Morgunblaðið - 26.07.1991, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. JÚLÍ 1991
*

„Jfartn er~ £>fciptCrieryLL."
Ast er...
i-rt>
... í veðurspánni.
TM Reg. U.S. Pat Off.—all rights reserved
© 1991 Los Angeles Times Syndicate
Er þetta skrifstofan þar
sem ég féll út um
gluggann ...?
Með
morgimkaffLnu
Þú segir að vinnan sé að
ná yfirtökunum í lífi
þínu ...?
HÖGNI IIREKKVÍSI
—Éf

//HANN BR. FRA&ÆR (PJÁLFARI f "
Öldrun, langlífi og orkan
Á síðustu árum hafa risið upp
alls konar líkamsræktarstöðvar,
auk þess sem ungir sem aldnir eru
farnir að hlaupa út um allt. Haldi
fólk, að með þessu verði það lang-
lífara, þá er það vægast sagt hæpið.
Það er nefnilega ákveðið samspil
milli orkunotkunar og langlífi. Líkt
og allir mannanna hlutir slitna við
notkun og verða að lokum ónothæf-
ir, þá slitnar líkami okkar, hrörnar,
við verðum öldruð og að lokum
fjarar lífið út. Lífslengd tegundanna
virðist vera ákveðin í erfðagenum
þeirra og hafa lítið breyst í tímanna
rás, nema hvað einstaklingunum
gengur misjafnlega að ná hámarks
lífslengd.
Hvalir eru mikilvægur hluti af
menningu íslands. En til að geta
varðveitt hið gamla og verðmæta í
menningu verður maður að end-
urnýja hana og þróa áfram. Þeir
hvalveiðimenn sem eru reiðubúnir
að söðla um geta í staðinn einbeint
sér að „náttúrutúrisma". Menn úti
í heimi eru óskaplega hrifnir af
hvölum. Menningarvitar gætu svo
greint frá hinu sögulega hlutverki
hvalsins í lífi íslendinga.
Auðvitað getur mönnum fundist
að við „aðkomumenn" séum fáfróð-
ir og ofmetum hlutina. Veiðar á
höfrungum eru til dæmis jafn slæm-
ar og hvalveiðar þar sem höfrungar
eru líka mjög gáfuð dýr. En við sem
búum á norðurhjara veraldar eigum
að geta rætt hvor við annan sem
góðir nágrannar. Þið megið gjarnan
Eins og við sjáum í náttúrunni
lifa stóru dýrin yfirleitt lengst. Þau
hafa líka yfirleitt hægari efnaskipti
en þau minni, þ.e. eyða minni orku
á tímaeiningu og eigin þungaein-
ingu eða með öðrum orðum borða
hlutfallslega minna. Þetta á við um
allar lífverur og plöntur. Líffræði-
lega eru því þær lífverur langlífari
sem hafa hægari efnaskipti, og eru
til dæmis konur langlífari en karl-
ar, en orkuþörfin yfir ævina er svip-
uð, bara dreift á lengri tíma hjá
konum. Þetta gildir einnig um flest
dýrin.
Þau dýr sem fara sparlega með
orku sína lifa lengi og eru krókídíl-
ar og skjaldbökur dæmi þess. Enn-
hnippa í okkur Svía þegar við verð-
um okkur til skammar.
Ég hef alltaf verið þeirrar skoð-
unar að við á norðurhjaranum eig-
um sameiginlega ást á náttúrunni
og náttúruöflunum sem og á trú
að aðrar lífverur hafi einnig sitt
gildi. Við verðum að halda hópinn
og aðstoða hvor annan, við erum
ekki það margir að við höfum efni
á því að vera tvístraðir. Getum við
Svíar ekki til dæmis stutt íslendinga
í fiskveiðimálum? Það sem við för-
um fram á er að þið hlustið á okk-
ur og spyrjið ykkur sjálfa: Er þessi
umræða einungis niðurbrjótandi
eða opnar hún möguleika á þróun
sem mun styrkja ísland, efnahags-
lega, menningarlega og alþjóðlega?
Jan Bjersing, Luleá, Svíþjóð.
fremur má sjá að þau dýr sem eru
í dvala á veturna lifa lengur en þau
sem alltaf eru að. Þá má vísa til
tilraunar með mýs, þar sem þær
voru hálfsveltar og lifðu þá helm-
ingi lengur en þær sem voru stíf-
fóðraðar. Samkvæmt þessu eru
miklar hreyfingar eins og keppnis-
íþróttir o.fl. varla til að auka líkur
á langlífi. Það virðisti því alveg eins
farsælt að borða minna og slappa
sem oftast af í sófanum heima. Það
er orkusparandi líferni.
Pálmi Stefánsson
Kannast
nokkur við
þennan
söngtexta?
Kannast einhver við söng-
texta sem er nokkurn veginn á
þessa leið:
Tíðum (Til mín?) brosa bláu fjöllin
beint á móti Svíagrund.
Þau eru (háleit?) hrein og fógur,
horfa fram á Eyrarsund.
En eitthvað vantar, eitthvað vantar,
aupn mín þau fella (hjúpa?) tár:
Það er ekki Esjan bláa
og ekki Snæfellsjökull hár.
Þetta söng kona vestan úr
Dölum stundum á efri árum
sínum, en hvorki lag né texti
hefur fundist í þekktari ljóða-
eða söngvabókum.
Á.B.
Menning og hvalir
Víkveiji skrifar
Oftast er samstarf fjölmiðlanna
með mikium ágætum og
blaða- og fréttamenn sjá sér oft hag
í því að rétta hver öðrum hjálpar-
hönd innan vissra marka. Að sjálf-
sögðu gæta menn þess þó að gefa
ekki hver öðrum stórfréttir, eða
„skúbb“ eins þær eru jafnan nefnd-
ar. Misbrestur einn er þó á sam-
skiptum ijölmiðlanna sem Víkverji
hefur oft orðið var við. Það vill oft
brenna við að fréttamenn á sjón-
varps- og útvarpsstöðvunum fari
fram á það á blaðamannafundum
við þá sem þar sitja fyrir svörum
að þeir veiti einkaviðtöl um efnið
áður en hinn eiginlegi fundur hefst
og tefja þannig fundinn. Bera þeir
því jafnan við að þeir séu með dýr
tæki í gangi og séu að „brenna
úti“ á tíma eða eitthvað í þeim
dúr. Þessi yfirgangur ljósvakamiðl-
anna er i raun óskiljanleg ókurteisi
af þeim sem standa fyrir blaða-
mannafundum að taka þátt í þess-
um skrípaleik. Sjái fréttamenn sér
ekki fært að sitja blaðamannafundi
eins og þeir eru kynntir gæti lausn-
in verið sú að skipuleggjendur fund-
anna skipti þeim í tvo hluta, annan
fyrir dagblöðin og hinn fyrir ljós-
vakamiðlana.
xxx
Víkveiji dagsins er ósáttur við
fyrirkomulag stöðumæla í
íbúðarhverfum gamla miðbæjarins.
íbúar í Þingholtunum og norðan-
verðu Bergstaðastræti geta ekki
lagt bílum sínum við heimili sín án
þess að greiða í stöðumæla. Þegar
kvartað hefur verið undan þessu
fyrirkomulagi er mönnum bent á
að þeir búi á gjaldskyldu svæði og
verði að fara með bíla sína inn á
eignarlóðir vilji þeir komast hjá því
að greiða stöðugjöld. Nú er í fæst-
um tilvikum hægt að koma því við
og ekki nema sanngjamt að koma
til móts við íbúa í hverfinu með
einhveijum hætti, t.a.m. með út-
gáfu vottorðs sem mætti festa í
glugga bíla þar sem greint er frá
því að eigandinn búi í hverfinu og
sé þarafleiðandi ekki gjaldskyldur.
Það er ótækt að leggja stöðugjöld
á íbúa í vissum hverfum en ekki
öðrum.
Víkveiji las sjálfsævisögu
bandaríska trompetleikarans
Miles Davis í sumarfríinu. Saga
þessa mikla djassfrömuðs er saga
af einstæðum listamanni sem aldrei
nemur staðar í list sinni heldur leit-
ar ávallt út fyrir fyrir stíltegundina
þegar hún hefur náð að festa ræt-
ur. í dag er Davis 65 ára en kveðst
enn ekki hafa náð tindinum sem
listamaður. Saga hans er einnig
mörkuð hatrammri baráttu við eit-
urlyf og sterku einstaklingseðli sem
hefur gert hann að einfara. Á árun-
um 1975-80 dró hann sig í hlé og
einu samskipti hans við umheiminn
voru í gegnum sjónvarp og sjálfur
hefur hann kallað þetta skeið „bláa
tímabilið“. Hann á fleira sammerkt
með Picasso því framlag hans til
djasstónlistar er af svipuðu vægi
og kúbisminn var fyrir myndlistina.
Miles var upphafsmaður a.m.k.
fjögurra stíltegunda í djassi,
bebops, cool-djass, djassrokks og
svonefndri afró-fönktónlist.