Morgunblaðið - 19.12.1995, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Ýkt g’arnan
TÓNLIST
Háskólabíð
FJÖLSKYLDU-
TÓNLEIKAR
Sinfóníuhljómsveit íslands. Stjóra-
andi Beraharður Wilkinson. Einleik-
ari Ástríður A. Sigurðardóttir og
Gradualekór Langholtskirkju, Kór
Öldutúnsskóla, Skólakór Garðabæjar
og Skólakór Kársnesskóla. Laugar-
dagur 16. dese.nber.
HÁTÍÐARFORLEIKUR Dmitri
Shostakovich hljómaði hressilega
fyrir þann sem sat á öðrum bekk
í Háskólabíói. Vitanlega er ómögu-
legt að dæma heildarsvip hljóm-
sveitarinnar frá þeim stað, enda
forseta vorum og ráðherrum gjam-
an úthlutað sæti á fremstu bekkjum
í salnum og svo ekki meir um það,
nema að forseta okkar og ráðherra
vegna er ennþá ástæða til að minn-
ast á tónlistarhúsið. Fjöldi bama
sótti fjölskyldutónleikana og áður
en lengra er haldið verður að hlaða
á þessa ungu tónleikagesti hrósi
fyrir það hversu vel þau hlustuðu
og hefur þá líklega þótt „ýkt gam-
an“, eins og einn ungur áhorfandi
orðaði það. Það var líka ýkt ánægju-
legt að heyra Ástríði A. Sigurðar-
dóttur leika þriðja þáttinn úr fyrsta
Píanókonsertinum eftir Beethoven.
Ástríður er aðeins 15 ára gömul,
en lék þáttinn af miklu öryggi og
sýndi um leið persónuleika í spilinu
sem ekki er algengur hjá 15 ára
nemendum. Spái ég að þetta nafn
megum við setja á minnið og óska
henni og kennaranum hennar, Önnu
Þorgrímsdóttur, til hamingju með
árangurinn.
Kannske vinnur Sinfóníuhljóm-
sveitin okkar sér fleiri atkvæði en
forráðamenn hennar grunar, með
framtaki sem þessu, að hleypa ung-
um efnilegum einleikumm að sér,
ekki bara við einleikarapróf, þegar
nemandinn er orðinn gjaldgengur
tónlistarmaður, heldur og á leiðinni
að því marki. Sannleikurinn er sá,
að til þess að Sinfóníuhljómsveitin
nái þeim vinsældum sem hún verð-
skuldar þarf að skipuleggja starf
hennar allt öðru vísi. T.d. það, að
tæplega 100 manna atvinnumanna-
sinfóníuhljómsveit skuli þjóna litlu
samfélagi með oftast hálfs mánað-
arlegu tónleikahaldi yfir veturinn,
nokkrum tónleikum utan Reykja-
víkur og aukatónleikum nokkrum í
líkingu við þá í kvöld, að hún svo
skuli fá nær því heila æfingaviku
fyrir hveija fímmtudagstónleika og
að hún í viðbót skuli ekki vera bund-
in leikskyldu við óperuflutning er
sá lúxus sem ríkari þjóðir en við
erum hafa ekki efni á að leyfa sér.
Hér er ekki verið að tala um meiri
vinnuskyldu á hvern einstakan
hljómsveitarmeðlim, en skipulag á
vinnutíma sveitarinnar og að hljóm-
sveitin nýtist, einnig í þágu þeirra
sem ekki hafa ánægju af hreinni
sinfóníutónlist, en þeir greiða einnig
sinn skatt til hljómsveitarinnar. Ef
vitglóra á að vera í starfsskiptingu
hljómsveitarinnar á vitanlega að
binda starf hennar óperuflutningi
og færa æfingatíma hennar fyrir
venjulegt klassískt efnisval niður í
eina eða tvær æfingar, meira á hún
ekki að þurfa, og fleira þarf að
gera. Hvað sagði ekki frægur
hljómsveitarstjóri, sem mætti á
æfingu um morguninn sem tónleik-
arnir áttu að vera. Heilsaði hljóm-
sveitinni og sagði, ég veit að þið
kunnið ykkar hlut, ég kann minn,
við hittumst á tónleikunum í kvöld.
Ekki veit ég hversu vel bömin hafa
náð Árstíðunum eftir Glazunov, án
skýringa, en vel hlustuðu þau.
Tónleikunum lauk með Hljóðu
jólaklukkunum eftir Carol og Walt-
er Neona í hljómsveitarútsetningu
Páls P. Pálssonar. Nú fylltu sviðið
allir kóramir, sem taldir voru upp
í upphafí og fallega og táhreint
fluttu þau þennan helgileik og
sýndu að óþarfí er að láta börn
syngja óhreint. Sögumaður flutti
texta helgileiksins í þýðingu Guð-
fínnu Dóru Ólafsdóttur og Rúnars
Einarssonar. Það allra síðasta á
tónleikunum vom svo nokkur jóla-
lög með-Heims um ból í lokin þar
sem vonandi allir tónleikagestir
hafa sungið með. Bemharður Wilk-
inson hélt þessu öllu til haga í ör-
uggum höndum.
Ragnar Björnsson
Styrkir
Snorra
Sturluson-
ar veittir
ÚTHLUTUNARNEFND hefur lokið
úthlutun styrkja Snorra Sturlusonar
að þessu sinni. Til ráðstöfunar var
ein milljón króna. Þau sem hljóta
styrki 1996, til þriggja mánaða
hvort, eru: Jasek Gode, leikari og
þýðandi í Gdansk í Póllandi, til að
vinna að þýðingum á íslenskum
þjóðsögum á pólsku og Tatiana
Shenyavskaya M.A., stundakennari
við Moskvuháskóla, til að semja
æfíngabók í íslensku fýrir rússneska
stúdenta.
í tilefni af 750. ártíð Snorra
Sturlusonar 23. september 1991
ákvað ríkisstjóm íslands að efna til
styrkja sem kenndir yrðu við nafn
hans. Samkvæmt reglum um styrk-
ina sem gefnar voru út 1992 skulu
þeir árlega boðnir erlendum rithöf-
undum, þýðendum og fræðimönnum
til að dveljast á íslandi í því skyni
að kynnast sem best íslenskri tungu,
menningu og mannlífí. Styrkimir
skulu veittir í þtjá mánuði hið
minnsta.
Stofnun Sigurðar Nordals auglýs-
ir styrkina og tekur á móti umsókn-
um. Styrkir Snorra Sturlusonar fyr-
ir 1996 voru auglýstir i júlí sl. með
umsóknarfresti tii 1. nóvember.
Fjörutíu og ein umsókn barst frá
átján löndum.
I úthlutunarnefnd styrkjanna
eiga sæti Úlfar Bragason forstöðu-
maður Stofnunar Sigurðar Nordals,
Helga Kress prófessor og Ingibjörg
Haraldsdóttir rithöfundur.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Ævintýraóperan Sónata
Söngveisla í
Islensku óperunni
TONLIST
íslenska ópcran
SÖNGTÓNLEIKAR
Kór íslensku óperunnar, einsöngvar-
arnir Ólöf Kolbrún Harðardóttir,
Sigrún Hjálmtýsdóttir, Bergþór Páls-
son og Þorgeir Andrésson, við undir-
leik Davíðs Játvarðssonar pianóieik-
ara og undir stjóm Garðars Cortes,
fluttu einsöngs- og kóratriði úr óper-
um og nokkur íslensk jólalög. Laug-
ardagfurinn 16. desember, 1995.
SÚ venja hjá óperuhúsum, að
halda eins konar „Gala“ tónleika,
þar sem farið er yfír ýmislegt úr
þeim verkum sem flutt hafa verið,
nýtur víða mikilla vinsælda og eru
þá kallaðir til einsöngvarar, sem
ýmist syngja einir eða með kór og
þykja slíkir tónleikar hin besta
skemmtan. Tónleikamir hófust á
nokkrum frægum kórum og með
kómum söng t.d. Bergþór Pálsson
söng nautabanans úr Carmen af-
burða vel.
Sigrún Hjálmtýsdóttir og Þor-
geir Andrésson sungu lokaatriðið
úr fyrsta þætti óperunnar La Bo-
héme, þar sem Rodolfo og Mimi
kynna sig. Þessar aríur svo og
„útgöngutónninn“ í dúettinum, er
einn af hápunktum óperunnar og
var þetta atriði sannarlega vel
flutt, svo ekki séu notuð sterkari
orð.
Margir frasgir kórar voru fluttir,
Steðjakórinn, Fangakórinn frægi
úr Nabucco og með Sigrúnu og
Ólöfu söng kórinn Bátssönginn.
Bergþór söng með kórnum 01’ man
River og iét kórstjórinn, Garðar
Cortes, þess getið að Islenska óp-
eran hefði hugleitt að setja upp
bandaríska söngleiki. Allt þetta var
flutt af þeírri reisn, sem Kór Is-
lensku ópemnnar og listamenn
óperannar hafa verið sérlega róm-
aðir fyrir. Þar sem ekki fylgdi
prentuð efnisskrá fyrir tónleikana,
verður þessi upptalning að nægja,
með þeirri viðbót, að undir lokin
söng Ólöf Kolbrún Harðardóttir
einsöng í Ave Maríunni eftir Sig-
valda Kaldalóns og gaf flutningur
kórs og einsöngvara á þessu fal-
lega lagi þá jólastemmningu, að
undir lokin sungu allir viðstaddir
Heims um ból. Þetta var sannköll-
uð söngveisla.
Sagt er að kór sé bergmál þess
sem stjómandinn er og hefur Garð-
ar Cortes að undanförnu sýnt, að
á þeim vettvangi kann hann ýmis-
legt fyrir sér, eins og t.d. í stjórn
stærri söngverka af ýmsu tagi og
óperaverka, sem flutt hafa verið í
íslensku óperunni. Sú tækni, sem
nefnist að stjóma tónlistarflutn-
ingi, byggist á þekkingu, sem
bæði snýr að flytjendum og við-
fangsefninu en ekki síst þeim
krafti og túlkunarvilja, sem stjóm-
andinn krefur flytjendur um og
nær þeim með þeirri kröfu til sam-
virkra átaka í túlkun og allri út-
færslu verksins. Á því sviði á Garð-
ar Cortes mikið að gefa, auk þess
sem hann býr yfír mikilli þekkingu
á óperutónlist og hefur safnað sér
míkilli reynslu í farsælu starfi sínu
við íslensku óperuna.
í raun er óþarfi að tíunda hvert
atriði sem flutt var, því í heild var
flutningur kórs og einsöngvara
glæsilegur og með slíkan starfshóp
er mikil framtfð í óperuflutningi
hér á landi. íslenska óperan undir
stjórn Ólafar Kolbrúnar Harðar-
dóttur og Garðars Cortes hefur
staðið fyrir glæsilegum flutningi á
öllum helstu óperum tónbókmennt-
anna, og mun það framlag, er
tímar líða, þykja merkileg saga.
Jón Ásgeirsson
TÓNLIST
Hljómdiskar
SÓNATA ÆVINTÝRA-
ÓPERA
Hjálmar H. Ragnarsson, tónlist.
Messíana Tómasdóttir, handrit.
Marta G. Haildórsdóttir (sópran),
Sverrir Guðjónsson (kontratenór,
bariton), Kolbeinn Bjarnason (flauta,
bassafiauta), Guðrún Óskarsdóttir
(semball). Upptökustjóra, hljóðblönd-
un og samsetning: Sverrir Guðjóns-
son. JAP 9530-2.
ÆVINTÝRAÓPERAN Sónata er
samvinnuverkefni höfunda og flytj-
anda. Eftir tveggja ára þróun og
meðgöngu var verkið frumsýnt í ís-
lensku óperunni á vegum Strengja-
leikhússins í leikstjórn Messíönu
Tómasdóttur í október 1994, en í
þeirri sýningu dönsuðu nemendur úr
Listdansskóla Islands frumsamda
dansa Nönnu Ólafsdóttur undir
hennar stjóm (upplýs. úr bæklingi).
Því miður sá ég ekki þessa sýningu,
enda hefði ég þá gjaman viljað hafa
bam mér við hönd. Aftur á móti
hefði ég gjaman viljað hafa mynd-
_____TÖNLIST
III jðindiska r
ÁRNI EGILSSON: CHAM-
BER MUSIC
Contemplation, Why, Wliat if?, Get
down-a „Jazzy", String Quartefc
Endré Granafc 1. fíðla, Richard Alt-
enbach, 2. fiðla. Janes Lakatos, víóla,
Douglas Davis, selló. Árni Egilsson,
kontrabassi. 1995 Arnaeus Music
Ascap, P.O. Box 5376. (818)363-0495.
ÞESSI hljómdiskur kom mér sann-
arlega í opna skjöldu, og var mér þó
kunnugt um að djassarinn og kontra-
bandið í fóram mínum — og hugsa
mér að gera eitthvað í því máli.
Hljómdiskurinn stendur nú samt fyr-
ir sínu og gefur líflega mynd af óper-
unni, svo er tónlistinni (Hjálmar H.
Ragnarsson) fyrir að þakka — og
flytjendum (Sverrir Guðjó'nsson,
Marta G. Halldórsdóttir, Kolbeinn
Bjamason og Guðrún Óskarsdóttir).
Sagan er um hann Tropett, sem
óskar þess af öllu hjarta að dúkkan
hans, hún Sónata, lifni við. Trompett
verður vinur stóra Logadrekans og
hann sigrast á hræðslu sinni við
frekjuna hann Ansans Ára. Þannig
bjargar hann líka prinsessunni Són-
bassavirtúósinn Árni Egilsson væri
ekki við eina fjölina felldur og til alls
vís í músíkinni. Diskurinn er algjört
æði! Tónlistin glimrandi vel skrifuð
(ekki síst fyrir sjálf hljóðfærin) og
„spilamennska“ eftir því, enda er hér
um að ræða virtúósa og toppmúsík-
anta, sem_ ég vissi reyndar ekki deili
á, nema Áma. Þetta fer ekki á milli
mála.
Ekki ætla ég mér þá dul að heim-
færa þessa tónlist undir einhvern
„skóla“ eða „isma“, eða taia um
„áhrif“, ég held hún hljóti bara að
vera afurð þess sem lifír og hrærist
I músík, og hefur náð slíku valdi á
henni að hann getur leyft sér „að
leika sér“ í hörku glímu við hið vanda-
ötu og óskin hans rætist. Hann
Trompett spilar á töfraflautu. Hann
er ljúfur strákur og hann á Lífsfugl-
inn að vini.
Verkið kann að virðast. nokkuð
fijálslegt og „lausbeislað" við fyrstu
sýn (og heyrn) — svo sem einsog
skemmtilegur draumur (sem því er
kannski ætlað að vera, öðrum þræði),
en auðvitað vantar sjónræna þáttinn
(leikhúsið) í myndina — þótt hljóm-
diskurinn ýti vel við ímyndunarafl-
inu. En það er ekki allt sem sýnist
— fremur en í öðram ævintýram.
Hér er verið að fjalla um hugrekki
og sakleysið, sem er auðvitað sígilt
og gamalkunnugt.
Tónlistin er falleg, fjölbreytt og
skemmtileg — og stundum grípandi,
þegar hún flýgur hátt og fijálslega,
eins og Lífsfuglinn sjálfur.
Flytjendur fara afar vel með sín
hlutverk — en „hljómsveitin" er sem-
ball og flauta, sem er fínlegt og fram-
legt og ljær verkinu aukinn þokka.
Nú er næsta vers að spila
hljómdiskinn fyrir bamabömin (sem
trúlega hafa séð óperana á sviði),
eða — það sem er enn betra — gefa
þeim myndbandið f jólagjöf.
Oddur Björnsson
sama og kröfuharða tónmál kammer-
tónlistarinnar. Sem er, eins og allir
vita, toppurinn á tónskáldaskap yfír-
leitt. Eða, er það ekki annars? (Hvað
um kvartett Beethovens og kvintetta
Mozarts og Schuberts, þann fyrir
sellóin tvö?).
Þessari tónlist verður illa lýst með
orðum, það verður að heyra hana.
Hún er jafnvel stórfalleg á köflum.
Og upptakan í hágæðaflokki.
Svo ræður hver og einn hvort hann
trúir sínum eigin eyrum.
Hér er sumsé „öðruvísi" hljómdisk-
ur á ferðinni. Látið hann ekki fram-
hjá ykkur fara.
Oddur Björnsson
Mögnuð tónlist fyrir strengi