Morgunblaðið - 06.12.1994, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER 1994 39
ástandi þar til betri vegar. Ef for-
eldrar eru sammála um að börn
þeirra skuli vera inni eftir að útivist-
artíma lýkur er tiltölulega auðvelt ■
fyrir yfirvöld að sinna skyldu sinni.
Þá er ekki um annað að ræða, en
að hreinsa upp það sem eftir er —
jafnvel opna athvarf á tilteknum
svæðum, færa þangað alla unglinga
undir aldri og hringja í foreldrana.
Mest hefur borið á ferðum unglinga
í miðborgina við upphaf skóla á
haustin og við lok þeirra á vorin.
Það sem lýtur að yfirvöldum er
fyrst og fremst það að þau styðji
við bakið á foreldrunum og reyni
að koma til móts við þarfir unga
fólksins innan ramma laganna. Þá
þurfa lögreglu- og félagsmálayfir-
völd að reyna að koma málum þann-
ig fyrir að þau séu þess umkomin
að geta tekið á málum ungra af-
brotamanna. Því fyrr sem unglingar
eru stoppaðir af, tekið utan um þá
og þeim sinnt markvisst í tiltekinn
tíma og reynt verði með öllum ráðum
að koma þeim inn á rétt spor aftur,
því meiri líkur eru á að hægt sé að
koma í veg fyrir að ekki verði hægt
að taka á málum þeirra þegar fram
líða stundir — því færri afbrotamenn
— því fleiri heilbrigðir einstaklingar
— því minni skaði.
Foreldravaktin er ákjósanleg leið
til þess að auka vitund foreldra um
hlutverk sitt og skyldur — jafnframt
sem hún gerir mörgum þeirra kleift
að sjá með eigin augum hvernig
aðstæður og ástand unglinganna eru
á ákveðnum svæðum. Þá eru og
auknar líkur með tilkomu hennar til
þess að hlutunum verði komið í það
horf sem æskilegt megi telja fyrir
alla aðila, foreldrana, börnin og yfir-
völd. Fara ber hægt af stað — þróa
verkefnið og að fenginni reynslu er
hægt að koma á áhrifaríku verkfæri
þar sem foreldravaktin er.
Ef og þegar tekst að koma á
ákveðinni venju og breyttu viðhorfi
foreldrana gagnvart útivist barna
sinna er mjög líklegt að aldursmörk
þeirra unglinga, sem neyta áfengis,
eigi eftir að hækka og afbrotum
barna og unglinga eigi eftir að
fækka. Þá kemur það af sjálfu sér
að ýmislegt annað í fari unglinganna
á eftir að færast til betri vegar frá
því sem nú er. Þegar upp er staðið
munu allir njóta góðs af því að tek-
ið skuli vera á þessum málum.
Það skiptir máli að við höfum
burði til að standa saman og hafa
þannig jákvæð áhrif á unga fólkið
okkar — fullorðna framtíðarinnar.
Höfundur er aðstoðar-
yfirlögrcgluþjónn.
skemmri tíma og tryggja sér íbúð-
arhúsnæði með leigu. Er ekki talin
vera sérstök ástæða til að skattaleg
meðferð eigin íbúða komi í veg fyr-
ir slíkan sveigjanleika í húsnæðis-
málum.“ Það er því ljóst, bæði af
laganna orðan og af greinargerð að
heimildin er almenn og ekki bundin
við flutning milli byggðarlaga.
Efnahags- og viðskiptanefnd Al-
þingis gerði lítils háttar breytingar
á frumvarpinu, en tók fram að þær
væru aðallega tæknilegs eðlis. Önn-
ur breytingartillagan var rökstudd
þannig að hún ætti efnislega að
tryggja að frádráttur sá, sem frum-
varpið mælti fyrir um, gæti aðeins
komið til frádráttar tekjum sem
maður hefði af útleigu íbúðarhús-
næðis sem hann áður hefði nýtt til
eigin nota, en ekki til frádráttar
öðrum tekjum. Er sú breyting í fullu
samræmi við anda frumvarpsins.
Ég tel eðlilegt að þessi lagabreyt-
ing verði nýtt með þeim hætti að
draga úr því að menn selji íbúðar-
hús sín vegna tímabundinna að-
stæðna og nýti sér þennan nýja
sveigjanleika skattakerfísins til að
leysa sín vandamál með leiguhús-
næði. Fasteignaviðskipti eru dýr og
kosta einnig mikinn tíma og fyrir-
höfn. Er æskilegt að einstaklingum
og fjölskyldum sé gert það kleift
að hafa langtímahagsmuni sína
fyrst og fremst í huga, þegar ráðist
er í svo mikilvæga fjárfestingu sem
íbúðarhúsnæði er.
Höfundur er þingmaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í
Norðurlandskjördæmi cystra.
_________AÐSEIMPAR GREINAR______
Opið bréf til mennta-
málanefndar Alþingis
Framhaldsskólalögin og starfsmenntir - 2. grein
Starfsmenntaskóli þarf að
þjóna nútíð og framtíð
1. Framhaldsskólinn verður um-
franrallt að lúta eðlilegum stjómun-
arlögmálum sem hvetja til frum-
kvæðis, framþróunar og ábyrgðar
en á það skortir mjög í frumvarp-
inu. Eðlilegt væri að móta frum-
varpið með hliðsjón af t.d. þrískiptu
athafnasviði sem væru:
a) Skilgreining markmiða starfs-
mennta. (Aðilar atvinnulífsins)
b) Framkvæmd kennslu og þjálfun-
ar. (Skóli og kennarar)
c) Úttekt og mat á kunnáttu og
hæfni. (Prófastofnanir)
a: Skilgreining markmiða starfs-
mennta, er verkefni sem
á að vera í höndum
þeirra starfsgreina eða
skóla sem taka við við-
komandi nemendum til
starfs eða framhalds-
náms. Hvað atvinnulífið
varðar þá ber hverri
starfsgrein að skilgreina
þau þekkingaratriði og
hæfnistig sem viðkom-
andi þarf að uppfylla svo
hann sé viðurkenndur
fullgildur fag- eða
starfsmaður í starfs-
greininni. Einstakir
skólar svo sem háskóla-
deildir þurfa að skil-
greina þá þekkingu og
það þekkingarstig sem þarf til að
fá aðgengi _að viðkomandi deild.
Tækniskóli íslands á að sérhæfa
sig í móttöku nemenda með starfs-
og verkmenntagrunn og skilgreina
þá þekkingu og faglegu hæfni sem
hann gerir til inntöku í hinar ýmsu
deildir skólans. Sama gildi um aðra
skóla svo sem Myndlistaskóla, Fóst-
urskóla, Þroskaþjálfaskóla, Vél-
skóla, Stýrimannaskóla og fjöldann
allan af ótöldum skólum.
b: Framkvæmd svo sem kennsla
og þjálfun er verkefni sem á að
vera í höndum skólanna og kennar-
anna svo og annárra er annast
fræðslu. Ekki á að skipta máli hvort
nemandi sæki þekkinguna til ríkis-
rekinna skóla eða einkaskóla eða
hvort um er að ræða sjálfsaflaþekk-
ingu. Það eina sem skiptir máli er
að viðkomandi hafi öðlast þá þekk-
ingu sem krafist er og sé fær um
að hagnýta hana. Kennarar og skól-
ar eiga að hafa frelsi til að skipu-
leggja kennslu og velja aðferða-
fræði sem tryggir góða menntun
á sem skemmstum tíma. Slíkt
frelsi er forsenda framfara í
kennslumálum enda er fráleitt
að kennsla sé undanþegin fram-
leiðnihugtakinu.
c: Úttekt og mat á kunnáttu og
hæfni á að vera í höndum sjálf-
stæðra prófastofnana. Prófastofn-
anir geta verið ríkisreknar eða
einkareknar en a.m.k. þurfa þær
að vera óháðar ríkisvaldinu. Eðlileg-
ast væri að verkefni prófastofnana
væri boðið út og sætu einka- og
ríkisreknar stofnanir við sama borð
við tilboð í verkefnin. Prófastofnan-
irnar eiga að vinna verk sitt í sam-
ráði við skilgreiningaraðila, sem
bjóða verkefnið út, og eru fulltrúar
þeirra við að úrskurða hvort þekk-
ing og hæfni sé í samræmi við þær
kröfur og staðla sem gerðir hafa
verið. Prófastofnanirnar eiga að
vera óháðar því hvar og hveming
þekkingarinnar er
aflað eða á hve löng-
um tíma hennar hefur
verið aflað.
Mikilvægi
ábyrgðar
Ábyrgð er mikil-
vægur áhrifavaldur
á athafnagleði,
frumkvæði, vand-
virkni og framþró-
un. Sé ábyrgð tekin
frá fólki er það vís-
asta leiðin til að
skapa áhugaleysi,
doða og kæruleysi.
Það er því mikilvægt
að lögin firri engan
ábyrgð en útdeili henni með þeim
hætti að bæði neytendur og fram-
kvæmdaaðilar mennta finni hvatn-
ingu til þess að skila sínu hlutverki
með sem mestum sóma. Ábyrgð
fylgja að sjálfsögðu skyldur því er
eðlilegt að eftirlit sé öflugt og viður-
kennt en þó einfalt og skiljanlegt.
Eftirlitið þarf að vera með þeim
hætti að það mismuni ekki mennta-
leiðum og byggist því einungis á
mælingu á þekkingu og hæfni.
Ábyrgð atvinnulífsins:
Flestar starfsgreinar avinnulífs-
ins eru það öflugar að þær geta
fyllilega annast það verkefni að
skilgreina þá þekkingu sem felst í
störfum viðkomandi starfsgreina og
að semja við prófastofnun um
mælingu á kunnáttu og hæfni
þeirra nemenda sem vilja þreyta
próf til að öðlast starfsréttindi. Það
er því eðlilegt að leggja á þær þá
kvöð að sinna sínum ábyrgðar-
þætti. Hins vegar eru til starfs-
greinar sem eru það fámennar að
þær geta vart sinnt nefndri skyldu.
Fyrir þær starfsgreinar ér nauðsyn-
legt að setja upp þjónustustofnun
sem aðstoðar nefndar greinar þar
til þær eu færar um að annast sín
mál sjálfar.
Sóun á sér stað í of-
vöxnu menntamála-
ráðuneyti, segir Steinar
Steinsson, en vant er
virtra prófastofnana.
Ábyrgð vegna inntökuskilyrða í
skóla og sérdeildir skóla:
Hverjum þeim skóla sem tekur
við nemendum af framhaldsskóla-
stigi ber að hafa skýra skoðun á
þeim undirbúningi sem nemendur
þurfa að hafa er þeir hefja nám við
skólann eða sérdeildir hans. Það
styrkti vafalaust viðkomandi
skóla að skilgreina forsendur,
kunnáttu og hæfni við inngöngu
í skólanámið og að ganga frá
samningum við prófastofnun
varðandi mælingu á kunnáttu og
hæfni próftaka. Það er of einföld
lausn sem nú er viðhöfð að skil-
greina inntökuna við stúdents-
próf, jafnvel lélegt stúdentspróf
en forsmá starfsmenntir og þann
þekkingargrunn sem þar er lagð-
ur að hæfni og þroska.
Ábyrgð skóla og kennara:
Það er mikilvægt að auka og
rýmka verulega ábyrgð kennara.
Við starfsmenntaskólana starfar
ljöldi vel hæfra kennara, sem gætu
stuðlað að miklum framförum í
kennslutækni og nýrri faglegri þró-
un fengju þeir til þess starfsgrund-
völl. í dag eru hendur þeirra bundn-
ar af meira og minna illa gerðum
námskrám með bindandi forsjár-
sniði, sem hindra þróun nýrra að-
ferðafræða og að taka verulegt til-
lit til þeirrar forkunnáttu og þroska
sem nemandinn kemur með í nám-
ið. Skólinn og kennarar eiga að fá
í hendur upplýsingar um þekking-
ar- og hæfniskröfur starfsgreinar-
innar og staðla þar að lútandi svo
og hvar og hvenær próf muni verða
lögð fram. Með þessi gögn í höndum
á að treysta skólanum og kennurum
eða öðrum leiðbeinendum að semja
kennslu- og aðferðaáætlun sem
leiðir til sem best árangurs á sem
skemmstum tíma. Það er óhyggi-
leggt að byggja upp námskrár sem
eru í raun nokkurs konar kennslu-
áætlanir þeirra sem vinna nám-
skrána. Það er í raun vantraust á
kennarana, sem eiga það ekki skilið
enda fjöldi kennara betur hæfír til
að móta kennsluáætlun en þeir sem
skrá svo nefndar námskrár og ekki
má gleyma því að leiðir að hveiju
marki eru margar og alltaf má fínna
betri leið og nálgun við þá bestu.
6.12. 1994
VÁKORT
Eftirlýst kort nr.:
4507 4500 0021 1919
4507 4500 0021 6009
4507 4500 0022 0316
4543 3718 0006 3233
4548 9018 0034 2321
ÖLL ERLEND KORT
SEM BYRJA Á:
4550 50** 4560 60**
4552 57** 4941 32**
Algreiðslutóik vinsamlegast takið otangneind
kort ur umterð og sendið VISA islandi
sundurklippt.
VERÐLAUN kr. 5000,-
fyrir að klólesta kort og visa á vágest.
^EzmyiSA ISLAND
Álfabakka 16 - 109 Reykjavik
Aflaðu þér bandarískrar
háskólagráðu
í London
IMám í viðskiptafræði, auglýsingateiknun, tískuhönnun, mark-
aðssetningu tískuvarnings, innanhússhönnun og mynd-
bandaframleiðslu.
Þér mun líða eins og heima í félagsskap annarra íslenskra
námsmanna, sem hafa valiðThe American College í London.
The American College býður upp á „master’s-", „bachelor’s-"
og sambærilegar háskólagráður.
Ef þú vilt fá nánari upplýsingar eða kynningarbækling,
hafðu þá samband við:
The AmericanCollege InLondon
|F 5 110 Marylebone High Street,

London W1M 3DB Englandi.
Sími (0171) 486-1772.
Fax (0171) 935-8144.
Námsannir hefast í október, janúar, mars, júní og júlí.
Steinar
Steinsson
Frelsi er einn mikilvægsti þáttur-
inn í allri framþróun. Án frelsis rík-
ir stöðnun sem í raun er afturför
þegar öðrum miðar fram á leið.
Skólar og skólastarf hefur hér enga
sérstöðu. Skóli þarfnast olnboga-
rýmis til að þróast og dafna og
hann þarfnast samkeppni þar sem
hann verður að sanna gildi sitt og
getu. Umgjörð fræsðlukerfisins
verður að vera með þeim hætti að
unnt sé að leggja mat á árangur
og að í því sé falin hvatning til stöð-
ugt meiri árangurs. Skólinn þarf
frelsi til að skipuleggja sína eigin
aðferðafræði, hann þarf frelsi til
að starfa með framfarasinnuðum
fyrirtækjum á landsvísu eða í
heimabyggð, hann þarf frelsi til að
koma á stjórnkerfí sem hentar og
er virkt, hann þarf frelsi til að ráð-
stafa fjármunum þeim sem honum
eru ætlaðir eftir föstum úthlutunar-
reglum. Með auknu frelsi fylgir
meiri ábyrgð sem hæfir stjórnendur
eru fullfærir að rísa undir. Rísi
stjórnendur ekki undir þeirri ábyrgð
eru þeir vanhæfir og eiga þá að
víkja fyrir öðrum sem eru hæfari.
Miðstýring er aðför að frelsi en
eftirlit er nauðsyn til að frelsið fari
ekki út í öfgar. Það er því nauðsyn-
legt að endurskoða yfirstjórn
fræðslumálanna í tengsum við frels-
ismarkmiðin. Ég tel að geysileg
sóun á fjármunum eigi sér stað í
ofvöxnu menntamálaráðuneytinu
og er brýn þörf á að fækka þar
stórlega fólki á launaskrá. Hins
vegar er þörf á virtum og virkum
prófastofnunum sem sjálfsagt er
að fjármagna með prófagjöldum
sem greidd eru af skólum, atvinnu-
lífí eða nemendum. Prófgjald myndi
draga úr því að illa undirbúnir nem-
endur væru að skrá sig til prófs.
Höfundur er fyrrverandi
skólameistari Iðnskólans í
Hafnarfirði.
Heiísurúmin
LURA FLEX
Verð frá:
Kr. 29.000,-Br. 97 cm.
Kr. 48.450,- Br. 132 cm.
Kr. 50.845,- Br. 153 cm.
Kr. 78.696,- Br. 193 cm.
Dýna, botn og hjólagrind
Nýborg;c§i
Ármúla 23, sími 686911.
MÓTORVINDINGAR
og aðrar rafvélaviðgerðir
á vei búnu verkstæði.
RAFLAGNAÞJÓNUSTA
í skipum, verksmiðjum
og hjá einstaklingum.
VANIR MENN
vönduð vinna, áratuga
reynsla.
Vatnagörðum 10 • Reykjavík
■s 685854 / 685855 • Fax: 689974