Morgunblaðið - 05.08.1992, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. ÁGÚST 1992
Frá utanríkisráðuneytinu:
Menningarfulltrúi sendiráðs íslands í
London verður til viðtals á skrifstofu
menningar-, upplýsinga-, og fjölmiðla-
deildar, Skúlagötu 63, 2. hæð, 5., 6. og
7. ágúst kl. 15.00 til 18.00.
Utanríkisráðuneytið.
Laugardaginn 01.08.1992 Flokkur: J
í Lukkupotti núna eru 207.072,- kr.
Stjórnarskrá-
in í eðli sínu
eftir Jóhann M.
Hauksson
Stjómarskrám heimsins má
skipta í tvo flokka. Annarsvegar
þær sem eru „ósveigjanlegar", þ.e.
þær sem eru ekkert nema bókstaf-
urinn, það sem stendur í þeim. Ef
lög eða stjómvaldsákvæði era í
andstöðu við stjómarskrána, þá er
hún ætíð sterkari og farið er eftir
henni. Til að tryggja að svo sé era
oft stjómarskrárdómstólar, sem
dæma um það hvort lög séu í sam-
ræmi við stjómarskrána, og þeir
era öðrum dómsstigum æðri. Dæmi
um þessa tegund stjómarskrár era
þær sem era í Frakklandi, í Þýska-
landi og í Bandaríkjunum.
Hinn flokkurinn er stjómarskrár
sem eru bókstafurinn og einnig
venjur og hefðir ýmiskonar. Hefð-
imar era þar jafnháar lagaákvæð-
um þeim sem mynda sljómar-
skrána, og eins fráleitt er að fram-
kvæma andstöðu við þær og í and-
stöðu við stjómarskrárákvæði.
Stjómarskrá Bretlands er þess eðl-
is, ásamt fleiram.
í raun hefur íslenska stjómar-
skráin einnig verið í þessum flokki.
Hún hefur verið höfð til hliðsjónar,
sem rammi, en menn hafa ekki tek-
ið hana mjög alvarlega. Um það
vitna allskyns lög og ákvarðanir
sem hafa jafnvel þverbrotið stjóm-
arskrána. Forseti Islands hefur völd
sem era ekki ósvipuð völdum Frakk-
landsforseta skv. stjómarskránni
(II. kafli stjsk.), en hefðin hefur
ráðið því að hann er nánast alveg
valdalaust tákn. Stjómarskráin
tryggir málfrelsi (gr. 72) en Þor-
geir Þorgeirsson var dæmdur til
refsingar fyrir að nýta sér þetta
málfrelsi. Stjómarskráin tryggir
þrískiptingu valds en samt fóra
sömu menn með framkvæmdavald
og dómsvald í héraði til skamms
tíma. Einnig má benda á Norður-
landasamstarf sem grípur inn í
stjómvald hér.
Mergurinn málsins er sá að í
raun er eðli okkar stjómarskrár það
að vera rammi um stjómvöld, en
hefð hefur leyft að teygja og toga
þennan ramma í takmörkuðum
mæli. Deilur fræðinga um EES-
samninginn bera þess merki að
annarsvegar fara þeir sem vilja að
stjómarskráin sé ósveigjanleg, og
vilja túlka hana sem slíka. Þeir vilja
hafa hana nú og túlka eins og hefði
átt að gera í þessa rúmu öld síðan
við þáðum hana úr höndum Dana-
konungs. Þessi hópur vill allt í einu
fara að túlka hana þröngt núna,
en hefur ekki látið í sér heyra hing-
að til þegar stjómarskráin hefur
verið teygð og toguð.
Hins vegar standa þeir sem sjá
hvemig stjómarskráin er og hvem-
ig hún hefur verið túlkuð. Þessi
hópur horfír á stjómarskrána og
sér hvemig hún er í raun, og mótar
sér skoðun með það til hliðsjónar.
Við höfum tvo kosti: Þann að
hafa stjómarskrána hér eftir eins
og hingað til, og EES-samningur-
Verðdæmi í ágúst
Litur Hvltur
Utur Hvlt mött
Utir Grátt-Hvltt-Beige
larma mm,
Skeifunni 8 - Reykjavík - Sími 682466
Jóhann M Hauksson
„Mergurinn málsins er
sá að í raun er eðli okk-
ar stjórnarskrár það að
vera rammi um stjórn-
völd, en hefð hefur
leyft að teygja og toga
þennan ramma í tak-
mörkuðum mæli.“
inn er þá í samræmi við hana. Hinn
kosturinn er sá að breyta henni,
hafa ósveigjanlega stjómarskrá, og
þá verður að breyta stjómarskránni
til að samningurinn verði samþýð-
anlegur henni. Ef síðari kosturinn
er valinn þá legg ég til að ákvæðum
verði bætt í hana sem tryggi mann-
réttindi hins venjulega manns. Það
er sjálfsagt að stjórnarskrárbinda
t.d. mannréttindasáttmála Evrópu.
Einnig þarf að tryggja jafnt vægi
atkvæða, en það era sjálfsögð
mannréttindi. Að sjálfsögðu ber að
kveða skýrar á um það sem stjóm-
arskráin hefur að geyma, en nú er
hún ákaflega óljós í orðfari. Það
þarf að kveða ákveðið á um hlut-
verk hvers stjómvalds, en ekki að
segja t.d. forsetann hafa vald sem
hann hefur ekki í raun. Loks er
æskilegt að koma stjómarskrár-
dómstól sem hefði umtalsverð völd
á fót. Þannig væri hægt að líta á
stjómarskrána sem stöðugan stofn
sem hægt væri að treysta á.
Höfundur r nemi i
atjómmídafræði og heimspeki við
Háskóla íslands.
Pökkunar
limbönd
Gæðalímbönd sem
bregbast ekki.
Hrabvirk leib vib
pökkunarstörfin.
J.S.Helgason Draghálsi4 S: 68 51 52