Morgunblaðið - 11.05.1995, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 11. MAÍ 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
List hins
öfugsnúna
veruleika
Pólitískar skopmyndir munu prýða veggi
Mokka-kaffis næstu daga en samsýning
fimm norrænna skopmyndateiknara -
Grannagys - verður opnuð þar síðdegis.
Orri Páll Ormarsson kynnti sér sýninguna
sem Norðurlandaráð hefur veg og vanda af
og mun fara til allra Norðurlandanna í sumar.
„SKOPMYNDIN er í eðli sínu list
hins öfugsnúna veruleika. List þar
sem konungurinn verður að fífli og
fíflið að konungi. List sem upphefur
lítilmagnann ofar yfirvaldinu í krafti
hlátursins. í skopmyndinni sigrar hið
mannlega hið ofurmannlega. Þar
sitja allir við sama borð. Þannig er
skopmyndin tilkomin vegna löngun-
ar mannsins til að sjá í mynd að
öllu megi snúa á haus. Upphaf og
endir skopmyndarinnar er okkar
jarðneski veruleiki." Þannig kemst
Þorri Hringsson að orði í sýningar-
skrá samsýningar fimm norrænna
skopmyndateiknara á vegum Norð-
urlandaráðs sem Geir H. Haarde
forseti ráðsins mun opna á Mokka-
kaffi í dag. Sýningin stendur til 29.
maí.
Sýningin ber yfírskriftina
Grannagys og eru verkin eftir kunn-
ustu skopmyndateiknara Norður-
landa. Flest eru þau af pólitískum
toga. Fulltrúi íslands er Sigmund
Jóhannsson sem er lesendum Morg-
unblaðsins að góðu kunnur en mynd-
ir hans hafa birst í blaðinu í ríflega
þrjá áratugi. Sigmund, sem er af
norsku bergi brotinn, er uppalinn á
Akureyri en hefur lengst af verið
búsettur í Vestmannaeyjum. Hann
er vélstjóri að mennt og hugmynda-
ríkur uppfínningamaður sem hannað
hefur fiskvinnsluvélar og viður-
kenndan öryggisbúnað í skip. Sig-
mund tók þátt í samsýningu á skop-
teikningum í Hásselby Slott í Stokk-
hólmi fyrir tveimur árum. Eftir hann
liggja ekki færri en 7.000 myndir.
Engin
skrumskæling
Fulltrúi Svíþjóðar er listamaður-
inn EWK, öðru nafni Ewert Gustav
Adolf Karlsson. EWK þykir í hópi
færustu skopmyndahöfunda Sví-
þjóðar en hann teiknar gjaman með
sogröri sem hann dýfír í túss. Hann
hefur fjórum sinnum unnið fyrstu
verðlaun á Salon International de la
Caricature í Montreal og verið er
að reisa safn honum til heiðurs í
heimaborg hans Söderköping.
„Skopmynd er engin skrumskæl-
ing,“ segir Karlsson, „hún er sann-
ari en veruleikinn."
Frá Noregi kemur Finn Graff sem
unnið hefur sem blaðateiknari um
áratuga skeið. Hann hefur einnig
myndskreytt tugi bóka og haldið
fjölda einkasýninga. Þá hefur hann
tvisvar unnið verðlaun á Salon Inter-
national de la Caricature í Montre-
al. „Ég er teiknari, málari og grafík-
listamaður af sama skóla og Daninn
Ib Andersen og Frakkinn Segonzac.
Með tíð og tíma hef ég fundið mér
minn eigin stfl.“
Klaus Albrectsen heitir danski
listamaðurinn sem á verk á sýning-
unni. Undanfarin 40 ár hefur hann
verið afkastamikill teiknari og
myndskreytt fjöldann allan af dönsk-
um og sænskum tímaritum. Þá hefur
hann ritað bamabækur og starfað
sem jazz-gagnrýnandi. Albrectsen
hefur hlotið ýmsar alþjóðlegar viður-
kenningar. „Ég er gamaldags hug-
myndateiknari með klunnalega
tækni, sem spillir stundum fyrir
meiningunni. Af miklum fjölda
teikninga heppnast kannski ein á
ári. Ætla að verða betri teiknari."
Bók með haustinu
Prófessor Kari Suomalainen frá
Finnlandi hefur starfað sem skop-
myndateiknari í fjóra áratugi. Hann
er jafnframt kunnur sem rithöfund-
ur, leikritaskáld og portrettmálari.
Suomalainen hefur margoft unnið
til verðlauna, meðal annars á Salon
International de la Caricature í
Montreal, auk þess sem The Nati-
onal Cartoonists Society í Bandaríkj-
unum hefur heiðrað hann sérstak-
lega. Verk hans getur að líta í Lista-
safni Tarttila í Finnlandi. „Gæta
verður að teikningin búi yfir sterkum
realisma eða natúralisma," segir
prófessorinn. „Sé hún góð á leik-
maðurinn ekki að geta séð með
hvaða galdri hún er gerð.“
Sýningin var fyrst sett upp fyrir
gesti á þingi Norðurlandaráðs sem
haldið var í Reykjavík nýverið. Síðan
tók gallerí AllraHanda á Akureyri
við henni og mun hún hafa fallið í
fijóa jörð nyrðra. Frá íslandi fer
sýningin til Svíþjóðar og síðan koll
af kolli. í haust er síðan ráðgert að
gefa út bók með 200 myndum eftir
listamennina.
MAÐURINN er alltaf miðpunkturinn í skopmyndinni.
Fimm fremstu skopmyndateiknarar Norðurlandanna eiga
verk á sýningunni á Mokka-kaffi.
Kaffíhús eru orðin vinsæll vett-
vangur fyrir myndlistarsýningar.
Róbert G. Róbertsson, sem annast
hefur uppsetningu Grannagys hér á
landi, kveðst hafa valið kaffihús þar
sem þau séu fjölsóttari en hefð-
bundnir sýningarsalir á virkum dög-
um. Hann segir ennfremur að fólk
verði að hafa fyrir því að skoða sýn-
inguna. „Verkin verða öll í einum
graut á veggjunum. Við fyrstu sýn
kunna myndimar því að virðast
áþekkar en þegar betur er að gáð
kemur hins vegar í ljós að hver og
einn er með sinn stíl. Það er því
regla í óreglunni."
Áhrifamikið
Iistform
Skopmyndin hefur lengi verið
áhrifamikið listform. í erindi Þorra
Hringssonar kemur til að mynda
fram að hún hafi verið eitt helsta
baráttutækið í dreifingu á byltingar-
kenndum hugmyndum um frelsi,
jafnrétti og bræðralag er þjóðir Evr-
ópu börðust fyrir lýðræði á 18. og
19. öld. Þá eru ummæli bandaríska
stjórnmálamannsins Williams Marc-
ys Tweeds frá árinu 1871 löngu
orðin sígild: „Mér er sama hvað þú
skrifar í blaðið," sagði hann við
blaðamanninn Thomas Nast. „Kjós-
endur minir eru ólæsir. En þeir skoða
bölvaðar myndirnar."
Róbert segir að margar myndanna
á sýningunni á Mokka-kaffi séu
beinskeyttar. Höfundarnir liggi ekki
á skoðunum sínum og háðsádeilan
sé oft á tíðum umbúðalaus. Hann
er ekki í nokkrum vafa um að póli-
tískir skopmyndateiknarar geti haft
áhrif á skoðanamyndun almennings
með verkum sínum. Þeir fínni nýjan
flöt á málefnum og hvetji þannig
hinn almenna borgara til þátttöku í
þjóðfélagsumræðunni. „Myndir
segja meira en flest orð, auk þess
sem fólk man betur eftir myndunum.
Vald skopmyndateiknara er því mik-
ið.“
Róbert segir að skopmyndin hafi
aldrei notið viðunandi virðingar hér
á landi. Hún hafi lengi verið fastur
liður í fjölda blaða en jafnan lítill
gaumur gefinn. Hann bendir á að
skopmyndin sé viðurkennt listform
víða um lönd og finnst mál til kom-
ið að virðing hennar vaxi á Islandi.
Sér hann reyndar þegar ýmis teikn
á lofti. „Við eigum nokkra góða
teiknara og ég held að við eigum
eftir að viðurkenna þetta listform.
Menn eru ekki eins feimnir og áður
og eru orðnir afslappaðri gagnvart
náunganum.“
Lifandi myndir úr
íslenskum veruleika
SÍÐASTLIÐINN laugardag var opn-
uð málverkasýning Guðrúnar E. Ól-
afsdóttur í Listhúsinu í Laugardal. Á
sýningunni eru um 30 olíumyndir á
striga sem flestar eru unnar á síðast-
liðnum tveimur árum. Guðrún segir
að þema myndanna sé fólk en mynd-
efnið er sótt úr hinu daglega lífí.
„Það má segja að þetta séu lifandi
myndir úr íslenskum veruleika“, seg-
ir Guðrún.
Þetta er önnur einkasýning Guð-
rúnar en hún hefur einnig tekið þátt
í nokkrum samsýningum. Hún tók
t.d. þátt í sýningunni Myndlistar-
menn framtíðarinnar sem IBM stóð
fyrir og var haldin á Kjarvalsstöðum
árið 1987. Þar sýndi hún grafík-
myndir sem hlutu mikla athygli.
Guðrún útskrifaðist frá Myndlistar-
skólanum árið 1986, úr grafíkdeild
og fékkst einkum við grafík fyrstu
árin þar á eftir. Hún segist hins veg-
ar finna sig mun betur í olíumálverk-
inu sem stendur enda sé olían mjög
lifandi og skemmtilegt efni sem
hægt sé að vinna með á mjög fyöl-
breytilegan hátt.
GUÐRÚN E. Ólafsdóttir við eina af myndum sínum
Valskórinn
Kórlög, negra-
sálmar, djass-
og dægnrlög
VALSKÓRINN heldur vortón-
leika í Friðrikskapellu að Hlíð-
arenda á afmælisdegi Vals, í dag
fimmtudag kl. 20.30.
Á söngskránni eru lög eftir
innlenda og erlenda höfunda,
meðal annars íslensk kórlög,
negrasálmar, djass og dægurlög.
Söngstjóri er Gylfi Gunnarsson
og undirleik í nokkrum laganna
annast þeir Jónas Þórir og feðg-
arnir Árni og Einar Valur Schev-
ing.
Gestir á tónleikunum eru gít-
ardúettinn Duo-de-mano, skip-
aður þeim Hinrik Bjarnasyni og
Rúnari Þórissyni og munu þeir
leika suður-ameríska gítartón-
list.
Valskórinn er blandaður kór
með 26 félaga í fjórum röddum.
Kórinn var stofnaður haustið
1993 og er því að ljúka öðru
starfsári sínu.
Að loknum tónleikunum verða
kaffiveitingar og kökuhlaðborð
í Félagsheimili Vals að Hlíðar-
enda.
Aðgangseyrir er 500 krónur.
Teikningar
og skriftir
OPNUÐ hefur verið sýning á
Annari hæð, Laugavegi 37 á
verkum Jan Voss (f. 1945),
Henriétte van Egten (f. 1948),
Andrea Tippel (f. 1945) ogTom-
as Schmit (f. 1943). Til sýnis
eru teikningar, munir og bækur
gerðar af listamönnunum, en öll
fást þau við teikningar, skriftir
og einhverskonar samruna þess-
ara greina. Ákveðin tengsi eru
við Fluxus-hreyfinguna.
Jan Voss og Henriette eru
búsett í Amsterdam og reka þar
bókabúðina Bokkie Wookie
ásamt Rúnu Þorkelsdóttur. Þau
hafa oft dvalið og starfað hér-
lendis. Andrea og Tomas búa
og starfa í Berlín.
Sýningunni lýkur í lok júní
og er opin á miðvikudögum frá
kl. 14-18.
Samsöngur
þriggja kóra
TÓNLEIKAR verða haldnir í
Víðistaðakirkju í Hafnarfirði á
laugardag. Þama er um að ræða
samsöng þriggja kóra, Kvenna-
kórs Hafnarfjarðar sem stofnað-
ur var nú í vetur, Samkórs Odda-
kirkju sem eining var stofnaður
í vetur og eldri félaga úr Karla-
kómum Þröstum sem fóru að
æfa saman haustið 1992.
Allir eru kórarnir undir stjóm
Halldórs Óskarssonar en hann
er 29 ára gamall Rangæingur.
Hann lýkur 8. stigi í orgelleik
frá Tónskóla Þjóðkirkjunnar nú
í maí og starfar auk þess sem
organisti í Oddakirkju á Rang-
árvöllum.
Tónleikarnir hefjast kl. 17.
Miðaverð fyrir fullorðna er 500
kr. en frítt fyrir böm yngri en
12 ára.
Aukasýning á
La traviata
ÍSLENSKA óperan hefur á und-
anfömum vikum sýnt óperu
Verdis, La traviata, fyrir fullu
húsi. Vegna þess fjölda sem
þurfti frá að hverfa á síðustu
sýningu, hefur nú verið ákveðið
aó hafa eina aukasýningu, í allra
síðasta sinn á laugardag 13. maí.
Miðasalan er opin daglega frá
kl. 15-19 og er boðið upp á hóp-
afslætti. Frekari upplýsingar er
hægt að fá á skrifstofu íslensku
óperannar.