Morgunblaðið - 09.10.1990, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 1990
Merki 21. Ólympíuleik-
anna í eðlisfræði í Hol-
landi.
Alexander Barnett, 17 ára breskur piltur, stoltur við breska fánann
eftir að úrslit voru kunngerð og í ljós kom að hann var langefstur.
21. Ólympíuleikarnir í eðlisfræði í Groningen í Hollandi:
Framúrskarandi sig-
ur 17 ára bresks pilts
Besti árangur íslenska liðsins síðan 1984
159 ungmenni frá 32 löndum mættu til Groningen í Hol-
landi í byrjun júlí síðastliðins til að taka þátt í alþjóðlegri
keppni framhaldsskólanema í eðlisfræði. Öll höfðu þau
verið valin að undangenginni eðlisfræðikeppni í heimlandi
sínu og uppfylitu skilyrði Ólympíuleikanna um aldur og
námsstöðu. I keppendahópnum voru 5 íslenskir drengir og
var það í sjöunda sinn sem ísland sendir lið til þátttöku í
Ólympíuleikunum í eðlisfræði.
Olyrnpíuleikamir i eðlisfræði eru
einstaklingskeppni og þurfa
keppendur að uppfylla þau skilyrði
að vera 19 ára eða yngri 30. júní á
keppnisárinu og hafa ekki hafið nám
í háskóla við upphaf leikanna. Efnis-
skrá Ólympíuleikanna er lögð til
grundvallar við samningu verkefn-
anna og spannar hún mun meira
efni en kennt er við íslenska fram-
haldsskóla. Því hafa hinir íslensku
keppendur verið þjálfaðir fyrir þátt-
tökuna í verkefnalausnum og með-
ferð tilraunatækja til að veita þeim
möguleika á betri árangri en ella
og er það viðtekin venja hjá keppnis-
liðum annarra þjóða í þessari erfíðu
keppni.
Hin eiginlega keppni fer fram á
tveimur keppnisdögum með hvíldar-
degi á milli. Fyrri daginn leysa kepp-
endur hver um sig 3 verkefni úr
fræðilegri eðlisfræði og hafa til þess
5 klukkustundir. Seinni keppnisdag-
inn framkvæma keppendur 1-2 til-
raunir og skila skýrslu með niður-
stöðum og óvissureikningum, einnig
á 5 klukkustundum. Fyrir langflest
ungmennanna eru þessi verkefni þau
þyngstu sem þau hafa glímt við á
ævinni og þau koma því örþreytt frá
prófborðinu.
íslendingar unnu sig upp
á tilraunum
Eftir keppnisdagana var keppend-
um boðið í langa siglingu eftir síkjum
Hollands um sveitir og borgir í ná-
grenni Groningen-borgar á meðan
fararstjórarnir körpuðu við dóm-
nefndirnar um einkunnagjöf. fyrir
fræðilegu lausnirnar. Hér hafði ís-
lendingunum gengið illa, fyrirgjöfin
var í megindráttum sanngjörn miðað
við það og íslensku fararstjórarnir
sáu fram á enn eitt skiptið þar sem
ísland hafnaði í neðstu sætum. Gleði
þeirra varð því mikil þegar þeir
fengu lausnir íslendi'nganna á til-
raununum um kvöldið og sáu að hér
hafði drengjunum tekist vel upp en
hollensku dómnefndarmennirnir
höfðu ekki skilið allt sem meta mátti
til hærri einkunnar.
Lokadaginn rökræddu fararstjór-
arnir við dómnefndir um verklegu
verkefnin og náðu að bæta mörgum
stigum við fyrirgjöf Hollendinganna
þannig að ljóst varð að Kristján og
Magnús áttu lausnir sem jafngóðar
og gull- og silfurhafar státuðu af.
Lausnir íslendinganna á verklegu
verkefnunum náðu því upp fyrir
meðaltal og lyftu íslandi upp í 24.
sæti af 32. Þessi árangur hinn besti
frá því 1984 að Vilhjálmur Þor-
steinsson og Finnur Lárusson náðu
13. sæti af 18 í fyrsta_ skipti sem
íslendingar tóku þátt í Ólympíuleik-
unum í eðlisfræði.
Við verðlaunaafhendingu
Ólympíuleikanna vakti mikla athygli
framúrskarandi árangur 17 ára
bresks pilts en hann náði 45,7 stig-'
um af 50 mögulegum, nærri 4 stig-
um hærri en næstiefsti maður,
Austur-Þjóðveijinn Carsten Deus.
Við upptalningu verðlaunahafa varð
ljóst að Austur-Evrópubúarnir höfðui
náð sínum fyrra sessi sem jafnbestu
eðlisfræðikeppendurnir. En árangur-
inn skiptir ekki mestu máli fyrir
keppendurna heldur að hafa fengið
tækifæri til að taka þátt í leikunum-
og eignast vini um þveran og endi-
langan heim með svipuð áhugamál.
Krislján Leósson náði
sérstakri viðurkenningu í
annað sinn
Allir þátttakendur í Ólympíuleik-
unum í eðlisfræði keppa sem ein-
staklingar og eru verðlaun veitt sam-
kvæmt því. Reiknað er meðaital
þriggja efstu keppendanna og það
er skilgreint sem 100% árangur.
Gullverðlaun voru veitt þeim 6 kepp-
endum sem náðu 90% árangri eða
betri og þeir voru: Alexander H.
Barnett frá Bretlandi, Carsten Deus
frá Austur-Þýskalandi, Vadim Kuz-
menko frá Sovétríkjunum, Cezary
Sliwa frá Póllandi, Min-Yang Wu frá
Kína, Gang Zhou frá Kína.'
12 þátttakendum voru veitt silfur-
verðlaun fyrir að ná milli 78% og
90% árangri en- 25 þátttakendur
fengu bronsverðlaun fyrir að ná
milli 65% og 78% árangri. 24 þátt-
takendur fengu sérstaka viðurkenn-
ingu fyrir að ná milli 50% og 65%
árangri. Var Kristján Leósson, efsti
íslendingurinn, í þeim hópi og náði
því að verða í 66. sæti meðal 159
keppenda. Þetta er í annað sinn sem
Kristján nær slíkri viðurkenningu
og í fjórða sinn sem íslendingur fær
sérstaka viðurkenningu.
Út frá árangri einstaklinganna
leika fararstjórar sér við að reikna
meðalstigafjölda hverrar þjóðar og
verða Austur-Evrópuþjóðir áberandi
efst á þeim lista. I 1. sæti eru Sov-
étríkin, í 2. sæti Kína, í 3. sæti
Vestur-Þýskaland, i 4. sæti Austur-
Þýskaland, í 5. sæti Bretland, í 6.
sæti Pólland, í 7. sæti Búlgaría, í
8. sæti Ungveijaland, í 9. sæti Holl-
and, í 10. sæti Rúmenía og í 11.
sæti Bandaríkin. Neðri hluti listans
er einnig áhugaverður fyrir Islend-
inga sem lentu í 24. sæti af 32 en
fyrir neðan okkur í réttri röð voru
Kólombía, Kúba, Kýpur, Spánn,
Belgía, Noregur, Thailand og Kú-
væt.
„Þurfti að halda aftur af
verkefnagleði höfundanna“
Hans Jordens er 43 ára kennari
í verklegri eðlisfræði við Háskólann
í Groningen og hefur undanfarin 8
ár verið framkvæmdastjóri hol-
lensku landskeppninnar í eðlisfræði
og fararstjóri liðsins á Ólympíuleik-
unum í eðlisfræði. Þetta árið fékk
hann frí frá Landskeppninni og þjálf-
un hollensku keppendanna til að
taka að sér framkvæmdastjórn
Ólympíuleikanna í eðlisfræði í Hol-
landi. „Aðalhlutverk mitt hefur verið
í því fólgið að samræma verkefni
(% lausnir, skera niður spurningar
og halda aftur af verkefnagleði höf-
undanna," segir Hans Jordens um
starfssvið sitt.
Undirbúningur að leikunum hefur
lengi staðið yfir; ákvörðun var tekin
1987 að frumkvæði Landskeppninn-
ar í samráði við Groningen-borg og
hollenska menntamálaráðuneytið að
halda Ólympíuleikana í ár í Holl-
andi. Aðbúnaðui' keppninnar var
ákveðinn 1988 með því að hótel og
salir voru pöntuð og dægradvöl þátt-
takenda skipulögð. Dómnefndir voru
settar á laggirnar í janúar 1989 og
verkefnin samin og prófuð. „Við
gerðum heiðursmannasamkomulag
við stúdenta á fyrsta ári í Háskólan-
um í Groningen um að þeir létu
engar upplýsingar um spurnjngarn-
ar leka frá sér. Síðan leystu þeir
fræðilegu og verklegu verkefnin í
janúar 1990 og þannig fengum mat
á hæfilegri lengd og þyngd. Þú
mátt trúa mér að það sem keppend-
urnir sáu á þessum Ólympíuleikum
Jan Schijf, leiðsögumaður íslenska keppnisliðsins í örmum þess. Frá
vinstri: Halldór Narfi Stefánsson, Magnús Stefánsson, Kristján Leósson
og Úlfar Elíasson, allir úr MR og Krislján Valur Jónsson úr MS.
Dr. Einar Júlíusson (fyrir miðju) rökræðir lausnir íslensku keppend-
anna á öðru verklega verkefninu við dómnefndarmenn þess verkefnis.
Fararstjórar norrænu Iandanna á Ólympíuleikunum í eðlisfræði. Frá
vinstri: Matti Leino, áheyrnarfulltrúi Finna, Viðar Agústsson, Maja
Ahtee og Jukka Mattila frá Finnlandi, Ingrid Helstrup frá Noregi,
Einar Júlíusson, Hans-Uno Bengtsson og Lars Gislen frá Svíþjóð.
Danir hafa aldrei tekið þátt.
var bara brot af því sem höfundarn-
ir vildu leggja fyrir þá,“ sagði Hans
brosandi um þróun þessara erfiðu
verkefna.
Ólympíuleikarnir í eðlisfræði eru
kostnaðarsamir og segir Hans að
útlagður kostnaður verði ekki undir
500 þús gyllinum (16 milljónum ísl.
króna). Þar með eru laun skipuleggj-
anda og túlka mótsins en ótalinn er
launakostnaður framkvæmdastjóra
og verkefnahöfunda, alls 15 eðlis-
fræðinga sem fengu leyfi hver frá
sínum háskóla, auk skrifstofufólks
sem starfaði á Ólympíuleikunum í
leyfi frá Háskólanum í Groningen.
Þess var gætt að þetta starfslið
væri vandlega aðskilið frá starfsliði
Landskepþninnar í eðlisfræði. Leið-
sögumenn hinna erle'ndu keppnisliða
voru sóttir í raðir hollenskra kepp-
enda á fyrri Ólympíuleikum í eðlis-
fræði og til máladeilda háskóla um
allt Hollandi, en Hans tók ákvörðun
um treysta fararstjórunum til að
þýða lausnir keppenda og spara sér
túlka til að þýða úr erfiðum málum,
„eins og íslensku". . Hans lýsti
ánægju með að íslendingar ætluðu
að halda Ólympíuleika í eðlisfræði.
„Ég treysti jslendingum vel til að
halda góða Ólympíuleika í eðlisfræði
því þið eruð þekktir fyrir góða skipu-
lagningu. Var það ekki í Reykjavík
sem Reagan og Gorbatsjov hittust
með litlum fyrirvara?"
22. Ólympíuleikarnir í
eðlisfræði í Havana á Kúbu
„Menntamálaráðuneyti Kúbu til-
kynnir að 22. Ólympíuleikarnir í
eðlisfræði verða haldnir í Havana á
Kúbu, l.-ll. júlí 1991. Öllum núver-
andi keppnisþjóðum verður boðið til
leikanna og að auki nýjum keppnis-
þjóðum frá Suður-Ameríku,“ sagði
Carlos Silfredo Barrios meðal annars
í ræðu sinni á einum af fundum
Ólympíuráðsins á meðan á 21.
Ólympíuleikunum í eðlisfræði stóð.
Vettvangur leikanna og aðsetur
keppenda verður í Lenín-mennta-
skólanum fyrir raungreinar, 15 km
fyrir utan Havana.
Fararstjórarnir verða hinsvegar
hýstir í Hótel Deauville í miðborg
Havana. A báðum stöðum eru að-
stæður til ýmiskonar dægradvalar
svo sem leikvellir og sundlaugar og
heilsugæ^la verður í höndum sér-
staks lækriis eins og nú er orðin
Venja á Ólympíuleikunum í eðlis-
fræði.
Fararstjórar keppnisþjóðanna,
sem flestir eru frá Evrópu, höfðu
margs að spyija svo sem um flug
til Kúbu, veðurfar á þessum árstíma
og aðlögun að tímamismun sem er
6 klukkustundir miðað við Green-
wich-meðaltíma.
„Tekið verður á móti þátttakend-
um á flugvellinum í Havana á 2