Morgunblaðið - 15.02.1996, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 15. FEBRÚAR 1996 27
AÐSENDAR GREINAR
Dæmi um fjársvelti háskólans
kemur í ljós þegar bókakostur
Landsbókasafns-Háskólabókasafns
er borinn saman við erlenda skóla.
Það er mikil skömm að því hvað
„bókaþjóðin" á veikburða háskóla-
bókasafn. Stúdentar sýndu mikið
framtak á síðasta ári en miklu meira
verður að gera í þeim efnum. Hins
vegar lýsir áratuga sinnuleysi fjár-
veitingavaldsins til þessa mála-
flokks vel afstöðu- og metnaðarleysi
valdhafanna. Það er ekki einu sinni
hægt að halda safninu opnu eins
og eðlilegt er.
Það verður að skiljast að fjárfest-
ing í menntun, m.a. háskólamennt-
un, er einn vænlegasti íjárfesting-
arkostur okkar, mun betri en fjár-
festing í virkjunum, álverksmiðju,
fiskiskipum eða samgöngum.
Hvað vilja stjórnmálamenn?
Afskiptaleysi gagnvart háskólum
skiptir máli ef almenningur sættir
sig ekki við lakari lífskjör en annars
staðar á næstu áratugum. Það er
hins vegar ekki vilji manna í Há-
skóla íslands að láta háskólanám
drabbast niður í skítinn og að há-
skólinn ,verði að annars flokks há-
skóla á alþjóðavettvangi þótt stjórn-
málamenn virðist vilja það.
Nú háttar þannig til að undirrit-
aður er bæði stjórnmálamaður og í
leyfi sem kennari frá Háskóla Is-
lands og þekkir því nokkuð til af-
stöðu stjórnmálamanna. Alþingis-
mönnum er langflestum ekki um-
hugað um kennslu á háskólastigi
og það endurspeglast í litlum fjár-
veitingum. Alþingismenn hafa til
dæmis miklu meiri áhuga á sam-
göngumálum en menntamálum. Það
er ekki til nein samræmd löggjöf
um háskólanám þótt sú vinna sé
reyndar nýhafin. Það hefur ríkt
stefnuleysi í þessum efnum en nú
eru 13 skólar starfandi á háskóla-
stigi hérlendis.
Margir stjórnmálamenn vilja
meira að segja nota háskóla sem
innlegg í byggðastefnu. Erlendis er
talið að það þurfi um 2 milljónir
manna til að búa einum rannsókn-
arháskóla bærilegt umhverfi. Það
sést best á þessu að Háskóli íslands
er í reynd kraftaverk og hefur alltaf
verið það.
Auðvitað eiga að vera til tækni-
háskólar og sérhæfðir fagháskólar
hérlendis en það verður að vera til
stefna í þessum málum, m.a. hvernig
rannsóknir séu best skipulagðar. Nú
eru nemendur í skólum á háskóla-
stigi utan Háskóla íslands um 1.700.
Skólar á háskólastigi hérlendis hafa
því miður sáralitla samvinnu sín á
milli en vitaskuid væri hægt hafa
ein regnhlífasamtök háskólakennslu
og að skólamir skiptust á námskeið-
um, kennurum og nemendum með
reglubundnum hætti. Núna ræður
stefnuleysið ríkjum.
Háskóli getur ekki starfað nema
öflugur stuðningur hins opinbera
komi til. Við höfum ekki viljað skóla-
kerfí eins og þekkist víða erlendis,
m.a. í Bandaríkjunum, en þar em
skólar víða einkareknir með mjög
miklum skólagjöldum. Það hefur ríkt
sátt um það hérlendis að menntun
sé almenningseign og það er hluti
af evrópskri menntahefð.
Nýjar leiðir
Ein af þeim hugmyndum sem nú
eru ræddar innan háskólans er að
gera skólann að sjálfseignarstofnun,
laða þannig fleiri aðiia að skólanum
og flytja stjórn eigin mála meira inn
í skólann, m.a. fjármál og starfs-
mannamál. Vitaskuld þarf samning
við ríkisvaldið um slíka breytingu
en það er mat mitt að þetta skref
sé ekki einungis Háskóla íslands til
heilla heldur lífsnauðsynlegt. Það
verður að bijótast út úr núverandi
farvegi stöðnunar og skeytingar-
leysis.
Almenningur þarf að vita að
vonleysi er að grípa um sig í æðstu
menntastofnun landsins. Það má
ekki verða. Það var ekki að ástæðu-
lausu að foringjar okkar á 19. öld
vildu háskólamenntun inn í landið.
Þeir skildu það, sem við höfum
gleymt, að öflug æðri menntun er
lykilatriði í sjálfstæði þjóðar, mark-
ar sjálfsvirðingu hennar og lífskjör.
Höfundur er alþingismaður oir
prófessor.
SL A
st&SS&a.
» m ■» 1
i 1 1
INN
fimmtudag
IIÖRURHAR ÚT Á 6QTU1 QtRÐlÐ MIOUR ÚR ÖLLR URLDl
Opið til kl
á laugardaginn

gatan
min