Morgunblaðið - 16.04.1994, Síða 28

Morgunblaðið - 16.04.1994, Síða 28
28 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. APRIL 1994 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. APRIL 1994 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar: 691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. ó mánuði' innanlands. í lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið. Ný sóknarfæri í heimsverzlun Tímamót urðu í alþjóðasam- skiptum í gær, þegar utan- ríkisráðherrar á annað hundrað ríkja undimtuðu nýtt GATT- samkomulag í Marrakesh í Mar- okkó. Samkomulagið, sem hefur verið kennt við Urúgvæ-lotuna sem hófst 1986, stóreykur fijáls- ræði í heimsviðskiptum og tiygg- ir verulegar tollalækkanir. Aætl- að er, að þau aukist um allt að 270 milljarða dollara á ári þegar frá líður. Miklar vonir eru bundn- ar við, að nýja samkomulagið rífi umheiminn upp úr efnahags- lægðinni, sem ríkt hefur undan- farin ár. Fáar þjóðir eiga jafn mikið undir fijálsræði í alþjóðaviðskipt- um og Islendingar. Nýja GATT- samkomulagið bætir mjög mark- aðsaðgang íslenzkra framleiðslu- vara og skipta sjávarafurðir þar að sjálfsögðu mestu máli. Þau nýmæli eru í samkomulaginu, að það nær til viðskipta með ýmiss konar þjónustu, svo og verzlunar með landbúnaðarvörur, þótt þar verði enn talsverðar takmarkanir á. Komið verður á fót sérstakri stofnun til eftirlits með fram- kvæmd samkomulagsins. Þetta ákvæði er mjög mikilvægt, ekki sízt fyrir smáþjóð eins og Island, sem hefur litla möguleika á að knýja á um efndir slíkra alþjóða- samninga. Áætlað hefur verið að tolla- lækkanir samkvæmt samkomu- laginu nemi um 50% að meðal- tali. Aðildarríkin hafa fallizt á, að lækka almenna tolla sína um 36%, eða úr 4,7% í 3%, en til viðbótar koma verulegar lækkan- ir á háum tollum á einstaka vör- um. Þegar Jón Baldvin Hanni- balsson utanríkisráðherra reifaði skýrslu sína um utanríkismál á Alþingi fyrir skömmu, sagði hann m.a. um áhrif samkomu- lagsins: „Skrifstofa GATT hefur reikn- að út til bráðabirgða, hversu miklar tollalækkanir felast í til- boðum þeirra ríkja, sem Island gerði kröfur á í viðræðunum. Þar kemur fram, að tollar á sjávarafurðum þeim, sem fluttar hafa verið frá Islandi til Banda- ríkjanna lækki um 99%, en tollar til Kanada, Japans og Suður- Kóreu lækki á bilinu 30-40%. Varðandi áhrif Urúgvæ-samn- ingsins á landbúnaðarmál setur samningstextinn nýjar leikreglur í viðskiptum með landbúnaðaraf- urðir og mun í fyllingu tímans draga úr þeim óeðlilegu við- skiptaháttum, sem þar hafa tíðk- azt með niðurgreiðslum og undir- boðum. Textinn gefur hins vegar mjög rúmt svigrúm til verndar, þótt ætlazt sé til þess að markað- ir opnist frá því sem nú er.“ Af þessu má ljóst vera, hversu óhemju mikilvægt samkomulagið er fyrir íslendinga, einkum í Bandaríkjunum og fjarlægari heimsálfum, svo og þeim löndum Evrópu, sem EES-samningurinn nær ekki til. Að ekki sé hugsað til þess áfalls fyrir utanríkisverzl- un okkar hefði komið til við- skiptastríðs helztu iðnríkja, en í þeim efnum hafa ýmsar blikur verið á . lofti síðustu misserin. Nægir þar að nefna átök Banda- ríkjanna við Evrópubandalagið og Japan. Engum vafa er undir- orpið, að smáríkin færu verst út úr slíkum átökum. Hér innanlands hafa sjónir manna einkum beinzt að ákvæð- um GATT-samkomulagsins um innflutning landbúnaðarvara. Allir eru sammála um, að við eigum að njóta ávaxta óhindraðs markaðsaðgangs fyrir sjávaraf- urðir og iðnaðarvörur, svo og þjónustugreinar. Hins vegar hafa verið harkaleg átök um aukið fijálsræði í innflutningi búvara, jafnvel svo að ríkisstjórnin hefur nötrað við atganginn. Þó er ein- ungis opnað fyrir innflutning á 3% af innanlandsneyzlu hverrar vörutegundar í upphafi og hann getur mestur orðið 5%. Til viðbót- ar kemur, að heimilt verður að leggja á jöfnunargjald, svonefnt tollaígildi, til að bæta samkeppn- isstöðu innlendrar framleiðslu. Áætlað hefur verið, að möguleg- ur innflutningur nemi aðeins 1% af íslenzkri búvöruframleiðslu. Ekkert tilefni er því til þeirra hörðu viðbragða, sem forusta bænda og talsmenn þeirra á Al- þingi hafa sýnt. Jafnvel hefur verið talað um hrun og eyðilegg- ingu heilla byggðariaga væri opnað fyrir búvöruinnflutning. Það er góðs viti, að æ fleiri bændur gera sér grein fyrir því, að GATT-samkomulagið opnar ekki aðeins fyrir lítilsháttar inn- flutning heldur gefur það ís- lenzkum landbúnaði mikla mögu- leika á útflutningi búvara. Þar er fyrst og fremst horft til holl- ustunnar, þar sem þær eru lausar við mengun, sem spillir víða er- lendum búvörum. Undirbúningur er þegar hafinn að því að byggja útflutninginn á lífrænni ræktun, sem gefur forskot á markaði og hærra verð. Fyrirsjáanlegt er, að átök um innflutning búvara blossa aftur upp næsta haust þegar Alþingi fjallar um staðfestingu GÁTT- samkomulagsins. Þá er vert að hafa í huga, að með engu móti má spilla þeim ávinningi, sem samkomulagið færir þjóðarbúinu í heild, svo og framtíðarmögu- leikum íslenzks landbúnaðar til sóknar á erlendum mörkuðum. . *■', * ~'y, Sjónarvottar að slysinu í Vestmannaeyjum Stafnes á Heimaey, þar sem dreng tók út í fyrradag. Morgunblaðið/Sigurgeir „Þetta voru von- íausar aðstæður“ Tvær konur á slysstað fengn ekkert að gert vegna brimróts Stúlkur stóðu hér þegar slysið varð. * Strákar að leik. Sá sein fór í sjóinn barst með strauini og útsogi eins og ör sýnir. „VINKONA mín heyrði hróp og kallaði upp: Hann er í sjón- um!,“ sagði Birna Matthíasdóttir í viðtali við Morgunblaðið í gær, en hún var stödd ásamt Helen Kozich í Stafnesi á Heimaey þegar dreng tók þaðan út I fyrradag. „Við hlupum að þar sem drengirnir voru og sá minni kom holdvotur á móti mér. Ég sagði honum að hlaupa eftir hjálp eins fljótt og hann gæti. Ég spurði þann stærri hvort ekki væri bjarg- hringur nálægt. Hann játaði því og ég sagði honum að sækja hringinn, en það er því miður enginn bjarghringur í Staf- nesi. Svo fóru báðir strákarnir eftir hjálp.“ Þær Birna og Helen voru á ferðalagi í Vestmannaeyjum og gengu í Stafnes. Þegar þær komu í nesið komu þrír drengir á móti þeim utan úr nesinu. Þær tóku eftir því að einn var í margiitum hlífðargaila. Drengirnir voru renn- Björgunarskipið Þór var fyrst á slysstað eftir að tilkynning barst um hjálp, en síðan kom þyrla Land- helgisgæslunnar tii leitar ásamt 20 Eyjabátum, sem leituðu fram yfir miðnætti á fimmtudagskvöld. Þá voru einnig gengnar fjörur. Leit hófst síðan aftur í birtingu í gær, en um miðjan dag var skipuiagðri leit hætt. I dag og næstu daga er blautir og augljóslega búnir að fá yfir sig brimlöður. „Við gengum niður á klettana og fengum okkur sæti,“ segir Birna. „Strákarnir fóru framhjá okkur og út á klettasnös. Þeir minni fóru í hvarf við kletta en ráðgert að ganga fjörur til leitar. Lögreglan í Eyjum segir, að á vorin sæki krakkar mikið í fjöllin og fjörurnar og geri sér ekki alltaf grein fyrir þeim hættum sem þar eru. Hún vill beina því til foreldra, að þau brýni fyrir börnum sínum hversu hættulegir þessir staðir eru og þeir séu ekki leiksvæði fyrir börn. - Grímur við sáum þann í hlífðargallanum úti á snösinni þar sem marglitur jakkinn flaksaði í vindinum. Við snerum baki í strákana stutta stund og þá var það sem vinkona mín heyrði hrópin og kallaði upp yfir sig.“ Brimsúgur yfirgnæfði Konurnar sáu að drengurinn í hlífðargailanum var kominn í sjó- inn. Birna hljóp að þar sem dreng- irnir tveir voru og sendi þá eftir hjálp, en Helen hélt kyrru fyrir og hafði auga með þejm í sjónum. Birna segir að drengurinn í sjónum hafi virst mjög yfirvegaður. Hann hvorki hrópaði eða veifaði heldur brá strax á baksund og synti stöð- ugt. Þær stöllur kölluðu hvatning- arorð til hans og gáfu honum bendingar að reyna að synda að lágum klöppum, sem þarna eru, því þar var meiri von um að kom- ast á land. „Ég held að“hann hafi ekki heyrt til okkar fyrir brim- súgnum,“ segir Birna. „Það var mikill surgur við kiettana og svo komu alveg óvænt stórar fyllingar sem gengu langt upp á klappirn- ar.“ Þrátt fyrir sundið hafði dreng- urinn ekki á móti sterkum straumi og útsogi sem bar hann frá land- inu. Beðið eftir hjálp í örvæntingu yfir því sem þarna var að gerast reyndi Birna að príla eins langt fram á klappirnar og hún gat. „Það var svo sleipt að ég gat ekki fótað mig og löðrið gekk sífellt yfir. Eftir eina stóra fyllingu var ég fljót að hafa mig upp á klettana aftur.“ Þegar 10 til 15 mínútur voru liðnar hvarf drengurinn sjónum og var þá kominn töluvert frá land- inu. Þeim stöllum fannst líða heil eilífð þar til björgunarbáturinn Þór kom á slysstaðinn, enda tíminn lengi að líða við slíkar aðstæður. Báturinn setti út mann sem kom upp í víkina fyrir innan nesið. Hann var með talstöð og gat sagt bátsveijum til eftir leiðbeiningum stúlknanna. Bátsveijar settu út dufl þar sem drenginn tók út og duflið rak ótrúlega hratt frá land- inu. „Þetta voru algerlega von- lausar aðstæður," segir Birna. Hún segir }>að sárara en orð fá lýst að verða vitni að slysi sem þessu og fá ekkert að gert. Óðs manns æði að fara í sjóinn Kafarar leituðu í sjónum við Stafnes í gær og fyrradag. Að þeirra sögn eru mjög slæmar að- stæður þarna og erfiðar. Þungur straumur og kvika. Einn kafara sem leituðu í gær er Magnús Páll Siguijónsson. „Við fórum frekar nálægj. nesinu en urðum að snúa við, því við réðum ekkert við okk- ur fyrir ölduróti og straurni," sagði Magnús Páll. Að sögn Smára Harðarsonar, sem kafaði á slysstað í gær og fyrradag, er aðdjúpt er við nesið, og á botninum til skiptis stórgrýti og allt að 30 metra djúpar gjár. Við nesið eru misvísandi straumar eftir dýpi með allt upp í 5 mílna hraða á klukkustund. Smári sagði að það hefði verið óðs rnanns æði fyrir sjónarvott.ana að fara út í sjóinn eftir drengnum. Leit að drengnum, sem sogaðist út, hefur engan árangur borið Vestmannaeyjum. LEIT að drengnum sem sogaðist út við Stafsnes í Eyjum á fimmtu- dagskvöld hefur enn engan árangur borið, en skipulagðri leit var hætt um miðjan dag í gær. Leitað var úr lofti með suðurströndinni í gær og í dag og næstu daga verða gengnar fjörur í Eyjum. 29 ___ X Jón Baldvin Hannibalsson, formaður Alþýðuflokksins Flokksforystan einhuga um að halda flokksþing í júní Framkvæmdastjórn hefur samþykkt einróma ósk formanns um flokksþing í júní og vísað henni til flokksstjórnar JÓN BALDVIN Hannibalsson, formaður Alþýðuflokksins, segir öll skynsamleg rök hníga að því að efna til flokksþings á fyrir- huguðum tíma, 9.-12. júní nk. Samkvæmt flokkslögum beri að halda flokksþing annaðhvort að vori eða liausti. Seinasta flokks- þing hafi verið fyrir tveimur árum að vori þannig að í júní nk. séu tvö ár liðin frá því flokksforystan fékk umboð sitt til starfa. Um stofnun Jafnaðarmannafélags íslands segir Jón Baldvin að öll starfsemi félagsskapar sem aðliyllist stefnu Alþýðuflokksins og styðji hann sé af hinu góða. „Alþýðuflokkurinn hefur tekið þátt í öllum ríkisstjórnum á Islandi frá því eftir kosningar 1987. Nú sígur á seinni hluta yfirstandandi kjörtímabils. Þess vegna er brýnt að trúnaðarmenn flokksins búi sig með fyrra fallinu undir það að skerpa línur í málflutningi flokks- ins, gera grein fyrir því með hvaða hætti við höfum látið verkin tala og hver er okkar framtíðarsýn. Mörg stór mál ber hátt á vettvangi íslenskra þjóðmála á næstu misser- um. Flokksþingið er tilefni til að taka skýra afstöðu til þeirra, ydda áherslur og nýta því næst tímann frá seinni hluta sumars fram að kosningum til þess að koma mál- efnum jafnaðarmanna til skila til almennings með afdráttarlausum og skýrum hætti,“ segir Jón Bald- vin. Kemur óánægja Jóhönnu á óvart Tillaga hans var kynnt formanni framkvæmdastjórnar Alþýðu- flokksins, Guðmundi Oddssyni varaformanni, formanni þing- flokks, Rannveigu Guðmundsdótt- ur, og ritara flokksins, Valgerði Guðmundsdóttur, bréflega. „Fram- kvæmdastjórn hefur í minni fjar- veru komið saman og samþykkt þessa tímasetningu einróma þannig að ég tel að meðal forystumanna flokksins, sem um þetta eiga að fjalla, sé einhugur í málinu. Mér kemur á óvart það sem ég heyri, að félagsmálaráðherra lýsi óánægju með þessa ákvörðun for- manns og framkvæmdastjórnar. Spurningin um mótframboð gegn sitjandi formanni er alveg óháð því hvenær flokksþing er haldið og ef einhveijum innan flokksins þykir brýnt að losna við núverandi for- mann skyldi maður ætla að þeir hinir sömu hugsuðu á þann veg: þeim mun fyrr, þeim mun betra! Heimilt að stofna fleiri en eitt félag í hveiju kjördæmi „Það eru allir alþýðuflokksmenn sem ná kjöri til flokksþings með kjörgengi þannig að það út af fyr- ir sig sætir engum sérstökum tíð- indum þótt einhveijir hafí hug á að bjóða sig fram til forystu.“ „Að því er varðar stofnun Jafnaðarmannafélags ísiands þá f get ég skýrt frá því að þeir sem önnuðust þar undirbúning, Olína1 Þorvarðardóttir og Jón Baldur Lor- ange, ræddu þau mál við okkur Guðmund Oddsson, formann fram- kvæmdastjórnar. Við minntum á að samkvæmt lögum Alþýðuflokks- j ins er heimilt að stofna fleiri en eitt félag í hveiju kjördæmi og leita eftir aðild þess að Álþýðuflokknum. Það er ekkert sem mælir á móti því ef fólk vill taka sig saman um sérstök áhugamál eða sérstök mál- efni. Þessi lagabreyting á rætur að rekja aftur til tíma Vilmundar Gylfasonar í Alþýðuflokknum og þá vakti fyrir mönnum að opna dyrnar fyrir hópa með hin ólíkustu sjónarmið að því tilskildu að félags- skapurinn starfaði í samræmi við lög og reglur flokksins og aðhyllt- ist stefnu hans og styddi hana þannig að stofnun Jafnaðarmanna- félags í Reykjavík til viðbótar viði Alþýðuflokksfélag Reykjavíkur, Félag fijálslyndra jafnaðarmanna, Félag ungra jafnaðarmanna og Kvenfélag Alþýðuflokksins er bara af hinu góða,“ sagði Jón Baldvin að lokum. Jóhanna Sigurðardóttir útilokar ekki framboð til formanns Gagnrýnir Jón Baldvin harð- lega fyrir að flýta flokksþingi JÓHANNA Sigurðardóttir gagnrýnir harðlega tillögu Jóns Baldvins Hannibalssonar, formanns Alþýðuflokksins, að flýta flokksþingi flokksins og halda það um miðjan júní. Hún segist ekki vera tilbúin að tjá sig á þessari stundu um hvort hún ætli að bjóða sig fram til formanns Alþýðuflokksins á flokksþinginu. Jón Baldvin sendi framkvæmdastjórn flokksins ósk um að færa flokksþingið fram í júní áður en hann hélt í ferð sína til Asíu og samþykkti framkvæmda- stjórnin tillögu hans á fimmtu- dag. Jóhanna segir að rök Jóns Baldvins um óróleika á sljórn- málasviðinu og hugsanlegar haustkosningar veiki traust á ríkissljórninni og sé veikleika- merki. „Ég er andvíg því að flokksfólki sé gefínn svona skammur tími til undirbúnings og að hann (Jón Bald- vin) skuli leika þennan leik aftur, sem hann gerði á síðasta flokks- þingi, að koma í bakið á öllum og skammta fólki einhverjar sex, sjö vikur til þess að undirbúa sig undir flokksþing,“ sagði Jóhanna. Þingflokkur Alþýðuflokksins kom saman eftir hádegi í gær þar sem mál þetta var rætt en að sögn Jóhönnu verður það rætt í botn eftir að Jón Baldvin kemur til lands- ins eftir helgi. Veikir traust á ríkisstjórninni „Mér finnast þau rök sem for- maðurinn færir fyrir því að halda flokksþing í júní ekki traustvekj- andi og síst fyrir ríkisstjórnarsam- starfíð að það sé verið með einhveij- ar hugmyndir um kosningar. Ég taldi að menn ætluðu að vinna út þetta kjörtímabil og það hlýtur að veikja traust á ríkisstjórninni ef ■ formaður annars flokksins er með einhveijar hugmyndir um þetta,“ sagði hún. „Ég hef líka gagnrýnt hvernig hann stendui; að þessu. Hann fer erlendis og skilur eftir bréf og ger- ir ekki svo lítið sem að ræða þetta við framkvæmdastjóm, þingflokk eða rökstyðja sitt mál. Þetta er mjög skammur tími sem flokksfólk hefur til að undirbúa flokksþing Tólf manna bráðabirgðastjórn var skipuð á fundinum undir for- ystu tveggja oddvita. Aðalfundur verður haldinn í júní og verða stofn- félagar skráðir fram að honum. Verkefni bráðabirgðastjórnar þangað tii er að kynna félagið og afla félagsmanna. í umræðunni fyrir stofnun fé- lagsins kom fram að aðstandendum þess þykir þiirf á að endurvekja umfjöllun um verkalýðsmál, neyt- endamál, fjölskyidu- og félagsmál og stjórnunarsiðferði. Aðspurður um það af hveiju þessi umræða hefði ekki verið tekin upp innan Alþýðuflokksins sagði Aðalsteinn Leifsson, annar oddvita, að að- standendur félagsins vildu ekki draga úr því starfi sem ætti sér stað innan flokksins. Hins vegar málefnalega. Það eru ýmis mál sem þarna þarf að taka á og það er mjög lítill tími til stefnu, ekki síst í ljósi þess að við erum að fara inn í sveitarstjórnarkosningar, og ég held að þetta sé mjög óheppilegur tími að því leyti,“ sagði hún. Jóhanna gekk í Jafnaðarmann- afélag íslands á stofnfundi félags- ins sl. fimmtudagskvöld. Hún var spurð hvort þar væri verið að byggja upp bakiand fyrir hugsan- legt framboð hennar til for- væru ákveðnar eyður í umræðunni og þeim hefði fundist liggja beinast við að stofna nýtt félag og breikka þannig og stækka flokkinn. Tilbúnar skýringar þreytandi Aðspurður um þær fullyrðingar sem settar hafa verið fram um að Jafnaðarmannafélag íslands ætti að vera bakland fyrir félagsmála- ráðherra, sagði Aðalsteinn að sér þætti sú umræða mjög einkennileg vegna þess að það hefði alltaf verið ljóst að félagið væri stofnað í kring- um hugmyndafræði en ekki í kring- um einstakar persónur. Aðalsteinn sagði að strax yrði sótt um að félagið yrði tekið inn í Alþýðuflokkinn. Það þýddi að það fengi fulltrúa á flokksþinginu sem væntanlega verður lialdið í júní. manns. „Þetta félag er algjörlega ótengt því og ég vissi ekki um stofnun þess fyrr en undirbúning- urinn var langt á veg kominn. Þetta stjórnmálafélag innan Al- þýðuflokksins er byggt upp í kringum ákveðna hugmynda- fræði. Þar vill fólk skerpa áhersl- ur flokksins í félags- og velferð-, armálum. Það er því alveg óvið-! komandi því hvort ég hugsanlega fari fram til formanns," sagði hún. Aðalsteinn var spurður hvort mark- miðið með því að starfrækja félagið á landsvísu væri að ná sem flestum fulltrúum inn á flokksþingið. Hann sagði að sér fyndust þreytandi til-I búnar skýringar annarra á því hvað félagsmenn væru að gera, það væri full þörf á því að ræða jafnað- arstefnuna um allt land, ekki bara í Reykjavík. Félagið horfði auk þess lengra en til næsta flokksþings eða til einstakra persóna. 12 manna stjórn í 12 manna stjórn voru kjörin Aðalsteinn Leifsson, oddviti mál- efnastarfs, Ólína Þoi-varðardóttir, oddviti framkvæmdastarfs, Helgi Björn Kristinsson, varaoddviti mál- efnastarfs, og Kristín Björk Jó- hannsdóttir féhirðir. Auk þeirra voru kjörnir átta oddvitar einstakra málefna. Þeir eru Þorlákur Helga- son, Lára V. Júlíusdóttir, Sigurður Pétursson, Jón Þór Sturiuson, Anna Sigrún Baldursdóttir, Gylfi Þ. Gísla- son, Jón Baldur Lorange og Dórec Hafsteinsdóttir. J afnaðarmannafélaor Islands var stofnað í fyrrakvöld 70 sóttu stofnfundinn JAFNAÐARMANNAFÉLAG íslands var stofnað á fundi í Reykja- vík í fyrrakvöld. Á fundinn mættu um 70 manns, 50 þeirra voru skráðir stofnfélagar á fundinum en auk þeirra hafa 20 aðrir skráð sig stofnfélaga. Jóhanna Sigurðardóttir félagsmálaráð- lierpa er einn stofnfélaga og flutti hún erindi á fundinum auk annarra.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.