
þeir þurfa að gera utanríkisráðu-
neytinu grein fyrir risnureikning-
um sem eru umfram 750 sterlings-
pund á mánuði (75 þúsund krón-
ur). Jón Baldvin Hannibalsson,
utanríkisráðherra sagðist telja
fullkomlega eðlilegt að sendiherr-
arnir skili greinagerð um notkun
sína á risnu í þágu þjóðarinnar.
etta er eðlileg stjómsýsluregla
og ég hef ekki orðið var við
neinn kurr, vegna þess að henni sé
fylgt eftir,“ sagði utanríkisráðherra.
Ráðherra var spurður hvort hér
væri um nýbreytni að ræða hjá ut-
anríkisráðuneytinu: „Nei, en þessari
reglu er nú fylgt eftir. Það er regla
að sendiherrum er gert að skila
skýrslu um hvernig þeir nýta risnu- j
reikninga sína. Það er sjálfsagt
vegna þess að þeim er greidd ákveð-
in upphæð af launum vegna risnu,
og til þess ætlast að henni sé varið
í þágu ríkisins," sagði Jón Baldvin
Hannibalsson, utanríkisráðherra.
Snjór fyrir
skemmtun
eldra fólks
Siglufirði.
SNJÓ kyngdi niður á Siglufirði í
fyrrinótt.
Snjórinn kom Siglfirðingum ekki
á óvart, enda eru þeir vanir því
að veðurguðirnir geri mönnum erfitt
fyrir þegar Kvenfélagið Vor heldur
árlega skemmtun fyrir eldri borgara,
en skemmtunin var einmitt haldin í
gær. Oft hefur gert versta veður
þann dag, en veðrið í gær var milt,
þó ekki væri greiðfært um bæinn.
Matthías
Hugmyndir samgönguráðherra um jarðgöng á Vestfjörðum:
Framkvæmdir hefjist á
næsta ári o g* ljúki 1995
SAMGÖNGURÁÐHERRA, Steingrímur J. Sigfússon, kynntí í ríkis-
sljórn í vikunni hugmyndir sínar um að flýta gerð jarðganga á
Vestfjörðum. Hann segir hugmyndirnar tengjast stöðu byggða-
mála og fólksfækkun á þessu svæði. Ráðherra vill að byijað verði
á verkinu um mitt næsta ár og því lokið 1995, en vegaáætlun
gerir ráð fyrir að framkvæmdir hefjist 1992 og þeim ljúki 1999.
Vestfirskum sveitarstjómarmönnum sém rætt var við bar saman
um að jarðgöngin gætu skipt sköpum fyrir aðliggjandi byggðalög
og því fyrr sem hafist væri handa, því betra.
Hugmyndir um að byija fyrr og hraða gerð jarðganga á Vest-
fjörðum hafa verið kynntar í ríkisstjórninni. Neðri kortin sýna
tvær gerðir ganga sem til greina koma.
Um kostnað við að flýta og
hraða verkinu segir sam-
gönguráðherra, að ef af verði
þurfi að taka nokkur lán til þess
að brúa bilið að þeim greiðslum
sem gert er ráð fyrir á vegaáætl-
un. Þó þurfi alls ekki að verða
dýrara að vinna verkið hratt. Lán-
in myndu verða
tekin til skamms
tíma og að mestu
greidd á árunum
1996-99 eftir þvf
sem fé félli til af
vegaáætlun.
Hins vegar þyrfti að finna leiðir
til að greiða vexti af lánunum.
Vegaáætlun gerir ráð fyrir að
heildarkostnaður við göngin verði
2.400 milljónir króna. Ráðherra
segir ekki ljóst hve mikil lán þurfi
að taka, þau muni þó nema hundr-
uðum milljóna. Fyrsta fram-
kvæmdaárið, 1991, gæti lántöku-
þörfin legið nærri 240 milljónum.
Ennþá verði ekki séð hvort lánin
þyrfti að taka erlendis, en vissu-
lega væri ánægjulegt ef hérlendis
yrði haldið sérstakt skuldabréfa-
útboð vegna þessa verkefnis. Þá
segir ráðherra að hann vilji láta
endurskoða langtímaáætlun í
vegamálum á næsta ári og þá
yrði hægt að taka Iánagreiðslum-
ar inn í myndina.
Til þess að
greiða vaxta-
kostnað komi til
greina bein
framlög ríkisins,
nokkurs konar
byggðaframlög,
auk þess sem heimamenn kynnu
að leggja sitt af mörkum með því
að greiða nokkurra krónu gjald
af hveijum bensínlítra sem seldur
er á Vestfjörðum. Fyrir því séu
fordæmi, til dæmis frá Noregi.
Þá sé hugsanlegt að endurskoða
eða hægja á öðrum framkvæmd-
um á svæðinu, eins og við hafnir
og flugvelli. Það hljóti að nægja
að hafa vöruflutningahöfn á
ísafirði en fiskihafnir annars
staðar. Steingrímur segist enn-
fremur hafa beðið aðra ráðherra
að kanna hvort hægja megi á
framkvæmdum á sviði skóla- og
heilbrigðismála.
Ragnar Jörundsson, sveitar-
stjóri á Suðureyri, segir að jarð-
göngin muni hafa geysimikla þýð-
ingu fyrir Vestfirðinga. „Hér
strandar allt á samgöngunum.
Með jarðgöngum yrðu firðirnir
eitt atvinnusvæði, greitt myndi
fyrir miðlun á fiski milli plássa
og samvinnu sveitarfélaganna á
öðrum sviðum. Því fyrr sem byij-
að verður á framkvæmdum, því
fyrr hefst framþróunin. Hugarfar
fólks breytist og það öðlast aftur
trú á sitt byggðarlag."
Kristján J. Jóhannesson, sveit-
arstjóri á Flateyri, tekur undir
með Ragnari og segir að göngin
muni hafa góð áhrif á alla mála-
flokka. „Bættar samgöngur hafa
beinlínis sálarleg áhrif á fólk. Ef
gerð ganganna verður flýtt er
líklegt að einhveijir sem nú
hyggja á að flytja á mölina hætti
við það.“
Haraldur Líndal Haraldsson,
bæjarstjóri á ísafirði, segir jarð-
göngin eitt mikilvægasta mál sem
komið hefur upp á undanförnum
árum varðandi þróun byggðar á
norðanverðum Vestfjörðum. „Ef
göngin verða ekki grafin næstu
ár má óttast enn frekari fækkun
á fjörðunum,“ segir Haraldur.
Hann segir að öll þjónusta, til
dæmis í heilbrigðismálum, muni
batna með jarðgöngunum. Þau
verði atvinnulífi almennt til fram-
dráttar og geti haft þau áhrif að
húsnæði fari að stíga aftur í verði.
Þeir Haraldur og Kristján segja
báðir fulla ástæðu til að skoða
hugmyndir um bensfngjald og að
hægja á öðrum framkvæmdum til
að greiða fyrir gangagerðinni.
Ragnar kveðst hins vegar telja
að bensíngjald á Vestfjörðum sé
ekki sanngjörn leið, þegar litið sé
á það sem Vestfirðingar leggja í
þjóðarbúið. En Haraldur nefnir
að öll fjárfesting komi einhvers
staðar niður og spyr hvers vegna
þeir sem hagnast mest ættu ekki
að kosta einhverju til.
BAKSVIÐ
eftirÞórunni Þórsdóttur