Morgunblaðið - 14.01.1990, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
ÚTVARP/SJÓNVARP
\qílA\mi ruú' nr/’TO<Tiw
SUNNUDAGUR 14. JANÚAR 1990
4S
4.40 Á vettvangi. Umsjón: Páll Heiöar
Jónsson og Bjarni Sigtryggsson. (Endur-
tekinn þáttur frá deginum áður á rás 1.)
5.00 Fréttir af veðri, færð og flugsam-
göngum.
5.01 Lisa var það, heillin. Lísa Pálsdóttir
fjallar um konur í tónlist. (Endurtekið úr-
val frá miðvikudagskvöldi á Rás 2.)
6.00 Fréttir af veðri, færð og flugsam-
göngum.
6.01 Á gallaþuxum og gúmmískóm. Leikin
lög frá sjötta og sjöunda áratugnum.
LANDSHLUTAÚTVARP
ÁRÁS2
kl. 8.10-8.30 og 18.03-19.00. Útvarp Norð-
urland
BYLGJAN
FM 98,9
7.00 Morgunstund gefur gull í mynd. Sig-
ursteinn Másson kíkir í blöðin og athugar
það sem hefur verið að gerast um helg-
ina.
9.00 Páll Þorsteinsson spjallar við hlust-
endur á léttu nótunum. Vinir og vanda-
menn kl. 9.30. Uppskrift dagsins valin
rétt fyrir 12.
Stöd 2;
Áhugamaðurinn
■MBBI Sakamálamyndin
09 30 Áhugamaðurinn,
The Amateur, er á
dagskrá Stöðvar 2 í kvöld. Það
er fjallað um tölvusniling í
bandarísku leyniþjónustunni
sem heitir því að hafa hendur
t hári hryðjuverkamanna.
Hann á harms að hefna því
þessir hryðjuverkamenn réð-
ust inn í sendiráð Bandaríkja-
manna í Munchen og myrtu
unnustu hans.
SKIPA PLÖTUR - INNRETTINGAR
SKIPAPLÖTUR i LESTAR
BOR0-SERVANT PLÖTUR
■ WCHÓLF MED HUR0
y BADHERBERGISWUUR
LAMETT Á GÓLF - BORBPLÖTUR
NORSK VIÐURKENND HÁ GÆÐA VARA
Þ. ÞORfiBtHSSOM & CD
Ármúla 29 - Múlatorgi - s. 38640
JANÚAR TILBOÐ
Veitum 15-30% afslátt
af nokkrum vögnum og
ýmsum öðrum barnavörum
þennan mánuð.
ALLT FYRIR BÖRNIN
KLAPPARSTÍG 27
SÍMI19910
12.00 Hádegisfréttir.
12.15 Valdís Gunnarsdóttir. Afmæliskveðj-
ur milli 13.30 og 14.
15.00 Ágúst Héðinsson. Islenskir tónlistar-
menn og létt spjall.
17.00 Haraldur Gislason. Skoðanir hlust-
enda og fleira skemmtilegt. Kvöldfréttir
kl. 18.
19.00 Snjólfur Teitsson.
20.00 Ólafur Már og rólegt mánudags-
kvöld. Haft ofan af fyrir hlustendum með
mjúkri tónlist.
20.00 Stjörnuspeki. Gunnlaugur Guð-
mundsson og Pétur Steinn Guðmunds-
son fjalla um stjörnumerkin. í þessum
þætti kemur gestur í heimsókn. Steingeit-
in og hljómlistarmaðurinn Gunnar Þórðar-
son lítur inn i kaffi. Fjallað um stjörnu-
merki og bréfum svarað.
24.00 Freymóður T. Sigurðsson á nætur-
vaktinni.
Ath. Fréttir á klukkutímafresti frá 8-18.
STJARNAN
FM102
7.00 Snorri Sturluson. Lifleg tónlist, fréttir
af fólki og málefnum.
10.00 Bjarni Haukur Þórsson. Létt spjall
og getraunir. Siminn hjá Bjarna er
622939.
13.00 Sigurður Helgi Hlöðversson.
17.00 Ólöf Marín Úlfarsdóttir. Róleg nýtón-
list ásamt léttu spjalli.
19.00 Richard Scobie. Rokk og ról á Stjörn-
unni.
22.00 Kristófer Helgason. Lítur uppáhalds
popparinn þinn inn og velur óskalögin?
1.00 Björn Sigurðsson og næturvaktin.
AÐALSTOÐIN
FM 90,9
7.00 Nýr dagur. Eiríkur Jónsson. Morgun-
maður Aðalstöðvarinnar með fréttir, viðtöl
og fróöleik í bland við tónlist.
9.00 Árdegi Aðalstöðvarinnar. Anna Björk
Birgisdóttir. Ljúfir tónar í dagsins önn
með fróðleiksmolum um færð veöur og
flug.
12.00 Hádegisútvarp Aðalstöðvarjnnar.
Dagbók dagsins. Umsjónarmenn Ásgeir
Tómasson, Þorgeir Ástvaldsson og Eirík-
ur Jónsson. Ljúfir tónar. Dagskrárgerð
annast Margrét Hrafnsdóttir.
13.00 Lögin við vinnuna. Fróðleikur i bland
við Ijúfa tóna og allt sem þú þarft að vita
um í dagsins önn. Umsjón Þorgeir Ást-
valdsson.
16.00 i dag i kvöld með Ásgeiri Tómas-
syni. Fréttir og fréttatengt efni um mál-
efni liðandi stundar.
18.00 Á rökstólum. Flest allt í mannlegu
samfélagi látum við okkur varða. Flest
allt er rætt um og það gerum við á rök-
stólum. Síminn er 626060. Umsjón Bjarni
Dagur Jónsson.
19.00 Ljúfir ókynntir tónar i anda Aöalstöðv-
arinnar.
22.00 Draumasmiðjan. Draumar hlustenda
ráðnir í beinni útsendingu. Allt sem við-
kemur draumum getur þú fræðst um á
Aðalstöðinni. Síminn 626060.
Rás 1
„Ekhir og regn“
llHítU Eldur og regn nefnist
ia 30 þáttur sem er á dag:
1U skrá Rásar 1 í dag. í
þættinum, sem er endurtekinn
frá því í mars á síðasta ári, les
Erla B. Skúladóttir smásögur
og ljóð úr bók Vigdísar
Grímsdóttur, Eldur og regn sem
út kom árið 1985. Sögur Vigdís-
ar eru í ljóðrænum stíl, óhefð-
bundnar og fullar af furðum:
„Þú lífir í kynjaveröld þar sem
hið ótrúlega er daglegt brauð,
þar sem flest gerist og getur
gerst og varðar þig kannski
meira en þú vilt vera láta.“
Sigrún Stefánsdóttir.
Sjónvarpið:
Krabbamein
Þegar frumurnar ruglast í ríminu, þáttur um krabba-
91 oo mein, er á dagskrá Sjónvarpsins í kvöld. Á hverju ári
“4- veikjast að meðaltali um 800 manns á íslandi af krabba-
meini en í þættinum er rætt við nokkra einstaklinga sem hafa feng-
ið krabbamein og þeir ]ýsa á opinskáan hátt baráttunni fyrir því að
öðlast heilsuna á ný. I þættinum er fjallað um mikilvægi fræðslu
um krabbamein og jákvæðs lífsviðhorfs, framfarir á sviði
læknavísindanna og gildi þess að vinir og vandamenn standi með
krabbameinssjúklingum. Þátturinn, sem er rúmlega fjörutíu mínútna
langur, er í umsjón Sigrúnar Stefánsdóttur.
Gárur
eftir Elínu Pálmadóttur
Fáir og smáir

Við höfum ekki efni á svona
lífi. Við erum svo fámenn
þjóð. Slíkar yfirlýsingar heyrðust
um áramótin. Enda erum við með
löggjöf komin í spennitreyju, sem
bindur hendur og lokar svigrúmi
fyrir allt nýtt. Að nýlesnum har-
matölum í áramótaávörpum,
barst til eyrna í ræðu Jónasar
Kristjánssonar við afhendingu
rithöfundaverðlauna útvarpsins:
„ Hvílík eftirsjá hefur verið að
öllu því mannvænlega fólki sem
flykktist úr landi á seinna hluta
nítjándu aldar og í upphafi hinn--
ar tuttugustu. Líklega hefði okk-
ur ekki veitt af liðsemd þessara
manna við að byggja upp okkar
nútíðarríki, ekki veitt af niðjum
þeirra til að fylla flokk okkar
fámennu þjóðar, sem reynir af
veikum mætti að lifa nútímalegu
menningarlífi með öllum sínum
kostnaðarsömu
kröfum.“ Jónas
var að segja frá
ferð sl. sumar á
vit Vestur-
íslendinga. Kvað
útflytjendur
varlega áætlað
a.m.k. 15 þús-
und á árunum
1870-1910, þeg-
ar íbúar heima-
landsins í lokin
voru aðeins 85
þúsund.
Jónas rifjaði upp orsakir þess-
ara fólksflutninga vestur um
haf. Upp úr miðri síðustu öld
kólnaði veðurfar og tóku við sam-
felld harðindi ár eftir ár. Þá varð
ólíft á mörgum heiðarbýlum sem
byggst höfðu í góðærinu, fénaður
féll í vorharðindum, og hafísþök
með ströndum tepptu aðflutn-
inga matvöru sem ella hefðu
mátt verða til bjargar. Og hann
skyggnist í samtímalýsingu frá
þessum tímum, ævisögu Helgu
Sörensdóttur, sem ólst upp á
kotgreyi. Var frostaveturinn
mikla 1880-81 hjá foreldrum
sínum á Vargsnesi í Náttfaravík-
um:
„Hin miklu harðindi gengu í
garð rétt fyrir jólin með rofalaus-
um stórhríðum, sem stóðu fram
yfir nýjár. Þegar upp birti sem
snöggvast eftir nýjárið, gaf á að
líta. Hafísröndin lá í nokkurn
veginn beina línu frá Fiskiskeij-
um til Húsavíkurhöfða, um þver-
an flóann og innan við hafísrönd-
ina var flóinn stállagður ísi svo
að hvergi sá vök. Þessi hafís og
lagnaðarís hélst óbreyttur allan
veturinn. Honum fylgdu feikileg
frost og langstæðar stórhríðar.
Engir voru hitamælar í Nátt-
faravíkum, en sagt var að þar
sem mælar voru hefði kvikasil-
frið storknað niðri í miðri kúlu
og staðið svo vikum saman, fros-
tið þá efalaust verið lengi um eða
yfir 40 stig. Á Vargsnesi voru
öll bæjarhúsin nema baðstofan
og eldhús_ eins og snjóhús innan
að sjá. Á gólf, loft og veggi
hlóðst héla sem alltaf þykknaði
og varð að þykkri íshellu. Þegar
fór að hlýna um vorið losnuðu
þessar íshellur og duttu niður og
voru bornar út. Þá var vatns-
aginn og forin voðaleg í bænum.
Eftir þennan harða vetur kom
bærilegt sumar, en öðru máli
gegndi um annað sumar frá,
1882. Um fyrstu sumarhelgina
gekk í miklar og grimmar stór-
hríðar sem stóðu í marga daga.
Þetta var upphaf hinnar miklu
tíðarvonsku hið illræmda misl-
ingasumar 1882. Aldrei sá út frá
augum þessa hríðardaga né linaði
hélu á glugga. Þegar upp birti
var frosið saman land og haf svo
að ekki var auð fjörutó nokkurs
staðar undir hömrum Víknafjalla
eða söndunum fyrir flóabotni.
Þegar norðanátt kom þetta sum-
ar fylgdu henni ekki rigningar
heldur hríðar svo að jafnan
hvítnaði niður að sjó. Ofan á
harðindin bættist svo mislinga-
faraldur, sem gekk um alla Þin-
geyjarsýslu og veiktist flest
yngra fólk sem ekki hafði áður
tekið sjúkdóminn. „Vallaslætti
var lokið er fólkið í Vargsnesi
lagðist, en ekkert búið að hirða
af töðunni. Hún lá óhreyfð í
flekkjum meðan fólkið lá rúm-
fast. Þegar það fór að skreiðast
á fætur var taðan orðin að dökk-
um skánum.“ Helga segir: „Ef
• t •

J .C1 - & ■ V.
l?\ 4 W
• Cyr \ M
til vill hefði orðið hungurdauði í
sveitum ef vesturfarir hefðu ekki
rýmt til. Fólk flutti vestur næst-
um frá hverri einustu jörð í Ljósa-
vatnshreppi á árabilinu frá
1880-90, en langstærsti hópur-
inn fór eftir mislingasumarið."
Jónas kvaðst hafa hrokkið við
þegar útvarpið skýrði frá því að
á árinu, sem var að kveðja, hefðu
fleiri flust úr landi en nokkru
sinni á undanfarandi árum:
„Okkur sem nú lifum hér á ís-
landi er vissulega hollt að rifja
upp hvernig líf feðra okkar var
fyrir einum hundrað árum, og
kynnast baráttu og sigrum ís-
lendinga í Vesturheimi. Nú lifum
við í allsnægtum, höfum meir en
nóga atvinnu og étum yfir okkur
- ekki aðeins á jólunum. En ekk-
ert má út af bera, ekki fiskast
minna af loðnu eina vertíð, ekki
ganga treglega að selja einn farm
af þorski - þá eru menn roknir
úr landi út í heim til að elta enn
meiri lífsgæði. Þessi gæði eru út
reiknuð á pappírsblaði fyrir fram,
en reynast þegar til kemur minni
en við var búist. Það hefur
gleymst að taka sitthvað með í
reikninginn. Gleymst að telja
skattana, sem í þessu landinu
veita tekjunum að mestu aftur
itil baka sína leið. Gleymst að
telja húsaleiguna, sem í þessari
borginni gleypir dijúgan hluta
af hinum útreiknuðu hátekjum.
Gleymst að í þessu landinu hímir
fjöldi manna atvinnulaus, og
mundi lítt girnilegt að fylla þann
flokk. Og þá gleymast líka mörg
þau heimafengnu gæði, sem ekki
verða talin í tölum á blaði.“ Hann
nefndi hreint andrúmsloft og
ómengað blessað Gvendar-
brunnavatnið, laust við allar
bakteríur og bannsett klórsullið,
að ógleymdu samneytinu við
íslenska tungu og íslenska þjóð,
við gamla vini og vandamenn
við alla þá sem byggja þetta stóra
land. „Þeir eru að vísu mestu
gallagripir, en þú unb þér svo
vel í flokki þeirra af því að þú
ert sjálfur haldinn sömu göllun
um.“