Morgunblaðið - 05.08.1992, Blaðsíða 40

40
T
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. ÁGÚST 1992
Þjóðminjasafn íslands
— ekki eingöngu fyrir
erlenda ferðamenn
eftir Bergdísi
Sigurðardóttur
Þegar íslendingur heyrir minnst
á Þjóðminjasafn Islands er líklegt
að orðin leki og sprunga séu það
fyrsta sem kemur upp í huga hans.
Það er ekki nema von enda hefur
umfjöllun um safnið í fjölmiðlum á
síðustu árum að miklu leyti ein-
kennst af umræðunni um húsakynni
þess, en eins og svo margir vita þá
hefur safnið lengi verið í fjársvelti
og af þeim sökum verið illa viðhald-
ið. Hér er ekki ætlunin að setja út
á þá umræðu í sjálfri sér enda er
hún góðra gjalda verð og nú er lausn
á húsnæðismálum safnsins í sjón-
máli. Hitt er annað mál, að Þjóð-
minjasafnið hefur haft við að glíma
annað og ekki minna vandamál en
léleg húsakynni og er þaðenn óleyst,
en það er hversu fáir íslendingar
leggja leið sína þangað. Erlendir
ferðamann eru í langmestum meiri-
hluta þeirra sem sækja safnið.
Ástæðurnar fyrir því eru eflaust
margar en þó hlýtur umfjöllun um
safnið í íjölmiðlum að skipta megin
máli um hvort landsmenn fínni hjá
sér áhuga á að skoða það. Höfundur
vill meina að í þeirri einhliða um-
ræðu sem verið hefur um Þjóðminja-
safnið í íslenskum fjölmiðlum vilji
oft gleymast hvílíka list og menn-
ingu safnið hefur að geyma, þ.e. að
innan veggja sé annað og meira en
sprungnir veggir og fötur fullar af
vatni og því hafí hún ekki verið til
að hvetja landsmenn til þess að
sækja safnið heldur þvert á móti.
Ætlunin með þessum skrifum er að
gera tilraun til að vekja aukinn
áhuga landsmanna á Þjóðminjasafn-
inu og gera grein fyrir mikilvægi
þess fyrir íslensku þjóðina.
Á tímum hraðfara breytinga eins
og við lifum í dag og með sífellt
nánari tengslum milli Islands og
umheimsins hlýtur að skipta miklu
máli fyrir Islendinga sem fullvalda
þjóðar að varðveita sögulegar minjar
og verðmæti þjóðarinnar. Þjóðminja-
safnið hefur að geyma margar af
merkustu minjum sem varða ís-
lenska sögu og menningu og því er
mikilvægt að Islendingar sýni safn-
inu verðskuldaða athygli. Hver og
einn ætti að kunna góð skil á eigin
fortíð og leitast við að læra af
reynslu þeirra sem áður byggðu
landið. Það mun hjálpa þeim til að
takast á við nútímann.
Það sem gerir Þjóðminjasafnið
sem safn hvað merkilegast er að þar
eru ekki eingöngu varðveittir dýr-
gripir heldur einnig ýmsir hvers-
Bergdís Sigurðardóttir
„Það sem gerir Þjóð-
minjasafnið sem safn
hvað merkilegast er að
þar eru ekki eingöngu
varðveittir dýrgripir
heldur einnig ýmsir
hversdagslegir hlutir
sem notaðir voru við
dagleg störf á fyrri tím-
um.“
dagslegir hlutir sem notaðir voru við
dagleg störf á fyrri tímum og eru
orðnir verðmætir vegna þess hve vel
þeir eru til þess fallnir að Iýsa lífs-
háttum, atvinnuháttum og list ís-
lensku þjóðarinnar allt frá fyrstu
öldum Islandsbyggðar og fram á
þessa öld. Þar má fínna svör við
spurningum sem varða uppruna ís-
lendinga t.d. um hvaðan landsnáms-
mennimir komu, hvers konar fólk
þeir voru og hvað þeir gerðu.
Elstu minjarnar sem safnið hefur
að geyma eru frá 9.-13. öld og eru
þær flestar úr fornum kumlum
(heiðnum gröfum), en einnig frá
uppgröftum úr bæjarstæðum. Þar
má meðal annars sjá vopn, skart-
gripi og áhöld. Þar eru einnig fornir
húsviðir, svo sem Valþjófsstaðahurð-
in, sem talin er frægust allra ís-
lenskra forngripa og mun vera frá
því um 1200. Valþjófsstaðahurðin
var kirkjuhurð á Valþjófsstað í
Fljótsdal þangað til 1852. Það sem
gerir hurðina svona merkilega er
hversu fagurlega hún er útskorin. I
bók Kristjáns Eldjárn, Hundrað ár
í Þjóðminjasafni, segir að talið hafí
verið að útskurðurinn á hurðinni „sé
meðal þess stílhreinasta og jafnvæg-
asta, sem rómönsk list hafí eftir sig
látið á Norðurlöndum". Til gamans
má geta að útskurðurinn hefur í sér
táknræna merkingu. Þar er sagt
miðaldarævintýrið „le chevalier au
lion“ eða riddarinn og ljónið, sem
runnið er frá frönskum skáldskap
og kemur fram í mörgum riddara-
sögum. Mynstrið sýnir riddara sem
vegur dreka og bjargar Ijóninu úr
klóm hans. Ljónið fylgir lífgjafa sín-
um eftir það og leggst að lokum
syrgjandi á gröf hans. Myndin tákn-
ar einnig baráttuna milli góðs og ills
í tilverunni, en riddarinn er hetjan
sem beitir sverði sínu á móti hinu illa.
Margir kirkjumunir hafa varðveist
og eru í eigu Þjóðminjasafnsins t.d.
róðukrossar, dýrlingsmyndir, kaleik-
ar og altaristöflur. Safnið hefur að
geyma stærsta og fjölbreyttasta safn
íslenskra útsaumsverka frá fyrri öld-
um og einnig mikinn fjölda tréskurð-
armuna frá síðustu öld. Nytjahlutir
eins og askar, blöndukönnur, brauð-
mót, rúmfjalir og lárar voru oft hag-
lega útskomir. Flestir hlutirnir voru
búnir til á bóndabæjum og endur-
spegla athafnir sveitafólks á löngum
vetrarkvöldum. Það er erfítt að
ímynda sér að fólk hafi unnið slík
listahandverk án þess að hafa raf-
magnsljós. Á safninu er einnig að
finna baðstofu (vistarveru hefðbund-
innar íslenskrar bændaíjölskyldu),
sem byggð var 1857 og var búið í
henni alveg til 1955 þegar hún var
færð á Þjóðminjasafnið.
Á Þjóðminjasafninu er bæði sér-
stakt sjóminjasafn og landbúnaðar-
safn. Á sjóminjasafninu eru sýndir
bátar og líkön og myndir af bátum.
Einnig hefur það að geyma veiðar-
færi ýmiss konar og allt mögulegt
sem varðar gamlan íslenskan sjávar-
útveg. Á landbúnaðarsafninu eru
sýnd ílát og áhöld sem notuð voru
til sveita áður fyrr og mörg reyndar
allt fram á þessa öld.
Verið velkomin í Þjóðminjasafn
Islands.
Höfundur er nemandi í
Stjómmálafræði við HÍ og
starfsmaður á Þjáðmityasafni
íslands.
STOFNLÁNADEILD
LANDBÚNAÐARINS
Laugavegi 120, 105 Reykjavík
Umsóknir um lán vegna framkvæmda á árinu 1993
þurfa að berast Stofnlánadeild landbúnaðarins fyr-
ir 15. september næstkomandi.
Umsókn skal fylgja teikning og nákvæm lýsing á
framkvæmdinni, þar sem meðal annars er tilgreind
stærð og byggingarefni.
Ennfremur skal fylgja umsögn héraðsráðunautar
og veðbókarvottorð. Þá skal fylgja umsókn bú-
rekstraráætlun til 5 ára og koma þarf fram hverjir
væntanlegir fjármögnunarmöguleikar umsækjanda
eru.
Þeir, sem hyggjast sækja um lán til dráttarvéla-
kaupa á árinu 1993, þurfa að senda inn umsóknir
fyrir 31. desember nk.
Allar eldri umsóknir falla úr gildi 15. september nk.
Það skat tekið fram, að það veitir engan
forgang til lána þó framkvæmdir séu hafnar
áður en lánsloforð frá deildinni liggur fyrir.
Sérstök athygli er vakin á því, að Stofnlánadeild
landbúnaðarins er óheimilt lögum samkvæmt að
fara á eftir öðrum veðhöfum en opinberum sjóðum.
Lántakendum er sérstaklega bent á að tryggja sér
veðleyfi vegna væntanlegrar lántöku frá lífeyrissjóð-
um öðrum en Lífeyrissjóði bænda og öðrum þeim
aðilum, sem eru með veð í viðkomandi jörð.
Umsóknareyðublöð fást hjá Stofnlánadeild land-
búnaðarins, útibúum Búnaðarbanka íslands og
búnaðarsamböndum.
STOFNLÁNADEILD LANDBÚNAÐARINS.
Bj
EITTHVAÐ FYRIR ÞIG ?
rTTTTTVT ▼
Snæfell kynnir: Saumaklúbbinn
sem er eitthvað fyrir þig.
Hvaö kostar svo að ganga
í klúbbinn ? Aðeinskr. 1.680. -fyrsta
árið, viö inngöngu fáið þið send fjögur1000 metra
hvít tvinnakefli, ásamt vönduðu faldamáli (að
verðmœti kr. 1.680.-). Auk tvinnans og
faldamálsins fáið þið sent þann l.okt. klúbbfréttir
ásamt vörupöntunarlista,og síðan á tveggja mánaöa
fresti klúbbblaðið Allirmeð tölu.
Persónulegur klúbbur ( pðstverslunarformi,
fyrirþá sem vilja fylgjast með þvf nýjasta sem
tengist saumaskap og gera góö kaup.
ALLIRMEÐTÖLU
Langholtsvegi 109
Pósthólf4046, 124 Reykjavíh
Skráningarsími (91) 683344
TOSHIBA
Super
TUBE
YNDLAMPÍNN SKIPTIR OLLU MALI! <N<N
Myndgæöi litsjónvarpstækja byggjast
aðallega á myndlampanum.
T0SHIBA býður nú áður óþekkt
myndgæði með nýja Super C-3
myndlampanum, sem gefur skýrari og
bjartari mynd en eldri gerðir.
Skil milli lita eru skarpari og ný gerð
af síu hindrar stöðurafmögnun og
minnkar glampa. Sjón er sögu ríkari,
komið í verslun okkar og kynnist nýju
T0SHIBA Super C-3 litsjónvarps-
tækjunum af eigin raun!
Einar Farestveit&Co.hf.
Borgartúni 28 — ® 622901 og 622900