Morgunblaðið - 05.08.1992, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. ÁGÚST 1992
gatækjum, þá ætti það ekki að verða
til þess að mönnum yrði fækkað í
brúnni, þvert á móti ætti þessi
tæknivæðing að verða til þess að
styrkja vaktina og bæta þar með
öryggi áhafnar, skips og farms.“
Þrátt fyrir bitra reynslu af slakri
vakt í brú hafa nokkrar siglingaþjóð-
ir í hinni hörðu samkeppni sem utan-
ríkissiglingar hafa orðið að standa
í reynt að fá samþykktar reglur um
eins manns brú sem fullnægjandi
vakt.
í Alþjóðasiglingamálastofnun
(IMO) hafa verið miklar umræður
um eins manns brú í myrkri. Hinn
23. október 1990 var lagt fram í IMO
uppkast um leiðbeiningar fyrir stýri-
mann, sem er einn á vakt í brú í
myrkri. Miklar umræður hafa ætíð
orðið um þetta mál. Margar þjóðir
hafa harðlega mótmælt þessum
vangaveltum. Á fundi nefndar IMO
um öryggi við siglingar (NAV-37)
hinn 23.-27. september 1991 var
óskað eftir því að öllum ákvörðunum
um tilraunir með að hafa aðeins einn
mann á vakt í myrkri yrði frestað
til ársins 1994.
Í ljósi þessa kemur yfírlýsing sam-
gönguráðherra um einhverja sam-
þykkt („1960 var ákveðið að hafa
einn mann á vakt“) mjög spánskt
fyrir sjónir svo að ekki sé meira
sagt. Þetta getur varla verið rétt. í
umræðum um eins manns brú hafa
nokkur ríki lýst því yfir að þau
muni ekki leyfa tilraunir innan sinn-
ar landhelgi með aðeins einn mann
í brú.
Með tílliti til þessa treysti ég því
að Alþingi og samgönguráðherra
endurskoði afstöðu sína og taki þetta
mál og fyrirspurn Rannveigar Guð-
mundsdóttur alþingismanns til al-
varlegrar athugunar.
Reglugerð um vaktir um borð
í skipum
í stuttu máli sagt: Farið verði að
ráði nágrannaþjóða okkar og frænda
og sett löggjöf og fyrirmæli um vakt-
ir í brú til viðbótar siglingareglunum.
Ekki er lengur vansalaust að íslend-
ingar hafa ekki enn samþykkt Al-
þjóðasamþykkt um þjálfun, skírteini
og varðstöðu sæfarenda frá 1978
(STCW-samþykktina) og hefur þetta
valdið íslenskum sjómönnum og
þeim fáu farskipum sem enn sigla
undir íslenskum fána vandræðum.
í ársbyijun 1992 höfðu 90 þjóðir
með um 83% af flota heimsins undir-
ritað og gerst aðilar að STCW-sam-
þykktinni, sem tók alþjóðlegt gildi
28. apríl 1984.
Danir settu hinn 10. apríl 1984
reglugerð um vaktir áður en þeir
gerðust aðilar að alþjóðasamþykkt:
inni (STCW) hinn 28. apríl 1984. í
þeirri reglugerð eru skýr og ákveðin
fyrirmæli til skipstjóra um að halda
dyggilegan vörð til viðbótar 5. grein
alþjóðasiglingareglnanna og nær
reglugerðin til allra danskra skipa
nema herskipa, sem hafa sérreglur.
5. grein Alþjóðasiglingareglnanna
hljóðar þannig: „Á hveiju skipi skal
ætíð halda dyggilegan vörð jafnt
með auga og eyra sem öllum tiltæk-
um tækjum, sem eiga við aðstæður
og ástand hveiju sinni.“ í dönsku
reglugerðinni segir m.a. þessu til
viðbótar: „að sú skylda hvíli á hveij-
um skipstjóra að sjá til þess að á
skipinu sé ætíð nægileg og örugg
vakt bæði í brú og vélarúmi með
tilliti til öryggis skips og áhafnar."
Norskar reglur um vaktir
Sem ein mesta siglingaþjóð heims
eiga Norðmenn að sjálfsögðu mikilla
hagsmuna að gæta við utanríkissigl-
ingar. Norskir útgerðarmenn hafa
gert kröfu um að allar leiðir til sparn-
aðar við rekstur flotans verði kann-
aðar þar á meðal eins manns brú.
Norska siglingamálastofnunin
hefur samþykkt slíkt fyrirkomulag
með mjög ströngum skilyrðum og
munu Norðmenn hafa gengið einna
lengst fram í þessu máli. En þar er
langur vegur frá að fortakslaust sé
gefið út eða hafi verið „ákveðið að
hafa einn mann á vakt“ eða að það
sé talið „almennt fullnægjandi".
Norska siglingamálastofnunin gaf
í október 1985 þremur skipum sem
til þess voru sérstaklega valin heim-
ild til að hafa aðeins einn stýrimann
eða siglingafróðan mann á vakt í
brúnni (stýrimann eða skipstjóra).
Tilraunin var síðan leyfð um borð í
7 skipum en aðeins með skipstjórn-
armönnum, sem voru með norskt
stýrimannspróf.
f kjölfar þessara tilrauna settu
Norðmenn með reglugerð frá 30.
júní 1987 ákveðnar og strangar regl-
ur um vaktir í brú og vélarúmi á
norskum skipum. Skip sem hafa
heimild til að hafa aðeins einn mann
á vakt í brú verða að vera sérstak-
lega útbúin. Sækja verður um heim-
ild norsku siglingamálastofnunar-
innar til þess að hafa aðeins einn
mann á vakt í brú. Reglugerðin gild-
ir um öll norsk skip, þar með talin
fiski- og veiðiskip, sem eru 50 rúm-
lestir og stærri og einnig fyrir skip
sem eru minni en 50 rúmlestir í
lengri strandferðum (stor kystfart),
fiskveiðum utan landhelgi (bank-
fiske) og fjarlægum hafsvæðum.
Tekið er fram, að um lágmarks-
kröfur sé að ræða og ekki megi víkja
frá þeim.
Vakt í brú norskra skipa er skipt
í 3 flokka:
1. Brúarvakt (Brohold) með einum
skipstjórnarmanni og auk þess
tveimur hásetum, sem eru full-
gildir til þess að gegna varðstöðu
á stjórnpalli, á vakt. Annar þeirra
sé við stýrið, en hinn á útverði.
Þessa skipun vaktar í brúnni á
að hafa, þegar sjálfstýring er
ekki notuð eða ef fyrirmæli vakt-
reglna (STCW) mæla svo fyrir
að ekki skuli nota sjálfstýringu
(t.d. í takmörkuðu skyggni
o.s.frv.) eða ef viðurkennt kall-
kerfi eða simi til að vekja menn
á vaktir er ekki um borð.
2. Vakt í brú með einum skipstjórn-
armanni og auk þess einum full-
gildum og hæfum háseta til að
ganga í vaktir í brú.
Þessi tilhögun vaktar á stjórn-
palli er leyfð, þegar skipið getur
skv. vaktreglum notað sjálfstýr-
ingu og fullkomið kallkerfi og
sími er í brúnni til þess að vekja
menn á vaktir. Þegar ekki er
lengur ljóst af degi og annars
ávallt, þegar skipstjórnarmaður á
vakt getur ekki sjálfur haft á
hendi útvörð skal hinn fullgildi
háseti einnig vera á stöðugum
útverði (annars ávallt tiltækur
að deginum, til þess að vakthaf-
andi stýrimaður geti umsvifa-
laust kallað á hann til útvarðar).
3. Brúarvakt með aðeins einn skip-
stjórnarmann á vakt. Þessa til-
högum vaktar í brúnni má aðeins
hafa á sérstaklega útbúnum skip-
um sem hafa fengið til þess sér-
stakt leyfi frá norsku siglinga-
málastofnuninni.
(Skv. Meddelelser fra Sjöfartsdi-
rektoratet 1. júlí 1990).
Eg held að ofangreindar reglur
sé eitt hið lengsta sem siglingaþjóð-
ir hafa gengið í sambandi við heim-
21
ildir til þess að hafa aðeins einn
mann á vakt í brú. Ofangreindri til-
högun eru alls ekki allir sammála,
t.d. félög yfírmanna í Noregi og fl.
Ég læt hér staðar numið en vona
eins og fyrr segir að þessi mál verði
tekin til alvarlegri athugunar og
umræðu af yfirvöldum siglingamála
en verið hefúr.
Samgönguráðherra ætti að sjá til
þess að settar verði ákveðnar reglur
um tilhögun vakta í brú til viðbótar
vaktreglum Alþjóðasiglingamála-
stofnunar eins og frændþjóðir okkar
hafa sett.
Fyrirspurn Rannveigar Guð-
mundsdóttur var tímabær og nauð-
synlegt er að Alþingi fjalli nánar um
þetta mikilsverða slysavamamál.
Örugg vakt í brú á hveiju skipi
er okkar besta slysavörn._________
Höfundur er skólameistari Stýri-
mannaskólans í Reykjavík.
■ „Alvöru" símsvari
og minnisbók
innbyggt
Handfrjáist tal
Nýtt
og einstaklega
einfalt
notendavibmót
18 klst. rafhlaba
í bibstöbu
Fullkominn
hljóbflutningur
elns og í
vöndubum
almennum síma
Kynningarverb
til þeirra sem
stabfesta kaup
fyrir 20. ágúst:
Abeins 99.750 kr.
Tengjanlequr viö tölvur oq
faxtœki.
Sérstakt, létt, talfœri sem fest
er í bílinn.
Aubveldur ab hafa mebferbis
í skjalatöskunni.
Nýjung \ bílfestingum. Einfalt
handtak og síminn er laus
til ab taka meb sér.
Dancall Logic farsíminn:
BYLTING
íHÖNNUN
Enn einu sinni vinnur Dancall tæknisigur
meb frábærri hönnun á nýjum farsíma.
Möguleikar hans eru ótrúlega skemmtilegir,
leikandi léttir fyrir notandann
- og útlitiö einstakt.
DANCALL |
radiomidun
Grandagarði 9,101 Reykjavik, sími (91) 622640