Morgunblaðið - 21.03.1995, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 21. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
________________________________VIÐSKIPTI_________________________________
Stefnt er að hundruð milljóna króna spamaði í dreifíngu á olíu hér á landi
Kaup ekki á dag-
skrá í upphafí
Morgunblaðið/Sverrir
FORSVARSMENN tilkynna um hlutabréfakaupin. Frá vinstri Gísli Baldur Garðarsson, sljórnarfor-
maður Olís, Kristján Loftsson, stjórnarformaður Olíufélagsins, Einar Benediktsson, forstjóri Olís,
Karsten M. Olesen, framkvæmdastjóri Hydro-Texaco, og Geir Magnússon, forstjóri Olíufélagsins.
GEIR Magnússon, forstjóri
Olíufélagsins hf., sagði á
fundi með fréttamönnum
á laugardag að viðræður
Olís og Olíufélagsins um stofnun
sameiginlegs olíudreifingarfyrir-
tækis hefðu hafist fyrir nokkrum
vikum. Þegar viðræðurnar hefðu
verið komnar vel á veg hefði komið
í ljós að hlutabréf Sunds hf. í Olís
hefðu verið föl. Kaup Olíufélagsins
og Texaco á bréfunum hefðu m.a.
verið gerð til að tryggja að sam-
starf félaganna um olíudreifingu
yrði að veruleika.
„Þessar umræður fóru í gang
okkar í milli án þess að inni í þeirri
umræðu væri sala á hlutabréfum
Sunds hf. í OIís. Þegar við vorum
komnir nokkuð langt með þessa
skoðun kom í ljós að bréfin voru
föl. Eftir að hafa skoðað málið var
ákveðið að við myndum kaupa þriðj-
ung og Texaco 10% þannig að við
yrðum jafnir. Með þessu er tryggt
að hvorugur aðili verður í aðstöðu
til að vera ráðandi og þar með er
þessari hagræðingu ekki hætt. Ef
bréf Sunds í Olís hefðu verið föl í
framhaldi af þessu er ekki að vita
hver hefði keypt og þar með hefði
sú hagræðing sem var í undirbún-
ingi hugsanlega ekki náðst fram,“
sagði Geir.
Áfram samkeppni
Bæði Geir og Einar Benediktsson,
forstjóri Olís, sögðu að áfram yrði
samkeppni milli Olís og Olíufélags-
ins á smásölumarkaði þrátt fyrir
sameiginlega olíudreifingu.
„Þessi fyrirtæki selja hvort fyrir
sig vörur frá Esso og Texaco. Þau
munu markaðssetja sig og keppa á
markaðinum alveg eins og áður,
enda held ég að þeir aðilar sem við
erum umboðsaðilar fyrir, Esso og
Texaco, muni ekki sætta sig við að
láta þessar vörur keppa í sama fyr-
irtæki. Samvinna eins og þessi er
þekkt erlendis. Forstjóri Texaco
sagði okkur frá því að þeir hefðu
nýlega tekið þátt í tveimur sambæri-
legum verkefnum í Danmörku,“
sagði Geir.
„Það er full meining á bak við
þá yfirlýsingu að félögin verði rekin
algjörlega sjálfstæð í fullri sam-
keppni á markaðinum. Menn ætla
að spara í tilkostnaði við innflutning
og dreifíngu. Það hefur verið um-
ræðuefni í áratugi, að það sé hægt
að ná fram hagræðingu í olíudreif-
ingu,“ sagði Einar. Hann sagði að
uppbygging í olíudreifingu hefði átt
sér stað við allt aðrar aðstæður en
nú ríktu.'Samgöngur og flutnings-
tækni hefðu breyst á seinni árum,
sem leiddu til þess að hægt væri
að dreifa olíuvörum á hagkvæmari
hátt.
Olíufélagið flytur inn olíu í gegn-
um þijár innflutningsbirgðastöðvar
og Olís í gegnum eina. Fyrirtækin
reka samtals tæplega 70 birgða-
stöðvar, sem eru dreifðar víða um
landið. I þeirra eigu eru 164 tankbíl-
ar og um 170 farartæki af ýmsum
öðrum gerðum. Olíuféiagið rekur
þijú olíudreifingarskip. Olis á helm-
ing í olíuflutningaskipinu Kyndli á
móti Skeljungi, auk þess sem Olís
á einn olíudreifíngarbát. Fyrirtækin
reka fimm verkstæði á sömu sviðum
sem sinna viðhaldi á búnaði til olíu-
dreifingar.
„í þessu öllu saman sjáum við
verulega hagræðingarmöguleika, í
fækkun birgðastöðva og tækja, og
þar með umtalsverða lækkun á
dreifingarkostnaði áður en til smá-
sölu kemur. Við gerum ráð fyrir að
árangur af þessu samstarfi skili sér
á næsta ári. Þetta ár mun fara í
undirbúning og aðlögun að þessu
breytta umhverfi,“ sagði Geir.
Fastafjármunir eru
um 4,5 milljarðar
Geir sagði að nýja olíudreifingar-
fyrirtækið myndi leitast við að
dreifa olíuvörum með eins hag-
kvæmum hætti og hægt væri. Það
þýddi að eignir yrðu seldar. Einnig
kæmi til greina að fækka innflutn-
ingshöfnum. Hann sagðist ekki
eiga von á að starfsfólki yrði sagt
upp störfum, en starfsmönnum
myndi fækka eitthvað á þann hátt
að ekki yrði ráðið í stað þeirra sem
hættu störfum.
Bókfært virði allra fastafjár-
muna þessara tveggja fyrirtækja
er í kringum 4,5 milljarðar. „Það á
eftir að vinna hvað af þessu fer inn
í nýja fyrirtækið og hvað ekki. Það
á einnig eftir að endurmeta verð-
mæti og ástand eigna til flutnings
inn í nýtt fyrirtæki," sagði Geir.
Geir sagði að það væri mikil vinna
og tímafrek að meta allar eignir
Olíufélagsins og Olís. Hann sagðist
ekki geta svarað því nákvæmlega
hvenær fyrirtækið tæki við innflutn-
ingi og olíudreifingu fyrir félögin,
en það myndi gerast fljótlega, þó
ekki á allra næstu vikum. Olíudreif-
ingarfyrirtækið yrði hins vegar
stofnað svo fljótt sem kostur væri.
Geir sagði að skipting hlutafjár
í olíudreifíngarfyrirtækinu yrði í
hlutfalli við stærð fyrirtækjanna.
Ekki væri ákveðið hvað hlu'tafé þess
yrði mikið, en það yrði metið út frá
stærð efnahagsreiknings þegar
hann yrði þekktur.
Verulegur sparnaður
Geir sagði að gengið væri út frá
því að verulegir fjármunir myndu
sparast með stofnun olíudreifingar-
fyrirtækisins, að öllum líkindum
hundruð milljóna króna á ári. Hann
nefndi sem dæmi að til þess að
Olíufélagið gæti lækkað verð á
bensínlítra um eina krónu þyrfti
fyrirtækið að ná fram 330 milljóna
króna sparnaði.
Einar sagði að á næstu árum
þyrftu olíufélögin að ráðast í miklar
fjárfestingar til að uppfylla ákvæði
nýrrar mengunarreglugerðar.
Byggja þyrfti varnargarða, eins
konar sundlaugar, í kringum allar
olíubirgðastöðvar, sem gætu tekið
við olíunni ef óhöpp yrðu. Geir sagði
að með stofnun sameiginlegs olíu-
dreifingarfyrirtækis gætu fyrir-
tækin komist af með mun minni
fjárfestingar í mengunarvarnar-
búnaði en þau hefðu annars þurft
að ráðast í. Samstarf fyrirtækjanna
í olíudreifingu hæfist því á réttum
tíma.
Orkan undirbýr 4 bensínstöðvar
ORKAN stílar inn á bensínstöðvar við stórmarkaði.
Við verðumpeðið
Hvemig Óli Kr. hreppti
Olís í reyfarakaupum
ákváðu nokkrir hlut-
hafar að hafa samband
við Óia Kr. Einn hlut-
hafa OIís, Friðrik
Kristjánsson, mun
reyndar hafa haft sam-
band við Óla í ársbyrj-
un 1986 um hugs-
anlega innkomu hans í
Olís, en Friðrik og Óli
voru kunningjar í
gegnum félagsstarf í
íþróttafélaginu Þrótti.
Þær hugmyndir voru í
láginni á meðan Lands-
bankinn reyndi til
þrautar að semja við
Skeþ'ung, en þegar
Óli Kr. Sigurðsson
irritaður þremur dög-
um síðar, á laugar-
degi. Þeir sem seldu
voru fimm af sjö
stjórnarmönnum Olís
og eignaðist Óli 74%
hlutafjárins. Það segii
sitt um leyndina sem
hvíldi yfir viðræðun-
um að Landsbankinn
hafði ekki pata af þeir
og það segir sitt um
hraða atburðarásar-
innar að einn kunning
Óla mun hafa spurt
hann hvað væri á döf-
inni og Óli svaraði því
til að það gæti verið
að hann keypti Olís í hádeginu.
Strax eftir kaupin settist Óli
„VIÐ verðum peðið í þessum slag,“
sagði Óskar Magnússon forstjóri
Hagkaups og stjómarmaður í olíu-
félaginu Orkunni um stöðuna á olíu-
markaðnum eftir kaup Olíufélagsins
á 35% hlut í Olís. Óskar sagði undir-
búning að opnun fjögurra bensín-
stöðva á höfuðborgarsvæðinu og
Akureyri ganga vel og engin breyt-
ing yrði þar á þrátt fyrir nýjustu
hræringar á markaðnum.
Orkan var stofnuð um miðjan
janúar af Skeljungi hf. og eigend-
um Hagkaups og Bónus í þeim til-
gangi að hefja bensínsölu við stór-
markaði á lægra verði en áður hef-
ur þekkst. Óskar sagði að sótt hefði
verið um leyfi fyrir bensínsölu við
verslun Hagkaups á Akureyri, en
áður hafði félagið lýst yfir áhuga
að selja bensín við verslanir Ikea
og Bónus við Holtagarða í Reykja-
vík, við Bónus á Smiðjuvegi í Kópa-
vogi og Hagkaup á Eiðistorgi á
Seltjarnarnesi.
Hraðar framkvæmdir
Óskar sagði að umsóknum Ork-
unnar hefði verið vel tekið af bæjar-
yfírvöldum á hveijum stað og þær
væru nú í höndum skipulagsyfír-
valda. Framkvæmdir við bensín-
stöðvar Orkunnar væru einfaldar
og myndu ganga hratt fyrir sig
þegar leyfí fengjust, en Óskar sagð-
ist ekki vilja tjá sig um hvenær það
gæti orðið.
Óskar sagði að það væri ljóst að
samkeppni í olíusölu myndi fara
vaxandi, þar sem einn aðili hefði
nú 70% af markaðnum og Irving
Oil ætlaði sér greinilega stóran hlut.
„Við spilum einhvers staðar á kant-
inum í þessu,“ sagði Óskar, en Ork-
an myndi njóta sérstöðu sinnar á
markaðnum.
KAUP Olíufélagsins og Texaco á
45% hlut í Olís um helgina komu
flestum á óvart, en varla þó eins
mikið pg þegar tilkynnt var um
kaup Óla Kr. Sigurðssonar á
meirihluta hlutabréfa í Olís í des-
ember 1986. Landsbankinn hafði
þá rætt við Skeljung og Flugleiðir
um hugsanleg kaup á Olís, þegar
tiltölulega lítt þekktur kaupsýslu-
maður sem rak heildverslunina
Sund keypti fjórtánda stærsta fyr-
irtæki Islands fyrir framan nefið
á risunum.
Árið 1986 var Olís með um
28-29% hlutdeild í íslenska olíu-
markaðnum - sem er reyndar
nákvæmlega sama markaðshlut-
fall og í dag - en félagið átti í
erfiðleikum vegna mikilla skulda,
sem voru taldar nema um 60% af
heildarbankaskuldum olíufélag-
anna. Landsbankinn hafði áhyggj-
ur af skuldastöðu Olís og athugaði
hvort hægt væri að sameina Olís
öðru hvoru hinna olíufélaganna.
Bankinn ræddi við Skeljung um
þennan möguleika, en upp úr þeim
viðræðum slitnaði 21. nóvember.
Þá fóru í gang þreifingar um að
hlutafé Olís yrði tvöfaldað og
Flugleiðir og fleiri aðilar keyptu
hið nýja hlutafé, en Flugleiðir
höfðu farið þess á leit við Olís að
fá að fylgjast með Olís-málum, þar
sem OIís sá um að geyma eldsneyt-
isbirgðir félagsins.
Þegar hér var komið sögu
slitnaði upp úr þeim viðræðum var
aftur haft samband við Óla.
Óli Kr. Sigurðsson var prentari
að mennt, en rak á þessum tíma
fyrirtækið Sund hf., sem var orðið
umsvifamikið í innflutningi á vör-
um fyrir stórmarkaði. Óli hafði
um haustið keypt ásamt Sláturfé-
lagi Suðurlands Vörumarkaðinn á
Seltjarnarnesi, sem var skírður
Nýibær og var þannig kominn í
samkeppni við stórmarkaðina sem
hann sá fyrir vörum.
Þriggja daga
samningaviðræður
Undirbúningur að formlegum
kaupsamningi milli Óla og meiri-
hluta eigenda Olís hófst miðviku-
daginn 26. nóvember og var und-
sjálfur í forstjórastólinn, en Þórð-
ur Asgeirsson hætti. Margir
spurðu sig hvernig fertugur eig-
andi fyrirtækis eins og Sunds hf.
með 250 miiljón króna ársveltu
gæti gleypt risa eins og Olís, þeg-
ar kaup a félaginu höfðu þvælst
fyrir sumum af helstu risum við-
skiptalífsins í marga mánuði. Ein
helsta astæðan var sú að Óli gerði
að margra dómi reyfarakaup, en
kaupverð OIís mun hafa verið 78
milljónir króna og fyrsta útborgun
var 4,5 milljónir - sem Óli var
sagður hafa greitt út af hlaupa-
reikningi Olís, að því er fram kom
í fréttaskýringu Morgunblaðsins
um þessi sögufrægu kaup.