Morgunblaðið - 03.06.1995, Blaðsíða 20

20 LAUGARDAGUR 3. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
Reuter
UTANRÍKISRÁÐHERRAR Evrópusambandsins við ráðhúsið í
Messina í gær. Þeir eru nú fímmtán talsins, en ráðherrarnir á
„fjölskyldumyndunum" gætu orðið allt að 30 á næstu öld.
Messinafundur ráðherraráðs ESB
Kapp lagt á stækk-
un sambandsins
Messina, Sikiley. Reuter.
UTANRIKISRAÐHERRAR ríkja
Evrópusambandsins komu saman í
Messina á Sikiley i gær og minnt-
ust þess að 40 ár eru liðin frá
Messinafundi hinna sex stofnríkja
Efnahagsbandalagsins, þar sem
drög voru löjgð að innri markaði
Evrópuríkja. I yfirlýsingu fundarins
sögðu ráðherramir að á næstu árum
yrði kapp lagt á stækkun Evrópu-
sambandsins.
„Um leið og Evrópusambandið
verður opið og sýnir samstöðu með
öðrum heimshlutum, verður það að
búa sig undir að bregðast við lög-
mætum væntingum Evrópuríkj-
anna, sem hyggja á aðild að sam-
bandinu," segir í yfirlýsingunni. Þar
er jafnframt ítrekaður ásetningur
ráðherranna að takast á við verk-
efni framtíðarinnar af sömu festu
og forverar þeirra gerðu fyrir 40
áram.
Hugieiðingarhópur
settur á fót
Á fundinum hyggjast ráðherr-
amir stofnsetja með formlegum
hætti hugleiðingarhópinn svokall-
aða, sem er skipaður fulltrúum
þeirra og á að skila tillögum fyrir
rílqaráðstefnu ESB á næsta ári. Á
ráðstefnunni á að endurskoða stofn-
sáttmála sambandsins, ekki sfzt í
því skyni að gera ákvarðanatöku
skilvirkari í ljósi væntanlegrar §ölg-
unar aðildarríkja.
Carlos Westendorp, Evrópuráð-
herra Spánar, er formaður hópsins.
Hann hyggst halda að minnsta kosti
þrettán fundi og á hver þeirra að
fjalla um sérstakan málaflokk.
• Fyrsti fundurinn hefst í dag í
Taormina á Ítalíu. Þar verða við-
fangsefni ríkjaráðstefnunnar rædd
í breiðu samhengi.
• Annar fundurinn, sem haldinn
verður 13. og 14. júní í Lúxem-
borg, mun fjalla um stofnanamál-
efni. Þar kemur meðal annars til
umræðu hvemig haga beri valda-
jafnvæginu milli stofnana ESB og
hvaða breytingar beri að gera á
hverri stofnun. Væntanlega verður
fjallað um það hvort fjölga beri
þeim málum, sem tekin er ákvörðun
um með skilyrtum meirihluta í stað
samhljóða samþykkis í ráðherraráði
sambandsins. Jafnframt er senni-
legt að rætt verði hvort fækka beri
framkvæmdastjómarmönnum til að
gera framkvæmdastjómina skil-
virkari. Jafnvel þótt löndin, sem nú
eiga tvo fulltrúa í stjóminni, þ.e.
Bretland, Þýzkaland, Frakkland,
Spánn og Ítalía, sættu sig við að
hafa aðeins einn, gætu fram-
kvæmdastjómarmennimir orðið
upp undir þijátíu á næstu öld ef
hvert ríki á að eiga þar fulltrúa.
Smærri ríkin hafa þó enn ekki ljáð
máls á „aðstoðar“framkvæmda-
stjómarmönnum til að leysa málið.
• Þriðji fundur hugleiðingarhóps-
ins verður haldinn í Toledo á Spáni
í byijun júlí, er Spánn tekur við
forsæti í ráðherraráðinu. Umræðu-
efnið verður ESB og borgaramir.
Rætt verður um réttindi ESB-borg-
ara og hvemig gera megi sáttmála
sambandsins einfaldari og skiljan-
legri. Þá verður rætt um dómsmála-
og lögreglusamstarf ESB-ríkjanna,
sem komið var á með Maastricht-
sáttmálanum. Dómsmálin hafa ver-
ið utan hins yflrþjóðlega ákvarðana-
tökuvalds Evrópubandalagsins og
hefur það ekki þótt gefa sérstaklega
góða raun. Því er búizt við tillögum
um að þau falli með sama hætti
undir stofnanir sambandsins og
önnur mál.
• Fjórði fundurinn verður haldinn
í Strassborg 10. og 11. júlí. Þar
verður rætt um sameiginlega utan-
ríkis- og öryggismálastefnu ESB-
ríkjanna og um möguleika á sam-
eiginlegri vamarmálastefnu. Meðal
annars verður væntanlega rætt
hvort gera eigi Vestur-Evrópusam-
bandið með formlegum hætti að
hluta Evrópusambandsins.
Skýrsla í desember
Fleiri fundir verða haldnir fram
á haustið. Búizt er við að lokið verði
við skýrslu hópsins seint í nóvem-
ber eða snemma í desember og hún
lögð fyrir leiðtogafund ESB í
Madrid í árslok.
Danir upplýstir og
samvizkusamir
• FLESTIR borgarar Danmerk-
ur hafa heyrt af ríkjaráðstefnu
ESB á næsta ári og hafa ein-
hveija hugmynd um hvað á að
ræða þar, samkvæmt skoðana-
könnun á vegum ESB. Um 42%
Dana vissu um hvað málið sner-
ist. Á Spáni höfðu hins vegar að-
eins 12% áttað sig á því að endur-
skoðun á sáttmálum ESB stæði til.
• DANIR hafa sömuleiðis verið
samvizkusamastir ESB-borgara
við lögleiðingu tilskipana sam-
bandsins um innri markaðinn.
Þannig hafa Danir lögleitt 214
af 219 tilskipunum. Finnar standa
sig verst, hafa ekki lögleitt nema
180. Þó má virða Finnlandi til
vorkunnar að það er nýgengið í
sambandið. Það sama á ekki við
um Grikkland, sem hefur lögleitt
183 tilskipanir. Að meðaltali hafa
aðildarríkin leitt 92,6% tilskipana
ESB í landslög, og telur fram-
kvæmdasljórnin það aldeilis óvið-
unandi.
ERLEIMT
Sigurjón Guðmundsson bakari í Elverum í Noregi
„Ognvekjandi að horfa
yfir flóðasvæðin“
„FLÓÐIN raska öllu lífí hér um
slóðir og það er ógnvekjandi sjón
að sjá stór landssvæði undir vatni.
Verst hafa bændur og landbúnað-
arhéruð orðið úti,“ sagði Siguijón
Guðmundsson, bakari í Elverum
í Noregi, í samtali við Morgun-
blaðið í gær. Neyðarástand hefur
skapast vegna gífurlegra flóða í
Mjösu og Glommu á Heiðmörku.
Sjötugur maður drukknaði í gær
er vatnsflaumur hrifsaði bifreið
hans með sér skammt frá Lille-
hammer. Mörg hundmð manns
hafa orðið að yfírgefa heimili sín.
Búist er við að vatnavextimir nái
hámarki um og upp úr helgi.
„Yfírborð Glommu hefur hækk-
að um eina fjóra metra og flætt
hefur inn í hús næst ánni og við
miðbæinn, bæði íbúðarhús og fyr-
irtæki. Þjóðvegurinn frá Ósló til
Þrándheims liggur hér um og
hefur lokast. Til stóð að sprengja
nýja 150 metra langa brú sem
tengir bæjarhlutana hér í Elver-
um. Yfirborðið var að nálgast brú-
argólfíð í morgun og virkar brúin
eins og stífla. Hjálpar þar til hvers
kyns brak sem flotið hefur niður
ána og stöðvast á brúnni.
Með því að sprengja brúna var
talið að draga mætti úr líkum á
því að miðbær Elverum færi á
flot, en síðdegis var horfíð frá
því. Þegar áin tók að vaxa var
200 tonnum af gijóti ekið út á
hana til að styrkja hana.
Flóðin valda fyrst og fremst
óþægindum hér í Elverum og ein-
ungis er nú hægt að komast milli
bæjarhlutanna á lítilli og gamalli
Stuttur
embættis-
frami
YNGSTI biskup kaþólsku kirkj-
unnar í Sviss, Hansjörg Vogel,
hefur sagt af sér embætti vegna
þess, að vinkona hans er ófrisk
af hans völdum. í bréfí, sem hann
lét fylgja afsögninni, segir hann,
að svo mikið álag hafi fylgt starf-
inu í Basel-biskupsdæmi, að hann
hafí leitað huggunar í félagsskap
konu, sem hann hafi þekkt lengi.
Vogel, sem er 44 ára gamall,
hafði gegnt embættinu í 15 mán-
uði. Páfí hefur fallist á afsögn-
ina. Myndin er af Vogel við
vígsluathöfnina á síðasta ári.
Reuter
Vörur fluttar úr geymslum
i miðbæ Elverum til að
draga úr tjóni af völdum
flóða í Glommu.
brú. Miklar biðraðir myndast
beggja vegna hennar því aðeins
er leyfður akstur í aðra áttina í
einu,“ sagði Siguijón.
Flýja heimili í Rena og Flisa
Að sögn Siguijóns hafa bæj-
arbúar ekki þurft að yfirgefa
heimili sín en aðra sögu væri að
segja um bæina Rena og Flisa sem
væm þar skammt frá. Þar hefði
fjöldi fólks orðið að flýja heimili
sín. í Rena væri ætlunin að
sprengja brú sem virkaði eins og
stífla og ljóst þætti að vamargarð-
ar við Flisa myndu ekki halda og
bærinn því fara að mestu undir
vatn.
Á fimmtudag var vatnsborðið
í ánni Glommu fjómm metmm
hærra í Elverum en eðlilegt er.
Hefur áin ekki verið svo vatnsmik-
il frá því mælingar hófust árið
1870. Rennslið mældist 3.500 ten-
ingsmetrar á sekúndu en fyrra
met var 3.000 metrar á sekúndu
frá árinu 1934.
Vatnsflaumurinn eirir engu.
Hann hefur hrifsað með sér mann-
virki og ýmislegt lauslegt við
sveitabæi og sumarbústaði. Því
er spáð að vatnsborðið í Mjösa
hækki um allt að átta metra og
er óttast um Víkingaskipið í Ham-
ar, hið fræga íþróttahús sem var
nokkurs konar tákn vetrarólymp-
íuleikanna í Lillehammer. Varnar-
garðar hafa verið hlaðnir um-
hverfis húsið en bresti þeir er við-
búið að vatn flæði inn í húsið og
meters djúpt vatn verði á gólfum
hússins," sagði Siguijón.
Flóðin ógna Lilleström
Nokkrar íslenskar fjölskyldur
búa í Elvemm og hefur þær ekki
sakað, að sögn Siguijóns. Að hans
sögn var vorið fremur kalt í Nor-
egi Leysingar hófust þremur vik-
um seinna en venjulega. Hlýnaði
mjög skyndilega og mikil úrkoma
í þessari viku stuðlaði að flóðun-
um.
„Það ríkir hálfgert neyðar-
ástand hér víða en búist er við
hinu versta í Lilleström. Bærinn
stendur á þeim slóðum þar sem
Glomma og Mjösa mætast og þeg-
ar flóðin segja til sín þar er búist
við að bærinn fari að mestu undir
vatn,“ sagði Siguijón.
Austurríska þingið tekur af skarið eftir 50 ár
Vín. Reuter.
NOKKUR kaflaskipti urðu í sögu
austurríska þingsins í gær þegar
það samþykkti að greiða bætur til
um 30.000 manna, sem ofsóttir
vom I tíð nasista. Verður stofnaður
sjóður í þessu skyni með rúmlega
þriggja milljarða kr. framlagi.
Enginn sérstakur sigur
Bætumar verða meðal annars
greiddar til gyðinga, kommúnista
og samkynhneigðra, sem ýmist vom
fangelsaðir eða urðu að flýja land
vegna ofsókna nasista. Stóð allur
þingheimur að samþykktinni nema
græningjar, sem voru andvígir
fmmvarpinu. Sögðu þeir, að eftir
fímmtíu ára bið væri íjárframlagið
hreinustu smáaurar. Höfðu þeir lagt
til, að það yrði haft þrisvar sinnum
meira.
Bæturnar munu aðallega renna
Bæturtil
fóraar-
lamba
nasista
til fólks, sem ýmist flýði Austurríki
á stríðsámnum eða fluttist þaðan
að því loknu, en þeir, sem snem
aftur eftir 1945, hafa þegar fengið
nokkrar bætur.
Paul Grosz, leiðtogi gyðinga í
Austurríki, kvaðst ekki geta litið á
samþykktina sem neinn sérstakan
sigur enda væri óljóst hve bæturnar
yrðu miklar. Um 300.000 gyðingar
bjuggu í Vín einni í stríðsbyijun en
aðeins nokkur hundmð þeirra lifðu
styijöldina af.
Töldu sig fyrsta fórnar-
lamb nasista
Skýringin á því að það dróst í
hálfa öld að samþykkja bætur til
fómarlamba nasismans er meðal
annars sú, að Austurríkismenn
héldu því fram, að þeir hefðu sjálf-
ir verið fyrsta fórnarlamb útþenslu-
stefnu Hitlers. Það breyttist í tíma-
mótaferð Franz Vranitzkys kansl-
ara til ísraels 1993 en þá sagði
hann, að Austurríkismenn hefðu
ekki aðeins verið undir oki nasism-
ans, heldur einnig „viljugir þjónar
hans“.