Morgunblaðið - 06.12.1994, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER 1994 49
skólamenntunar hjúkrunarfræðinga
hér á landi og ein af lærðustu hjúkr-
unarfræðingum í stéttinni. Og hún
var ein af þeim ötulustu við að leiða
hjúkrunarstéttina farsællega gegn-
um erfitt tímabil sem breyting á
menntunarstigi hafði í för með sér.
Eftir hana liggja rannsóknir og
fræðiefni um hjúkrun, sem er mikil-
vægt innlegg í áframhaldandi þróun
hjúkrunar. Hjúkrunarstéttin á ís-
landi á henni mikið að þakka. Ég
kynntist eiginleikum Guðrúnar einn-
ig á öðrum vettvangi, þar sem dæt-
ur okkar hafa verið vinkonur frá
unglingsárum. Þar kynntist ég því
hversu mikilvæg fjölskyldan var
Guðrúnu og hve kærleiksríkt og
heilsteypt fjölskyldulíf hennar var.
Það var gaman að hittast og ræða
um stelpurnar okkar sem samhliða
námi reyndu fyrir sér í tískuheimin-
um. Alltaf voru stundirnar með Guð-
rúnu skemmtilegar og fullar af lífi,
hvað sem um var rætt.
Nú er komið að kveðjustund
mætrar konu sem var sannur vin-
ur. Lífið heldur áfram, auðugra við
kynni af hæfu fólki og miklum
mannvinum, sem Guðrún var. Ég
man hana, glaða, fallega, fulla af
lífi og orku og alltaf tilbúna að
miðla þekkingu og deila því besta
með öðrum. Fari hún í friði og
hafi hún þökk fyrir allt og allt.
Haraldi eiginmanni hennar, börn-
unum þeirra, litla barnabarninu, for-
eldrum hennar og öðrum ástvinum
sendi ég, og fjölskylda mín, innilegar
samúðarkveðjur.
Gunnhildur Valdimarsdóttir.
Hún var falleg, glöð, góð og gáf-
uð. Þessar fögru gjafir hlaut Guðrún
Marteinsdóttir í vöggugjöf: Fegurð,
gleði, góðvild og skarpa greind. Og
þessar gjafir þroskaði hún og efldi
á göngu sinni hér í heimi. Hún bar
með sér birtu og yl og vermdi geisl-
um sínum hvar sem leið hennar lá.
Nú hefur hún kvatt. En hafði hún
lokið ætlunarverki sínu hér? Okkur
vinum hennar þótti það vera svo
margt sem beið, svo margt óunnið,
svo margt sem vonir voru bundnar
við. Svo ótrúlega margt, sem þurfti
á hennar miklu hæfileikum og
menntun að halda. Kóngur vill sigla
en byr ræður. Hún var kvödd til
annarra starfa, þangað sem sýn
okkar nær ekki, aðeins vonin og trú-
in.
Guðrún Marteinsdóttir hóf nám í
hjúkunarfræði í Háskóla íslands
haustið 1973. Ein af valkyijunum
vösku, sem ruddu þeirri námsgrein
braut, í fyrsta hópnum, sem stóð
af sér alla storma, allt þras og all-
ar hrakspár. Fyrstu fjögur árin var
hún nemandi, síðar kennari og
stjórnandi. Hún var prýðilegur
námsmaður, frábær kennari og
mildur og sanngjarn stjórnandi.
Alltaf djörf og glöð með bjargfasta
trú á hið góða og fagra, sem lífið
hafði að gefa. Hún var fijó í hugs-
un og hugmyndarík. Listelsk og
söngvin. Félögum sínum var hún
sönn og trygg, nemendum sínum
trú og traust og studdi í námi og
starfí, jafnt þá sem þurftu að sækja
á brattann sem og hina, er léttara
var undir fæti.
Við áttum mikið saman að sælda
þau fimmtán ár, sem ég var náms-
brautarstjóri í hjúkrunarfræði.
Ýmist hér heima eða með bréfa-
skriftum, er Guðrún stundaði fram-
haldsnám í hjúkrunarfræði i
Bandaríkjunum. Með okkur tókst
einlæg vinátta, sem aldrei bar
skugga á. Og minningarnar lifa
þótt samferðamaðurinn hverfi um
tíma.
Guðrún var farsæl í starfi og leik,
ein þeirra er sýndi æðruleysi þótt
gæfi á bátinn. Það kom best fram
er hún háði baráttu við þau veikindi
er enginn mannlegur máttur gat
sigrað. Hún hlaut þá bestu hjúkrun
og aðhlynningu, er völ var á og var
umvafin kærleika fjölskyldu og vina.
Góður vinur er gulli betri. Guðrún
var ein minna góðu vina. Hana kveð
ég með söknuði og þeirri bjargföstu
trú, að fögur sál fái góða heim-
komu. Megi hún ganga áfram Guðs
á vegum. Haraldi, börnum og öðrum
vinum sendi ég hlýjar kveðjur.
Ingibjörg R. Magnúsdóttir.
ROGNVALDUR
ÓLAFSSON
+ Rögnvaldur
Ólafsson fædd-
ist á Brimilsvöllum
á Snæfellsnesi 18.
júlí 1917. Hann lést
á Landspítalanum
24. nóvember síð-
astliðinn og fór út-
för hans fram frá
Ingjaldshólskirkju
3. desember. Jarð-
sett var frá Brimils-
vallakirkju.
SNÆFELLSJOKULL
er undursamlegur.
Rómantískur, þegar
hann flýtur í kvöldroðanum í vestri
og sólin sest á bak við hann í haf-
ið. Gjöfull, þegar þjóðin safnast að
rótum hans og finnur mátt hans
og styrk í sálu sinni. Sæfarendum
er hann minnismerki landsins og
hvað var dýrlegra strákpjakk á tog-
ara á Vestfjarðarmiðum, en þegar
þessi mikla mynd reis úr hafinu á
heimstíminu og andaði staðfestingu
orða skáldsins: „Sértu velkominn
heim, yfír hafið og heim,“ - til
skemmtilegu þjóðarinnar og fögru
fljóðanna.
Nær aldarfjórðungur er nú síðan
ég sá Rögnvald fyrst í fjölskylduboð-
um í Ólafsvík og alltaf þótti mér
persónuleikinn draga dám af þérað-
inu, sem ól hann upp og mótaði.
Traustur og fylginn sér, kíminn og
endalaus vinur vina sinna. Hann
fæddist að Brimilsvöllum í Fróðár-
hreppi, höfðingsheimili, þar sem tug-
ir manna bjuggu við sjósókn og land-
búnað. Faðir hans, Ólafur Bjamason
hreppstjóri og útvegsbóndi, var einig
umboðsmaður konungsjarða og síð-
ar ríkisjarða á Snæfellsnesi. Héraðið
allt var því hluti heimilishaldsins og
þjóðmálin jafn sjálfsögð og heima-
fengna lostætið, harðfiskur og
hangikjöt. Ólafur hafði flutt með
föður sínum vestur frá Hofi á Kjalar-
nesi um aldamótin, frændi Engeyjar-
ættarinnar og Davíðs Stefánssonar
þjóðskálds frá Fagraskógi.
Rögnvaldur gat endalaust rætt
málefni stjórnmálaflokkanna og hló
mikið, þegar honum fannst að
landsfeðurnir hefðu komið sjálfum
sér í einhveija klípu með gassa-
gangi eða fljótræði. Sjálfan sá ég
hann aldrei skipta skapi. Hann var
mikill sjálfstæðismaður og að ýmsu
leyti fulltrúi þess besta, sem ein-
staklingsframtakið hefur upp á að
bjóða, - kjark, frumkvæði og dugn-
að, sjálfum sér og þeim hundrað,
sem unnu hjá honum, til heilla.
Ungum var honum falið tröllaukið
verkefni, að rétta við erfiðleika-
rekstur lítils frystihúss í afskekktri
byggð. Hann lét ekki við það sitja
að gera rekstur Hraðfrystihúss
Hellissands einn þann öruggasta í
landinu, heldur byggði hann það
allt upp, þegar það gereyðilagðist
í stórbruna fyrir tíu árum og hafði
einnig séð svo um að góðir þing-
menn Vesturlands sviptu útkjálka-
byggðinni inn í miðsvæði sam-
gangna með hraðbraut í sjó fram
fyrir neðan Enni. Nýtur þjóðin þess
öll, því lengi hefur hún sótt björg
og afkomu á Nesið, reyndar frá
landnámi, en fiskútflutningur hófst
einmitt þaðan frá Islandi á 15. öld.
Síðast um daginn tóku snurvoðar-
bátarnir 30 tonn í kasti af vænsta
þorski rétt við höfnina á Rifi.
Saga Rögnvalds er því í hnot-
skurn baráttusaga íslensku þjóðar-
innar frá örbirgð til bjargálna. Afi
hans flutti frá gjöfulum fiskimiðum
Faxaflóans, þegar erlendir togarar
höfðu gereytt þar öllu lífi upp í
kálgarða. Síðan hófst baráttan við
að vélvæða íslenskan útveg og að
tryggja yfirráð. landsmanna yfir
fiskimiðunum. Rögnvaldur og hans
kynslóð sáu draumana rætast, litlu
skekturnar, sem boðuðu sjómönn-
um grand, breytast í glæsta haf-
knerrai, sem í reynd geta sótt afla
og afkomu hvert sem er á jörðinni.
Stórþjóðirnar svo undrandi og töfr-
aðar af snilli íslend-
inga í sjávarútvegs-
málum, að þær kveða
hátt og í hljóði upp úr
með það, bversu far-
sælt það væri að fela
okkur mikil áhrif á
heildarstefnumótun
þessara mála í veröld-
inni. Þessi árangur
náðist einungis með
þrotlausu starfi, óshér-
hlífni, kjarki og hug-
kvæmni. Þá kosti átti
Rögnvaldur í ríkum
mæli, eins og svo
margir aðrir af kynslóð
hans, sem sköpuðu ísland nútím-
ans.
Eiginkonunni, Jónu Unni Ágústs-
dóttur, og bömunum Ólafí og Þur-
íði, barnabörnum, ættingjum og
vinum votta ég mína dýpstu samúð.
Algóður Guð taki Rögvald sér að
hjarta í snæfellskum faðmi Brimils-
valla.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
Eftir uppbyggingartímabil á fyrri
hluta tuttugustu aldar, verslunar-
rekstur þriggja fyrirtækja á Hellis-
sandi: Tang og Riis, Proppe og
Sæmundar Halldórssonar, sem öll
voru stórfyrirtæki þess tíma, fór
byggðin á Hellissandi og í Nes-
hreppi utan Ennis að láta undan
síga, um og upp úr 1930.
Nálægðin við fiskimiðin gaf ekki
lengur það forskot og á fyrstu ára-
tugum aldarinnar sem dugði til að
gera Keflavík undir Jökli, Rif og
aðrar lendingar og varir i Neshreppi
utan Ennis að eftirsóknarverðum
útgerðarstöðum. Hreppurinn var
einnig án akvegasambands. Breyt-
ingar höfðu orðið á verkun sjávar-
fangs. Ekki var hægt að byggja
eingöngu á verkun fisks í salt.
Reynt var að bregðast við með
ýmsu móti. Það vantaði hafnarað-
stöðu fyrir stóra vélbáta. Gerðar
voru hafnarbætur í Krossavík. Upp
úr 1940 var byggt hraðfrystihús á
Hellissandi.
Það sem gert var dugði ekki. íbú-
um hreppsins fækkaði um helming
frá því að vera yfir 700 niður í rúm-
lega 350. Það sem hélt byggðinni
við var von og umræðan um nýja
höfn í Rifí og bílveg fyrir Jökul.
í desember þetta ár 1950 tók
ungur maður, Rögnvaldur Ólafsson,
við sem framkvæmdastjóri Hrað-
frystihúss Hellissands og því starfí
gegndi hann í fjörtíu og fjögur ár.
Hann tók að sér starfið að beiðni
Sigurðar Ágústssonar, alþingis-
manns, sem þá var formaður stjóm-
ar Hraðfrystihússins. Ekki lofaði
hann i upphafi að sinna starfinu
lengur en í eitt ár. Þótt það væri
stuttur timi mun Sigurði hafa fund-
ist þetta góð lausn, vonað að starfíð
myndi ná tökum á Rögnvaldi og
halda í hann til lengri tíma.
Á Alþingi 1951 voru samþykkt
lög um Landshöfn i Rifí á Snæfells-
nesi. Þar með breyttist vonin um
nýja og góða höfn í trú. Strax á
árinu 1951 var hafist handa við
framkvæmdir við Rifshöfn.
Sjálfsagt hefur trúin á gerð hafn-
arinnar stuðlað að því að Rögnvald-
ur lét það ógert að hverfa frá starf-
inu eftir árið. Hitt mun þó hafa
vegið þyngra að honum mun hafa
fundist að hann væri byijaður á
verki sem hann vildi glíma við og
ná tökum á.
Eins og áður er getið hafði geng-
ið á ýmsu með rekstur Hraðfrysti-
húss Hellissands. Á þess stutta
starfstíma höfðu orðið tíð fram-
kvæmdastjóraskipti og rekstrar-
stöðvanir vegna erfiðleika. Fyrir-
tækið sem Rögnvaldur tók við var
smátt i sniðum og mun hafa verið
minnsta frystihúsið á norðanverðu
Snæfellsnesi og átti einnig við erfið-
ustu aðstæðumar að búa.
Hráefnið var eingöngu af smábát-
um. Aðföng, olía jafnt sem annað,
og afurðir frá fyrirtækinu voru flutt-
ar að og frá staðnum með skipum
sem lögðust hér á leguna. Skipað
var út og upp úr flutningaskipunum
á svokölluðum bringingarbátum.
Erfiðleikar voru miklir og marg-
þættir sem tengdust aðstæðum og
þeir voru jafnframt til staðar í
rekstrarumhverfinu, þá sem oftar.
Hægt og ákveðið tóku nú hlutirn-
ir að breytast. Tæki og búnaður
frystihússins voru endurnýjuð.
Fiskimjölsverksmiðja byggð. Það
sem skipti þó sköpum var að hafnir
voru róðrar frá hinni nýju Rifshöfn
síðla árs 1955.
Rögnvaldur hélt utan um rekstur
fyrirtækisins af fyrirhyggju sem
sumir kalla íhaldssemi og gera lítið
úr. Honum tókst að gera minnsta
frystihúsið á Snæfellsnesi að einu
af því stærsta og líklegast öflug-
asta. Hans ævistarf var fram-
kvæmdastjórastarf í einu og sama
sjávarútvegsfyrirtækinu. Ég þekki
engan sem hefur leikið þetta eftir
á sama timabili. Á þessum árum
kom aldrei upp sú stund að fram-
undan væru þau vandræði að rekst-
ur frystihússins stöðvaðist né að
kalla þyrfti til bjargráðsnefnd.
Fyrsti nýsmíðaði, fiskibáturinn
Breiðfirðingur, kom til Rifshafnar
haustið 1955. Rögnvaldur var einn
af eigendum bátsins og fram-
kvæmdastjóri útgerðarinnar. Hann
stóð einnig fyrir útgerð vélbátsins
Sæborgar í nokkur ár. Nú í dag
tengjast tveir stórir fiskibátar
rekstri Hraðfrystihússins.
í sýslunefnd Snæfellsnes- og
Hnappadalssýslu, sat Rögnvaldur,
sem fulltrúi Neshrepps, einnig var
hann í stjórn Sparisjóðs Hellissands.
Þessum félagslegu störfum sinnti
hann með sóma.
Leiðir okkar Rögnvalds hafa legið
nokkuð samsíða, þótt ólíkt hefðumst
við að, á stundum. Við vissar að-
stæður kölluðum við hvem annan
fóstra. Það er margt sem kemur upp
í hugann nú þegar Rögnvaldur er
allur. Hér verður lítið af því nefnt.
Hann var sérstaklega góður í
samstarfi. Víða hefur sú raunin ver-
ið að fyrirtæki í sömu atvinnugrein
hafa átt erfitt með samstarf. Þessu
er öfugt farið í Neshreppi. Ef á
hefur þurft að halda, hefur gagn-
kvæm hjálpsemi verið sjálfsögð.
Þessi háttur byggðist fyrst og
fremst á stærsta fýrirtækinu á
svæðinu, Hraðfrystihúsinu, og þar
með á frumkvæði Rögnvalds.
Hann var gamansamur og einnig
Erfidrykkjur
HÓTEL ESJA
Sími 689509
sérstaklega hógvær. Hann tók vel
eftir spaugilegum atriðum í máli og
háttum og sagði vel frá. Um hóg-
værðina get ég sagt það dæmi að
ég man ekki eftir því að hafa heyrt
hann hæla sér af sínum persónulega
hlut í þeim verkum sem vel tókust
hjá honum og stundum mikið betur
en við var búist í upphafi.
Það var gaman að hitta Rögnvald
og spjalla við hann þegar stutt var
í kosningar. Yfirsýn hans var ótrú-
lega um það hvernig úrslitin yrðu
og hver væri afstaða einstakra
manna hér í nágrenninu. Þessari
vitneskju hafði hann ekki aflað með
upplýsingasöfnun um viðkomandi.
Þetta var tilfinning sem var honum
í blóð borin, kannski lá þessi eigin-
leiki í ættinni. A.m.k. svaraði hann
jafnan þegar um þessa hluti var
rætt: „Ég veit nú lítið, þú ættir að
tala við hann Bjama bróður."
Rögnvaldur var ekta íhaldsmað-
ur. Hann studdi Sjálfstæðisflokkinn
af trúnaði og öliu afli. Áberandi var
stuðningur hans við forustu flokks-
ins og þingmenn flokksins hér á
Snæfellsnesi og síðar í Vesturlands-
kjördæmi. Þar ber þó sérstaklega
að nefna Sigurð Ágústsson. í fjöru-
tíu ár mættum við Rögnvaldur á
kjörstað hér á Hellissandi og kusum
aldrei á sama veg, þar til í næstsíð-
ustu kosningunum sem við tókum
þátt í, enda voru þær þverpólitískar.
Fráfall Rögnvalds kom mér á
óvart. Þrátt fyrir aldur hans fannst
mér að hann ætti nokkuð mörg ár
eftir að ganga sína leið á skrifstof-
una og setja svip sinn á byggðina.
Ég hafði þá trú að enn ættum við
eftir að ráðskast um málefni og
spjalla um landsins gagn og nauð-
synjar. Sú er nú ekki raunin. í dag
kveðjum við hér undir Jökli farsælan
fomstumann og þökkum honum
ævistarfið.
Litla frystihúsið sem hann tók
forastu fyrir árið 1950 er nú stórt
og glæsilegt fyrirtæki. Rögnvaldur
hafði síðustu árin afhent Olafi syni
sínum stjórn fyrirtækisins að mestu.
Þar sýndi hann fyrirhyggju sem
jafnan áður.
Hér í byggðinni sem hann settist
að í upphafi sjötta áratugarins hefur
íbúum fjölgað um næstum helming
og framtíðarhorfur eru bjartar.
Ég og fjölskylda mín þökkum
Rögnvaldi samfylgdina og vottum
fjölskyldu hans og aðstandendum
okkar dýpstu samúð.
Skúli Alexandersson.
Blömastofa
FriÓfinns
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavík. Sfmi 31099
Opið öllkvöld
til kl. 22,- einnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.

ERFIDRYKKJUR ju
Bjóðum uppá qlœsileqt
UiklqSt or ðá 750 l r. pr. mann
MBNflBERC
"il
Glœsilcqur vcislusalur a qoSum stað Lágmúla 4, sími 886040