Morgunblaðið - 11.03.1994, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. MARZ 1994
Kvótalögin eru
dauðadómur
Þórshöfn. Frá Hirti Gíslasyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
„LÖGIN um kvótann eru ekkert annað en dauðadómur yfir togaraút-
gerðinni. Við fáum helmingi minni kvóta en áður, um 500 tonn í allt
af slægðum fiski og það er nánast allt ufsi. I ofanálag er verðið á
ufsanum aðeins þriðjungur þess sem það var fyrir þremur árum,
eða um 50 krónur á kílóið. Framundan er því ekkert annað en eymd
og volæði,“ segir Eudvarur Petersen, skipstjóri á togaranum Rese-
arch frá Þórshöfn. Þeir eru á tvílembingi með öðrum togara, Hvann-
hólmi, og voru að landa um 10 tonnum eftir tveggja daga túr þegar
Morgunblaðið ræddi við þá.
Þeir á Research fá 500 tonn af
ufsa og 80 tonn af öðrum tegundum
svo sem þorski, ýsu og karfa í sinn
hlut samkvæmt nýju kvótalögunum,
sem Lögþingið hefur samþykkt, en
landstjórnin á eftir að staðfesta.
Þeir hafa fengið um 1.000 tonn á
ári síðustu árin og það sama hefur
komið í hlut Hvannhólms.
„Dæmið lítur þannig út, að hvorki
áhöfn né útgerð getur lifað af, verði
þessi vitleysa að raunveruleika. Mið-
að við þennan kvóta verður hlutur
áhafnarinnar 500.000 til 600.000
krónur íslenzkar á ári og með 50%
í skatt sér hver heilvita maður að
við getum ekki einu sinni drepizt
sómasamlega við slíkar aðstæður,
hvað þá lifað. Þessu á að þröngva
upp á okkur á sama tíma og fiskirí
er hið bezta sem menn muna í lang-
an tíma. Það er ufsi um allan sjó
og gömlu mennimir segjast ekki
muna eftir eins mikilli fiskigengd,
hann er um öll mið, allt grunnið og
auk þess er miklu meira af þorski
og ýsu á miðunum en í mjög langan
tíma. Á góðum dögum hafa bátam-
ir verið að fá frá 20 upp í 40 tonn
af ufsa í hali og slíka veiði muna
menn ekki um árabil. Við fengum
í einum túr núna eftir áramótin 156
tonn eða 90.000 króna hlut og slík-
ar tölur höfum við ekki séð í mörg
ár. Þrátt fyrir þetta segja fískifræð-
ingarnir að stofnarnir séu enn á
niðurleið. Vissulega hefur verið lítið
fiskirí undanfarin ár, og þar hefur
íslenzki kvótinn bjargað miklu. Eigi
að halda okkur svona niðri hér,
væri viðbót frá íslandi afar kærkom-
in,“ segir Petersen skipstjóri.
Flotinn í höfn
Morgunblaðið/RAX
FÆREYSKI togaraflotinn og flest önnur skip eru í höfn og svo virð-
ist sem engin lausn sé sjáanleg. Sjómenn segjast ekki geta lifað við
nýju kvótalögin en án þeirra og aðstoðar Dana er færeyskt samfé-
lag gjaldþrota.
Rannsókn Whitewater-málsins í Bandaríkjunum
Vitnaleiðslur yfir emb-
ættismönnum hefjast
Washington. Reuter.
SÉRSTAKUR rannsóknardómari í Whitewater-málinu, Robert Fiske,
hugðist í gær hefja að yfirheyra tíu háttsetta embættismenn stjórnar
Bills Clintons Bandaríkjaforseta frammi fyrir 23 manna kviðdómi.
Vitnaleiðslurnar verða leynilegar en teþ'i dómurinn að ástæða sé til
þess mun hann mæla með því að ákæra verði borin upp. Sumir mann-
anna starfa í Hvíta húsinu en nokkrir í fjármálaráðuneytinu. Þeir
hafa verið sakaðir um að bijóta gegn siðareglum með því að ræða
saman um rannsókn Fiske á Whitewater-málinu og valda þannig grun-
semdum um að reynt yrði að þagga málið niður.
Talsmaður Clintons forseta, Dee
Dee Myers, sagði að skjöl sem safn-
að hefur verið saman í Hvíta húsinu
og haft gætu þýðingu í málinu, yrðu
afhent mönnum Fiske í gær.
Fiske kannar hvort Clinton og eig-
inkona hans, Hillary Clinton, hafi
brotið lög í tengslum við Whitewater-
gjaldþrotamálið svonefnda á ríkis-
stjóraárum forsetans í Arkansas en
hjónin áttu fjárhagslegra hagsmuna
að gæta í málinu.
Repúblikanar á Bandaríkjaþingi
hafa reynt af ákafa að fá því fram-
gengt að hafnar yrðu vitnaleiðslur á
þingi vegna Whitewater. Fiske hefur
varað við slíkum vitnaleiðslum, sagt
að þær gætu skaðað starf hans og
sam^ykktu fulltrúar repúblikana í
gær að vitnaleiðslunum yrði a.m.k.
frestað fram í júní. Clinton forseti
skipaði á miðvikudag Lloyd Cutler,
76 ára gamlan lögfræðing, ráðgjafa
sinn í lögfræðilegum efnum í stað
Bemards Nussbaums sem varð að
segja af sér í fyrri viku.
Ekki er talið að demókratar reyni
að nota þingmeirihluta sinn til að
koma í veg fyrir vitnaleiðslur.
Norges Fiskarlag um samningaviðræður Noregs við Evrópusambandið
Við óttumst að Norðmenn
hafí gefíð alltof mikið eftir
„SAMNINGAVIÐRÆÐUM við Evrópusambandið (ESB) er alls ekki lok-
ið, en við höfum ástæðu til að ætla að Norðmenn hafi gefið alltof
mikið eftir. Við munum að sjálfsögðu standa gegn slíku, og minnum á
að sjómenn hafa frá upphafi verið andvígir aðild að ESB,“ segir Jon
Lauritzen, yfirmaður upplýsingadeildar stærstu heildarsamtaka í
norskum sjávarútvegi, Norges Fiskarlag, í samtali við Morgunblaðið.
Segir Lauritzen töluvert vitað um
stöðu samninga Norðmanna og EBS.
Ekki hafi náðst sátt um aðalmálin;
aðgang að norskum fiski í norskri
landhelgi, um yfirráð yfír svæðinu
fyrir norðan 62. breiddargráðu og
markaðsaðgang. Norges Fiskarlag
hafí áhyggjur af því að Noregur
neyðist til að gefa allt of mikið eftir
í öllum þessum málum og hafi jafn-
vel gert það nú þegar. „Þegar frest-
unin var ákveðin, var ástæðan sú
að Spánveijar neituðu tillögu Norð-
manna um kvóta og það þýðir vænt-
anlega að þegar hafí verið samið úm
önnur atriði. Þá erum við ekki á réttri
leið. Okkar skoðun er sú að ekki
hafí verið nein ástæða til að gefa
eftir.“
Lauritzen segir sjómenn oft hafa
verið spurða hvort að þeir geri sér
ekki grein fyrir því að Norðmenn
verði að gefa eitthvað eftir til að
komast í sambandið. „Við höfum
svarað því til að sjómenn hafí alls
ekki óskað aðildar að ESB og því
finnist okkur við ekki hafa neitt að
gefa.“
Sama staða og 1972
Er Lauritzen var beðinn um að
bera samningaviðræðurnar nú við
EES-samningana, sagði hann við-
ræðurnar vera komnar í sömu stöðu
og EES-viðræðumar og aðildarvið-
ræðurnar í fyrra skiptið, 1972 en þá
var samningurinn felldur í þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Fiskveiðar séu eina
málið sem eftir standi og það kalii
á enn meiri þrýsting á Norðmenn en
áður um að leysa deiluna, hvað sem
það kosti.
Aðspurður um hvor samtökin
myndu standa gegn sjávarútvegsráð-
herranum, Jan Henry T. Olsen, sagði
Lauritzen að það færi auðvitað eftir
því hvemig semdist. Væru Norges
Fiskarlag ekki sátt við niðurstöðuna,
myndu samtökin að sjálfsögðu
standa gegn ráðherranum. „Umræð-
an um að ekki megi láta ESB eftir
einn einasta fisk, er aðeins hluti
málsins. Ekki síður mikilvæg mál eru
t.d. umræðan um stjóm hafsvæð-
anna norðan 62. breiddargráðu. Það
er mikilvægt fyrir okkur að halda.
fast við það að það séu sjómenn
búsettir í Noregi sem eigi rétt á að
veiða í norskri landhelgi. Þá er mikil-
vægt að Norðmenn fái fijálsan mark-
aðsaðgang fyrir fisk frá fyrsta degi.
Enn hefur engri þessarra krafna
verið mætt á fullnægjandi hátt í
samningaviðræðunum. I fyrri aðild-
arviðræðunum 1972 sagði sjávarút-
vegsráðherrann af sér vegna
óánægju með niðurstöðu samning-
anna. Olsen verður auðvitað sjálfur
að ákveða hvort hann hætti, semjist
illa.“
Samningastjórn Grikkja
móðgaði Spánverja
Að því er fram kemur í breska
blaðinu Financial Times í gær þá var
það fyrst og fremst það hvemig við-
ræðunum í Brussel var stjórnað,
fremur en efnislegt innihald þeirra,
sem varð til þess, að ekki tókst að
ljúka samningunum við Norðmenn
sl. þriðjudag. Javier Solana, utanrík-
isráðherra Spánar, gekk þá út af
fundinum í tvo tíma í mótmælaskyni
við framkomu Grikkja, sem fara nú
með forystu fyrir ESB, en honum
fannst sem Spánveijum væru settir
úrslitakostir, sem þeir yrðu annað-
hvort að hafna eða samþykkja.
Það, sem helst hefur staðið í vegin-
um í viðræðunum við Norðmenn, er
krafa Spánveija um fá aftur 7.000
tonn af þorski, sem þeir veiddu við
Noreg fyrir 1981, og þeir vilja einn-
ig fá þann þorsk, sem Norðmenn
gáfu eftir með samningunum um
Evrópska Efnahagssvæðið, EES. Þar
var um að ræða 7.250 tonn, sem
áttu að fara í 11.000 tonn 1997 og
skiptast að mestu á milli Spánveija
og Portúgala og að litlu leyti milli
íra og Grikkja. Emþættismennirnir
í Brussel settu þá saman formúlu,
sem talið var, að hvorirtveggju,
Norðmenn og Spánveijar, mættu vel
við una.
Meginatriði hennar voru þessi:
• 11.000 tonna kvótinn 1997 flyst
fram á þetta ár.
• Samkvæmt EES-samningum fær
ESB 2,9% af norska þorskkvótanum,
um 40.000 tonn á þessu ári, en þar
sem búist er við, að norski kvótinn
aukist á næstu árum, þá mun ESB-
kvótinn gera það líka. Þessa viðbót
eða „pappírsfísk", enn er hann bara
til á pappírunum, átti að gefa Spán-
veijum.
• Skyldi þetta ekki nægja Spán-
veijum, átti að athuga með kaup á
öðrum físki, til dæmis hluta af þorsk-
kvóta Rússa í norskri Iögsögu og
afhenda Spánveijum.
Norðmenn voru kunnugir öllu þess
en Spánvetjar augljóslega ekki. Þeg-
ar Thedoros Pangalos, gríski Evrópu-
málaráðherrann, lagði þetta fram
tóku Spánveijar það sem úrslitakost
og Solana rauk á dyr.
Clarke vill
taka við
af Major
KENNETH Clarke, fjármála-
ráðherra Bretlands, sem flestir
telja líklegastan til að leysa John
Major forsætisráðherra af
hólmi, segist hafa fullan hug á
embættinu en aðeins þegar
Major sjálfur telur tíma til kom-
inn. Sagði Clarke þetta í viðtali
við breska dagblaðið Independ-
ent á þriðjudag.„ Kosningar til
Evrópuþingsins fara fram í maí
og fari íhaldsflokkurinn illa út
úr þeim eins og kannanir gefa
til kynna, gæti það þrýst mjög
á Major að segja af sér.
Ekki réttað
frekar um
dauða Hendrix
SAKSÓKNARI í Bretlandi hefur
hafnað beiðni um að rétta að
nýju um dauða gítarleikarans
Jimi Hendrix, sem lést árið
1970. Saksóknarinn lét í fyrra
hefja rannsókn á dauða Hendrix
vegna nýrra gagna sem komu
fram í málinu. Hann segir niður-
stöðu rannsóknarinnar ekki
gefa ástæðu til að taka málið
upp að nýju. Margt hefur verið
á huldu um lát Hendrix en í
dánarvottorði segir að hann
hafi kafnað í eigin uppsölu.
Christopher
hótarneitun-
arvaldi
WARREN Christopher, utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna, hefur
greint Frelsissamtökum Palest-
ínumanna (PLO) frá því að að
Bandaríkjamenn muni beita
neitunarvaldi sínu í öryggisráði
Sameinuðu þjóðanna gegn til-
lögu um fordæmingu á fjölda-
morðinu í Hebron, ef PLO hefji
ekki viðræður við ísraela að
nýju. Palestínumenn hættu þátt-
töku í friðarviðræðunum um
Mið-Austurlönd í kjölfar þess
að gyðingur frá hernumdu
svæðunum skaut 30 Palestínu-
menn til bana í mosku í borg-
inni Hebron.
70 millj. til
selveiði-
manna
NORSKIR selveiðimenn fá um
70 milljónir ísl. kr. í styrk frá
ríkinu á þessu ári vegna veiða
í Vestur- og Austurísnum. Kem-
ur þetta fram í tilkynningu frá
norska sjávarútvegsráðuneyt-
inu. Munu aðeins íjögur skip
stunda veiðamar en þær standa
ekki undir sér vegna þess, að
kópaveiðar voru bannaðar 1989
eftir mikil mótmæli erlendis.
Sonur Bería
segir frá
SERGO Bería, sonur Lavrentíjs
Bería, hins alræmda lögreglu-
stjóra Stalíns, rauf í gær 40 ára
þögn um dauða föður síns. Seg-
ir hann, að faðir sinn, sem var
handtekinn 26. júní 1953 eftir
dauða Stalíns og skotinn eftir
réttarhöld í desember sama ár,
hafí í raun verið tekinn af lífí
sama dag og hann var handtek-
inn. Réttarhöldin hafí verið sett
á svið síðar og annar maður
látinn koma fram í gervi Bería.
Hefur hann þetta eftir fyrrum
starfsmanni réttarins. Sergo
segist hafa sagt við móður sína
daginn, sem faðir hans var
handtekinn, að hann væri viss
um, að búið væri að skjóta hann.
„Auðvitað," sagði þá mamma
hans aðeins.