Morgunblaðið - 14.01.1990, Blaðsíða 37

37
MQRGUNBLAfflÐ MINMINGAR SUNNtpAQLR 14. JANÚAR 1990
Laufey Benedikts-
dóttír frá Akureyri
mönnum sendum ég og fjölskylda
mín okkar innilegustu samúðar-
kveðjur. Megi hin eilífa hvíld vera
með henni.
„Far þú í friði,
friður Guðs þig blessí,
hafðu þðkk fyrir alit og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt."
(V. Br.)
Harpa Guðmundsdóttir
Stefanía Guðjónsdóttir fæddist
ekki inní neitt veraldlegt ríkidæmi.
En að henni stóð fólk sem vandaði
líf sitt og lagði uppúr auðlegð hjart-
ans og því kristilega hugarfari sem
einkenndi svo mjög æskuumhverfi
okkar sem nú erum á miðjum aldri.
Þá var arfur íslendinga enn í háveg-
um hafður, en stéttaskipting meiri
en nú. Og þótt ýmsu hafi farið aft-
ur frá því sem áður var hefur þjóð-
félagsbreytingin helzt orðið til jöfn-
unar sem betur fer. Öðru hefur
hrakað og mættum við hafa þó
nokkrar áhyggjur af því; tilað-
mynda eru tengslin við íslenzka
menningu og þjóðlíf í þúsund ár því
miður önnur en áður var. Stefanía
minntist á breytt þjóðlíf í samtals-
grein sem Guðrún Guðlaugsdóttir
skrifaði um hana í Lesbók í febrúar
í fyrra og má vísa til þess nú þegar
hún er kvödd. Þá getur Agnar Ko-
foed Hansen æskuheimilis hennar
í ágætri minningabók Jóhannesar
Helga, Á brattann, en þar rifjar
Agnar upp hvemig foreldrar hans
kynntust í Ásbyrgi að Hverfisgötu
71, bætir því svo við að „í austur-
éndanum bjó Guðjðn Sigurðsson,
faðir Stefaníu síðar konu Lárusar
Jóhannessonar hæstaréttardómara.
Stefanía var mikil námsmanneskja
og í hópi fyrstu kvenstúdenta hér
á landi, las upphátt, einkum undir
próf — og hafði ég gaman af að
hlusta á hana í gegnum þilið. Guð-
jón var grandvar og alvörugefinn
maður, kom mér alltaf fyrir sjónir
eins og rússneskur bóndi úr skáld-
sögu eftir Tolstoy."
Eg man Guðjón vel og lýsing
Agnars er ágæt. Það var ekki sízt
skeggið á efri vör sem minnti á
rússnesku bænduma enda var það
mikið og eftirminnilegt. Guðjón
hafði verið sjómaður á Suðumesjum
þegar hann kynntist Guðnýju Ein-
arsdóttur, móður Stefaníu. Hún var
hlý kona og eftirminnileg, en hlé-
dræg einsog bóndi hennar. Bæði
vom þau Guðjón hneigð til bóka
og fróðleiks og sjálfsmenntun þeirra
auðlegð sem var öðru ríkidæmi
betri. Láms tengdasonur þeirra lýs-
ir ættum þeirra í því mikla riti sínu
Blöndalsættinni og má enn vísa til
þess. í minningu minni rís Guðný
úr æskuumhverfinu einsog þær
góðu gömlu konur sem Halldór
Laxness lýsir í sögum sínum og eru
öðm fólki eftirminnilegri, og sann-
menntaðri til hjartans en tíðkast í
mergðarþjóðfélagi nútímans. Og
verkamaðurinn Guðjón Sigurðsson
ávallt með bók í hendi þegar færi
gafst.
Þetta var þá það mannræktarfólk
sem að Stefaníu stóð. Þetta var
andrúm hennar í æsku. Og í þess-
ari umgjörð ólust frændsystkin mín
upp, börn Stefaníu og Lámsar; Jó-
hannes, Guðjón og Jósefína Lára.
Með þennan arf og auðlegð hjarta
síns tókst hún á við lífið. Það var
ekki alltaf dans á rósum en þó oft
einsog verða vill. Sjálf sagði hún
það hefði í senn verið sigur hennar
mestur og gæfa alla tíð er hún
kynntist Lárusi móðurbróður
mínum og tilfinningar þeirra flétt-
uðust saman einsog fögur blóm og
fjölær. Hún sagði ávallt: Láms
minn, ef hún nefndi hann á nafn.
Og óhikað hélt hún því fram að ást
hennar á honum hefði aukizt með
ámnum en ekki dvínað. Lárus
þreyttist aldrei á að sýna henni
ástúð í verki og bar hana raunar á
höndum sér alla tíð. Hann þurfti á
henni að halda, það vissi hann. Og
hún var stór í breyskleika hans sem
Guðjón læknir, sonur þeirra, dregur
framí fróðlegum inngangi sínum
að BlÖndalsættinni. Þau giftust
tveimur ámm eftir að hún tók stúd-
entspróf og var hún þá 22ja ára,
fædd 15. janúar 1902. Lárus reyndi
það einnig oft hvflíkur bakhjarl hún
var honum í þeim stormum sem oft
næða um stjórnmálamenn og þá
sem þurfa að takast á við umhverfí
sitt. Þegar þrútnaði með honum og
pólitískum andstæðingum hans
þurfti hann að segja af sér emb-
ætti hæstaréttardómara og sækja
æm sína aftur til dómsvaldsins. Þá
kurraði í hveiju húsi, sól skein á
vopnin og svo fjandskaparfull sú
pólitíska gusa sem á hann gekk að
hann þurfti á öllu sínu að halda til
að standast veðrin. Slík reynsla er
í raun þjóðfélagslegt böl og vonandi
liðin saga að mestu. En meðan hún
gengur yfir er nauðsynlegt að blása
í kaun og lifa næðinginn af. Það
gerðu þau Lárus með sóma enda
samhent í öllu og sáttfýsi hans arf-
ur sem hann hlaut í ríkum mæli frá
föður sínum, Jóhannesi bæjarfógeta
og alþingisforseta. Sá eðlisþáttur
er dýrmæt eign og raunar mikils-
verð gjöf þeim sem fá að njóta
hans en vandmeðfarinn einsog ann-
að í návígi næðingssams þjóðfélags.
í þessum eldi hertist Lárus og úr
honum kom hann svo sáttur við guð
og menn að undmn sætti. Þá gat
hann í friði fundið óvenjulegum
gáfum viðnám í ættfræði og þjóð-
legum fróðleik sem urðu hugðarefni
hans síðustu árin. Þar fann hann
svör við áleitnum spurningum, þar
voru skýringar á ýmsu sem áður
var einsog hver annar leyndardóm-
ur; þar birtist maðurinn í reisn sinni
og smæð, einn og afhjúpaður af
áleitnum miskunnarlausum tíma
sem einnig felur ótalmargt undir
líknsömu yfírborði gleymskunnar.
En umfram allt geta þessi fræði
verið sú hvönn sem hægt er að
halda í þegar sextugt dýpi samtím-
ans og öryggisleysi líðandi stundar
blasa við. I þessari haustfölu kyrrð
þegar lygndi í kringum þau Lárus
var eins og þessi orð úr Predikaran-
um yrðu yfírskrift ævikvöldsins í
hliðhollu og vinsamlegu umhverfí:
Betri er handfylli af ró en báðar
hendur fullar af striti og eftirsókn
eftir vindi. Það er gott að eldast
inní svo þroskandi fullnægju, með
fyrirheit eilífðarinnar fyrir stafni.
Stefanía kunni vel að meta Hann-
es Hafstein og skáldskap hans —
og raunar held égliún hafi metið
hann öðrum fremur. Það var einnig
arfur úr föðurgarði þvíað sjómaður-
inn Guðjón Sigurðsson fylgdi
heimastjórnarmönnum og Hannes
stóð þjóðfélagshjarta hans næst.
Það var keppnislund og karl-
mennska Hannesar sem dró Stef-
aníu að honum og verkum hans og
engu líkara en það væri fomkonu-
þráður í henni þegar hún leit yfír
líf sitt, svo hreinskilin og hetjulund-
uð sem hún var. Sjálf hafði hún
verið í sporum fjalldrapans, bæði í
foreldrahúsum þegar fátæktin var
fylgikona alþýðufólks og þá ekki
síður í hretunum seinna á ævinni,
en þessari jurt lýsir Hannes svo:
Hann vex upp í kjarri og hreykist ei hátt,
en heldur við jörðina, blðmskreytir fátt,
en stendur því fastar og lifir því lengur
og lætur ei buga sig, hvemig sem gengur.
Stefanía Guðjónsdóttir blóm-
skreytti að vísu umhverfi sitt. En
hún var óbuguð þrátt fyrir mótlæti
og vonbrigði ýmiss konar. Og hún
var góð kona samkvæmt hugmynd-
um Njálu; minnir á Þórhöllu Ás-
grímsdóttur sem var „vel að sér gör
í öllu“. Hún er góð kona, segir Njáll
í brennunni um þessa tengdadóttur
sína sem var gift Helga Njálssyni
og stóð með bónda sínum meðan
stætt var en ræktaði minningu hans
að brennu lokinni.
Þannig reyndum við einnig öll
Stefaníu sem var höfðingi fjölskyld-
unnar þegar hún lézt, svo vel sem
hún hélt andlegri ró og auðlegð
hjartans.
I síðasta samtali okkar Stefaníu
hafði hún litlar sem engar áhyggjur
af veröldinni. Hún var vongóð enda
trúuð kona og vel sjóuð. En hún
kveið fyrir einu — og aðeins einu:
Að ég hitti ekki Lárus minn, einsog
hún komst að orði. Svo óendanleg
fannst henni eilífðin að það slys
gæti hent að þau Lárus færust á
mis. Það eitt var óbærileg tilhugs-
un.
Matthías Johannessen
Fædd 23. júní 1898
Dáin 7. janúar 1990
Að heilsast og kveðjast er lífsins
saga. Gleði og sorg skiptast á. Mikið
sem það getur verið erfítt að setja
samasemmerki milli aldurs og frá-
falls ástvinar.
Amma mín, Laufey Benedikts-
dóttir, fæddist í Svartárkoti í Bárðar-
dal. Hún var dóttir hjónanna Ingi-
bjargar Vigfúsdóttur og Benedikts
Benediktssonar. Ung að árum flutt-
ist hún frá Þingeyjarsýslu ásamt for-
eldrum sínum til Akureyrar og ólst
þar upp við - hin bágu og ótryggu
kjör alþýðu þeirra tíma. Hin kröppu
kjör hvöttu hana og efldu til sjálf-
stæðis.
Ung kona, 22 ára, hélt hún til
Hafnar sér til menntunar. Hún átti
sér þann draum að verða ljósmóðir
en úr því gat ei orðið. Hún kynntist
hins vegar starfrækslu þvottahúsa,
vann í einu slíku og sótti sér mennt-
un á því sviði. Henni líkaði vistin vel
í Kaupmannahöfn en eftir tveggja
ára dvöl og menntun þar í borg varð
tryggð hennar í garð foreldranna
yfirsterkari og sneri hún því heim
til Akureyrar. í heimabæ sínum lét
hún ekki deigan síga, setti á stofn
straustofu á heimili foreldra sinna í
Hafnarstræti sem varð upphaf að
víðtækari rekstri. Átti hún og rak
þvottahúsið Mjöll til ársins 1943.
Þegar Húsmæðraskóli Akureyrar tók
Studioblóm
Þönglabakka 6,
sími 670760.
Kransar
Krossar
Kistuskreytingar
Heimsendingar-
þjónusta.
Þ.ÞOBBBlMSSON &C0
[3000000.
gólfflísar - kverklistar
ÁRMÚLA29, SÍMI 38640
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI
til starfa réðst Laufey til hans og
kenndi þar um nokkurra ára skeið.
Árið 1953 fluttist hún til Reykjavíkur
ásamt öldruðum föður sínum. Þar
stundaði hún sitt fyrra starf um ára-
bil og hóf síðan störf í iðndeild ÁTVR
þar sem hún endaði sinn starfsferil.
Með breyttum lífsskilyrðum hófst
síðasti kafli lífshlaups Laufeyjar
Benediktsdóttur. í fyrsta skipti réð
hún tíma sínum sjálf og naut þess
að veija honum sjálfri sér og fjöl-
skyldunni til gagns og gleði. Bók-
menntir almennt, leikhús og listsýn-
ingar höfðuðu sterkt til hennar og
naut hún þessa í ríkum mæli og
miðlaði okkur barnabörnunum óspart
af sinni reynslu.
Amma Laufey hélt andlegri reisn
sinni til síðustu stundar. Líkamlegir
kraftar fóru hins vegar þverrandi
síðustu árin og sótti hún þá dótturina
Rögnu oftar en áður heim og naut
þar góðrar umhyggju og alls þess
er hún sjálf hafði gefið öðrum allt
sitt líf. Þrotin að kröftum kvaddi hún
þennan heim eftir stutta legu. Hún
andaðist að morgni sunnudagsins 7.
janúar í Sjúkrahúsi Akraness.
Það var allt til í fari þessarar konu
sem við barnabömin getum tekið
okkur til eftirbreytni.
Nú þegar amma er öll er margs
að minnast. Fyrst og fremst er þakk-
læti okkur efst i huga, þakklæti fyr-
ir allt veraldlegt sem og andlegt sem
hún færði í okkar hús. Við erum rík
af reynslu og minningu um góða og
fórnfúsa konu, konu sem fómaði lífí
sínu fyrir einkadóttur sína og börn
hennar átta. Minningin um ömmu
og allt hið góða sem hún veitti okkur
gerir okkur sterk og samhent.
Ég vil ljúka þessum kveðjuorðum
með kafla úr ljóðinu „Kveðja" eftir
eitt eftirlætisskáld hennar, Davíð,
Stefánsson.
Við framtíð mína fléttast örlög þin.
Að fótum þínum krýpur öll mín saga.
Og legðu svo á höfín blá og breið. -
Þó blási kalt, og dagar verði að árum,
þá veit ég, að þú villist rétta leið
og verður mín - i bæn, í söng og tárum.
Fyrir hönd barnabarnanna,
Bergljót Skúladóttir
Faðir okkar, t
KJARTAN PÉTURSSON
vélstjóri,
Hraunbæ 84,
lést á Hrafnistu í Reykjavík 12. janúar.
Edda Kjartansdóttir,
Stefania Kjartansdóttir.
t
Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi,
MAGNÚS BJÖRNSSON
trésmiður,
Hrauntungu 83,
Kópavogi,
verður jarðsunginn frá Kópavogskirkju þriðjudaginn 16. janúar
kl. 13.30.
Hildur Einarsdóttir,
Björn Magnússon, Anna Sigurveig Ólafsdóttir,
Einar Magnússon, Guðný Helga Gunnarsdóttir,
Anna Magnúsdóttir, Þorbergur Karlsson,
Hildur Magnúsdóttir, Þóroddur Helgason,
Hjördís Magnúsdóttir, Benedikt Höskuldsson,
Sverrir Magnússon
og barnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
GUNNARS ÁSGEIRSSONAR,
Krosseyrarvegi 11,
Hafnarfirði.
Sérstakar þakkir til lækna og starfsfólks St. Jósefsspítala í Hafnar-
firði.
Hallbjörg Gunnarsdóttir, Guðni V. Björnsson,
Erla Gunnarsdóttir, Guðmundur Jafetsson,
börn, tengdabörn og barnabörn.
LEGSTEIINIAR
GRANIT-'MARMARI
Helluhrauni 14, 220 Hafnafjörður,
pósthólf 93, símar 54034 og 652707.