Morgunblaðið - 19.12.1995, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MEIMNTUN
Framhalds-
nám verði
markvissara
*
I umræðunni um aukna hagræðingu og skil-
virkni í þjóðfélaginu hefur skólakerfíð ekki
verið undanskilið. Hildur Fríðríksdóttir
gluggaði í tillögur sem menntamálaráðu-
neytið hefur lagt fram til umræðu um skip-
an náms á framhaldsskólastigi og skoðaði
skilgreininguna á orðinu kjamaskóli.
í MENNTAMÁLARÁÐUNEYTINU
er þess vænst að búið verði að safna
saman öllum athugasemdum varð-
andi kjamaskóla síðar í þessari viku.
í framhaldi af því verði hægt að
he§a úrvinnslu gagna, en ráðuneytið
sendi fyrr í haust út tillögur til að
fá fram umræðu um hvemig skipta
megi skólum niður í kjarnaskóla.
I greinargerð með tillögunum, eins
og þær voru sendar til umsagnarað-
ila, segir að í frumvarpi til laga um
framhaldsskóla sé gert ráð fyrir að
hugmyndinni um kjamaskóla verði
hrundið í framkvæmd. Jafnframt er
bent á að þær tillögur sem ráðuneyt-
ið leggur fram miðist við framboð
náms á framhaldsskólastigi eins og
það er nú, en vangaveltum um hugs-
anlegar nýjungar sé sleppt.
Hvað er kjarnaskóli?
í greinargerðinni er „kjamaskóli"
útskýrður sem skóli er veiti „grunn-
menntun til undirbúnings starfa í
viðkomandi starfsgrein og hefur með
höndum endurmenntun í samvinnu
við aðila vinnumarkaðarins. Kjama-
skóli hefur forgöngu um að þróa með
markvissum hætti námsefni, náms-
skipan, kennsluaðferðir og námsmat.
Hann aðstoðar aðra skóla sem að ein-
hvetju leyti veita menntun á sama
sviði og leiðbeinir þeim um skipulag
náms, námsefni og kennsluhætti."
í greinargerðinni kemur fram að
núverandi skipan náms á framhalds-
skólastigi hafi mótast smám saman
á síðustu tveimur áratugum, aðallega
að frumkvæði skóla, en markviss
umfjöllun um námsskipanina í heild
og inntak náms á einstökum náms-
brautum hafi ekki farið fram.
í framhaldsskólafrumvarpinu sem
liggur fyrir Alþingi er gert ráð fyrir
að nám að loknum grunnskóla sé
skipulagt á mismunandi námsbraut-
um. Og að markmið með námi á öll-
um brautum verði að veita almenna
og sérhæfða menntun, sem sé mark-
viss undirbúningur fyrir frekara nám
og/eða störf í þjóðfélaginu.
Lítið eftirlit
í tillögunum er greint frá því að
rétt þyki að fækka námsbrautum til
stúdentsprófs frá því sem nú er, en
í núverandi námskrá eru þrettán slík-
ar skilgreindar. Þá er bent á að eftir-
lit með starfi framhaldsskóla sé lítið
ef undan sé skilið eftirlit með fjár-
málum skólanna. „Einu samræmdu
prófin eru sveinspróf, sem þó geta
ekki talist vera skólapróf," segir þar.
Sú skoðun virðist almennt ríkjandi
að vænlegri kostur sé að fara í tiltölu-
lega stóran skóla, sem hefur fjöl-
breytt námsframboð, heldur en minni
skóla þar sem námsframboð er ekki
eins margbreytilegt. Hafa nemendur
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
VERIÐ er að undirbúa nýjar námsbrautir við Borgarholtsskóla í
Grafarvogi sem komast í gagnið þegar skólinn verður fullbyggður.
utan af landi því sótt mjög í að kom-
ast í skóla í höfuðborginni. Síðustu
ár hafa þeir átt erfitt með að fá
skólavist þar sem skólamir hafa átt
fullt í fangi með að taka við nemend-
um höfuðborgarinnar.
Hvert svæði
ein eining
Segir í tillögunum að því beri að
athuga hvort ekki sé rétt að koma
á náinni samvinnu eða sameiningu
milli skóla á tilteknum svæðum. Það
feli m.a. í sér að litið verði á hvert
svæði fyrir sig sem sjálf- ---------
stæða einingu. Að náms-
framboð hvers svæðis
verði ákveðið sameigin-
lega af þeim skólum sem
hlut eigi að máli. Að
kennsluáætlanir verði
Rétt þykir að
fækka náms-
brautum til
stúdentsprófs
sameiginlegar fyrir alla skólana og
að próf verði þau sömu. Ennfremur
er bent á þann möguleika sem felst
í fjarkénnslu.
I greinargerðinni er vikið að hús-
næði skólanna og bent á, að á undan-
fömum árum hafí verið tiltölulega
mikið byggt af húsnæði fyrir fram-
haldsskóla, einkum utan höfuðborg-
arinnar. „Miðað við þann fjölda nem-
enda sem sækir framhaldsnám í
Reykjavík er aðstaðan í skólum þar
í mörgum tilvikum þó langt frá því
að vera góð,“ segir þar. Ennfremur
að þess beri þó að geta að í bygg-
ingu sé nýr skóli í borginni, Borgar-
holtsskóli í Grafarvogi, sem bæti úr
þessu ástandi.
Tillögur
ráðuneytisins
Ekki verður hér tilgreint í smáatr-
iðum hvemig lagt er til að einstaka
skólar starfi heldur verður getið
þeirra skóla sem lagt er til að verði
kjarnaskólar, svo og nokkrar aðrar
breytingar.
Lagt er til að Fjölbrautaskólinn í
Breiðholti sérhæfi sig til að sinna
námi á sviði lista, einkum myndlist-
--------- ar, en bjóði einnig upp á
víðtækara námsframboð.
Þó er lagt til að kennslu
í bygginga- og tréiðn-
greinum, málm- og rafiðn-
greinum verði hætt.
““Miðað er við að haldið
verði áfram að þróa Pjölbrautaskól-
ann við Ármúla sem kjamaskóla fyr-
ir heilbrigðisgreinar en starfrækslu
íþróttabrautar verði hætt. Lagt er
til að starfsemi Tannsmíðaskóla ís-
lands verði felld undir Ármúlaskóla,
en skólinn tekur aðeins inn íjóra
nemendur á ári. Námsframboð skól-
ans verði einnig víðtækara.
Lagt er til að Iðnskólinn í Reykja-
vík verði kjarnaskóli fyrir bókiðn-
greinar, bygginga- og tréiðngreinar,
hársnyrti- og rafiðngreinar. Ákveðið
hefur verið að hætta kennslu f bíl-
greinum og matvælagreinum í skól-
anum, en skólinn sjái um kennslu í
ýmsum greinum sem ekki er ætlaður
staður annars staðar. *
Endurskoðun á námi sem
tengist sjávarútvegi
Lagt er til að úttekt verði gerð á
Stýrimannaskólanum og Vélskól-
anum, svo og að fiskvinnslunám við
Flensborgarskóla verði endurskoðað
en lög um námið eru orðin úrelt. Þá
er lagt til að reglugerð um Stýri-
mannaskólann í Vestmannaeyjum
verði felld úr gildi og skólinn samein-
aður Framhaldsskólanum í Vest-
mannaeyjum, þannig að stýrimanna-
nám verði í boði þegar nemendafjöldi
gefur tilefni tii.
Ákveðið hefur verið að leggja
Hótel- og veitingaskóla íslands niður
og flytja starfsemi hans í Mennta-
skólann í Kópavogi þegar bygginga-
framkvæmdum þar er lokið. Enn-
fremur er lagttil að MK verði kjama-
skóli fyrir matvæla- og ferðamála-
greinar. Námsframboð verði einnig
víðtækara.
Gert er ráð fyrir að Verkmennta-
skólinn á Akureyri verði miðstöð
starfsnáms á Norðurlandi og að
framhaldsdeild sem starfrækt hefur
verið á Ólafsfírði verði skilgreind sem
hluti Verkmenntaskólans. Starfsemi
skólans verði að öðru leyti svipuð og
hún er nú.
Varðandi Hússtjómarskólann á
Hallormsstað kemur til greina að
kanna hvort hagkvæmt sé að sameina
hann Menntaskólanum á Egilsstöðum.
Nýir skólar
Þá er í undirbúningi að stofna
Uppeldisháskóla og færa það nám
sem fram fer í Fósturskóla íslands
og Þroskaþjálfaskóla íslands undir
hann.
Verið er að byggja nýjan fram-
haldsskóla í Grafarvogi, Borgarholts-
skóla. Er starfsemi hans í undirbún-
ingi og m.a. unnið að því að móta
nýjar námsbrautir. Miðað er við að
þar verði boðið upp á bóknám sem
ljúki með stúdentsprófi, bíliðngrein-
ar, málmiðn- og rafiðngreinar, svo
og fomám. Einnig er miðað við að
í skólanum verði komið upp aðstöðu
fyrir fatlaða nemendur. Þá er unnið
að því að skipuleggja eins til tveggja
ára starfsnám í skólanum á þremur
sviðum:
• Maður/umhverfi, sem er undir-
búningur fyrir störf við umönnun og
uppeldi, umhverfísvernd, ræktun,
landvernd o.fl.
• Miðlun/þjónusta, sem er undir-
búningur fyrir störf í verslun, skrif-
stofum, bönkum og til frekara náms.
• Tækni, sem er undirbúningur fyr-
ir störf í framleiðslu og á tæknisviði.
Tillaga nefndar sem fjallar um ákvæði grunnskólalaga
Skólamálaskrifstofur
þjóni ákveðnum svæðum
NEFND, sem menntamálaráðherra
skipaði til að vera Sambandi ís-
lenskra sveitarfélga til ráðuneytis
um fyrirkomulag þeirrar þjónustu
sem fræðsiuskrifstofur hafa annast
til þessa, hefur lagt fram tillögur
sínar. Fyrirhugað er að leggja
fræðsluskrifstofur niður í þeirri
mynd sem þær eru nú. Leggur
nefndin til að stofnaðar verði skóla-
málaskrifstofur sem þjóni ákveðn-
um svæðum á svipaðan hátt og
fræðsluskrifstofur gera nú. Lagt
er til að kennarar og skólastjórar
eigi fulltrúa á fundum skólamála-
skrifstofu með málfrelsi og tillögu-
rétt. Hafa nú þegar verið stofnaðar
nokkrar skólaskrifstofur úti á landi.
Í skýrslu nefndarinnar kemur
fram að verkefni skólaskrifstofu
yrðu í stórum dráttum þau sömu
og fræðsluskrifstofur höfðu umsjón
með. Verkefnin yrðu í megindrátt-
um tvíþætt, þ.e. rekstur og sér-
fræðiþjónusta. Ekki er skólaskrif-
stofum þó ætlað að hafa eftirlit
með námi og kennsiu, sem verður
framvegis hjá menntamálaráðu-
neyti.
Hins vegar bætast við eftirfar-
andi verkefni: „Ráðgjöf og stuðn-
ingur vegna skólanámskrárgerðar
og matsaðferða." „Umsjón með
daglegum rekstri, eignum og eigna-
breytingum grunnskóla.“ Svo og
„Öflun og miðlun upplýsinga".
Sérfræðiþjónusta
Frá 1. ágúst 1996 er öllum sveit-
arfélögum sem reka grunnskóla
skylt að sjá honum fyrir sérfræði-
þjónustu. Ef hún er ekki til staðar
er sveitarstjórn skylt að semja um
hana við aðra sem hana veita.
Lagt er til að skólamálaskrifstofu
verði falið að annast sérfræðiþjón-
ustu skóla, en henni er ætlað að
stuðla að því að kennslufræðileg
og sálfræðileg þekking nýtist sem
best í skólastarfi.
í skýrslunni kemur fram að kenn-
urum og skólastjómendum skuli
standa til boða ráðgjöf og stuðning-
ur sérfræðiþjónustu vegna almenns
skólagtarfs. Starfsmenn sérfræði-
þjónustu skuli vinna að forvamar-
starfi með kennslufræðilegum og
sálfræðilegum athugunum og
greiningu á nemendum sem eiga í
erfiðleikum.
Varðandi kennslu fatlaðra nem-
enda leggur nefndin mikla áherslu
á að viðbótarkostnaður sé metinn
eftir kennsluþörf en ekki tegund
fötlunar.
Önnur verkefni sérfræðiþjónustu
eru m.a. námsráðgjöf, forganga um
umbætur í skólamálum, endur- og
símenntun kennara og ráðgjöf um
stofnun og starfrækslu skólasafna.
Með grunnskólalögunum fellur
núverandi skipting landsins í
fræðsluumdæmi úr gildi. Er því
bent á í skýrslu nefndarinnar að
það geti orðið sveitarfélögum hvati
til að endurskoða skiptingu landsins
í skólahverfí og stuðla að aukinni
samvinnu milli sveitarfélaga, t.d.
um rekstur skólamálaskrifstofu eða
einstaka þætti í starfsemi þeirra.
J öfnunaraðgerðir
Nefndin bendir á að til þess að
sveitarfélög geti staðið við skuld-
bindingar sínar samkvæmt grunn-
skólalögum þurfí sérstakar jöfnun-
araðgerðir úr Jöfnunarsjóði sveitar-
félaga. Nefndin bendir á að móta
þurfi skýrar reglur um úthlutun.
í skýrslunni kemur fram að jöfn-
unaraðgerða er þörf a.m.k. vegna
kennslu nýbúa, kennslu í norsku
og sænsku, sérkennslu, sérskóla/
„ Morgunblaðið/Þorkell
MEÐ NYJU grunnskólalögunum færist eftirlit með námi og
kennslu yfir til menntamálaráðuneytis.
sérdeilda, námsleyfa/endurmennt-
unar, forfallakennslu, kennsluaf-
sláttar og mismunandi kennslu-
kostnaðar.
Yfírlit yfir
tillögur nefndar
• Sveitarfélög stofni skólamála-
skrifstofur sem taki við verkefnum
núverandi fræðsluskrifstofa eftir
því sem við á.
• Skólamálastjóri stjómi og beri
ábyrgð gagnvart sveitarstjómum á
rekstri skólamálaskrifstofu á svæð-
inu.
• Skólamálaskrifstofa þjóni að
lágmarki 1.500-2.000 nemendum.
• Lágmarksfjöldi stöðugilda á
skólamálaskrifstofum verði sjö.
• Verkefni skólamálaskrifstofu
verði í megindráttum tvíþætt, þ.e.
rekstur og sérfræðiþjónusta.
• Sveitarfélög geta falið skóla-
málaskrifstofu að hafa umsjón með
framkvæmd og skipulagi sér-
kennslu.
• Verði skólamálaskrifstofu falið
að annast fleiri málaflokka fjölgi
stöðugildum á skólamálaskrifstof-
um.
• Núverandi sérskólar verði starf-
ræktir áfram í sömu sveitarfélög-
um.
• Settar verði reglur um sérstakar
jöfnunaraðgerðir vegna ákveðinna
málaflokka í rekstri grunnskóla.
• Kjarasamningagerð og túlkun
kjarasamninga verði á einum stað.