Morgunblaðið - 14.01.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. JANUAR 1990
ÞRIEYGAR OG ÞRIGGJA
METRA HÁAR
„O, ÞETTA er nú ekkert nýtt,“
sagði rússneskukennarinn minn
þegar ég vildi í einum timanum
ræða við hana um fljúgandi
fúrðuhluti og mikil skrif sovéskra
blaða um þá upp á síðkastið.
„Síðustu árin hefúr lítið borið á
tali um fljúgandi furðuhluti" hélt
hún áfram. „En nú er þetta byrj-
að aftur. Kannski vegna þess að
fólki er aftur farið að leiðast!"
Fró Jóni
Ólofssyni í
Og svo kom stutt ræða um glasn-
ost og perestrojku sem í fyrstu
gerði fólk áhúgasamara um jarð-
nesk mál en eru nú að verða úrelt
umræðuefni svo fólk sækir á ný í
hugleiðingar um fljúgandi furðu-
hluti og ýmislegt fleira sem ekki
þykir gáfulegt að hugsa mikið um.
En þeir atburðir sem einkum hafa
vakið upp þetta tal, og íslenskir
blaðalesendur hafa eflaust frétt af,
eru frásagnir af geimskipi og furðu-
legum verum við borgina Voronezj
í Rússlandi.
Fjölmargir sjónarvottar hafa lýst
atburðunum með svipuðum hætti.
Nokkrum sinnum nú í haust á spor-
öskjulaga hlutur að hafa flogið yfir
bæinn og lent rétt fyrir utan hann.
Hluturinn var talinn vera um það
bil fimmtán metrar á lengd og fímm
á breidd. Hann staðnæmdist í eins
til tveggja metra hæð yfir jörðu og
rak niður burðarfætur sem héldu
honum uppi. Út úr skipi þessu stigu
svo verur, á að giska þriggja metra
háar og hálslausar en með ein-
hverskonar höfuð á búknum og
þrjú augu sem lýsti af. Þær eyddu
dijúgum tíma úti við og virtust
aðallega vera að taka jarðvegssýni.
Það er ekki nóg með að frásagn-
ir fólks af þessu séu furðu líkar.
Ummerki kváðu líka hafa fundist
eftir geimfarið, bæði holur .eftir
burðarfæturna og aukin geisla-
virkni í jarðvegi á þeim stað þar
sem það á að hafa lent.
Og hvemig á nú að bregðast við?
A að trúa eða ekki trúa? Þeir sem
telja sig upplýsta, menntaða og
skynsamlega þenkjandi reyna eins-
og rússneskukennarinn minn að
gera lítið úr öllu saman og sjá alls-
kyns sálrænar skýringar á furðu-
sögum fólksins. En svo eru aðrir
sem telja umræðuna ekki tilkomna
vegna þess að fólk sé að missa
áhugann á umbótunum heldur þvert
á móti einmitt afleiðingu þeirra og
benda á að á þessu ári hafi meira
verið fjallað um fljúgandi furðu-
hluti á prenti heldur en síðustu tíu
ár samanlagt. Fólk sé nú óhrætt
við að tjá sig um gesti frá öðrum
hnöttum eins og annað. Þessvegna
sýni þetta bara að reynsla af óskýr-
anlegum fyrirbærum sé miklu al-
gengari en fólk haldi, og sennilega
séu geimverur tíðir gestir á jörð-
inni, eða að minnsta kosti í Sov-
étríkjunum, hvernig sem á því
stendur. Einhver fullyrti að hann
hefði þau skilaboð frá geimverunum
við Voronezj að þær mundu
sprengja jörðina í tætlur ef Sovét-
menn hefðu ekki gert þessa per-
estrojku sína að veruleika fyrir
aldamót. Þær hefðu fylgst nógu
lengi með harmkvælum rússnesku
þjóðarinnar, nú væri mælirinn full-
ur.
En hvað sem sh'kum vangaveltum
líður er svo mikið víst að fólk á
Voronezj verður lengi að ná sér
niður á jörðina aftur. Þótt það virð-
Teikningar
tveggja skóla-
stúlkna í Voronezj
af furðuverum sem
þær sáu.
in ókennileg fyrirbæri sem margir
höfðu orðið vitni að í námunda við
Leníngrad. Þar kom á endanum í
ljós að reykmekkir frá eldflauga-
skoti höfðu villt fólki sýn, segir
Platof. Hann telur að starfshópur
sinn hafi getað fundið eðlilegar
skýringar á flestu sem lagt hefur
verið fyrir hann hingað til.
En atburðina í Voronezj hefur
enginn getað skýrt enn sem komið
er. Ekki síst er það merkilegt hve
lýsingunum ber saman og hve fólk-
ið er ólíkt sem hefur séð geimskip-
"lCrto »+uúh"
AbeX. f
c
ist engin samskipti hafa haft við
furðuverurnar (það merkilega er að
þær virðast engan áhuga hafa á
fólkinu á jörðinni) höfðu sýnirnar
djúp tilfinningaleg áhrif á það.
Margir kvörtuðu yfir sljóleika og
einkennilegri dapurleikakennd í
marga daga á eftir. Sagt er að kirkj-
unnar þjónar hafi blessað reitinn
sem skipið kvað hafa lent á og nú
komi fólk þar til að biðjast fyrir.
Þessu hefur staðarpatríark að vísu
þverneitað og sagt að heimsóknirn-
ar séu ekki verk guðs heldur þess
vonda sjálfs.
Að minnsta kosti hefur fólk
streymt á þá staði þar sem geim-
verurnar birtust sem helgistaðir
væru og sjónarvottar að atburðun-
um keppast við að festa frásagnir
sínar á blað. Dagblaðið Komsom-
olskaja Pravda hefur nú opnað sér-
stakan dálk í- blaðinu fyrir frásagn-
ir af fljúgandi furðuhlutum, viðtöl
við sérfræðinga á þessu sviði og svo
framvegis. Þetta var ákveðið eftir
að blaðinu höfðu borist á þriðja
hundrað frásagnir fólks sem hafði
séð fljúgandi furðuhluti, lendingu
geimskips eða jafnvel skrítnar verur
spígspora fyrir framan nefið á sér.
Og þær frásagnir voru ekki einung-
is frá Voronezj.
Júlíj Platof er sérfræðingur um
rafsegulbylgjur og hefur á síðustu
árum helgað sig rannsóknum á
fljúgandi furðuhlutum eða öllu held-
ur ummerkjum eftir þá og vitnis-
burði um þá. Frá 1977 hefur hann
leitt rannsóknahóp sem upphaflega
var skipaður af sovésku vísinda-
akademíunni til að rannsaka tiltek-
ið og verurnar. Jafnt 12 ára skóla-
krakkar sem rosknir yfirlögreglu-
þjónar. Þannig kveðst til dæmis
lögreglumaðurinn Sergei Matveijef
varla hafa þorað að segja nokkrum
manni frá því sem hann sá. Það
var ekki fyrr en eftir að borgaryfir-
völd höfðu beint þeim tilmælum til
íbúa Voronezj að láta vita af öllu
undarlegu, sem þeir hefðu orðið
varir við, að hann ákvað að leysa
frá skjóðunni.
Svo nú má Júlíus Platof hafa sig
allan við ef honum á að takast að
afsanna að verur úr öðrum heimum
hafi raunverulega birst íbúum Vor-
onezj-borgar. Fólkið í Voronezj
horfir enn til himins á hveijum degi
í von um að gestirnir sýni sig aftur
og skilji eftir áþreifanlegri merki
um nærveru sína.
FIMM MORÐ
ÁDAG
FIMM NEW YORK-búar eru
myrtir á hverjum sólarhring.
Það gera 1.800 morð á ári.
Þetta er ekki jafn bölvað og
það lítur út fyrir að vera í
fyrstu, því New York er stærsta
borg Bandaríkjanna, með um
7,5 milljónir íbúa, ogþað er
nauðsynlegt að miða við höfða-
tölu, eins og okkur íslendingum
er ljösara en flestum öðrum.
Líkurnar á að verða myrtur í
New York eru því ekki nema
einn á móti 4.000 á ári.
etta þætti sumum að vísu al-
veg nóg. Morðtíðni í New
York er reyndar þrisvar sinnum
meiri en gengur og gerist í Banda-
ríkjunum, sem aftur er tvöfalt
hærri en í Vestur-Evrópu. Hins
vegar eru átta borgir í Banda-
ríkjunum ennþá hættulegri en
New York, svo sem Miami, Detro-
it og Dallas, að ógleymdri höfuð-
borginni, Washington, sem einnig
er morðhöfuðborg Bandaríkjanna.
Þar er tvöfalt fleira fólki komið
fyrir kattarnef en í New York,
miðað við höfðatölu auðvitað.
Hvers vegna er ofbeldi í banda-
rískum borgum svo miklu meira
en annars staðar á Vesturlöndum?
Eflaust er ekkert einfalt svar við
því, en það má nefna tvær augljós-
ar skýringar.
Sú fyrri er eiturlyf. Um þriðj-
ungur morða í New York tengist
eiturlyfjum á einn eða annan hátt,
en hér eru fleiri eiturfíklar en íbú-
ar í Boston. Flestir reykja „krakk“
en þeir sem sprauta sig með kók-
aíni og/eða heróíni eru, álíka
margir og íslendingar. Þar sem
viðskiptareglur eru ekki mjög
skýrar í eiturlyfjaheiminum
bregða keppinautar gjarnan á það
ráð að sálga hver öðrum til að
tryggja stöðu sína, á svipaðan
hátt og mafíubruggsalar á bann-
árunum. Það er blátt áfram
lífsnauðsynlegt að fá á sig orð
fyrir grimmd og ofbeldi til að fá
að vera í friði með viðskiptin. Þá
fremja neytendur oft ránmorð
fyrir skiptimynt, en af aukaáhrif-
um „krakks" má nefna að það
eykur ofbeldishneigð manna.
Fijálsleg vopnasala og almenn
byssueign er önnur ástæða. Það
er kannski aðeins fyrirhafnar-
meira að kaupa hríðskotabyssu
en hraðsuðuketil, en það munar
ekki miklu. AK-47-rifflll, sem
þykir þokkalegt vopn í meðal-
borgarastyijöid, kostar um
25.000 íslenskar krónur út úr
búð. Margir telja það grundvallar-
mannréttindi að mega bera vopn
og vitna í stofnendur Banda-
ríkjanna máli sínu til stuðnings,
þó að þeir hafi líklega haft meiri
áhyggjur af breskum dátum en
barnamorðingjum. Þegar einn
slíkur lét til skarar skríða í skóla
í Kalifomíu tók Bush forseti á sig
rögg og bannaði innflutning á
hríðskotarifflum. Af tveimur
vondum kostum er væntanlega
skárra að vera sallaður niður með
innlendri framleiðslu. Bush er
annars lífstíðarfélagi í Rifflavina-
félaginu (National Rifle Associati-
on), sem er einn öflugasti þrýsti-
hópurinn hér í landi og stendur
fast gegn öllum hugmyndum um
skert byssuréttindi. Það gerir lög-
reglunni auðvitað ekki auðveldara
fyrir að obbinn af glæpalýð borg-
arinnar er vel vopnaður og hún
er því gikkglaðari en annars þyrfti
að vera. Löggan drepur yfir 20
manns í átökum á ári og 2-3 lög-
reglumenn eru að jafnaði myrtir
við skyldustörf (þeir eru reyndar
þegar orðnir sex á þessu ári).
Besta aðferðin til að gera sér
grein fyrir glæpum hér er kannski
að líta á hvernig ástandið væri í
Reykjavík ef aðstæður væru þær
sömu og í Nýju Jórvík. Þá væru
þar framin 22 morð á ári, 40
konum væri nauðgað, yfir 600
manns yrðu fyrir líkamsárás og
nærri 900 Reykvíkingar væru
rændir. Yfir 1.000 bílum væri sto-
lið á hveiju ári og brotist væri inn
í 1.400 hús. Yfir 600 Reykvíking-
ar væru heimilislausir, um þriðj-
ungur þeirra geðsjúklingar.
Þetta þætti fæstum björgulegt
ástand og menn spyija kannski
hvort óhætt sé að heimsækja New
York án þess að týna lífi, limum
eða seðlaveskinu. Svarið er að það
eru góðar líkur á að sleppa
óskaddaður og órændur. Ofbeldið
geysar að mestu leyti í fátækra-
hverfum borgarinnar og fjarri
helstu ferðamannastöðum. New
York-búar drepa yfírleitt hver
annan.
HÖSGAMOftR
okkar á milli ...
I Svissneska vegalögreglan sá
sig nýléga tilneydda að stöðva
Þjóðverja og ökutæki hans á
hraðbrautinni við Basel. Hafði
hún veitt því athygli að framr
dekkin vantaði á bifreiðina. Öku-
maðurinn útskýrði fyrir lög-
reglumönnunum að hann hefði
haft slíka ógurlega löngun til að
komast heim að hann hefði
ákveðið að leggja í hann þrátt
fyrir þennan augljósa galla bif-
reiðarinnar. Það skal tekið fram
að hann var ekki drukkinn.
I Ungverjaland heldur áfram
að þokast í vestur. I miðborg
Búdapest hefur verið opnuð
verslun þar sem á boðstólum eru
ýmis „hjálpartæki ástarlífsins“.
Er þetta fyrsta verslunin af þessu
tagi innan Varsjárbandalagsins.
Samkvæint fréttum mynduðust
biðraðir fyrir utan verslunina
strax á fyrsta degi. Vestrænum
viðskiptavinum mun hafa komið
mest á óvart að meðal varnings
sem boðið var upp á var að fínna
sápu og múslí.
9 Samtök vestur-þýskra bif-
reiðaeigenda, ADAC, hafa sent
út viðvörun vegna þess mikla
fjölda austur-þýskra bifreiða,
sem nú er að finna á vegum Vest-
ur-Þýskalands. Engin hraðatak-
mörk eru á vestur-þýskum hrað-
brautum og geta því Trabantarn-
ir og Wartburgarnif, sem oftast
komast ekki hraðar en 70-80
km/klst, oft valdið hættu og þá
sérstaklega eftir að að skyggja
tekur þar sem afturljós þeirra
eru mjög dauf. Þá hefur það einn-
ig reynst hættulegt hve Austur-
Þjóðverjum er gjarnt að stöðva
bifreiðir sínar á miðjum vegi til
þess að glugga í vegakortið.
St. Sig.