Morgunblaðið - 09.10.1990, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 1990
ísland og Evrópa
Skrifað í tilefni heimsóknar í höfuðstöðvar Evrópubandalagsins í Brussel
eftir GuðmundH.
Garðarsson
Nútíma þjóðfélag er orðið flókið
fyrirbrigði, samanborið við það
umhverfi sem menn bjuggu við fyr-
ir svo sem tveim til þrem áratugum.
Þessu til staðfestingar væri unnt
að nefna fjöldamörg dæmi. Tökum
samskipti við aðrar þjóðir. Þar kem-
ur breytingin fram í ótal myndum.
Á einu andartaki birtast t.d. á sjón-
varpsskjá viðburðir hvar sem er í
heiminum. Allir sem áhuga hafa á
heimsmálum, geta hlýtt á erlendar'
fréttir og horft á viðburðarásina
allan sólarhringinn ef því er að
skipta.
Ný heimsmynd
Annað dæmi: í viðskiptaheimin-
um hafa nútíma fjarskipti valdið
byltingu. Upplýsingaflæði um fram-
leiðslu, markaði, birgðir, verðlag,
gengi, vexti o.s.frv. Iiggur fyrir á
hveiju augnabliki á skrifborði þeirra
sem stunda utanríkisviðskipti.
Ákvörðunartaka gerist þar af leið-
andi með mun skjótari hætti en
áður. Þá hafa samgöngur tekið al-
gjörum stakkaskiptum. Á það bæði
við um flutning á fólki og vörum.
Þotan „minnkaði“ heiminn og færði
íbúa jarðarinnar saman í óeiginlegri
merkingu. Hraðskreið flutninga-
skip, gámaskip, gjörbreyttu öllum
NÍTJÁNDA þing Alþýðusam-
bands Austurlands var haldið á
Iðavöllum, dagana 21. til 23. sept-
ember sl. Þingið sátu 52 fulltrúar
frá 12 félögum. Þrjú félög sendu
ekki fulltrúa.
Eitt nýtt félag gekk í sambandið
á þinginu, það var Verslunar-
mannafélag Austur-Skaftafells-
sýslu. Helstu mál þingsins voru at-
vinnu- og kjaramál, fræðslumál og
trygginga- og öryggismál.
Ásmundur Stefánsson, forseti
ASÍ, og Sigurður Ingvarsson, for-
seti ASA, höfðu framsögu um at-
vinnu- og kjaramál. Lára Júlíus-
dóttir, framkvæmdastjóri ASI,
hafði framsögu um tryggingamál,
Hólmgeir Jónsson framkvæmda-
stjóri Sjómannasambandsins hafði
framsögu um öryggismál sjómanna
og Ingibjörg Guðmundsdóttir,
starfsmaður Menningar- og fræðs-
lusambands alþýðu, hafði framsögu
um fræðslumál. Mjög almenn þátt-
taka var í umræðum um þessa
málaflokka og ályktaði þingið um
vöruflutningum, minnkuðu þörfina
fyrir birgðahald og einfölduðu út-
færslu viðskipta frá framleiðanda
til neytanda. í stuttu máli sagt:
Hvert sem litið er blasa við róttæk-
ar breytingar, nýtt umhverfi, ný
heimsmynd. Állt mótar þetta sér-
hvem þátttakanda, einstaklinginn;
breytir lífsaðstöðu hans og viðhorf-
um.
Vandi þjóða og einstaklinga er
mikill við þessar aðstæður. Það er
bæði óhjákvæmilegt og æskilegt að
vera virkur þátttakandi í þeim
breytingum sem til heilla horfa.
Vandinn er fólginn í því að meta
aðstæður og taka rétta stefnu, þ.e.
gera sér góða grein fyrir stöðu og
möguleikum.
MikiII ávinningur
Mikil og almenn umræða hefur
verið í fjölmiðlum og á Alþingi um
stöðu íslands og íslendinga í þeim
umbrotum sem nú eiga sér stað í
heiminum, einkum hvað varðar
samrunaþróunina í Evrópu. Þar eru
stórir hlutir að gerast og án nokk-
urs vafa viðkomandi þjóðum og
heiminum í heild til góðs. Umbreyt-
ing Evrópu í eina viðskipta- og
efnahagsheild, sem allt bendir til
að þróist í eina stjórnmálaheild,
Bandaríki-Evrópu, gerist ekki
átakalaust. Ýmsir verða að fórna
miklu, á sama tíma og staða ann-
þau í umræðum loknum.
I stjórn ASA sem kosin var á
þinginu eiga sæti: Sigurður Ingv-
arsson, Eskifirði, forseti, Björn
Grétar Sveinsson, Höfn, varafor-
seti, Hrafnkell A. Jónsson, Eski-
arra og heildarinnar styrkist.
í uppstokkun og nýrri og breyttri
verkaskiptingu þjóða eiga sér stað
miklir flutningar á íjármagni og
vinnuafli frá einu landssvæði til
annars. Fyrirtæki og atvinnustarf-
semi færast til milli einstakra landa
innan Evrópubandalagsins með
svipuðum hætti og áður gerðist inn-
an þjóðríkja. Hugtakið búseta öðl-
ast nýja og útvíkkaða merkingu.
Það þykir ekkert tiltökumál, hvort
menn flytjist á milli Danmerkur og
Portúgals, Bretlands eða Ítalíu í
atvinnuleit eða til framtíðar-búsetu.
Öll Evrópa verður eins og Norður-
Ameríka, eitt stórt ríkjasamband
þar sem fólk færir sig til án hindr-
ana til þeirra landssvæða sem bjóða
upp á betri lífskjör og almennari
hagsæld, að mati viðkomandi ein-
staklinga.
Þessari þróun fylgir óhjákvæmi-
lega mikil röskun og gjörbreyting
á högum manna. Fyrir fjölmennar
þjóðir Evrópu, hundruð milljóna
manna sem margsinnis hafa staðið
í illvígum styrjöldum á þessari öld,
er þessi þróun himnasending. Friður
er tryggður og almenn velmegun
framundan. Hið sama gildir um
Austur-Evrópuríkin, sem munu
tengjast Evrópubandalaginu nánari
böndum.
Vandi Islands
Vandi minni ríkja eins og Is-
firði, ritari, Viggó Sigfinnsson, Nes-
kaupstað, gjaldkeri, Gyða Vigfús-
dóttir, Egilsstöðum, meðstjórnandi,
Eiríkur Stefánsson, Fáskrúðsfirði
og Ari Hallgrímsson, Vopnafirði.
- HAJ.
Guðmundur H. Garðarsson
„Augljóst er, að ef ís-
land sækir um aðild að
EB, eða gerir samninga
við EB hvort sem er í
gegnum EFTA eða tví-
hliða, sem fela í sér
ákveðnar skuldbinding-
ar um frjálsa fjár-
magnsflutninga, þá
verða íslendingar að
gera það upp við sig,
að Evrópa verður
þeirra vettvangur í'
nánustu framtíð.“
lands, sem hefur búið við velmegun
og framfarir við allt aðrar aðstæð-
ur, er mun meiri. Þrátt fyrir ákveðn-
ar innri takmarkanir má segja að
íslendingar hafi notið hins besta
viðskiptalega og í ákveðnum skiln-
ingi menningarlega bæði að vestan
og austan. Er þar að sjálfsögðu átt
við Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku. Allt bendir til að þróunin
í kringum Evrópubandalagið geti
breyst íslendingum í óhag, efna-
hagslega hvað Evrópu snertir, ef
ísland nær ekki fljótlega hagstæð-
um samningum við bandalagið eða
sækir um aðild.
Augljóst er, að ef ísland sækir
um aðild að EB, eða gerir samninga
við EB hvort sem er í gegnum
EFTA eða tvíhliða, sem fela í sér
ákveðnar skuldbindingar um fijálsa
íjármagnsflutninga, þá verða ís-
lendingar að géra það upp við sig,
að Evrópa verður þeirra vettvangur
í nánustu framtíð. Hin sterku efna-
hags- og viðskiptalegu tengsl sem
skapast við slíkar aðstæður, fela í
Austur-Skaftafellssýsla:
Verzlunarmenn í ASA
Eskifirði.
- Morgunblaðið/Hrafnkell A. Jónsson
Björn Grétar Sveinsson, varaforseti Alþýðusambands Austurlands,
í ræðustól.
sér breytta verkaskiptingu með
þeim hætti að íslendingar verða
háðari Evrópu-markaðinum með
helstu útflutningsvörur sínar, sjáv-
arafurðir, þegar fram í sækir vegna
þeirra eigna- og hagsmunatengsla,
sem yrðu á milli Islands og er-
lendra aðila við hinar breyttu að-
stæður. Fyrirtækjum á framleiðslu-
og viðskiptasviði mun fækka og
erfitt er að sjá fyrir um hver áhrif
það hefur á íslenskt þjóðlíf. Hins
vegar munu íslendingum gefast
auknir möguleikar og ný tækifæri
til að Ieita sér starfa víða um Evr-
ópu. Það þýðir búsetuflutninga frá
íslandi inn í kjarna hinnar miklu
og sterku efnahagsþróunar sem nú
á sér stað í Evrópu.
Um þetta hafa íslenskir stjórn-
málamenn lítið rætt. Umræða hefur
ekki enn átt sér stað um hvað raun-
verulega geti gerst í jaðarríkjum
Evrópu í hinni miklu jákvæðu um-
breytingu sem nú á sér stað fyrir
Evrópuríkin í heild.
Heimur raunveruleikans
Vissulega ber að fagna því sem
þar er að gerast. Nú er orðið full-
komlega tímabært og þótt fyrr hefði
verið, að við íslendingar gerum
okkur grein fyrir hvar við stöndum
út frá þeim raunveruleika sem ís-
lenskar aðstæður segja til um. Hvað
vinnst við nánari tengsl íslands og
Evrópu? Efnahags-, menningar- og
félagslega? Fjöldi ósvaraðra spurn-
inga tengist þessum atriðum. I
stuttri grein er erfitt að gera þeim
öllum skil. Meðal þess sem mætti
spyija er eftirfarandi:
Erum við reiðubúnir til að til-
einka okkur evrópska afstöðu til
mála með sambærilegum hætti og
Evrópubandalagsríkin gera og þróa
ísland inn í Bandaríki Evrópu?
Erum við reiðubúnir til að vera
eignaraðilar með Evrópumönnum
um vinnslu og sölu sjávarafurða?
Hvað felst í eignaraðild Evrópu-
manna að íslenskum fyrirtækjum?
Eru þúsundir íslendinga reiðu--
búnar til að taka sig upp og flytj-
ast til Evrópu í leit að atvinnutæki-
færum? Hvaða áhrif hafa allar þess-
ar breytingar á fræðslu-, trygging-
ar- og heilbrigðiskerfið?
Hver eru áhrifin á stjórnumsýsl-
una og dómsvaldið?
Hver verður staða Alþingis og
áhrif þess í innri málum?
Þannig mætti lengi spyrja. ís-
lendingar verða að fjalla um þessi
mál opinskátt til þess að þeir geti
betur gert sér grein fyrir hvar þjóð-
in er stödd í gjörbréyttum heimi.
Það nægir ekki að stjórnmála-
menn og sérfræðingar fjalli einir
um þessi mál. Staða Islands í heimi
framtíðarinnar snertir sérhvern
mann og alveg sérstaklega yngri
kynslóðina. — Ákvörðunartaka
hlýtur að taka mið af reynslu for-
tíðarinnar um hvað hafi reynst ís-
lendingum best samfara skynsam-
legu mati yngra fólks á því, í hvern-
ig heimi það vill búa í framtíðinni.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
og tekur þátt í prófkjöri.
HERRAKVÖLD FÁKS
Verður haldið í félagsheimili Fáks laugar-
daginn 13. október og hefst með borðhaldi
kl. 19:30. Húsið opnar kl. 18:30.
Fjölbreytt dagskrá og skemmtiatriði.
Miðasala og upplýsingar
á skrifstofu Fáks
ísíma 672166.