Morgunblaðið - 19.12.1995, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
______________________________ERLEIMT_____________________________
Viðbrögð á Vesturlöndum við niðurstöðum þingkosninganna í Rússlandi
RÚSSNESKAR konur tæma kjörkassa þegar talning atkvæða hófst í Moskvu skömmu eftir að kjörstöðuni var lokað í fyrrakvöld.
Andstæðingiim Jeltsíns
fjölgar tæpast á þingi
Moskvu. Reuter.
FRÉTTASKÝRENDUR í Moskvu telja að sigur
kommúnista í þingkosningunum sem fram fóru
á sunnudag komi ekki til með að hafa miklar
breytingar í för með sér. Þótt sýnt sé að kjós-
endur hafi ákveðið að virða að vettugi ákall
forseta Rússlands, Borís Jeltsíns, um að leiða
ekki öfl fortíðarinnar til valda á ný þýði þessi
úrslit ekki nauðsynlega að umbótastefna sú
sem forsetinn hefur barist fyrir heyri sögunni
til.
Sterkt forsetavald
Viðmælendur bentu í gær á að þess væri
tæpast að vænta að fjendum Jeltsíns forseta
á þingi myndi fjölga svo mjög. Þingmönnum
kommúnista í neðri deildinni, Dúmunni, myndi
að vísu fjölga en á móti kæmi að þjóðernis-
sinnaflokkur Vladímírs Zhírínovskíjs fengi
færri fulltrúa en áður. Þá þótti ýmsum sem
flokkur Viktors Tsjemomyrdíns forsætisráð-
herra, „Heimili vort Rússland" hefði fengið
betri kosningu en almennt var búist við.
Stjómarskrá Rússlands kveður á um sterkt
forsetavald en ákvörðunum forseta getur þing-
heimur aðeins hnekkt ef tveir af hverjum þrem-
ur þingmönnum hið minnsta Ieggjast gegn til-
skipunum hans. Ljóst þykir því að staða Jelts-
íns forseta haldist óbreytt þrátt fyrir sigur
kommúnista og allt bendir til þess að Tsjerno-
myrdín leiði áfram ríkisstjórnina.
Nokkrir stjórnmálaskýrendur bentu á að
þessi úrslit kynnu að styrkja stöðu Jeltsíns
forseta með tilliti til forsetakosninganna sem
fram eiga að fara í júní á næsta ári. Rökin
voru þá þau að ákvæði Jeltsín að fara fram í
kosningunum gæti hann komið fram sem eini
frambjóðandinn sem væri þess megnugur að
koma í veg fyrir afturhvarf til einræðis og
stjórnarhátta sovétkommúnismans. Baráttu-
gleði forsetans væri einstök og vera kynni að
hann myndi nýta sér til fullnustu tækifærið
til að beija á kommúnistum. „Vera kann að
Jeltsín nýti sér samsetningu Dúmunnar þannig
að þessi úrslit verði til þess að þrýsta lýðræð-
issinnum saman,“ sagði Mark Urnov, forstöðu-
maður stjórnmálamiðstöðvar forsetaembættis-
ins. Nikolaí Rybakov, formaður kjörnefndar,
sagði síðdegis í gær að flest benti til þess að
staðan á þingi myndi ekki breytast svo mjög.
„Fyrstu tölur gefa einnig til kynna að stjórnar-
andstaðan getur ekki gert sér vonir um auð-
veldan sigur í forsetakosningunum næsta sum-
ar,“ bætti hann við.
Óbreytt efnahagsstefna
Efnahagsfræðingar töldu ekki að þess væri
að vænta að gerðar yrðu verulegar breytingar
á þeirri umbótastefnu sem fylgt hefur verið í
Rússlandi. „Ég tel að til lengri tíma litið fái
kommúnistarnir engu breytt vegna þess að
Dúman er í raun öldungis valdalaus,“ sagði
einn þeirra.
Ólíklegt er talið að tveir stærstu flokkarnir,
Kommúnistaflokkurinn og þjóðernissinnaflokk-
ur Zhírínovskíjs, nái samstöðu á þingi. Kemur
það ekki síst til af því að leiðtogar beggja
þessara flokka hafa hug á því að bjóða sig
fram í forsetakosningunum í júní.
Áhyggjur
en ekk-
ertfát
London, Tallinn. Reuter.
VESTRÆNIR ráðamenn hafa marg-
ir áhyggjur af auknu fylgi kommún-
ista í Rússlandi en ljóst er að menn
eru ekki felmtri slegnir eins og fyrir
tveim árum er þjóðernissinninn Vlad-
ímír Zhírínovskíj fékk mun meiri
stuðning en kannanir höfðu bent til.
Mikil kosningaþátttaka þykir fram-
för og einnig að kosningarnar virð-
ast hafa verið fijálsar og lýðræðisleg-
ar.
Þýsk stjórnvöid sögðu að kosning-
arnar væru „mikilvægt teikn þess
að verið sé að byggja upp og treysta
í sessi lýðræði í Rússlandi". Tals-
menn Frakka tóku í sama streng.
Ýmsir stjórnmálaskýrendur lýstu
þó áhyggjum yfir því hver áhrif það
hefði ef kommúnistar og þjóðemis-
sinnar yrðu enn svo öflugir í forseta-
kosningunum næsta sumar og um-
bótasinnar áfram klofnir. Þingið í
Moskvu hefur afar lítil völd í utanrík-
is- og vamarmálum og ríkir því
meiri eftirvænting utan Rússlands
vegna forsetakjörsins en þingkosn-
inganna.
Nýja þingið getur þó valdið ríkis-
stjórninni erfiðleikum á ýmsan hátt
takist um það samstaða. Samskipti
Vesturveidanna og Rússlands hafa
stirðnað vemlega síðustu árin og
ekki er talið að breyting verði til
batnaðar á næstu mánuðum. Borís
Jeltsín forseti og ríkisstjórn Víktors
Tsjernomýrdíns forsætisráðherra
hafa reynt að draga broddinn úr
gagnrýni þjóðernissinna á þingi með
því að sýna festu í samskiptum við
Vesturlönd og gæta rússneskra
hagsmuna af miklum ákafa.
Líklegt má telja að Pólland og
fleiri nýfijáls ríki Austur- og Mið-
Evrópu noti úrslitin til að herða enn
róðurinn fyrir því að Atlantshafs-
bandalagið veiti þeim aðild, áhyggjur
þeirra af viðgangi nýrrar, rúss-
neskrar heimsvaldastefnu séu á rök-
um reistar.
Viðbrögð í Eystrasaltsríkjunum
voru mjög varkár, bent á að ekki
væri enn ljós hver samsetning nýja
þingsins í Moskvu yrði, en margir
nýir þingmenn eru óháðir stjórnmála-
flokkunum. Formaður utanrík-
ismálanefndar eistneska þingsins,
Eino Tamm, sagðist ekki vera „mjög
svartsýnn“ en hann hitti nýlega leið-
toga rússneskra kommúnista,
Gennadíj Zjúganov, að máli og ræddi
um afstöðu Rússa til Eystrasaltsríki-
anna.
Zhírínovskíj snýr á
slj ómmálaskýrendur
Moskvu. Reuter.
ÞVERT á fullyrðingar stjórnmála-
skýrenda um að hann hefði tapað
hylli náði þjóðernisöfgamaðurinn
Vladímír Zhírínovskíj þeim árangri
í þingkosningunum á sunnudag,
að hann hefur styrkt stöðu sína
með tilliti til forsetakosninganna
í júní á næsta ári.
Fylgi flokks Zhírínovskíjs,
Fijálslynda lýðræðisflokksins,
virtist þó í gærkvöldi aðeins ætla
verða um helmingur þess sem
flokkurinn vann í kosningunum
1993, eða um 11% en þá var
kommúnistafiokkurinn enn í sár-
um vegna upplausnar Sovétríkj-
anna.
Nokkrir af æðstu mönnum
flokks Zhírínovskíjs lýstu ánægju
með úrslit þingkosninganna og
kváðust þess nokkuð vissir í gær,
að leiðtogi þeirra ætti nú góða
möguleika á sigri í forsetakosning-
unum í júnf. Væru þær megin
markmið flokksins, miklu fremur
en þingkosningarnar.
Zhírínovskíj hefur ráðist harka-
lega á kommúnista og aðra flokka
og þykir því ólíklegt að hann eigi
eftir að ganga til samstarfs við
þá, jafnvel þótt Gennadíj Tsjúg-
anov, leiðtogi kommúnista, hafi
lýst því yfir að úrslit kosninganna
VLADÍMÍR Zhírínovsky víg-
reifur við rússneska þinghús-
ið í fyrrakvöld. Fylgi við flokk
hans reyndist mun meira en
kannanir bentu til að það yrði.
jafngiltu vantrausti á umbóta-
stefnu stjórnarinnar.
Hefur Zhírínovskíj stært sig af
því sérstaklega að hafa aldrei
gengið til liðs við Kommúnista-
flokk Sovétríkjanna, ólíkt nær öll-
um öðrum frambjóðendum í kosn-
ingunum á sunnudag. Stór hluti
stuðningsmanna hans -allt frá
hermönnum sem falla fyrir loforð-
um hans um að endurreisa herinn
til sígauna sem vita ekki hvaða
skoðun hann hefur- segjast þá
staðreynd að hann sé ekki komm-
únisti höfða mjög til sín.
Þrátt fyrir árangur hans í þing-
kosningunum útilokuðu stjórn-
málaskýrendur í gær, að Zhír-
ínovskíj gæti farið með sigur af
hólmi í forsetakosningunum næsta
sumar. Til þess fengi hann aldrei
tilskilinn meirihluta.
HAFNFIRÐINGAR
OG NÁGRANNAR!
Jólagjafirnar fást hjá okkur
adidas
JfíK^
RUSSELL
ATHLETIC
Miðbæ, Hafnarfirði.