Morgunblaðið - 10.06.1995, Blaðsíða 4

4 LAUGARÐAGUR 10. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Hesta-
flutningar
yfír sundið
TUTTUGU hross voru flutt á
pramma út í Viðey sl. föstu-
dag. Hestaleigan Laxnes sá um
flutningana. Að sögn Garðars
Hreinssonar, sem er starfs-
maður hestaleigunnar, er
þörfin fyrir slíka þjónustu í
nágrenni Reykjavíkur orðin
mjög mikil. Tilgangurinn með
því að flylja hrossin út í eyjuna
er sá að létta á starfsemi
hestaleigunnar í Mosfellsdaln-
um, en útleiga hefur aukist ár
frá ári og hafa hestar verið
leigðir árið um kring sl. þijú
ár. Vonir standa til að ferða-
langar og aðrir kunni að meta
útreiðatúra í fögru umhverfi
Viðeyjar. Hestarnir voru hinir
rólegustu þegar þeir voru
teymdir út úr flutningabílnum
yflr á opinn pramma sem síðar
var dreginn yfír sundið í blíð-
skaparveðri.
Gera verður samninga um öll
fiskviðskipti utan fiskmarkaða
ÞÓRARINN V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, segir að nýr lq'ara-
samningur sjómanna og LÍÚ hafl í
för með sér gríðarlega breytingu í
samskiptum áhafnar skipa og útgerð-
armanna. Gera verði formlega samn-
inga um flskviðskipti. Forystumenn
sjómanna eru ánægðir með þessa
breytingu og segjast vona að hún
komi í veg fyrir allt kvótabrask.
„Það verða gríðarlegar breytingar
með þessum kjarasamningi. Með hon-
um er sú skylda í fyrsta sinn lögð á
útvegsmenn að þeir þurfa að semja
við sína sjómenn ef þeir taka flskinn
til vinnslu í eigin fískvinnslu. Þessa
samninga þarf að gera með formleg-
um hætti og ef að ekki næst sam-
komulag milli áhafnar og útgerðar
er hægt að skjóta deilunni til sérstakr-
ar úrskurðamefndar sem starfar sam-
kvæmt umsömdum reglum.
Við lögðum mikla áherslu á að
byggja upp samskiptareglur um þessi
mál, sem leiddu ekki til stöðugra
átaka um skiptakjör og skiptaverð.
Við teljum að þetta sé leið sem eigi
Breyting á samskiptum
sjómanna og útgerðar
að getá verið gagnleg fyrir báða að-
ila. Hún kallar á gjörbreytt vinnulag
í samskiptum áhafnar og útgerðar,"
sagði Þórarinn.
Áfangasigor segja sjómenn
„Það er engin spuming í mínum
huga, að við erum að ná vemlegum
áfanga í verðmyndunarmálum þó að
það sé fjarri því að vera sá áfangi
sem ég ætlaði mér að ná. Við fórum
krókaleið að settu marki. Það er kom-
in viss viðurkenning á því að það
þurfl að ná utan um kvótabraskið.
Það var tiigangurinn með öllu þessu
verðmyndunartali okkar. Ég tel að
það hafí tekist," sagði Sævar Gunn-
arsson, formaður Sjómannasam-
bandsins.
Sævar sagði að einnig hefði sjó-
mönnum tekist að ná verulegum ár-
angri varðandi kröfur sjómanna um
meiri hafnarfrí á frystitogurum og
ísfískskipum.
„Við fundum í þessum samningum
ákveðnar brautir sem ég geri mér
vonir um að leysi ákveðin deilumál,
sérstaklega um flskverð og kvóta-
brask. Það er áfangasigur. Það vant-
ar hins vegar stefnumörkun í sam-
bandi við fiskmarkaðina. Okkur tókst
ekki að ná því í gegnum kjarasamn-
inginn," sagði Guðjón A. Kristjáns-
son, formaður Farmanna- og físki-
mannasambandsins.
„Við erum búnir að deila um físk-
verð mjög lengi og erum búnir að ná
þar lendingu. Við vildum auðvitað
hafa hana öðruvísi, en það var sátt
um þetta. Við vitum ekki hvaða afleið-
ingar þetta hefur nákvæmlega fyrir
okkur fyrr en sjómenn og útgerðar-
menn fara að vinna eftir þessu, en
ég trúi því að þetta feli í sér veruleg-
an ávinning fyrír okkur,“ sagði Helgi
Laxdal, formaður Vélstjórafélagsins.
Helgi sagðist vera ósáttur við að
ekki skyldi takast að klára alla þætti
deilunnar. Hann sagði ljóst að þau
mál sem út af stæðu yrðu tekin upp
í næstu kjarasamningaviðræðum.
Krafa LÍÚ þýddi launalækkun
Helgi sagði að útilokað hefði verið
fyrir sjómenn að fallast á kröfu LÍÚ
um breytingu á skiptaprósentu þegar
fækkað er í áhöfn skipa. Hann sagði
að þetta hefði þýtt launalækkun fyr-
ir stóran hluta sjómanna. Þess vegna
hefði niðurstaðan orðið miðlunartil-
laga.
Þórarinn sagði að það hefði verið
algjör forsenda frá hendi LÍÚ fyrir
áframhaldandi viðræðum, að breyt-
ingar yrðu gerðar á skiptaprósentu.
Óeðlilegt væri að heildarlauna-
greiðslur til sjómanna ykjust við að
fækkað væri í áhöfn skips vegna
tæknibreytinga.
Morgunblaðið/Sverrir
Skattadagurinn 10. júní
Ungir sjálfstæðismenn
mótmæla háum sköttum
UNGIR sjálfstæðismenn í Heim-
dalli, afhentu í gær Friðrik Sophus-
syni íjármálaráðherra og Ingi-
björgu Sólrúnu Gísladóttur borgar-
stjóra mótmælabréf þess efnis að
skattar væru allt of háir og útgjöld
hins opinbera allt of mikil.
Mótmælin voru afhent í gær í
tilefni þess að í dag eru liðin 43,8%
ársins 1995. Það væri sama hlut-
fall og útgjöld hins opinbera og ið-
gjöld lífeyrissjóða af vergri lands-
framleiðslu. Þannig álykta ungir
sjálfstæðismenn að íslendingar
vinni fyrir hið opinbera fram að 10.
júní en fyrir sjálfan sig eftir það.
Glúmur Jón Björnsson forsvars-
maður Skattadagsins segir að ung-
ir sjálfstæðismenn vænti þess að
Skattadagurinn verði að árvissum
atburði, eins og tíðkist m.a. í
Bandaríkjunum. Þannig fái menn
raunhæfan samanburð á skattbyrð-
inni milli ára sem aftur veiti stjóm-
mála- og sveitarstjórnarmönnum
nokkurt aðhald.
Fyrsta dag hvers árs sem menn
vinna ekki fyrir hið opinbera hafa
ungir sjálfstæðismenn kosið að
kalla skattadag. Þannig hafa þeir
reiknað út að Skattadagurinn hafi
í fyrra verið 163. dagur ársins,
164. dagur ársins 1993, en 10. júní
1995 er 161. dagur ársins. Til sam-
anburðar var 126. dagur ársins í
ár skattadagur í Bandaríkjunum.
Verkfall hófst á miðnætti í álverinu í Straumsvík
318 ker kæld niður á 14 dögum
VERKFALL sem nær til um 460
fastra starfsmanna í álverinu í
Straumsvík hófst á miðnætti. Allir
starfsmennimir halda þó áfram
störfum næstu tvær vikur því sam-
kvæmt samningum tekur 14 daga
að undirbúa álverið undir lokun og
kæla kerin niður smátt og smátt til
að komast hjá skemmdum.
Byrjað er á að lækka álhæðina
smám saman í kemnum en þau era
samtals 320 í tveimur kerskálum og
era 318 þeirra í rekstri í dag. Jafn-
framt er dregið hægt úr straumi til
keranna.
„Við kappkostum að missa ker-
reksturinn ekki úr jafnvægi til þess
að valda ekki tjóni á keranum. Að
14 dögum liðnum verðum við að vera
Ótti við skemmdir á kerum en hver
fóðring kostar 5-6 millj. kr.
við því búnir að taka því sem að
höndum ber,“ segir Einar Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri hjá
ÍSAL.
Hætta á miklu tjóni og kostn-
aði vegna framleiðslutaps
Framleiðsla áls heldur því áfram
í álverinu allt þar til kerin era tæmd
á meðan undirbúningur undir stöðv-
un stendur yfír.
Mikil hætta er á skemmdum á
keranum þegar slökkt er á þeim
vegna kólnunar. Fóðringin innan í
hveiju keri er úr koli og myndast
sprungur á hana við kólnunina. „Ef
við eram óheppnir missum við ál og
raflausn niður í botninn, sem bólgnar
út og þá skemmist kerið tiltölulega
fljótt," segir Einar. Talið er óumflýj-
anlegt að þetta gerist í einhveijum
mæli og er áætlað að kostnaður
vegna þessa og að koma framleiðsl-
unni í gang á ný, umfram venjulega
endurnýjun kerfóðringa, geti orðið á
bilinu 5-600 millj. kr. Þá er ótalið
framleiðslutap og sá skaði sem ÍSAL
telur sig verða fyrir við að bíða álits-
hnekki á mörkuðum en að sögn Ein-
ars getur það tjón orðið mjög mikið.
Ef framleiðslan stöðvast alveg mun
taka marga mánuði að gangsetja
álverið aftur.
„Reynsla okkar er sú að öll traflun
á kerrekstrinum styttir endingu fóðr-
ingarinnar en hver fóðring kostar
5-6 milljónir króna,“ segir Einar. Er
heildarverðmæti fóðringa í öllum
keranum á bilinu 1,5-2 milljarðar kr.
Nokkur fjöldi verktaka er við störf
í álverinu og er óvíst hvort þeir verða
áfram við störf meðan á verkfallinu
stendur. „Við höfum sagt þeim að
við skiptum okkur ekki af þeim mál-
um. Við leggjum ekki neina áherslu
á að þeir haldi áfram við störf sem
ekki eru nauðsynleg," sagði Einar.
Kveikt í húsi á Höfn
Allt ónýtt á verkstæði
Höfn. Morgunblaðið.
UNGUR maður hefur játað að hafa
kveikt í húsi í Höfn á Homafírði í
fyrrinótt. Maðurinn mun áður hafa
gert gert sig sekan um svipuð brot.
í húsinu eru Rafeindaverkstæði
Jóhanns Ársælssonar og matvöru-
verslunin Homabær. Slökkviliðið
var kallað til um kl. 1.15 í fyrri-
nótt. Vel gekk að slökkva en mikið
tjón varð af eldi og reyk. Á verk-
stæðinu, sem aðallega þjónustar
skip og báta, er allt ónýtt. Eigand-
inn var aðeins með skyldubruna-
tryggingu.
Mikið tjón varð í matvöruverslun-
inni Homabæ, þar sem nýir eigend-
ur tóku við fyrir u.þ.b. einni viku.
Verslunin verður lokuð í nokkra
daga því þar þarf að mála allt og
henda öllu út.
pp

Morgunblaðið/Eva S. Ragnarsdóttir
ELDUR logaði út um glugga hússins áður en
slökkvilið kom á staðinn.
Lárviðar-
skáld Breta
fjallar um
Grámosann
TED HUGHES, lárviðarskáld
Breta, hélt erindi um Thor
Vilhjálmsson og kynni sín af
íslandi í London í vikunni,
þegar ensk þýðing Bemards
Scudder á skáldsögu Thors
Vilhjálmssonar, Grámósinn
glóir (Justice Undone), var
kynnt, að viðstöddum höf-
undinum og fjölda gesta.
í erindi sínu sagði Hughes
að rekja mætti rætur sagna-
listar Thors í Grámosanum
aftur til íslendingasagnanna
og jafnvel íslenskra þjóð-
sagna og því sé ekki hægt
að lesa verkið sem hveija
aðra evrópska nútímaskáld-
sögu.
íslendingar í tengslum við
hið yfirnáttúrulega
Hughes sagði ennfremur
að hinn dæmigerði íslending-
ur væri í miklum tengslum
við landið sitt og hið yfirnátt-
úrulega sem einkenndi bæði
Islendingasögurnar og þjóð-
sögurnar. „Þannig virðist sem
allir á Islandi búi í heimi þar
sem engin mörk eru á milli
hins raunverulega og hins
yfirskilvitlega," sagði Ted
Hughes meðal annars.
i
I
I
I
I
I
I