Morgunblaðið - 26.04.1994, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. APRÍL 1994
21
Opið hús og afmælishátíð
í Samvinnuháskólanum
sókna er, því miður, ekki tímabær
af fræðilegum ástæðum. Þekking
okkar á þessum tengslum er einfald-
lega það takmörkuð að ekki er unnt
að meta með tölfræðilegum þætti
áhrif umhverfisþátta á stofnstærð
og afrakstur fiskstofnanna. Á hinn
bóginn hafa fyrstu skref verið stigin
í þessum efnum, með tilliti til fjöl-
stofna samspils, með því að taka
tillit til framboðs loðnu við mat á
vexti þorsks og þar með afrakstri
stofnsins. Á síðasta ári var þannig
gert ráð fyrir að gott ástand loðnu-
stofnsins myndi leiða til aukins vaxt-
ar þorsks á árinu 1993. Þetta hefur
gengið eftir samkvæmt mælingum
á raunverulegum vexti fisksins.
Einnig er tekið tiilit til afráns þorsks
á rækju og áhrifa þess á nýliðun
úthafsrækjustofna við mat á af-
rakstri þeirra stofna og afla úr þeim.
Er talið að vaxandi rækjuafla megi
að hluta að minnsta kosti rekja til
minnkandi þorskstofns.
Áður var vikið að því að náttúru-
leg dauðsföll séu mjög breytileg eft-
ir aldri og einnig frá ári til árs hjá
uppvaxandi þorski, þ.e. fiski yngri
en þriggja ára. Á þessu aldursskeiði
mótast stærð árganganna, einkum
á fyrstu mánuðum æviskeiðsins, og
eru breytileg dauðsföll lykilatriði í
þeirri mótun. Breytileg dauðsföll eru
afieiðing breytinga í umhverfisþátt-
um og lífríki og tengjast þar með
vistfræðilegum skilyrðum. Enda þótt
ekki sé ljóst hvert sé vægi einstakra
umhvérfisþátta í þessari mótun geta
breytileg dauðsföll uppvaxandi fisks
haft áhrif á stofnmat á hverjum
tíma. Af þessum sökum, meðal ann-
ars, er mat Hafrannsóknastofnunar-
innar á þorskstofninum tvíþætt hvað
aldursskiptingu stofnsins varðar og
tekur til uppvaxandi fisks annars
vegar og eldri fisks hins vegar.
Uppvaxandi árgangar eru metnir í
svonefndu togararalli ár hvert, fyrst
þegar þeir eru eins árs gamlir. Það
mat er síðan endurskoðað árlega þar
til árgangurinn fer inn í veiðistofninn
fjögurra ára að aldri. Breytingar
verða ávallt einhveijar í mati á stærð
tiltekins árgangs frá ári til árs og
er að sjálfsögðu tekið tillit til þess
í stofnmati. Hitt er annað mál að
ekki hefur reynst unnt að meta hvort
slíkar breytingar eiga rætur að rekja
til breytilegra náttúrulegra dauðs-
falla eða annarra þátta, til að mynda
breytilegs veiðanleika fisksins eða
skekkja af öðrum toga. I reynd hef-
ur mat á nýliðun þorsks og ýsu þó
byggst á því að marktæk sambönd
eru milli þess sem veiðist í rallinu
af ungfiski og þess fjölda sem síðar
bætist í veiðistofn þessara tegunda.
Vísindamenn á Hafrannsókna-
stofnun gera sér mæta vel ljós afger-
and' áhrif umhverfisþátta á allt lífrí-
kið og gagnvirkum áhrifum dýra-
stofna hver á annan í formi afráns
eða samkeppni um auðlindir vist-
kerfisins. Markvissar sjó- og vist-
fræðrannsóknir stofnunarinnar um
hátt í hálfrar aldar skeið eru til
marks um þetta. Jafnframt fer ekki
á milli mála að í þessum efnum er
um gífurlega flókin og margslungin
fyrirbæri að ræða og því vandasamt
að draga ályktanir af fyrirliggjandi
gögnum. Auk þess hafa svonefndar
íjölstofnarannsóknir verið forgangs-
verkefni á Hafrannsóknastofnun síð-
ustu tvö ár.
Ágreiningur fískifræðinga, á Haf-
rannsóknastofnun annars vegar og
Veiðimálastofnun hins vegar, um
áhrif umhverfisþátta í Barentshafi á
íslandsmiðum snýst í raun um þann
vanda að túlka takmörkuð gögn í
flóknu umhverfi. Segja má að
skýrsla fiskifræðinga Véiðimála-
stofnunar sé áhugavert innlegg til
umræðu um samspil fískstofna.
Fræðileg undirstaða greinarinnar,
svo sem varðandi sjófræðilega og
vistfræðilega hlið þessara tengsla,
er hins vegar afar takmörkuð og
fullnægir ekki ströngum vísindaleg-
um kröfum í þessu efni. Gera verður
þá lágmarkskröfu að vísindamenn
rökstyðji tilgátur sínar eins og frek-
ast er kostur, meðal annars með því
að grandskoða fyrirliggjandi upplýs-
ingar á því sviði sem um er fjallað.
Þetta hafa fiskifræðingar Veiði-
málastofnunar ekki gert. Þeirra
meginröksemd virðist vera sú, að
þar sem ekki hafi verið sýnt fram á
að samhliða sveifla í meðalnýliðun
þriggja ára sé röng, þá hljóti hún
að vera staðreynd og á rökum reist.
Frumskylda þeirra er að sýna fram
á með fullnægjandi hætti að tilgátan
eigi að minnsta kosti við sannfær-
andi rök að styðjast. Að því loknu
geta þeir í raun fyrst farið fram á
faglega umfjöllun um sína tilgátu.
Þrátt fyrir þetta skal hér farið
nokkrum orðum um líklegt vægi
umrædds sambands með tilliti til
stjórnar þorskveiða. í dag mun slíkt
samband ekki gera okkur kleift að
meta nýliðun í veiðistofninn lengra
fram í tímann en gert er nú þegar,
þ.e. um fjögur ár fram í tímann.
Þetta stafar af því að nýliðunarspár
Norðmanna á þorski í Barentshafi
eru, enn sem komið er að minnsta
kosti, ófullkomnari en okkar spár
um íslenska þorskinn. Takist norsk-
um starfsbræðrum okkar hins vegar
að betrumbæta sitt nýliðunarmat,
sem vænta má að þeir geri á næstu
árum, getur umrætt samband komið
að gagni við að meta gróflega nýlið-
un þorskstofnsins 2-3 árum lengra
fram í tímann en gert hefur verið
til þessa, en þó aðeins ef slík spá
er frábrugðin meðalnýliðun til lengri
tíma litið. Slík spá yrði þó endur-
skoðuð í ljósi rannsókna sem Lgangi
eru hér við land, tveimur til þremur
árum síðar, og kæmi því ekki til
með að hafa áhrif á tillögur Haf-
rannsóknastofnunar um hámarks-
afla nema til lengri tíma en fjögurra
ára fram í tímann. Áhrif þessa á
mat stofnunarinnar á þorskstofni og
þorskafla verða því að teljast ákaf-
lega takmörkuð og í engu samræmi
við væntingar fjölmiðla í þessum
efnum.
Umræður um ástand fiskstofna
Islandsmiða eru sannarlega af hinu
góða og eðlileg krafa í upplýstu þjóð-
félagi, ekki síst þar sem hér er um
undirstöður þjóðfélagsins að ræða.
Mikilvægt er að þessi umræða fari
fram með þeim hætti að málefnin
séu sett í eðlilegt samhengi fyrir-
liggjandi þekkingar og niðurstöður
ekki oftúlkaðar. Enda þótt margt
sé enn óþekkt um lífshætti og lífs-
skilyrði þorskstofnsins eru ýmsar
mikilvægar niðurstöður þó fyrirliggj-
andi: Þorskstofninn er í mikilli lægð
og ekki verður litið fram hjá þeirri
hættu að nýliðunarbrestur hafí átt
sér stað í stofninum. Stórsókn síð-
ustu áratuga hefur leitt til gífurlegr-
ar grisjunar eldri hluta stofnsins —
hrygningarstofnsins. Umhverfisskil-
yrði stofnsins eru hins vegar tiltölu-
lega góð um þessar mundir, meðal
annars ástand loðnustofnsins. Við
þessar aðstæður hlýtur að teljast
einsýnt að stuðla að vexti og við-
gangi stofnsins með takmörkun
sóknar en ekki að grisja enn meira.
Höfundur er fiskifræðingvr.
OPIÐ hús og afmælishátíð verður
í Samvinnuháskólanum á Bifröst
þann 30. apríl nk. frá kl. 13-17. í
opnu húsi verður starfsemi Sam-
vinnuháskólans kynnt: Námið, inni-
hald, markmið og sérstaða þess,
kennslufyrirkomulag, búnaður og
aðstaða, þ.m.t. búsetuskilyrði.
Hátíðardagskrá í tilefni 75 ára af-
mælis Samvinnuskólans og 5 ára af-
mælis Samvinnuháskólans hefst kl.
16. Meðal efnis verður ávarp rektors,
stutt yfírlit yfir sögu og þróun skól-
ans, dagskrá frá fyrrverandi og núver-
andi nemendum, tónlist og skemmtiat-
riði.
Samvinnuháskólinn starfrækir nú
tvær kennsludeildir, Frum-
greina-/undirbúningsdeild og Rekstr-
arfræðadeild, auk Starfsfræðsludeild-
ar. Frá Rekstrafræðadeild skólans
útskrifast nemendur sem rekstrar-
fræðingar eftir tveggja ára nám á
háskólastigi. Nú hafa um 130 manns
útskrifast sem rekstrarfræðingar frá
skólanum og hafa þeir tekist á hendur
ýmis ábyrgðar- og stjórnunarstörf
víðsvegar um landið. Nám við FVum-
greinadeild skólans býr nemendur sér-
staklega undir nám við Rekstrar-
fræðadeild.
Sl. ár hefur staðið yfír undirbúning-
Vinnumiðlunin hefur opnað skrif-
stofu á Strandgötu 1 í húsnæði Vit-
ans. Skrifstofan er opin alla virka
daga frá kl. 10-12 og 13-16. Skóla-
fólki er bent á að skrá sig sem fýrst.
ur að eins árs viðbótarnámi við Rekstr-
arfræðadeild er veiti nemendum
námsgráðuna BS (Bachelor of Sci-
ence). Stefnt er að því að það hefjist
nk. haust.
Kaffisala verður á vegum Ferða-
sjóðs nemenda. Allir áhugamenn og
velunnarar skólans velkomnir.
Fyrirtæki og stofnanir sem vantar
starfsfólk eru hvött til að hafa sam-
band við Vinnumiðlunina í síma
650700.
WWWWW W'W W W W W
fwwwwww
SPARIÐ ALLT AÐ 50% OG
SETJIÐ SAMAN SJALF

I^jöminn býður upp á gott og
fjölbreytt úrval efniviðar til
smíði á eldhús- og baðinnréttingum
og fataskápum.
Fagmenn okkar sníða efnið eftir
þínum þörfum.
Þú setur innréttinguna saman
sjálf(ur) og sparar þannig
peninga.
Gerðu verðsamanburð.
— Það borgar sig.
Eldhúsinnréttingar.
Baðherbergisinnréttingar.
Fataskápar.
BJORNINN
BORGARTÚNI28 S. 6215 66
/Wt ÓMtcbnháss
Vinnumiðlun skóla-
fólks í Hafnarfirði
ÆSKULYÐS-ogtómustundaráðHafnarfjarðarhefurundanfarinárstarf-
rækt Vinnumiðlun skólaf ólks yfir sumarmánuðina. Hún er ætluð skólaf ólki
16 ára og eldra.
Ráðgjöf sérfræðinga um
GARÐA- OG GRÓÐURRÆKT
Þarftu að eyða illgresi? Eru pöddur í garðinum þínum?
Veistu ekki hvernig á að bregðast við? Leyfðu okkur að aðstoða þig.
Munið! Fagmennska í fyrirrúmi!
VERSLUN SÖLUFÉLAGS GARÐYRKJUMANNA
GRÓÐURVÖRUR SF. SMIÐJUVEGI 5, 200 KÓPAVOGUR, SÍMI: 4 32 1 1
ÖRKIN 2)18-11