Morgunblaðið - 19.12.1995, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1995 49
AÐSENDAR GREINAR
Um framtíð
landbúnaðarins
Á UNDANFÖRNUM
misserum hafa farið
fram nokkrar umræður
um íslenskan landbún-
að. Þær hafa að mestu
snúist um aðstoð þá
sem landbúnaðurinn
nýtur, af opinberu fé,
og kröfur um óheftan
innflutning á landbún-
aðarvörum. Við getum
hér strax í upphafi gert
okkur grein fyrir því,
að ef íslenskur land-
búnaður án aðstoðar á
að keppa við marg-
styrktan landbúnað
annarra landa, þá ein-
faldlega deyr hann út.
Við skulum jafnframt minnast þess
að nærri var búið að svelta Breta í
hel í fyrri heimsstyijöldinni af því
þeir vanræktu landbúnað sinn. Ný-
fundnalandsmenn hættu að rækta
sinn landbúnað og ætluðu að lifa á
þorski. Nú er þorskurinn horfmn og
komið 20% atvinnuleysi og þeir jafn-
vel farnir að læra búskap af okkur.
Ástæðumar fyrir því að við verðum
ekki samkeppnisfærir án aðstoðar í
einhverri mynd eru margar. Skulu
nokkrar nefndar:
1. Lega landsins kallar á miklu
dýrari byggingar en hjá öðrum þjóð-
um. Sæmilega vandað fjós kostar líkt
og íbúðarhús, en gefur af sér kannski
4-5 milljónir brúttó með öllum styrkj-
um á ári, en í nágrannalöndunum
eru íjósin bárujámsskýli, aðeins til
skjóls fyrir rigningu og sauðfé geng-
ur að mestu úti. 2. Þrátt fyrir þetta
styrkja þjóðir Evrópu sinn landbún-
að, t.d. er talið að um helmingur af
útgjöldum ESB fari til landbúnaðar-
ins. 3. Hjá okkur eru mun meiri kröf-
ur gerðar til hreinlætis og umhverfis-
mála en í nágrannalöndunum.
Fyrir nokkmm ámm var gefin hér
út reglugerð um að við öll fjós skyldi
vera haughús. Til samanburðar er
það ekki óalgengt í Evrópu að þorp-
skráin sé öðm megin við götuna en
fjóshaugurinn hinum megin. Sums
staðar er svo varla líft fyrir skíta-
lykt, þegar bændurnir em að bera á
akrana í nánd við þéttbýli.
En í umhverfis- og endurvinnslu-
málum standa þessar Evrópuþjóðir
(a.m.k. sumar) okkur feti framar.
Islenskir bændur em ekki lengra
komnir en það að þeir grafa sjálf-
dauðar skepnur og bera hænsnaskít-
inn á túnin. En bændur í nágranna-
löndunum endurvinna þænsnaskítinn
og gefa hann svo búðpeningi öðm
sinni. , Svo mala þeir sjálfdauðar
skepnur með sýklalyflum og sótt-
kveikjum og fá þannig fínasta fóður-
mjöl, svo það liggur væntanlega fyr-
ir íslenskum neytendum að gæða sér
á búvöru sem framleidd er að hluta
úr endumnnum hænsnaskít og sjálf-
dauðum skepnum.
Þeir sem helst gagnrýna
Þar skal fyrst nefna kratana, sem
hafa verið á móti landbúnaði svo
lengi sem elstu menn muna. Þeir
virðast aldrei hafa lært baráttu og
hvatningarljóð forfeðranna svo sem:
Bóndi er bústópli, Blessuð sértu
sveitin mín eða Ég vil elska mitt land.
Þeir virðast heldur kjósa að gerast
sporgöngumenn Gissurar jarls Þor-
valdssonar. Þá má nefna ýmsa inn-
flytjendur sem hugsa sér að maka
krókinn þegar búið er að ganga frá
íslenskum landbúnaði dauðum.
Svo er það formaður neytenda-
samtakana, sem af bamaskap heldur
að hann sé að vinna þarft verk fyrir
Ólafur Þorláksson.
sína menn. Og ekki má
gleyma garminum hon-
um Jónasi. Það er sagt
að Kató hinn gamli
(fomrómverskur
lýðskrumari) hafi jafn-
an endað ræður sínar
með þvf að leggja til að
Kartagó . verði eytt
(samkeppnisborg Róm-
veija). Jónas skrifar
varla svo forustugreinar
í blað sitt að hann leggi
ekki til beint eða óbeint
að íslenskum landbún-
aði verði eytt. Hann
velur honum hin verstu
skammaryrði og kallar
landbúnaðinn freð-
mýrabúskap. Bændur gæludýr al-
þingismanna og alþingismenn þjófa.
Maður fer satt að segja að efast um
geðheilsu þessa manns. Kannski
hann þjáist bara af þrálátri magap-
ínu? Eða maður spyr sjálfan sig hvort
eitthvert samband sé milli þessara
skrifa Jónasar og jieilsíðuauglýsinga
búvörukaupmanna í blaði hans. Það
er a.m.k. rétt hjá Hannesi Hólm-
steini að Jónas dýfi penna sínum oft
í eitur. Kató sá draum sinn rætast.
Kartago var eytt. Og Jónas virðist
ætla að sjá sinn draum rætast, því
fjölmiðlar yfirleitt eru að snúast á
sveif með honum. Stöð 2 lýsti því
nýlega, við gerð nýs búvörusamn-
ings, hve mikið mætti gera við þá
11 milljarða sem renna eiga til
sauðfjárbænda næstu 5 ár.
Það hefði kannski mátt fylgja hve
mörg sjúkrarúm á barnaspítala hefði
mátt byggja fyrir milljarðinn sem
fara á í puntsetrið á Bessastöðum,
eða þá þessa 1,6 milljarða sem kost-
ar að reka verkalýðsfélögin árlega.
Fyrir þá peninga mætti bara reisa
stórt álver að 10 árum liðnum. En
svona er nú auðvelt að matreiða
fréttirnar eða leika með tölur. Eða
hvað kostar Stöð 2 eða DV þjóðina
mikla fjármuni?
Nokkrar spurningar
Það væri kannski ástæða að spyija
þessa aðila sem vilja landbúnaðinn
feigan, nokkurra spuminga.
1. spuming: Hvar á að fá gjald-
eyri fyrir innfluttri búvöm sem hægt
er þó að framleiða á landinu? Skyldi
viðskiptajöfnuðurinn lagast eða
skuldirnar minnka?
2. spurning: Hvað á að gera við
þau störf sem hverfa, ef hætt er við
framleiðslu á búvömm? Það er talið
að bak við hvem bónda myndist 3
störf beint eða óbeint, segjum að
bændur séu 4.000, þá myndar land-
búnaðurinn um 16.000 störf. Og ef
búvömframleiðsla dregst saman um
helming, þurfa 8.000 að fara á fram-
færslu þjóðfélagsins. Það er talið að
hver atvinnulaus maður kosti samfé-
lagið 1,5 milljónir, þannig mundu
þessi 8.000 atvinnuleysingjar kosta
þjóðfélagið um 12 milljarða eða
16-18 milljarða með innfluttum bú-
vömm, sem hægt væri að framleiða
í landinu eða um 80 milljarða á 5
ámm.
3 spurning: Hvað með öryggið?
T.d. ef kæmi til styijaldar eða harð-
vítug verkfóll torvelduðu innflutning,
eða þá slæmt kjamorkuslys eins og
í Rússlandi? Svo eitthvað sé nefnt.
4 spuming: Hvernig á að vetjast
sviknum vömm? Fyrir 14 ámm dóu
1.200 manns á Spáni með því að
nota mengaða ólífuolíu og fyrir
nokkmm árum gekk sú saga hér að
flutt hafi verið inn til landsins græn-
meti sem var svo megnað af skor-
ScBtir sófar
á óviðjafnanlegu verði
HÚSGAGNALAGERINN
Smiðjuvegi 9 (gul gata) - Kópa - slmi 564 1475 Opið v.d. 10-19 lau. 11-17, sun 13-17.
Vitundarvígsla manns og sólar
Dialfræöi fyrir þá sem leita.
rBókin fæst í Bókahúsinu, Skeifunni 8
Erlendar bækur um heimspeki og skyld efni.
r /.A Námskeið og leshringar.
Á.hugamenn um þróunarheimspeki
Box 4124, 124 Rvk., Fax 58V 97V7 Sími 557 9763
Hvar á að fá gjald-
eyri fyrir innfluttri
—
búvöru? spyr Olafur
Þorláksson.
dýraeitri að það fékkst hvergi inn-
flutt nema til Islands og einhvers
ríkis í Afríku.
5 spuming: Hver verður framtíð
sveitaþorpanna, Blönduóss, Búðar-
dals, Borgamess, Selfoss, Hellu og
Hvolsvalla, sem byggt hafa beínt og
óbeint tilvem sína á landbúnaði og
hvað um alla þá tugi eða hundmð
milljarða sem bundnir em í bygging-
um og framleiðslutækjum landbún-
aðarins?
Margra fleiri spurninga mætti
spyija, t.d. em allar þessar fórnir
ekki réttmætar fyrir von um bætt
lífskjör þjóðarinnar? Því er til að
svara, að talið er að neysla á búvör-
um sé 7-8% af ráðstöfunarfé heimil-
anna. Svo öll innflutt búvara myndi
varla bæta lífskjör meira en 2-3%.
En kannski hagfræðiprófessorum
háskólans takist að reikná þessar
tölur eitthvað hærri. Þeim verður
varla meira fyrir því en Sölva heitn-
um Uelgasyni sem tókst að reikna
barn í konu. Til samanburðar mun
heimilisbílinn kosta 500 þúsund kr.
á ári og þykir engum mikið.
Hræddur er ég um að alvöruþjóð-
um þyki við furðufuglar fömm við
inn á þessa braut. Fyrir nokkrum
misserum rak austurrísk fjölmiðla-
kona nefið inn hjá mér. Var hún _að
afla efnis í þátt um landbúnað á ís-
landi. Hún spurði margs, m.a. hver
ástæðan væri fyrir því að Islendingar
sæktu í búvöm erlendis frá. „Þið eig-
ið líklega einhveija hreinustu búvöm
sem framleidd er í heiminum og
gæðin í allra fremstu röð.“
Manni verður svarafátt við svona
spurningum.
Að lokum. Ég tel að allir sem
nenna að hugsa, telji það mikið vafa-
mál, þótt ekki væri nema frá öryggis-
sjónarmiði, að fórna mest allri mat-
vælaframleiðslu í landinu, fyrir ekki
meiri ávinning, því það tekur ekki
ár, heldur áratugi að reisa landbún-
aðinn við, verði hann lagður í rúst
(t.d. með neikvæðri umfjöllun í fjöl-
miðlum). Ef þjóðin vitkast á ný.
Höfundur er bóndi á Hrauni í
Ölfusi.
GÆDI 0 G GOT T VEKÐ
SKÓMA
■áS-: • I
Jólasveinar í Kringlunni
kl. 17.30 og 18.30.

\0^G,
10-22
KRINGL4N
jQkarioams
♦
rotté ozvelmr
innishór
« > allegir, léttir og þægilegir.
rFóðraðir með svampi í botninn. Sólarnir
rstamir og sveigjanlegir. Má þvo í þvottavél
við 30°. Margar gerðir, fallegir litir og gott verð.
Sölustaöir:
Gullbrá Nóatúni • Jenny Eiöistorgi • Nettó Laugavegi • Parísarbúöin Austurstrœti • Saumalist Fákafeni
Útilíf Glœsibœ, Álfheimum • Snyrtivöruverslunin Clara Kringlunni • Draumaland Keflavík • Kaupfólag
Ámesinga Selfossi • Kaupfólag A-Skaftfellinga Höfn Homafiröi • Kaupfólag Hóraösbúa Egilsstööum
Saumavélaþjónustan Akureyri • Kaupfélag Skagfiröinga Sauöárkróki • Kaupfólag Húnvetninga
Blönduósi • Verslunin Laufiö Ðolungarvík • Kjallarinn Patreksfiröi • Stefán Sigurjónsson Skósmiöur
Vestmannaeyjum.
Fyrir síðustu jól hefur skótahreyfingin selt sígrœn
eðaltré í hœsta gœðaflokki og hafa þau prýtt
mörg hundruð heimili. Svo eðlileg eru trén að
fuglar gœtu átt það til að gera sér hreiður í
greinum þeirra. Sígrœnu jólatrén frá skátunum eru
grœn og falleg jól eftir jól.
á
%
%
%
%
%
rTfi\ • Skátahúsið, Snorrabraut 60
Sýningarsalur Heklu, Laugavegi 174
10 ára ábyrgð
8 stœrðir, 90 - 305 cm
Stálfótur fylgir
Eidtraust
íslenskar leiðbeiningar
Jólatré með skrauti - 3 gerðir