Morgunblaðið - 06.10.1990, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. OKTÓBER 1990
15
Álögð opinber gjöld
og þjóðarsátt
eftír Ásgeir Leifsson
Mig langar að vekja athygli á
mikilli ósvinnu sem viðgengst hjá
skattayfii’völdum á íslandi en það
varðar skattaálagningu á leiguhús-
næðistekjum. Það lenda margir í
þeirri aðstöðu að flytjast búferlum
en vilja, ýmissa orsaka vegna, halda
húsnæði sínu þar til hlutirnir eru
komnir á fast.
Hin almenna regla er að menn
fái að njóta arðs af eignum sínum
og t.d. íbúðareigendur fá að njóta
arðs af íbúðum sínum með að búa
í þeim án þess að borga af því
skatt, að minnsta kosti ennþá. Ef
hinsvegar eigið húsnæði er leigt þá
ber að telja húsaleigutekjur fram
til skatts. Aðeins er leyft að draga
frá viðhaldskostnað og fasteigna-
gjöld og vexti að því marki sem 6%
reglan segir, þ.e. að frádráttur komi
aðeins til ef vaxtakostnaður sé
hærri en nemur 6% af heimilistekj-
um. Ef tvær ijölskyldur skiptast á
húsnæði þá ber að telja leigu fram
til skatts.
Við skulum taka dæmi um skatt-
heimtuna. Við skulum segja að fjöl-
skylda eigi fasteign sem er að ný-
byggingai’virði kr. 10.000.000 og
að hún skuldi í henni kr. 4.200.000.
Vaxtakostnaður af slíkri skuld er
nú kr. 209.000 á ári en væri eðli-
lega 294.000. Eðlilegt meðalviðhald
er talið vera um 2% af nýbyggingar-
virði eða um 200.000 í þessu dæmi
á ári, en með því að fresta viðhald-
inu um kr. 153.000. Fasteignagjöld
eru um kr. 42.000. Heildarkostnað-
ur vegna húseignarinnar er því kr.
404.000 á ári en að meðaltali a.m.k.
536.000 (en ótaldir eru ýmsir aðrir
útgjaldaliðir svo sem umsjón og
eftirlit). Eðlilegar leigutekjur eru
um kr. 645.000 á ári. Meðalhagnað-
ur.er því í raun enginn en nettótekj-
ur utan tekjuskatts gætu verið um
kr. 241.000 á ári með vaxtalausum
húsnæðismálalánum og því að
fresta viðhaldi.
Að meðaltali eru því engar nettó-
tekjur af eigninni ef tekið er tillit
til umsjónar af eigninni o.fl. eins
og allir vita sem standa í þessú,
þar til skatturinn kemur til sögunn-
ar. Skatturinn leyfir ekki frádrátt
vaxta ef fjölskyldutekjur eru hærri
en kr. 3.200.000 á árinu og því
leggst jaðarskattur 39% á kr.
450.000 sem nemur kr. 176.000
og þar á ofan vextir og verðbætur
(voru alls kr. 231.000) ef ekki hef-
ur verið greidd staðgreiðsla. Heild-
arkostnaður er því orðinn kr.
635.000 en með meðalkostnaði kr.
700.000. Þetta er því dæmi sem
alls ekki gengur upp. Þarna er um
klára eignaupptöku að ræða. Eðli-
legra væri að skattleggja skil-
greindan hagnað sem er í reynd
enginn.
Ef fjölskyldan hefði átt fé sitt í
ríkistryggðum skuldabréfum (með
5% vöxtum) þá væri ávöxtunin kr.
375.000 skattfijálsar (sem svaraði
til kr. 520.000 í launatekjum). Að
auki verður að borga skatt af tekj-
um sem fara í að greiða leigu eða
ef leigan er hluti af launakjörum
39% af 2,7% af fasteignamati íbúð-
arinnar. Húsaleigutekjurnar eru
þannig tvískattaðar. í síðasta lagi
eru lagðar á verðbætur og vextir á
„skattskuldina“ og munar um
minna. Þetta minnir nokkuð á hið
fræga dæmi þegar skáldkonan.
Astrid Lindgren fékk 102% tekju-
skatt af tekjum af bókum sín'um.
Refsingin fyrir að eiga húsnæði
og leigja það er því þung og það
eru erfið spor til innheimtumanna
ríkisins með ránsfeng þess. Flestir
sem geta það forðast af sjálfsvörn
að gefa húsaleigutekjur upp. Enda
verður maður að athlægi fyrir að
gera slíkt og hefur í rauninni ekk-
ert leyfi til að gera-slíkt að draga
tekjur frá fjölskyldu sinni. Þarna
þvingar því löggjafinn sómakært
fólk til lögbrota og þetta stríðir á
móti réttlætiskennd þess.
Ég álít að þeir, sem fyrir þessu
standa, séu fjandmenn fólksins í
landinu og vil ég biðja þeim eftir-
taldar bölbænir:
Megi þeir falla á eigin bragði.
Megi þeir fá ósvífnar og illskiljan-
legar athugasemdir frá ritvinnslu
skattstjóra.
Megi þeir fá háa tekjuáætlun.
Megi þeir fá há opinber gjöld
utan staðgreiðslu og svo miklar
verðbætur og vexti þar á ofan.
Megi þeir borga fullan virðis-
aukaskatt af beijum sem þeir
tína upp úr mó, rabarbara úr
görðum sínum og af kartöflum
og rófum sem þeir rækta.
Megi þeir greiða virðisaukaskatt
ef þeir mála íbúðir sínar.
En best væri að þeir vitkuðust
og stuðluðu að stöðugleika og sann-
girni í skattamálum en það er ólík-
legt.
Það voru nýlega sýndar auglýs-
ingar frá fjármálaráðuneytinu þar
sem fólk var hvatt til að gefa upp
viðhaldstekjur. (sem ekki dragast
frá ef dvalið er í eigin húsnæði og
enginn sér sér hag í að gefa upp)
en nú er víst á döfinni að leyfa frá-
drátt á virðisaukaskatti af viðhalds-
„Refsingin fyrir að eiga
húsnæði og leigja það
er því þung.“
kostnaðinum og var fjármálaráðu-
neytið kynnt sem einskonar vinur
fólksins. Einnig var það kjarni boð-
skapar á allmörgum fundum sem
ijármálaráðherra hélt víða um
landið að skattbyrði almennings
væri of lítil miðað við nágranna-
löndin og væri því hæfilegt að sjá
svo til að kostnaður við íbúðarleigu
væri til dæmis 120% áf tekjum í
staðinn fyrir að vera eins og nú er
um 100%.
Það er einnig réttlætismál þegar
verið er að sækja réttindanám að
sannanlegur námskostnaður sé eins
og hver annar rekstrarkostnaður
dreginn frá skatti.
Annars er framkoma innheimtu-
manna ríkisins sérmál. Fyrir tveim-
ur árum fékk ég senda í pósti lög-
takstilkynningu sem barst mér í
hendur eftir að lögtak átti að hafa
farið fram vegna skuldar á skipu-
lagsgjaldi, sem ég skuldaði ekki
heldur fyrri eigandi fasteignarinnar
og hvergi var þinglýst.
Einnig má deila um réttmæti
erfðaskatts þegar fyrirvinna fellur
frá heimili og fjárhagsleg afkoma
þess er í voða.
Og hvað með ekknaskatt, matar-
skatt o.s.frv.?
Hinar miklu breytingar á skatta-
lögum og aft-urvirkni sumra þeirra
elur á óstöðugleika, óréttlæti og
óöryggi í þjóðfélaginu og væri síst
þörf á því. Það er eins og sumir
stjórnmálamenn vilji alltaf hafa
þjóðfélagið í uppnámi.
Er nokkuð orðið að marka skuld-
bindingar ríkisins? Hvað með samn-
inginn við BHMR? Hvað með þjóð-
arbókhlöðuskattinn? Hvað með
gjaldið í framkvæmdasjóð aldraðra?
Hvað með framlög til Ferðamála-
ráðs? Hvað með bensíngjaldið?
Hvað með vexti á húsnæðismála-
stofnunarlánum. Hvernig verður
það með greiðslur á ellilífeyri?
Hvernig verður það með greiðslur
af ríkistryggðum skuldabréfum?
Hvernig er það? Það eru alls
ekki allir möguleikar ríkisins notað-
ir til að afla þess fjár. Hvernig er
með auðlindaskattinn sem útgerð-
armennirnir fengu í gjöf sem kvóta
með skipum sínum og eru svo að
selja sín á milli? Auðlindin sem var
sameign mín og þín og afkomenda
okkar.
Hvernig er með kjör fiskimanna
á frystitogurum? Eru þau utan þjóð-
arsáttar? Eru fiskverðshækkanirn-
ar hluti af þjóðarsáttinni? Nýlega
var sagt frá aflaferðum tveggja
skipa „Akureyrinnar“ og „Júlíusar
Geirmundssonar" og var háseta-
hluturinn eftir þijár vikur frá kr.
750.000 í 775.000 og „unnu fyrir
hverri krónu“, sagði fréttmaðurinn.
Er nokkuð unnið, þjóðhagslega
séð, með aflaskipum og duglegum
áhöfnum? Er það ekki ódýrara og
skilar meiri verðmætum og verð-
mætasköpun bæði á sjó og í landi
ef aflað er með skipulegum hætti
og jafnt?
Höfundur er iðnráðgjafi á
Húsavík.
er ÆSKR?
Á helgistund í æskulýðsfélagi Fella- og Hólakirkju. Sigurður Grétar
Sigurðsson og Jóna Erlendsdóttir spila á gítar.
Hvað
eftír Ilagnheiði
Margrétí
Guðmundsdóttur
Það er ótrúlegt hvað við heyrum
sjaldan fallegar sögur af unglingum.
Það eina sem þykir fréttnæmt af
þeim eru sögur um barsmíðar og
skemmdarverk. Mig langar því hér
til að segja frá blómlegu unglinga-
starfi kirkjunnar á höfuðborgar-
svæðinu í tilefni af því að um þessar
mundir er vetrarstarf Æskulýðs-
sambands kirkjunnar í Reykjavíkur-
prófastsdæmi, ÆSKR, að hefjast.
Saga ÆSKR
Sögu ÆSKR má rekja til hausts-
ins 1983. Þá komu nokkrir æsku-
lýðsleiðtogar úr Reykjavíkurpróf-
astsdæmi og Garðabæ saman til
fundar. Þar fæddist hugmynd um
samstarf meðal leiðtoganna til þess
að skiptast á hugmyndum og til að
efla og styrkja hvert annað í þessu
erfiða starfi. Hittust leiðtogarnir
mánaðarlega eftir þetta og upp úr
því samstarfi var ákveðið að leyfa
krökkunum úr ýmsum æskulýðsfé-
lögum að hittast. Fyrsta æskulýðs-
mótið var haldið í Olveri í febrúar
1984 og síðan hafa verið mót á
hveiju ári auk þess sem æskulýðsfé-
lögin hittast einn dag bæði vor og
haust í safnaðarheimili í Reykjavík.
Á safnaðarráðsfundi Reykjavík-
urprófastsdæmis í ársbyijun 1984
kom fram hvatning til þess að próf-
astsdæmið kæmi á fót sumarbúð-
um. Sumarbúðastarf kirkjunnar
hafði þá legið niðri um árabil nema
hvað Unnur Halldórsdóttir djákni
hafði haft einn flokk á Kleppjárns-
reykjum sumarið 1983. Var það
samþykkt og stofnuð sumarbúða-
„Leikirnir eru mikil-
vægir til að hrista hóp-
inn saman, maður
kynnist svo vel í leik.“
nefnd Reykjavíkurprófastsdæmis.
Hófst sumarbúðastarf næsta sumar
í Laugagerðisskóla á Snæfellsnesi
og hefur staðið síðar. en sumarbúð-
irnar fluttu í Heiðarskóla í Leirár-
sveit sumarið 1988.
Samstarf æskulýðsfélaganna og
sumarbúðanna óx og dafnaði og
17. febrúar 1988 var Æskulýðs-
samband kirkjunnar í Reykjavíkur-
prófastsdæmi, ÆSKR, stofnað.
Ragnheiður Sverrisdóttir djákni var
kosin fyrsti formaður sambandsins
en sex mánuðum síðar var hún ráð-
in starfsmaður í hálft starf og gegn-
ir hún báðum störfunum enn. Til-
gangur sambandsins er samkvæmt
lögum þess „að styðja og efla æsku-
lýðsstarf safnaðanna, vekja æskuna
til tilbeiðslu og trúar á Drottinn
vorn og frelsara Jesú Krist, hvetja
hana til þjónustu í kirkju hans og
vera vettvangur barna og unglinga
prófastsdæmisins til samfélags og
fræðslu." Markmiðum sínum
hyggst sambandið ná með því að
halda námskeið fyrir æskulýðsleið-
toga, standa fyrir æskulýðsmótum
og sameiginlegum starfsdögum
safnaðanna og með rekstri sumar-
búða.
ÆSKR í vetur
Þegar ÆSKR var stofnað voru
fimm æskulýðsfélög í sambandinu
og starfsmaður í hálfu starfi. Nú
eru félögin orðin níu og starfsmað-
urinn kominn í fullt starf. Þannig
vex starfið og blómstrar. Æsku-
lýðsfélög starfa nú í þessum söfnuð-
um: Seltjarnarneskirkju, Neskirkju,
Háteigskirkju, Hallgrímskirkju,
Laugarneskirkju, Bústaðakirkju,
Árbæjarkirkju, Fella- og Hólakirkju
og Seljakirkju. Þangað eru allir
unglingar 13 ára og eldri velkomnir.
Fundir eru haldnir einu sinni í
viku í hveiju félagi og eru með
ýmsu sniði. Þó eiga þeir flestir sam-
eiginlegt að þar er farið í leiki, sung-
ið og stundum kemur gestur sem
flytur fræðslu af einhveiju tagi. í
upphafi eða lok hvers fundar er svo
helgistund þar sem unglingarnir
lesa orð Guðs, syngja og biðja sam-
an. Leikirnir eru mikilvægir til að
hrista hópinn saman, maður kynn-
ist svo vel í leik. Einnig geta þeir
verið fræðandi eins og ratleikur um
kirkjuna.
Sameiginlegt starf félaganna í
vetur hefst á haustsamveru í nóv-
ember. Leiðtoganámskeið verða svo
tvö kvöld í haust og um eina helgi
í Skálholti í janúar. Þessi námskeið
miða að því að gera leiðtogunum
ljóst að hvaða markmiðum er unnið
og hvaða aðferðum sé hægt að
beita til þess að ná þeim. í febrúar
verður æskulýðsmót yfir helgi. Þar
verður m.a. dagskrá æskulýðsdags-
ins, sem er hápunktur starfsársins,
undirbúin. Mótin eru mjög mikil-
vægur þáttur í þessu starfi. Þar fer
fram bein og óbein fræðsla auk
þess að lifa saman í kristilegu sam-
félagi. Ýmislegt fleira er á döfinni
í vetur eins og samstarf við KFUM
óg KFUK um tónlistarstarf.
Unglingarnir eldast og nú hafa
þau sem eru orðin 16 ára stofnað
eldri deild og ætla að hittast einu
sinni í mánuði í vetur auk þess sem
þeir starfa líka hver í sínum söfnuði,
Það er líf og fjör í æskulýðsfélög-
unum og óvíða hef ég kynnst jafn
jákvæðum og skemmtilegum ungl-
ingum. Og það er ánægjulegt að
þetta unga fólk skuli vilja starfa
með kirkjunni.
Höfundur er framhaldsskóia-
kennari og í stjórn ÆSKR.
M DR. AGNES Ghaznavi, geð-
læknir frá Sviss, heldur fyrirlest-
ur fyrir almenning í Baháí mið-
stöðinni, Álfabakka 12, 2. hæð í
Mjóddinni í Reykjavík, um efnið
„Ofbeldi í fjölskyldunni og í þjóð-
félaginu", sunnudaginn 7. október
klukkan 21. Fyrirlesturinn verður
þýddur á íslensku og aðgangur er
ókeypis.
■ NÚ ER starf ITC deildanna
um allt land að hefjast. Október-
mánuður er tími kynninga og eru
kynningarfundir hjá ölium deildum
í þeim mánuði. I-Ráð ITC er með
sinn kynningarfund í félagsheimil-
inu Fjörgyn í Foldaskóla í Graf-
arvogi laugardaginn 6. október.
Húsið er opnað klukkan 13.30 og
fundurinn veður settur klukkan 14.
Fjölbreytt dagskrá veður á fundin-
um og gefst gestum tækifæri til
að kynnast því starfi sem fram fer
á deildarfundum undir markmiðum
þeim, sem starfað er eftir, þ.e. þjálf-
un í samskiptum. Allir eru velkomn-
ir. í I-Ráði ITC eru deiidirnar:
Björkin, Harpa og Ýr Reykjavík.
Korpa Mosfellsbæ, Brellur Pat-
reksfirði og Sunna á Isafirði.
■ SUMARSTARFI KFUK í
Vindáshlíð er lokið að þessu sinni.
Dvalarflokkar voru 11. Flestir
flokkarnir voru fyrir telpur á aldrin-
um 9-12 ára, tveir voru fyrir 11-13
ára, einn unglingaflokkur og loks
kvennadagar. Hver flokkur dvaldi
að jafnaði viku í senn og var að-
sókn að venju mjög góð. Kökur
verða seldar í Kolaportinu laugar-
daginn S. október til styrktar starf-
inu í Vindáshlíð. Að kvöldi sunnu-
dagsins 7. október verður samkoma
á vegum Vindáshlíðar í húsnæði
Kristniboðssambandsins á Háa-
leitisbraut 58. Allir eru hjartanlega
velkomnir.