Morgunblaðið - 21.03.1995, Blaðsíða 14

14 ÞRIÐJUDAGUR 21. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Olía á Islandi
Birgða- og bensínstöðvar olíufélaganna þriggja um land allt
Grimsey«@g
Dreifingarfyrirtæki OIís og Olíufélagsins mun ráða yfir rösklega 70% af markaðnum
LJÓST er að stofnun hins
nýja dreifingarfyrirtækis
Olís og Olíufélagsins mun
hafa í för með sér gagn-
gera uppstokkun á olíumarkaðnum,
að því gefnu að samningurinn hljóti
blessun samkeppnisyfírvalda. Nýja
félagið mun ráða yfir rösklega 70%
af olíudreifingu hér innanlands á
móti Skeljungi sem mun óhjákvæmi-
lega eiga í vök að verjast gagnvart
þessum nýja risa. Ennþá á eftir að
koma á daginn hvort hið kanadíska
Irving Oil muni síðan blanda sér í
harðnandi samkeppni á íslenska
markaðnum.
Nýja olíudreifmgarfyrirtæki Olís
og Olíufélagsins mun annast inn-
kaup, 'innflutning og dreifingu á
eldsneyti fyrir félögin. Það mun eiga
og reka birgðastöðvar, tankbfla og
olíuskip með það yfirlýsta markmið
að draga úr kostnaði við innkaup
og dreifingu á olíuvörum.
„Olíufélögunum hefur oft verið
legið á hálsi fyrir offjárfestingu í
dreifingarkerfí sínu,“ segir Einar
Benediktsson, forstjóri Olís um rök-
in fyrir samningi félaganna. „Það á
m.a. rætur að rekja til opinberra
hindrana í formi laga sem dregið
hafa úr hvata til hagkvæmasta
rekstrar. Ríkið keypti lengst af allt
eldsneyti, annaðist verðlagningu og
rak kerfið með flutningsjöfnunar-
lögum. Á þessum tíma voru nánast
öll hús hituð með olíu og dagróðra-
bátar þurftu daglega þjónustu. Þá
var einungis ein gasolíutegund og
ein bensíntegund. Núna eru hús al-
mennt ekki hituð með olíu og vega-
kerfíð hefur batnað verulega. Þá
hefur útgerðarmynstrið breyst veru-
lega og meira um að togarar komi
Olís og Olíufélagið ætla að keppa á markaðn-
um þrátt fyrir eignarhaldstengsl og náið
samstarf í dreifíngu. Kristinn Briem kynnti
þeirra sæti. Þetta undirstrikar sjáif-
stæði Olís í samkeppninni.
Þrátt fyrir að eignarhald í vænt-
anlegu dreifíngarfyrirtæki verði ekki
jafnt er tryggt að bæði félög munu
njóta sömu kjara í þeim rekstri."
sér þær hugmyndir sem eru uppi um fyrir- sterkari samningsstaða
hugaða samkeppni, nýja dreifíkerfíð og
spamaðaráform félaganna
inn einu sinni í viku eða á fjögurra
vikna fresti. Þarfir þessa dreifikerf-
is eru allt öðruvísi en áður.
Við það bætist að á síðasta ári
voru sett mengunarvamarlög sem
kalla á, gífurlega fjárfestingu í þvi
að endumýja birgðakerfí olíufélag-
anna. Félögin hafa fengið 12 ára
aðlögunartíma til að vinna að því.
Það hefði verið óðs manns æði að
endumýja allt núverandi dreifikerfi
þegar hægt er að draga verulega
úr kostnaði með stofnun nýs dreif-
ingarfyrirtækis. Þetta er f samræmi
við þróun sem hefur verið víða er-
lendis þar sem verið er að byggja
upp samræmt dreifíngarkerfí. í Dan-
mörku eru þrjár til fjórar birgða-
stöðvar sem þjónusta öll olíufélögin
í landinu. Þau keppa hins vegar á
markaðnum í þjónustu, vömfram-
boði, verði og eigin rekstrarkostnaði.
Þetta er í raun framsýn aðgerð
sem kemur til móts við kröfur neyt-
andans um lækkandi verð.“
OIís áfram markaðsfyrirtæki
En burtséð frá þeirri hagkvæmni
sem skapast blasir það við að nýja
olíudreifingarfyrirtækíð mun hafa
mikla yfirburði við núverandi að-
stæður. Sú spurning verður því of-
arlega á baugi á næstunni hvort
óeðlileg samkeppnisstaða hafi skap-
ast á markaðnum.
Aðspurður um hvort hann teldi
eignarhald Olíufélagins nauðsyn-
lega fyrir samstarf félaganna sagði
Einar það aðferð eigendanna til að
tryggja það að vilji um sparnað í
dreifingarkerfinu nái fram að
ganga. „Texaco á jafnstóran hlut
o g Olíufélagið þannig að enginn einn
aðili getur rekið hagsmuni sína inn-
an félagsins umfram hagsmuni ann-
arra hluthafa."
Varðandi væntanlega samkeppni
fyrirtækjanna sagði Einar að Olís
yrði rekið áfram sem markaðsfyrir-
tæki en rekstrarforsendur félagsins
væru töluvert öðruvísi en hinna fé-
laganna. „Við erum með miklu
minni fastafjármuni bundna á bak
við okkar veltu en hin félögin. Það
er yfirlýst stefna að Olís og Olíufé-
lagið muni keppa á markaðnum og
ekki ætlunin að nein breyting verði
gerð á stjórninni að öðru leyti en
því að fulltrúar Sunds ganga úr
stjórninni og varamenn þeirra taka
Bæði Olíufélagið og Olís hafa átt
sín viðskipti við norska ríkisolíufé-
lagið Statoil undanfarin tvö ár.
Skeljungur hefur aftur á móti keypt
eldsneyti frá Shell í Noregi. í þess-
um viðskiptum miðast innkaupsverð
félaganna við meðaltal skráninga á
Rotterdammarkaði. Félögin greiða
ákveðið álag á heimsmarkaðsverðið
sem fer lækkandi eftir því sem keypt
er meira magn í einu. Samnings-
staða hins nýja dreifingarfyrirtækis
verður augljóslega mun sterkari en
verið hefur hjá gömlu félögunum.
„Okkur þykir ekki ólíklegt að fyrir-
tækin ættu að geta náð hagstæðari
innkaupum vegna meira magns. Það
er hins vegar samið til eins árs í
senn og félögin þurfa að uppfylla
samninga út þetta ár. Það mun
koma í ljós hvaða kjör verða í boði
þegar við leitum eftir tilboðum er-
lendis í haust vegna viðskipta á
næsta ári,“ segir Þórólfur Árnason,
framkvæmdastjóri markaðssviðs
Olíufélagsins.
Dreifikerfi innanlands
endurskipulagt
Með stofnun hins nýja dreifingar-
fyrirtækis verður bundinn endir á
samstarf Olís og Skeljungs um olíu-
flutninga. Hingað til hafa þessi félög
átt samstarf um flutninga frá Nor-
egi jafnframt því að reka Kyndil sem
annast flutninga meðfram strönd-
Umbyltíng á olíumarkaði 8
inni. Olíufélagið hefur hins vegar
verið sér á báti og dreift olíu og
bensíni til birgðastöðva um allt land
með skipi sínu, Stapafellinu. Að-
spurður um hvort Stapafellið geti
annað flutningum fyrir bæði Olís
og Olíufélagið segir Þórólfur að
ekki liggi fyrir hvort skipið henti
hinu nýja dreifikerfi en það fari
m.a. eftir fjölda birgðastöða. Sam-
göngukerfið hafi batnað verulega
og því geti komið til greina að flytja
bensín og olíu í ríkari mæli landleið-
ina en áður. Landflutningar geti þó
verið erfiðir á veturna og það hafí
komið á daginn í vetur.
Oliufélagið rekur þrjár innflutn-
ingshafnir, þ.e. í Örfirisey, Hafnar-
fírði og Hvalfirði en Olís rekur inn-
flutningshöfn í Laugarnesi. Þar að
auki rekur Olíufélagið 41 birgðastöð
um allt land en OIís 32 stöðvar.
Víða á landsbyggðinni reka félögin
birgðastöðvar hið við hlið og sum-
staðar eru þau öll þijú með stöðvar.
Fyrirsjáanlegt er að þessum stöðv-
um fækki eitthvað svo og þeim 163
tankbílum félaganna sem nú eru í
rekstri. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins eru dæmi um staði
þar sem hægt verður að láta eina
stöð leysa fjórar af hólmi. „Við þurf-
um að reyna spá fyrir um þróunina
í því hvernig útgerð á hinum ýmsu
stöðum verði háttað í framtíðinni
og haga uppbyggingunni í samræmi
við það,“ segir Þórólfur. „Við hljót-
um að byggja fyrst upp þær stöðvar
sem eru líklegar til að hafa sem
lengstan afskriftartíma. Hins vegar
verður þetta ákveðið í samráði við
heimamenn því oft tengjast þessu
ýmsir aðrir hagsmunir sem erfitt
er að líta fram hjá.“
%