Morgunblaðið - 30.01.1991, Blaðsíða 20

20
MORGÚNBLAÐIÐ MlÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 1991
H
Frakkland:
Deila um stríðið
leiðir til afsagn-
ar Chevenements
París. Reuter.
JEAN-PIERRE Chevenement sagði í gær af sér embætti varnarmála-
ráðherra Frakklands vegna ágreinings við Francois Mitterrand for-
seta um þátttöku Frakka í stríðinu fyrir botni Persaflóa. Pierre
Joxe, sem hefur verið innanríkisráðherra í frönsku sljórninni, tekur
við embættinu en hann hefur verið dyggur stuðningsmaður Mitterr-
ands og einn af atkvæðamestu þingmönnum Sósíalistaflokksins.
Aðstoðar-
menn Cheve-
nements
sögðu að hann
hefði sagt af
sér vegna þess
að hann væri
andvígur hörð-
um loftárásum
fjölþjóðahers-
ins við Persa-
flóa á írak,
sem hann teldi
ekki í sam-
ræmi við sam-
þykktir Sam-
einuðu þjóð-
anna þótt þær
hefðu heimilað
valdbeitingu
Joxe er 57 ára og hefur fylgt
Mitterrand að málum í einu og
öllu frá því hann hóf afskipti af
stjórnmálum. Hann er þekktur
fyrir mikið skap og andstæðingar
hans innan Sósíalistaflokksins
kalla hann „erkiklerkinn“. Hann
var iðnaðarmálaráðherra í stjórn
Pierre Mauroy árið 1981 en sagði
af sér eftir aðeins einn mánuð
vegna ósættis við forsætisráðher-
rann fyrrverandi.
Aðstoð þýskra fyrirtækja við Iraka:
„Eldflaugar má nota í
friðsamlegum tilgangi

Der Spiegel segir íraka ekki geta sett
efnavopnahleðslur í Scud-eldflaugarnar
UNDANFARNA daga hafa fjölmiðlar á Vesturlöndum mikið fjall-
að um það hveijir hafi aðstoðað íraka við að þróa Scud-B-flaugarn-
ar. Það er ekki hægt að slá því nákvæmlega föstu hver hlutur
Frakka, ítala, Breta og Brasilíumanna var en víst er að mikilvæg-
ust var aðstoð Þjóðveija. Talið er að nokkur hundruð vestur-þýsk
fyrirtæki og einstaklingar hafi átt viðskipti við Iraka með lögleg-
um eða ólöglegum hætti. Virðist svo sem fá svið hergagnaiðnaðar
. hafi þar orðið útundan. Opinber ranrisókn er hafin á viðskiptum
tólf fyrirtækja. En samkvæmt nýjustu upplýsingum þýska vikurits-
ins Der Spiegel áttu Austur-Þjóðveijar einnig þátt í að endurbæta
sovét-ættaðar Scud-flaugar Iraka.
Teikningar af Scud-B-eldflaug-
irini hafa fundist í austurhluta
Þýskalands sem áður hét Þýska
alþýðulýðveldið. Sérfræðingar
þýsku leyniþjónustunnar telja að
árum saman hafi Austur-Þjóðveij-
ar endurbætt sovéskar Scud-
flaugar samkvæmt þessum teikn-
ingum fyrir íraka. Ef það er rétt
þá ræður Saddam Hussein íraks-
forseti yfir mun fleiri Scud-eld-
flaugum en bandamenn hafa hing-
að til gert ráð fyrir.
En vestur-þýskir aðilar létu
heldur ekki sitt eftir liggja. Sam-
kvæmt leynilegri skýrslu vestur-
þýska viðskiptaráðuneytisins frá
því í ágúst voru það einkum meðal-
stór þýsk fyrirtæki sem aðstoðuðu
íraka við að éndurbæta Scud-
flaugarnar þannig að þær drægju
til ísraels. Talið er að írakar hafi
fengið 1.000 Scud-flaugar frá
Sovétríkjunum og Norður-Kóreu.
Þær flaugar draga einungis 300
km og eru mjög ónákvæmar. En
írökum hefur tekist að breyta
flaugunum þannig að nú er hægt
að skjóta þeim 600-900 km með
þónokkurri nákvæmni. Sú gerð
sem dregur 600 km nefnist „E1
Hussein" en hin nýrri og lang-
drægari „E1 Abbas“.
Leiðbeiningar á rússnesku
Sum vestur-þýsku fyrirtækj-
anna stóðu í viðskiptum við Iraka
allt fram á síðastliðið haust svo
vitað sé. Klaus Weihe er grunaður
um að hafa látið Jórdönum í té
rör og vélarhluti sem þeir sendu
áfram til íraka. Þekkt fyrirtæki í
gerð siglingatækja, C. Plath KG í
Hamborg, er grunað um að hafa
síðan í september 1988 unnið að
eldflaugasmíði íraka. Þar á meðal
á fyrirtækið að hafa selt írökum
„gyrokompása" í Scud-flaugarnar
sem leiðrétta sjálfir kompás-
skekkjuna. Áttavitarnir voru seldir
undir því yfirskini að með þeim
ætti að leita að olíu. Það vakti þó
athygli þeirra sem unnu að smíði
áttavitanna og olli þeim nokkrum
pirringi að teikningunum sem
smíðað var eftir fylgdu leiðbein-
ingar á rússnesku.
Þekktasta fyrirtækið sem kært
hefur verið er Thyssen Industrie.
Fyrirtækið er grunað um að hafa
selt írökum 300 nauðsynlega hluti
í eldflaugarhreyfla „E1 Hussein“-
flaugarinnar.
Ein skýring á því að írakar leit-
uðu mikið til Þjóðveija er sögð sú
að yfirmaður eldflaugasmíði og
eiturgassframleiðslu þeirra, Amer
el-Saadi, aðstoðariðnaðarráð-
herra, var við nám í Vestur-Þýska-
landi á sjöunda áratugnum, talar
reiprennandi þýsku og er kvæntur
þýskri konu. Haft er fyrir satt að
hann hafi séð til þess að rússnesku
leiðbeiningarnar sem fylgdu Scud-
flaugunum yrðu þýddar yfir á
þýsku. En það voru einkum norð-
ur-kóreskir og austur-þýskir sér-
fræðingar sem unnu að því að
endurbæta Scud-flaugarnar í A1
Fallujah, vestur af Bagdad.
Háðir Þjóðveijum
En þá fyrst er landhernaðurinn
Jórdanía og Sýrland:
Pierre Joxe
til að koma írökum frá Kúveit.
„Hætt er við því að stríðið færi
okkur daglega fjær þeim mark-
miðum sem sett voru í samþykkt-
um Sameinuðu þjóðanna,“ sagði í
afsagnarbréfi ráðherrans fyrrver-
andi.
Þeir sem sigra og
tapa í styrjöldinni
Chevenement, sem er 51 árs
að aldri, kvaðst hafa gert Mitter-
rand forseta grein fyrir skoðunum
sínum í by^'un desember, skömmu
eftir að Öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna heimilaði valdbeitingu.
Vestrænir stjómarerindrekar
sögðu að afsögnin væri áfall fyrir
Mitterrand, en stefna forsetans í
stríðinu hefur notið stuðnings mik-
ils meirihluta frönsku þjóðarinnar.
Franska stjórnin hefur sent
meira en 10.000 hermenn og
skriðdreka til Saudi-Arabíu. Hún
reyndi að finna friðsamlega lausn
á Kúveitmálinu skömmu áður en
stríðið hófst og sætti fyrir það
gagnrýni franskra íhaldsmanna
og vestrænna ríkisstjóma, sem
sögðu þessar tilraunir veikja sam-
stöðu þeirra ríkja sem sameinast
hafa gegn Saddam Hussein.
Frönsku herþotumar gerðu í
fyrstu aðeins árásir á skotmörk í
Kúveit, en Mitterrand heimilaði
hins vegar í siðustu viku árásar-
ferðir til íraks.
Lundúnum. The Daily Telegraph.
HUSSEIN-Jórdaníukonungur er kominn langt með að bijóta allar
brýr að baki sér. Hann hefur reynt að kaupa sér frið hjá Saddam
Hussein íraksforseta og sefa um tvær milljónir Palestínumanna í landi
sínu og vafi leikur á að Vesturlönd taki honum opnum örmum þegar
Irakar hafa tapað stríðinu. Hins vegar gæti Hafez Assad, forseti Sýr-
lands, staðið uppi sem einn af signrvegurum stríðsins.
Stríðið fyrir botni Persaflóa hefur
beint athyglinni að Jórdaníu og Sýrl-
andi, sem eiga bæði landamæri að
írak og ísrael og gætu lent á milli
steins og sleggju í átökum á milli
þeirra. Munurinn á þessum löndum
er sá að Sýrlendingar eiga allt að
vinna en Jórdanir öllu að tapa.
Hafna heilögu bandalagi við
Saddam
Sýrlendingar slá tvær flugur í
einu höggi
Ólíklegt er að fjölþjóðaherinn fari
af svæðinu fyrr en tryggt verður að
friður komist á í Miðausturlöndum.
Sýrlensk stjórnvöld verða aðeins að
gæta þess að glata ekki trúverðug-
leika sínum í arabaheiminum, þar
andúðin á Vesturlöndum og
Hussein Jórdaníukonungur.
Hafez Assad, forseti Sýrlands.
sem
Stríðið var himnasending fyrir
Hafez Assad þótt hann verði síðast-
ur til að viðurkenna það. Tengsl
hans við hryðjuverkasamtök höfðu
gert hann að úrhraki í augum Vest-
urlandabúa á sama tíma og Sovét-
menn gátu og vildu ekki lengur
dæla í hann vopnum og peningum
til að bæta slæman efnahag lands-
Max Gallo, stuðningsmaður
Chevenements og fyrrum talsmað-
ur stjórnarinnar, sagði afsögnina
stórmerkilega. Hún sýndi að
bandamenn hefðu ekki enn gert
það upp við sig að fullu hversu
langt þeir ættu að ganga í stríðinu
og hvers konar valdbeitingu Sam-
einuðu þjóðirnar hefðu heimilað.
„Stefnum við enn að því sama,
þ.e. frelsun Kúveits, eða viljum við
nú algjöra tortímingu íraks? Vilj-
um við taka málefni Miðaustur-
landa til endurskoðunar í heild
sinni?“ spurði hann.
Allt frá því átta ára stríði íraka
og írana lauk 1988 hefur Sýrlend-
ingum staðið ógn af gífurlegum
hernaðarmætti íraka, einkum eftir
að Saddam Hussein tók að hafa af-
skipti af málefnum Líbanons. Stríðið
gaf Assad tækifæri til að slá tvær
flugur í einu höggi. Hann sendi
15.000 hermenn og 300 skriðdreka
til liðs við fjölþjóðaherinn, sem verð-
ur að líklegast til þess að bæta sam-
búðina við Vesturlönd og auka áhrif
Sýrlendinga í, Miðausturlöndum í
framtíðinni eftir áratuga einangrun.
Sömuleiðis verður stríðið að öllum
líkindum ti! þess að Sýrlendingum
stafar ekki lengur hætta af írökum
næstu árin eða áratugina.
stuðningurinn við Saddam Hussein
fer vaxandi. Sýrlensk stjórnvöld hafa
frá byijun lagt áherslu á að hersveit-
ir þeirra í Saudi-Arabíu gegni aðeins
varnarhlutverki og ráðist ekki inn í
írak. Þau hafa einnig margoft lýst
því yfir að Sýrlendingar komi írök-
um til hjálpar geri Israelar árás á
þá að fyrra bragði. Hins vegar hafa
þau algjörlega hafnað beiðni Sadd-
ams um „heilagt bandalag" gegn
ísraelum. „Enginn getur neytt Sýr-
lendinga í óþarft stríð, gegn hags-
munum arabísku þjóðarinnar," sagði
málgagn stjórnarinnar, al-Thawra,
í síðustu viku. „Sá sem í raun og
veru vill frelsa Palestínu snýr sér
ekki í aðra átt og hertekur friðsamt
arabískt smáríki.“
stoð. Assad forseti hafi ekki snúið
sér til Vesturlanda til að gefa þau
strax á bátinn.
lýðveldisstofnun," sagði embættis-
maður í breska utanríkisráðuneytinu
í síðustu viku.
Jórdaníukonungur snýr baki
við Saddam
Hagnast mest á því að ísraelar
haldi að sér höndum
Vesturlönd eru þó viðbúin því að
sýrlensk stjórnvöld gefi út harðar
yfirlýsingar, sem komi bandamönn-
um illa, til að bæta stöðu sína í
arabaheiminum. Bresk stjórnvöld
telja hins vegar að ekki þurfi að
taka slíkar yfirlýsingar alvarlega,
að því tilskildu að hægt verði að
bjóða Sýrlendingum efnahagsað-
Véstrænir stjórnarerindrekar
segja að Hussein Jórdaníukonungur
hafi á undanförnum dögum reynt
að halda sig í hæfilegri fjarlægð frá
Saddam. Jórdanska lögreglan hand-
tók leiðtoga róttækra múslima í síð-
ustu viku eftir að hann hafði boðað
til blaðamannáfundar til að hvetja
til árása gegn þeim ríkjum sem hafa
myndað bandalag gegn Saddam.
Konungurinn sjálfur, sem hefur
miklar áhyggjur af vaxandi andúð
þegna sinna á bandamönnum, hvatti
Jórdani til að sýna öllum Vestur-
landabúum fyllstu kurteisi.
Stjórnvöld á Vesturlöndum, sem
víta af afstöðu almennings í Jórd-
aníu, eru reiðubúin að sýna kon-
ungnum skilning. „Enginn veit hvað
gerist í Jórdaníu eftir stríðið en ljóst
er að ástandið gæti orðið hættulegt.
Við höfum mikinn hag af því að
hashemískur konungur haldi völdum
í Jórdaníu; verst af öllu væri blóðug
Þessi samúð með konunginum
hyrfi snögglega ef her hans yrði
beitt gegn Israelum. Embættismenn
i Jórdaníu hafa sagt að flugher
landsins yrði beitt gegn ísraelskum
herþotum ef þær færu yfir landið
til að svara eldflaugaárásum íraka.
Slíkt hefði hörmulegar afleiðingar
fyrir Jórdani; flugvélaflota þeirra
yrði í fyrsta lagi tortímt; og í öðru
lagi yrðu þeir þá orðnir andstæðing-
ar bandamanna þannig að ekki yrði
aftur snúið. Sömu embættismenn
segja að þótt Scud-eldflaugar íraka,
sem skotið hefur verið á ísrael, hafi
rofið lofthelgi Jórdaníu sé það allt
annað mál „þar sem ekki er hægt
að koma í veg fyrir slíkt“. Líklega
gætu Jórdanir spiðgengið eldfiauga-
árásir ísraela á írak af sömu ástæðu.
Hvemig sem það fer hagnast Hus-
sein Jórdaníukonungur mest allra á
því að Israelar svari ekki eldflauga-
.árásnm íraka. . .. __________