Morgunblaðið - 11.03.1994, Side 17

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MARZ 1994
17
Skapar verslun verðmæti?
eftir Hauk Þór
Hauksson
í þættinum „Á slaginu" nýlega
sagði Halldór Blöndal landbúnaðar-
ráðherra að hann teldi ekki mikla
möguleika á að auka umsvif versl-
unarinnar þar sem bæði landbúnað-
ur og almenn framleiðsla væri í
kreppu. í þættinum „Samfélagið í
nærmynd" sagði Magnús L. Sveins-
son að hann gæti ekki veri bjart-
sýnn á möguleika verslunarinnar
þar sem allt byggðist þetta á fram-
leiðslugreinunum.
Ummæli þessara merkismanna
vekur upp spurninguna, skapar
verslunin raunveruleg verðmæti eða
er hún hvimleiður fylgifiskur fram-
leiðslunnar?
Ég skil ummæli þessara manna
svo að þeir telji að verðmæti verði
ekki til í verslun.
í þessari grein ætla ég að fjalla
um verðmætasköpun í verslun.
1. Lúxemborg var fyrir 20 til 30
árum eitt fátækasta ríki Evrópu, í
dag er Lúxemborg eitt hið ríkasta.
Það furðulega er að í Lúxemborg
er engin iðnaður, þar er nánast
ekkert framleitt. Með framtaki og
frelsi byggðu Lúxemborgarbúar
hagsæld sína á verslun og þjónustu.
2. Innan Efnahagsbandalags
Evrópu verður 67% af þjóðarfram-
leiðslunni til innan verslunar og
þjónustu.
3. Árið 1992 var áætlað að ís-
lendingar hefðu keypt vörur í svo-
kölluðum haustferðum fyrir um það
bil tvo milljarða, í erlendum gjald-
eyri. Hefði þetta verið keypt í ís-
lenskum verslunum fyrir sama verð
'k HSM Pressen GmbH
• Öruggir vandaðir pappírstætarar
• Margar stærðir - þýsk tækni
• Vönduð vara - gott verð
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 ■ 105 Reykjavík
Símar624631•624699
hefðu flutningsgjöld, heildsölu-
álagning, smásöluálagning auk
virðisaukaskatts komið í hlut ís-
lenskra fyrirtækja auk íslenska rík-
isins og numið 800 til 900 milljón-
um. Þessar 800 til 900 milljónir eru
jafn mikils virði og útfluttar fiskaf-
urðir fyrir 800 til 900 milljónir.
Félag íslenskra stórkaupmanna
efnir nú til herferðar undir kjörorð-
inu „íslensk verslun — vaxtarbrodd-
ur atvinnulífsins“ þar sem lögð er
áhersla á þá möguleika sem talið
er að verslunin hafi til að taka við
meiri mannafla og lækka vöruverð.
Magnús L. Sveinsson taldi í ofan-
greindum þætti að erfitt yrði fyrir
verslunina að taka við auknum
mannafla og lækka vöruverð. í
Bandaríkjunum er samkeppni gífur-
leg, verð með því allra lægsta sem
þekkist í veröldinni og verslunin
mjög tæknivædd. En staðreyndin
er sú að hvergi vinnur hærra hlut-
fall mannafla við verslun eða 20%
samanborið við 13 til 14% hérlend-
is. Miðað við atvinnuþróun síðustu
eftir Pétur
Sigurgeirsson
Fram hafa komið hugmyndir um
að við íslendingar veljum okkur
annan þjóðsöng. Því hefur verið
borið við að hann sé erfiður í flutn-
ingi. Satt er það að þjóðsöngur
okkar er nokkuð vandmeðfarinn,
og ekki hægt að segja að hann sé
léttur viðfangs. Það ætti að hvetja
skólana okkar til þess að sýna þjóð-
söngnum meiri ræktarsemi. Nýaf-
staðin skoðanakönnun sýnir þörf á
að svo verði gert.
Verið getur að þjóðsöngurinn sé
stundum fluttur of hægt og mætti
fá örlítið hraðara hljóðfall án þess
þó að missa í nokkru af hátíðleik
sínum. Hvað sem mönnum kann
annars að finnast um meðfærileika
þjóðsöngsins, þá leikur hitt ekki á
tveimur tungum að í honum hefur
þjóðarsálin fundið leiðarstjörnu,
kjölfestu, einingarafl og lyftistöng
á mesta mótunarskeiði Islandssög-
„Við getum tekið auk-
inn þátt í alþjóðlegum
viðskiptuíh.“
tveggja ára verða 20.000 manns
afyinnulaus um næstu aldamót eða
um 14% vinnuaflsins. Stór hluti af-
þessum hópi er vel menntað fólk í
leit að tækifærum.
Það eru möguleikar til staðar.
EES-samningurinn gefur okkur
möguleika á að selja fullunnar af-
urðir inn á Evrópumarkað. Aukin
ferðaþjónusta gefur möguleika á
aukinni verslun við ferðamenn.
Bætt skilyrði verslunarinnar gefur
henni færi á að lækka vöruverð á
íslandi og taka þátt í þriðja lands
viðskiptum.
Heimsviðskiptin aukast með
hvetju árinu. GATT-samningurinn
á eftir að ýta á þá þróun. Við getum
tekið aukinn þátt í alþjóðlegum við-
„Hvað sem mönnum
kann annars að finnast
um meðfærileika þjóð-
söngsins, þá leikur hitt
ekki á tveimur tungum,
að í honum hefur þjóð-
arsálin fundið leiðar-
stjörnu, kjölfestu, ein-
ingarafl og lyftistöng á
mesta mótunarskeiði
íslandssögunnar.“
unnar. Tvö af höfuðskáldum þjóðar-
innar, Matthías Jochumsson og
Sveinbjöm Sveinbjörnsson, hafa
hvort á sínu sviði skapað stórvirki
andans sem þróaðist í það að verða
þjóðsöngur íslendinga. Tilefnið var,
eins og kunnugt er, 1.000 ára há-
tíð íslandsbyggðar. Lýsandi og
vermandi hughrif þjóðsöngsins, út-
skiptum, en þá verðum við að bijóta
múra sem við höfum byggt upp og
koma í veg fyrir að frumkvæði og
atorka fólks fái notið sín. Stór og
lítil fyrirtæki finna sér athafnasvið,
reyna að skapa sér sérstöðu og ná
forskoti. Þetta gera fyrirtækin til
að ná árangri. Það þarf ísland að
gera líka.
Tækifærin eru til, en til að nýta
þau þarf nýja framtíðarsýn. Það
þarf að svara því, hvar eru okkar
veiku hliðar, hvar eru okkar sterku
hliðar, hvar er tækifæranna að
leita? Islenskt atvinnulíf er lítið og
fábrotið og það stendur á tímamót-
um. Það þarf stjórnmálamenn og
verkalýðsleiðtoga með annan hugs-
unarhátt en þá sem hér að ofan
greinir.
Ég tel að verslunargreinin geti
átt góða möguleika á að taka við
auknum mannafla og skapa aukin
verðmæti, því staðreyndin er sú að
verslun og viðskipti skapa verð-
mæti og verslunarfólk hefur ekki
síður en sjómenn, bændur og fisk-
geislun hans, kemur þeim mun bet-
ur í ljós sem hátíðin er stærri og
tilefnið meira til þess að syngja
hann. Þessa hugljómun finnum við
þegar við fyrstu tónana og fyrstu
orðin: Ó, Guð vors lands.
Við getum hvorki vegið né metið
til fulls hvers virði þjóðsöngurinn
hefur verið Islendingum og hvaða
ætlunarverk bíður hans á komandi
tímum, lýðveldisárinu, kristnitöku-
öld og yfir aldamótin stóru, þegar
jsland eignast aðra 1.000 ára hátíð.
' ísland ögrum skorið hefur senni-
lega áunnið sér þann sess í vitund
þjóðarinnar að koma næst þjóð-
söngnum og sami andinn ríkir í
báðum söngvunum. Ef ætti að
skipta um þjóðsöng kæmu aðrir af
okkar bestu ættjarðarsöngvum
einnig til greina. Um smekkinn
þýðir ekki að deila, segir máltækið,
og þó mætti ætla að svo stórt mál
sem breyting á þjóðsöngnum er
myndi leiða til óæskilegra deilna
og sundrungar. Yrði það ekki „erf-
itt“ að efna til þjóðhátíðar með ein-
Haukur Þór Hauksson
vinnslufólk lagt grunninn að þeirri
hagsæld sem íslenska þjóðin býr
við í dag.
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Pétur Sigurgeirsson
hvern af ættjarðarsöngvum okkar
á dagSkrá sem þjóðsöng, en ekki
Ó, Guð vors lands, af því að búið
væri að taka ákvörðun um að láta
hann víkja?
Höfundur er biskup.
ÞJÓÐSÖNGURINN
Sturtuklefi í horn, ÖRYGGISGLER:
70-80 cm. á kant kr. 18.900,'
80-90 cm. á kant kr. 19.900,-
Sturtubotnar:
70-70 cm. á kant kr. 2.850,-
80-80 cm. á kant kr. 3.200,'
Rúnaðir sturtuklefar m/ÖRYGGIS-
GLERI og sturtubotn:
80 cm. á kant kr. 39.900,' stgr
90 cm. á kant kr. 41.900,' stgr
frá KR. 18.900.
FAXAFEN 9 • SlMl 91-677332
EINNIG ÚRVAL HREINLÆTISTÆKJA, BLÖNDUNARTÆKJA 0G ELDHÚSVASKA
ÖLL VERÐ ERU STAÐGREIDSLUVERÐ OG MEÐ VIRDISAUKASKATTI!
Heill sturtuklefi með botni, hlífum
fyrir botn, blöndunartækjum,
sturtubúnað og vatnslás.
Opnast á horni eða að framan.
Stærð 80x80 cm.
Sturtuklefi í horn. Acryl gler, 70 - 90
cm á kant.
Sturtubotnar: 70x70 cm. kr. 2.850,-
80x80 cm. kr. 3.200,-
Baðkershlífar og stakar HURÐIR, Acryl gler
eða öryggisgler.
Stærðir 70-106 cm. breitt. Mjög hagstæð verð.