Morgunblaðið - 08.04.1995, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 8. APRÍL 1995 61
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kalda stríðið við Eystrasalt
Okeypis ánægja á
fjögnrra ára fresti
Frá Tryggva V. Líndal:
KOSNINGARNAR til Alþingis nú
snúast lítið um utanríkismál. Nema
þá helst að Alþýðuflokkurinn setur
spurninguna um fulla aðild að Evr-
ópusambandinu á oddinn, til að
marka sérstöðu sína í annars lit-
lausri kosningatíð.
Herstöðvaandstæðingar sýna þó
veruleikaskyn, með öfugum for-
merkjum, er þeir blása nú til fundar
gegn hernáminu.
Sá sem hitti þó naglann á höfuðið
var Landsbergis, fyrrverandi forseti
Litháens, er hann talaði hér nýlega
á fundi. Hann minnti á að þrátt fyr-
ir lok kalda stríðsins er Rússland enn
sem fyrr helsti ógnvaldurinn við frið-
inn á Vesturlöndum. Rök hans voru
þessi:
Tsjetsjenía og Eystrasalt
Rússland er eina hernaðarlega
stórveldið sem á landamæri að vest-
rænum lýðræðisríkjum án þess að
vera eitt af þeim. Ennfremur er
Rússland að þróast óðfluga í átt til
fámennisstjómar á ný.
Kúgun sjálfstæðissinnaðra þjóð-
arbrota virðist enn sem fyrr vera
hornsteinn að þjóðernisstefnu Rússa,
enda hætta á að Rússland leysis upp
í mörg smáríki ella.
Við þær aðstæður er mannslífíð
ekki dýrt þar um slóðir og sambúðin
við þennan risa verður sífellt ógnvæn-
legri fyrir Eystrasaltslöndin ný-
fijálsu; Eistland, Lettland og Litháen.
Það eina sem kemur í veg fyrir
að Rússar fara ekki með Eystrasalt-
slöndin eins og Tsjetsjeníu er
kannski að NATÓ myndi taka við
sér í kjölfarið og ógna þeim með
stríði.
Stuðpúðaríki og vígvöllur?
Eftir stæði þá líka að Eystrasalts-
ríkin yrðu vígvöllurinn. Virðast þau
í raun vera orðin stuðpúðaríki milli
Rússlands og Vesturlanda, því
NATÓ virðist ekki tilbúið að fóma
einum einasta hermanni til að veija
sjálfstæði þeirra, í reynd. Hins vegar
gæti Rússland fómað þúsundum
hermanna sinna við endurheimt
þeirra, án þess að blikna.
Skiptimynt í viðskiptastríði?
Landsbergis virtist sem vestræn
ríki hefðu dregið mjög úr stuðningi
sínum við sjálfstæðisviðleitni Eyst-
rasaltsríkjanna, til að þóknast
Rússum. Þegar svo lítil mótmæli
urðu við herför Rússa til að bæla
niður uppreisn Tsjetsjena fyrir
sjálfstæði mátti draga þá ályktun
að Eystrasaltslöndin væru að verða
að skiptimynt í viðskiptastríði stór-
veldanna.
Eystrasaltsríkin hafa erft kalda
stríðið sem Finnland losnaði við með
fráfalli Sovétríkjanna og með inn-
göngu í Evrópubandalagið. Rússland
ógnar hins vegar enn örygginu í
nyrðri hluta Evrópu með hefðbundn-
um vígamætti sínum og hefur ennþá
næg kjarnorkuvopn til að hóta Vest-
urlöndum með nýrri steinöld, ef í
harðbakka slær.
Vestrið í gíslingu Rússa?
Þetta veit NATÓ þótt það fari sér
hægt. Þetta hlýtur Sjálfstæðisflokk-
urinn líka að hafa hugfast. Því væri
tímaskekkja að reka vamarliðið á
burt eða að örvænta yfir aðild að
ESB, þegar vestrið er í rauninni enn
í gíslingu bjamarins í austri.
TRYGGVIV. LÍNDAL,
þjóðfélagsfræðingur.
Frá Gróu Linddísi Dal Haraldsd.:
NÚ ER komin lausn á vandanum.
Vandanum gegn leiðindum af kosn-
ingabæklingum. Flestum leiðist
kosningaáróðurinn sem hrúgast inn
um lúgumar í formi bæklinga og
kynningarita fyrir hveijar kosningar.
Við vitum líka að þetta kostar offjár
og eftir því sem við lesum og sjáum
í fjölmiðlum hljóðar kostnaður upp á
nokkra tugi milljóna - sem em mis-
jafnlega fengnar - og væru betur
komiiar annars staðar. Vil ég koma
með tillögu um endurbætur á þessu
máli. í staðinn fyrir rándýran glans-
pappír í háum gæðaflokki væri hægt
að prenta vitleysuna á endurunninn
pappír. Nú segir e.t.v. einhver, því
ekki á eldhúsrúllur? Við því er ein-
falt svar. Eldhúsrúllur notum við
oftast í flýti, þegar t.d. sullast niður,
eða þegar þarf að þrífa í einum hvelli,
o.s.frv. Það segir sig sjálft að þá
höfum við ekki tíma til að lesa öll
þau skilaboð sem þar standa. Það
sem við hins vegar gemm á saleminu
er sjaldnast gert í miklum fljótheit-
um. Veit ég þess dæmi að læknar
hafa ráðlegt fólki, sem er stressað
og á við vandamál að stríða í þeim
efnum, að lesa á salerninu. Því lestur
fær fólk til að gleyma sér og slaka
á. Man ég líka eftir tveimur breskum
myndaflokkum þar sem baðherberg-
ið er ýmist kallað „restroom" eða
„readingroom", þ.e. hvíldar- eða
lestrarherbergi.
En þetta vom nú gamanmál. En
öllu gamni fylgir nokkur alvara. Nú
kunna líka einhveijir að hugsa með
sér að prentsverta geti ekki verið
holl á svona viðkæmum stöðum sem
salernispappír lendir á en við skulum
þá líka muna að það era tvær hliðar
á öllum málum, líka á salernispapp-
ír. Ef þetta mál væri tekið til alvar-
legrar athugunar, þá em margar
góðar hliðar á því, t.d. notagildi og
spamaður fyrir frambjóðendur og
almenning, sem þyrfti ekki að kaupa
salernispappír í nokkrar vikur, heldur
fengju hann frían. Og síðast en ekki
síst; að sumir sem leiðist salemisferð-
ir, gætu nú farið að hlakka til -
a.m.k. á fjögurra ára fresti.
GRÓA LINDDÍS DAL
HARALDSDÓTTIR,
Tangagötu 7, Stykkishólmi.
Einn fijáls-
lyndur
Frá Glúmi Jóni Björnssyni:
SVO AÐ stjórnmálaflokkur teljist
fijálslyndur má hann ekki nota
ríkisvaldið til að hefta frumkvæði
og framkvæmdagleði fólksins.
Hann má ekki vera á móti frjálsum
útvarpsstöðvum eins og Jón Bald-
vin Hannibalsson og aðrir alþýðu-
flokksmenn. Hann má ekki vera
andvígur fijálsum viðskiptum við
aðrar þjóðir eins og Halldór Ás-
grímsson, Ólafur Grímsson og
Kristín Ástgeirsdóttir vora þegar
EES-samningurinn var samþykkt-
ur. Hann má heldur ekki spilla
fyrir samkeppni í símamálum eins
og alþýðuflokksmenn gerðu á
þessu kjörtímabili þegar þeir
stöðvuðu breytingar á einokunar-
fyrirtækinu Pósti og síma. Ef horft
er á hlutina í samhengi kemur í
ljós að Sjálfstæðisflokkurinn er
eini flokkurinn sem á alltaf þátt í
að auka frelsi fólksins. Hann einn
er fijálslyndur.
GLÚMUR JÓN BJÖRNSSON,
efnafræðingur og gjaldkeri
Heimdallar, FUS, í Reyjavík.
Mikilvægi
þess að
kjósa
Frá Sólveigu Hákonardóttur:
MIG langar til þess að vekja at-
hygli kjósenda á mikilvægi þess
að nota kosningarétt sinn. Það er
lýðræðislegur réttur okkar fá að
kjósa í alþingis- og sveitarstjórna-
kosningum. Þessi réttur er einnig
háður ábyrgð. Enginn getur átt
rétt á einhveiju nema því fylgi
einnig ábyrgð. Við verðum að
standa vörð um þennan rétt okkar
með því að nýta hann okkur til
hags. Ef einhver einstaklingur tek-
ur ekki þátt í kosningu og notar
kosningarétt sinn hefír hann einn-
ig fyrirgert lýðræðislegum rétti
sinum til að hafa áhrif sér til hags-
bóta. Það má segja að með því
að kjósa ekki sértu að gefa „and-
stæðingi“ þínum atkvæði þitt, því
þú greiddir ekki atkvæði á móti
viðkomandi. Semsagt, ó nýtt at-
kvæði=ónýtt atkvæði.
SÓLVEIG HÁKONARDÓTTIR,
Hávallagötu 5, Reykjavík.
Raunir á innheimtu-
deild Ríkisútvarpsins
FRÁ borgaralegri fermingu í Ráðhúsi Reykjavíkur.
Fyrirmyndarferm-
ing í Ráðhúsinu
Frá Hrólfi Hraundal:
FYRIR nokkm sendi ég innheimtu-
deild Ríkisútvarpsins bréf varðandi
afnotagjald af sjónvarpi. Bréf þetta
lét ég birtast hér í þessu blaði sökum
vandræða við að ná sambandi við
deildina með öðmm hætti.
En svo háttar til að mér hefur
verið bannað að hringja þangað varð-
andi afnotagjald og bréfum hefur
ekki verið svarað.
Útvarpsstjóri og hans hjörð
Nokkmm dögum síðar var haft
samband við mig um síma og kvaðst
sé maður starfa hjá Ríkisútvarpinu
og jafnframt að þeir ætluðu að taka
mark á orðum mínum.
Ekki vissi ég hveijir þeir vom en
skildist að það gæti verið útvarps-
stjóri og einhveijir af húskörlum
hans.
Ekki vissi ég og heldur hvaða orð-
um mínum þessir þeir hugsuðu sér
að taka mark á en skildist að það
væm orð mín eins og þau stóðu í
blaðinu.
í framhaldi af þessum upplýsingum
kom allnokkur ræða um hagi þessa
* manns sem var þama á hinum endan-
um á símanum og hafði hann verið
á spítala. Ég varð náttúrlega afskap-
'ega hryggur útaf því, en hitt var
verra að það vora svo margir þijótar
sem svikust undan því að greiða af-
notagjald að þeir gerðu stelpumar á
innheimtudeildinni alveg kolraglaðar
°g er það að vonum skelfílegt.
Eitthvað var það nú fleira sem ég
j frétti þarna í símanum, en það verð-
ur að segjast að ég þurfti afskaplega
| lítið fyrir þessu samtali að hafa.
Stórkostleg innheimtudeild
Eftir þessar hörmulegu fréttir af
ástandinu þarna á innheimtudeildinni
var ekki laust við að ég skammaðist
mín fyrir ýmsar hgusanir sem ég
hafði leyft mér í garð þessarar hel-
sJúku deildar.
I'Vá Sveini Guðmundssyni:
STUÐNINGSMENN Þjóðvaka
koma fram í auglýsingum og hrópa
| einum kór að þeirra tfmi sé kom-
inn. Þvílík firra! Tími þeirra er löngu
'iðinn. Hann var liðinn þegar fólk
áttaði sig á því að velferðarríki okk-
ar og nágrannaiandanna væru kom-
■n að fótum fram og þyrftu gagn-
gerrar endurskoðunar við. Þegar
félagshyggjufólk sér til að mynda
uð sæluríki sitt, Svíþjóð, er komið í
En því lengur sem ég hugsaði
þetta mál varð ég æ sannfærðari um
að maðurinn í símanum væri ekki
sá sem hann sagðist vera, heldur
væri þetta einhver háðfugl sem hefði
af prakkaraskap skáldað þessa grát-
legu sögu af þessari annars stórkost-
legu innheimtudeild.
Aðför
En hvernig sem þessu víkur við,
hef ég líka áhyggjur af heilsufari
sumra viðskiptavina Ríkisútvarpsins,
einkum þeirra sem vilja ekki borga
afnotagjaldið.
Sú þvermóðska gæti til dæmis
stafað af því að sjónvarpið þeirra
varð ónýtt, eða þá að því var stolið,
nú eða einhbeijar aðrar óskilgreindar
ástæður hamla því að tækið sé notað.
Það er nefnilega spauglaust að
lenda í vanskilum við innheimtudeild
Ríkisútvarpsins. Því að 15.000 kr.
skuld við innheimtudeild Ríkisút-
varpisins verður 23.000 kr. þegar
reikningurinn kemur frá lögfræðingi
og ef þessi reikningur er ekki greidd-
ur áður en 7 dagar era liðnir frá
dagsetningu, þá verður gerð aðför
að viðkomandi, og það þekkjum við
úr sögunni að aðför er ekki spaug
og gildir einu hvort sökin er öll eða
engin.
Enda er það svo að lýðurinn borg-
ar hið snarasta af óttablandinni virð-
ingu fyrir ófreskjum, jafnvel þó að
sjónvarpið þeirra sé löngu farið á
haugana.
Til sölu
Til þess að ég eigi ekki hlut að
nauðung fólks af þessu tagi þá legg
ég til að minn hlutur í Ríkisútvarpinu
verði seldur hæstbjóðanda hið snar-
asta og að heilbrigðisráðherra beiti
sér fyrir því að hjörð útvarpsstjóra
fái sómasamlega aðhlynningu.
HRÓLFUR HRAUNDAL,
Fellsheiði 1,
Grundarfirði.
þá stöðu að hallarekstur og skuldir
ríkisins eru orðnar svo yfírgengileg-
ar að ekki verður við neitt ráðið og
í algert óefni stefnir, ætti það að
fara að hugsa sig um. Reynslan
hefur fyrir löngu afsannað lausnir
Þjóðvaka og annarra svokallaðra
jafnaðarmanna. Það er einfaldlega
kominn tími til að þetta fólk dragi
sig í hlé.
SVEINN GUÐMUNDSSON,
Bankastræti 14, Reykjavík.
Frá Þorvaldi Emi Árnasyni:
FÉLAGIÐ Siðmennt gekkst fyrir
borgaralegri fermingu í 7. sinn
sunnudaginn 26. mars sl. Undan-
farin ár hafa athafnirnar verið í
menningarmiðstöðinni Hafnarborg
í Hafnarfírði en nú var hópurinn
of stór til að rúmast.þar. Leitað var
eftir stærra húsnæði og varð niður-
staðan Ráðhús Reykjavíkur. Ferm-
ingarbörnin vora 29 og gestimir
rúmlega 300 svo Tjarnarsalurinn
fylltist. Athöfnin var einstaklega
falleg og virðuleg.
íslenska orðið ferma er þýðing á
latneska orðinu „confirmare" sem
merkir að styðja og styrkja. Tilgang-
ur með borgaralegri fermingu er að
efla heilbrigð og farsæl viðhorf ungl-
inganna til lífsins og búa þau undir
fullorðinsárin. Leitast er við að
kenna þeim að bera virðingu fyrir
manninum, menningu hans og um-
hverfí.
Með kirkjulegri fermingu stað-
festir einstaklingurinn skírnarheit
og játast kristinni trú. Mörg ung-
menni eru ekki reiðubúin til að
vinna trúarheit, sum ekki kristin
og önnur ekki trúuð eða trúa á guð
á sinn hátt. Fyrir þau er borgaraleg
fenning góður kostur.
f borgaralegri fermingu felst
námskeið sem lýkur með hátíðlegri
athöfn. Hún getur komið í staðinn
fyrir kirkjulega fermingu en dæmi
eru um böm sem hafa fermst bæði
borgaralega og kirkjulega. Borg-
araleg ferming snýst lítið um trúar-
brögð og ekkert tekið fyrir sem er
andstætt kristinni trú eða öðrum
trúarbrögðum. Leitast er við að
virða trúfrelsi allra.
Fermingarathöfnin er verk barn-
anna sjálfra og foreldra þeirra.
Foreldraráð sér um undirbúning í
samvinnu við Siðmennt. Foreldrar
stjóma athöfninni og afhenda skír-
teini um að hafa lokið námskeiðinu.
Fengnir era utanaðkomandi ræðu-
menn til að ávarpa börnin og leggja
þeim lífsreglumar. í þetta sinn kom
það í hlut Ingibjargar Sólrúnar
borgarstjóra og fórst henni það vel
úr hendi. Hún lýsti yfir ánægju með
þetta nýja hlutverk Ráðhússins og
bauð alla velkomna. Hún deildi með
okkur skemmtilegum endurminn-
ingum frá því er hún var sjálf ung-
lingur á fermingaraldri.
Fermingarbörnin flytja ávörp,
lesa ljóð sem sum eru frumsamin,
leika á hljóðfæri og fleira þess hátt-
ar og gera það ótrúlega vel. Þeim
gefst þar tækifæri til að sýna hvað
í þeim býr. Þau koma glæsilega og
frjálslega fram og hafa mikilvægan
boðskap að flytja okkur eldri kyn-
slóðinni.
Mér finnst það mannbætandi og
ánægjulegt að vera viðstaddur þess-
ar athafnir, en þær eru öllum opnar
meðan húsrúm leyfír. Ég vil því
segja við Þórdísi Pétursdóttur, sem
lét hér í blaðinu (1. apríl) í ljós
áhyggjur yflr því að verið væri að
afskræma kristilega athöfn og særa
þá sem trúa þegar borgaraleg ferm-
ing fór fram í Ráðhúsinu: Komdu
á næstu athöfn að ári liðnu og sjáðu
með eigin augum hvað þar fer fram.
Okkur þætti vænt um það því við
viljum ógjarna að fólk beri ugg í
bijósti að ástæðulausu.
ÞORVALDUR ÖRN ÁRNASON,
formaður Siðmenntar, félags áhuga-
fólks um borgaralegar athafnir,
Heiðarholti 4, Keflavík.
Tími ykkar er löngu liðinn